กิจกรรมฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ “คลังข้อมูลชุมชนหลักสูตร 2” โครงการคลังข้อมูลชุมชนและเครือข่ายข้อมูล ปี 2562 ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

1. กิจกรรมฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ “คลังข้อมูลชุมชนหลักสูตร 2”
โครงการคลังข้อมูลชุมชนและเครือข่ายข้อมูล ปี 2562
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
สิทธิศักดิ์ รุ่งเจริญสุขศรี
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
การจัดการและดูแล
วงจรชีวิตข้อมูลชุมชน

2. Researcher
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre (SAC)
Email: sittisak.r@sac.or.th
Slideshare: sittisak017
FB: Digital Curation inThailand (DCT)
• Bachelor ofArts (Archaeology),
Department of Archaeology, Faculty of
Archaeology, Silpakorn University, BKK,
Thailand.
• Master ofArts (History), Department of
Liberal Arts, Graduate School,Thammasat
University, BKK,Thailand.
• Master of Science (Information
Management & Digital Preservation),
Glasgow University, Glasgow, Scotland.
2

3. OUTLINE
ทำไมต้องจัดกำรและดูแล
ข้อมูลชุมชน
ขั้นตอนกำรจัดกำรและ
ดูแลวงจรชีวิตข้อมูลชุมชน
ชุดเมทำดำทำ
คลังข้อมูลชุมชน
3

4. ข้อมูลชุมชน
ข้อมูลที่ชุมชนมีแผนจะจัดเก็บ:
• บันทึกไว้แล้วในวัสดุที่จับต้องได้
(ภำพถ่ำย สมุด ใบลำน ฯลฯ)
• บันทึกไว้ในวัสดุที่จับต้องมิได้ (ไฟล์
ภำพ ไฟล์ภำพเคลื่อนไหว ฯลฯ)
• เรื่องเล่ำต่ำงๆ ที่เกี่ยวข้อง
(ประวัติศำสตร์บอกเล่ำ) ซึ่งยังมิได้รับ
กำรบันทึกไว้
4
วัตถุทำง
วัฒนธรรม
ภูมิปัญญำ
กำรแสดงออกทำง
วัฒนธรรม
ผู้คน
เหตุกำรณ์
สถำนที่
ภำพนิ่ง
ควำมทรงจำ
ภำพเคลื่อนไหว
เอกสำรเรื่องเล่ำ

5. ทาไมต้องจัดการและ
ดูแลข้อมูลชุมชน
วิธีกำรจัดกำรข้อมูลที่ได้จำกกำรลง
พื้นที่ภำคสนำม
• จดบันทึก
• สัมภำษณ์
• ถ่ำยภำพ/VDO
5
ข้อมูลที่ไปเก็บมา…
เราและคณะทางานสามารถเข้าถึง
ใช้ และนาไปใช้งานซ้าได้หรือไม่?

6. เคยเจอเหตุการณ์แบบนี้หรือไม่?
6
• หำข้อมูลไม่เจอ ไม่รู้ไปเก็บไว้ที่
ไหน?
• ภำพ/คลิปถ่ำยที่ไหน? ถ่ำย
เมื่อไหร่? ถ่ำยทำไม? ใครเป็นคน
ถ่ำย? คนในภำพ/คลิปนี้เป็นใคร?
• ไฟล์นี้ใช่เวอร์ชั่นอัพเดทล่ำสุดแล้ว
หรือยัง?
• เซฟไฟล์อะไรมำ เอำไปใช้งำนต่อ
ไม่ได้ทำมำเสียเวลำเปล่ำ!
• เปิดไฟล์ไม่ได้ ไม่รู้เป็นเพรำะอะไร?
• ฮำร์ดดิสก์เสีย ไฟล์ที่เซฟไว้หำย
หมด!
• ฯลฯ

7. การจัดการและดูแลข้อมูลชุมชนที่ดีจะช่วยอะไร?
• ช่วยให้เกิดข้อมูลชุมชนที่มีคุณภาพทั้งในเชิงเนื้อหำและคุณภำพของไฟล์ข้อมูล
• ช่วยสงวนรักษำมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชุมชนที่กระจัดกระจำยให้มี
แหล่งจัดเก็บถำวร – “คลังข้อมูลชุมชน”
• ลดควำมซ้ำซ้อนในกำรเก็บข้อมูลซ้าไปซ้ามา
•ลดการผูกขาดของข้อมูลโดยบุคคลบำงกลุ่ม เพรำะได้มีกำรประกำศสิทธิ์
ร่วมกันในข้อมูลชุมชนแล้ว
•ลดความเสี่ยง/เพิ่มอานาจการต่อรองในกรณีที่มีกำรนำข้อมูลไปใช้โดย
บุคคลภำยนอก
• ฯลฯ
7
Icon made by https://www.flaticon.com/authors/ddara from www.flaticon.com

8. Max Mara vs Laos’
Oma Ethnic Group
8
Source: https://www.facebook.com/taeclaos/photos/pcb.2251886431535715/2251880981536260/?type=3&theater
https://laotiantimes.com/2019/04/10/max-mara-vs-laos-oma-plagiarism/?fbclid=IwAR1FoufeRHDCM81uuIuPCFrliwhgBcVIFfIJCd96OgbI-8w2d9cO4H7APg0
“…Max Mara didn’t get inspired
by Oma motifs and reinterpret
them.They simply scanned a
handmade piece and printed it
on clothes without even
mentioning the existence of
Oma community. This is not
cultural appreciation.This is
not creative interpretation.
This is plagiarism.”

9. Traditional Knowledge Digital Library -TKDL
TKDL เป็นฐำนข้อมูลที่รัฐบำลอินเดียได้
รวบรวมองค์ความรู้และภูมิปัญญาทาง
การแพทย์แผนโบราณของตนกว่ำ 1,200 สูตร
จำกตำรำอำยุรเวช (Ayuveda) อุนำนิ
(Unani) สิทธำ (Siddha) มำ
ดำเนินกำรแปลเป็นภำษำอังกฤษ สเปน ญี่ปุ่น
ฝรั่งเศส และเยอรมัน เพื่อใช้ขอรับความ
คุ้มครองภายใต้ระบบกฎหมายทรัพย์สินทาง
ปัญญา
9
Source: http://www.tkdl.res.in/tkdl/langdefault/common/Home.asp?GL=Eng

10. วางแผน
ได้มา
คัดเลือก จัดทา
รายการ และ
ตรวจสอบ
นาเข้าและ
อธิบาย
แบ่งปัน
11
วงจรชีวิต
ข้อมูลชุมชน
ข้อมูลชุมชน (ข้อมูลพื้นฐำน – องค์ควำมรู้ท้องถิ่น)
มรดกภูมิปัญญำทำงวัฒนธรรม (จับต้องได้ – จับต้องไม่ได้)
Icon made by https://www.flaticon.com/authors/darius-dan from www.flaticon.com

11. 1. การวางแผน (Planning)
12
วัตถุประสงค์โครงกำร
เป้ำหมำยผลผลิต/
ผลลัพธ์/ผลกระทบ
ตัวชี้วัดในแต่ละ
เป้ำหมำย
ควำมต้องกำรของ
กลุ่มเป้ำหมำย
แผนกำรทำงำนที่
สอดคล้องกับ
เป้ำหมำย
แผนที่ควำมคิดชุมชน
ของเรำ
นโยบำยในกำรจัดกำร
และดูแลข้อมูล
มำตรฐำนในกำร
จัดกำรและดูแล
ข้อมูล
Icon made by https://www.flaticon.com/authors/surang from www.flaticon.com

12. 2. การได้มา (Getting)
13
เรียนรู้และประยุกต์ใช้
วิธีกำรได้มำซึ่งข้อมูล
กำรยินยอมให้ใช้สิทธิ์ สิทธิทำงวัฒนธรรม
เรียนรู้และประยุกต์ใช้
เครื่องมือในกำรบันทึก
และสร้ำงข้อมูล
ศึกษำและออกแบบ
โครงสร้ำงข้อมูลที่
สอดคล้องกับวงจรชีวิต
ข้อมูลชุมชน
กำหนดรูปแบบกำรใช้งำน
ข้อมูลที่ได้มำ
Icon made by https://www.flaticon.com/authors/geotatah from www.flaticon.com

13. 3. การคัดเลือก จัดทารายการ และตรวจสอบ (Selecting, Cataloging and Checking)
14
พัฒนำหลักเกณฑ์ในกำร
ประเมินและคัดเลือก
ข้อมูล
ประเมินซ้ำและจำหน่ำย
ออกข้อมูลที่ไม่เกี่ยวข้อง
ระบุหน้ำที่ต่ำงๆ ที่จะ
เกิดขึ้นให้ผู้ที่เกี่ยวข้อง
รับทรำบ
ประยุกต์ใช้หลักเกณฑ์
ประเมินและคัดเลือกข้อมูล
เพื่อจัดกลุ่มข้อมูล
จัดทำรำยกำรข้อมูล
ตรวจสอบคุณภำพของ
ข้อมูล
Icon made by https://www.flaticon.com/authors/eucalyp from www.flaticon.com

14. 4. การนาเข้าและอธิบาย (Ingesting and Describing)
15
กำหนดหน้ำที่และ
สิทธิ์ในระบบ
นำเข้ำข้อมูลในระบบ สร้ำงระเบียนข้อมูล
ให้คำอธิบำย
ส่งออกและสำรอง
ข้อมูล
Icon made by https://www.flaticon.com/authors/itim2101 from www.flaticon.com

15. 5. การแบ่งปัน (Sharing)
16
กำหนดรูปแบบกำรเข้ำถึง
ใช้งำน และนำข้อมูล
กลับไปใช้ใหม่
ประยุกต์ใช้ข้อกำหนดกำร
ใช้ภูมิปัญญำทำงวัฒธรรม
จัดทำมำตรกำรรองรับ
ควำมผิดพลำดจำกกำร
เผยแพร่ข้อมูล
เชื่อมโยงและแลกเปลี่ยน
ข้อมูลกับเครือข่ำย
ส่งเสริมและแบ่งปันกำรใช้
ประโยชน์จำกข้อมูลชุมชน
Icon made by https://www.flaticon.com/authors/eucalyp from www.flaticon.com

16. 17
การจัดทารายการข้อมูล
(File cataloging)
• เพื่อจัดกลุ่มข้อมูล
เบื้องต้นก่อนนำเข้ำ
ระบบ
คลังเก็บข้อมูลชุมชน
(Community's
Archival Repository
- CAR)
• เพื่อนำเข้ำข้อมูล
ชุมชนที่ได้รับกำร
ประเมินและคัดเลือก
แล้วว่ำจะเก็บรักษำ
ระยะยำว
ระบบบริหารจัดการข้อมูลชุมชน
(Records Management
System - RMS)
• เพื่อสร้ำงระเบียนข้อมูลจำก
เนื้อหำที่ได้สังเครำะห์แล้ว
พร้อมไฟล์ประกอบ
เว็บไซต์คลังข้อมูล
ชุมชน (WWW)
• นำเสนอข้อมูลชุมชน
ผ่ำนระบบ www
Icon from www.flaticon.com
Community ArchivesWorkflow

17. คลังเก็บข้อมูลชุมชน - Community's Archival Repository
18
IDENTIFIER
จังหวัด
ชุมชน/สถำบัน/หน่วยงำนที่
รับผิดชอบ
SOURCE
ไฟล์ทรัพยำกร
ประเภทของไฟล์ดิจิทัล
ชื่อไฟล์ดิจิทัล
คำอธิบำยไฟล์ดิจิทัล
วันที่ผลิตไฟล์ดิจิทัล
ผู้สร้ำงไฟล์ดิจิทัล
DATE AND
ADMINISTRATOR
วันที่สร้ำงชุดคำอธิบำย
วันที่ส่งเข้ำระบบ
ผู้ดูแลและนำเข้ำข้อมูล

18. ระบบบริหารจัดการข้อมูลชุมชน – Record Manage System (1)
19
IDENTIFIER,TYPE,
AND FORMAT
รหัสอ้ำงอิง
รหัส
ประเภท
ขนำด/ควำมจุ/จำนวน
TITLE,
DESCRIPTION
AND SUBJECT
ชื่อเรื่อง
คำอธิบำย
ประวัติกำรสร้ำงและกำร
เก็บรักษำ
หมวด
ชุดศัพท์ควบคุม
หัวเรื่องอิสระ
COVERAGE
สถำนที่
พิกัด DMS
พิกัด DD
ช่วงเวลำในกำรผลิต
วันที่ผลิต
CREATOR,
CONTRIBUTOR
AND RIGHTS
ผู้สร้ำงสรรค์
บทบำทของผู้มีส่วนร่วม
ผู้มีส่วนร่วม
ลิขสิทธิ์
รูปแบบลิขสิทธิ์
ข้อกำหนดกำรใช้ภูมิปัญญำ
ทำงวัฒนธรรม

19. 20
LANGUAGE AND
RELATION
รูปแบบภำษำ
ภำษำต้นฉบับ
เรื่องที่เกี่ยวข้อง
SOURCE
แหล่งจัดเก็บ
เอกสำรอ้ำงอิง
สัมภำษณ์
ไฟล์ทรัพยำกร
ประเภทของไฟล์ดิจิทัล
ชื่อไฟล์ดิจิทัล
คำอธิบำยไฟล์ดิจิทัล
วันที่ผลิตไฟล์ดิจิทัล
ผู้สร้ำงไฟล์ดิจิทัล
ADMINISTRATOR AND
DATE
ชุมชน/สถำบัน/หน่วยงำนที่รับผิดชอบ
คลังข้อมูลที่ดูแล
ผู้จัดทำข้อมูล
ผู้ดูแลและนำเข้ำข้อมูล
ผู้ตรวจทำนข้อมูล
วันที่สร้ำงชุดคำอธิบำย
วันที่ส่งเข้ำระบบ
วันที่เผยแพร่
วันที่ปรับปรุงข้อมูล
รำยละเอียดกำรแก้ไข
ระบบบริหารจัดการข้อมูลชุมชน – Record Manage System (2)

20. วิธีการใช้แบบฟอร์มภาคสนาม
21
Icon from www.flaticon.com
แบบฟอร์มบันทึกภาพถ่าย
แบบฟอร์มบันทึกเสียง/
ภาพเคลื่อนไหว
แบบฟอร์มบันทึกข้อมูลจากการลงพื้นที่
ภาคสนาม

21. Thank you
Email: sittisak.r@sac.or.th
Slideshare: sittisak017
FB: Digital Curation inThailand
Q & A
22