Download báo cáo nghiên cứu khoa học ngành kĩ thuật sản xuất giống và nuôi cá biển với đề tài: Sản xuất giống và nuôi cá chẽm (Lates calcarifer), cho các bạn có thể tham khảo

1. TRƢỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
KHOA NÔNG NGHIỆP - TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG VÀ NUÔI CÁ BIỂN
SẢN XUẤT GIỐNG VÀ NUÔI CÁ CHẼM
(Lates calcarifer)
HỒ VĂN MINH MẪN
AN GIANG, tháng 10 năm 2020

2. TRƢỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
KHOA NÔNG NGHIỆP - TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG VÀ NUÔI CÁ BIỂN
SẢN XUẤT GIỐNG VÀ NUÔI CÁ CHẼM
(Lates calcarifer)
HỒ VĂN MINH MẪN
MSSV: DTS182857
GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
Th.S BÙI THỊ KIM XUYẾN
AN GIANG, tháng 10 năm 2020

3. i
MỤC LỤC
MỤC LỤC ........................................................................................................... i
DANH SÁCH BẢNG.......................................................................................... iv
DANH SÁCH HÌNH ........................................................................................... v
Chƣơng 1: GIỚI THIỆU...................................................................................... 1
1.1 GIỚI THIỆU CHUNG................................................................................... 1
1.2 PHÂN LOẠI, ĐẶC ĐIỂM PHÂN BỐ VÀ SINH HỌC CỦA CÁ CHẼM .. 1
1.2.1 Phân loại ..................................................................................................... 2
1.2.2 Đặc điểm phân bố ....................................................................................... 2
1.2.3.1 Đặc điểm hình thái................................................................................... 3
1.2.3.2 Đặc điểm dinh dƣỡng............................................................................... 3
1.2.3.3 Đặc điểm sinh sản.................................................................................... 3
Chƣơng 2: SƠ LƢỢC VỀ KIÊN GIANG ........................................................... 5
2.1 VỊ TRÍ ĐỊA LÍ............................................................................................... 5
2.2 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN ............................................................................... 5
Chƣơng 3: THIẾT KẾ VÀ XÂY DỰNG TRẠI SẢN XUẤT CÁ CHẼM ......... 6
3.1 ĐIỀU KIỆN XÂY DỰNG............................................................................. 7
3.1.1 Điều kiện chung.......................................................................................... 7
3.1.2 Điều kiện về cơ sở hạ tầng.......................................................................... 7
3.1.2.1 Hệ thống ao nuôi...................................................................................... 7
3.1.2.3 Hệ thống kênh cấp và kênh thoát nƣớc.................................................... 7
3.1.2.4 Hệ thống cơ sở hạ tầng phụ trợ............................................................................7
3.1.2.5 Điều kiện về trang thiết bị, máy móc và dụng cụ chuyên dụng..................8
3.2 SƠ ĐỒ THIẾT KẾ......................................................................................... 8
3.3 Ý NGHĨA MÔ HÌNH....................................................................................................9
Chƣơng 4: KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG VÀ NUÔI THƢƠNG PHẨM
CÁ CHẼM VÀ QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG .................................................................10
4.1 KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG CÁ CHẼM......................................................10
4.1.1 Chọn địa điểm..............................................................................................................10
4.1.2 Thiết kế xây dựng ao, bể...........................................................................................10
4.1.3 Các trang thiết bị cần thiết cho trại giống.............................................................11
4.1.3.1 Hệ thống cấp nƣớc cho toàn trại..........................................................................11
4.1.3.2 Hệ thống lọc cát .......................................................................................................11

4. ii
4.1.3.3 Hệ thống cóng và mƣơng thoát nƣớc.................................................................11
4.1.3.4 Hệ thống sục khí ......................................................................................................11
4.1.3.5 Hệ thống điện............................................................................................................11
4.1.3.6 Hệ thống gây nuôi sinh khối tảo..........................................................................12
4.1.4 Hóa chất diệt tẩy trùng...............................................................................................12
4.1.5 Nuôi vỗ và chuẩn bị bố mẹ.......................................................................................13
4.1.6 Lựa chọn cá bố mẹ cho đẻ ........................................................................................13
4.1.7 Kỹ thuật cho đẻ............................................................................................................14
4.1.7.1 Sinh sản nhân tạo.....................................................................................................14
4.1.7.2 Sinh sản tự nhiên......................................................................................................15
4.1.8 Ấp trứng........................................................................................................................15
4.1.9 Kỹ thuật ƣơng nuôi.....................................................................................................17
4.1.9.1 Chuẩn bị hệ thống bể ƣơng...................................................................................17
4.1.9.2 Mật độ ƣơng..............................................................................................................17
4.1.9.3 Siphon và thay nƣớc ...............................................................................................18
4.1.10 Kỹ thuật ƣơng từ cá hƣơng lên cá giống...........................................................18
4.1.10.1 Chuẩn bị ao ƣơng ..................................................................................................18
4.1.10.2 Chọn giống và thả giống ....................................................................................18
4.1.10.3 Thức ăn và phƣơng pháp cho ăn............................................................ 19
4.2 KỸ THUẬT NUÔI CÁ CHẼM THƢƠNG PHẨM ...................................... 20
4.2.1 Tiêu chuẩn chọn vùng nuôi cá chẽm .......................................................... 20
4.2.2 Kỹ thuật nuôi .............................................................................................. 20
4.2.2.1 Chuẩn bị ao .............................................................................................. 20
4.2.2.2 Thả giống ................................................................................................. 21
4.2.2.3 Quản lí ao................................................................................................. 21
4.2.2.4 Cho ăn...................................................................................................... 21
4.3 MỘT SỐ BỆNH THƢỜNG GẶP KHI NUÔI CÁ CHẼM........................... 21
4.3.1 Bệnh do ký sinh trùng................................................................................................21
4.3.1.1 Sán lá mang...............................................................................................................21
4.3.1.2 Rận cá .........................................................................................................................22
4.3.1.3 Trùng mỏ neo............................................................................................................22
4.3.1.4 Trùng bánh xe và trùng quả dƣa..........................................................................23
4.3.1.5 Đĩa cá..........................................................................................................................24

5. iii
4.3.2 Bệnh do vi khuẩn ........................................................................................................24
4.3.2.1 Bệnh do steptococcus sp........................................................................................24
4.3.2.2 Bệnh suy giảm chức năng gan .............................................................................25
4.3.2.3. Bệnh xuất huyết ......................................................................................................25
4.4 QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG........................................................................... 26
4.4.1 Yếu tố môi trƣờng cần quan tâm ................................................................ 26
4.4.2 Quản lý trại nuôi cá biển............................................................................. 27
Chƣơng 5: THỊ TRƢỜNG VÀ KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH................................. 29
5.1 KINH PHÍ DỰ TRÙ...................................................................................... 29
5.2 THỊ TRƢỜNG TIÊU THỤ..........................................................................................29
Chƣơng 6: SWOT – MA TRẬN KINH TẾ....................................................................30
6.1 ĐIỂM MẠNH (BÊN TRONG)...................................................................................30
6.2 ĐIỂM YẾU( BÊN TRONG) .......................................................................................31
6.3 CƠ HỘI (BÊN NGOÀI) ...............................................................................................33
6.4 THÁCH THỨC...............................................................................................................34
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 36

6. iv
DANH SÁCH BẢNG
Bảng 1: Các chỉ tiêu chất lƣợng nƣớc.................................................................. 13
Bảng 2: Ảnh hƣởng của độ mặn lên tỷ lệ trứng nở ............................................. 16
Bảng 3: Các khoản chi tiêu.................................................................................. 29

7. v
DANH SÁCH HÌNH
Hình 1: Cá Chẽm (Lates calcarifer) .................................................................... 2
Hình 2: Bản đồ vùng biển Tây Thái Bình Dƣơng và Ấn Độ Dƣơng................... 3
Hình 3: Vị trí địa lí của Kiên Giang .................................................................... 5
Hình 4: Sơ đồ hệ thống nuôi cá chẽm (RAS) ...................................................... 8
Hình 5: Sán lá mang ký sinh trên mang cá .......................................................... 22
Hình 6: Rận cá dƣới kính hiễn vi......................................................................... 22
Hình 7: Trùng mỏ neo ký sinh trên mang cá ....................................................... 23
Hình 8: Trung mỏ neo chụp dƣới kính hiễn vi .................................................... 23
Hình 9:Trùng quả dƣa chụp dƣới kính hiễn vi .................................................... 25
Hình 10: Đỉa cá ký sinh trong miệng cá chẽm..................................................... 24
Hình 11: Biểu hiện bên ngoài cá chẽm bệnh Streptococus sp............................. 25
Hình 12: Gan cá chẽm bị suy giảm chức năng .................................................... 25
Hình 13: Biểu hiện cá chẽm bênh xuất huyết...................................................... 26

8. 1
Chƣơng 1
GIỚI THIỆU
1.1 GIỚI THIỆU CHUNG
Cá chẽm còn có tên là cá vƣợc, có kích cỡ tƣơng đối lớn, trọng lƣợng có thể
đạt 7-8 kg/con, thịt trắng, thơm ngon, đƣợc đánh giá là một trong 10 loại cá
biển ngon nhất có giá trị kinh tế cao và thị trƣờng tiêu thụ khá ổn định. Ngƣời
Á Đông thích dùng cá chẽm nguyên con chang hấp trong tiệc tùng, ngƣời
phƣơng Tây dùng fillet thịt cá lăn bột chiên. Cá chẽm xuất khẩu nguyên con
sang các nƣớc và vùng lãnh thổ nhƣ Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật
Bản, Malaysia, Singapore và xuất khẩu fillet thịt sang các nƣớc Bắc Mỹ và
EU. Từ lâu ở các nƣớc Malaysia, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt
Nam, cá chẽm đã đƣợc nuôi trong ao dầm với con giống chủ yếu thu từ thiên
nhiên. Và sau năm 1995, khi Thái Lan sản xuất giống cá chẽm khép kín vòng
đời thành công, việc nuôi cá chẽm dã thành một nghề và có sản lƣợng lớn. Cá
chẽm nhờ những đặc tính tốt, dễ thích nghi môi trƣờng, tăng trọng nhanh và
giá trị kinh tế cao, thị trƣờng xuất khẩu ổn định nên ngƣời nuôi cá ở Việt Nam
nhập cá chẽm giống từ Thái Lan. Năm 2005 dã nhập vài chục triệu con giống
để thả nuôi ở các đầm, hồ ven biển và cửa sông của các tỉnh phía Nam (Cà
Mau, Kiên Giang, Trà Vinh, Bến Tre) cho đến các tỉnh, phía Bắc (Quảng
Ninh, Hải Phòng). Kết quả cá chẽm nuôi dã có sản lƣợng cung cấp cho thị
trƣờng tiêu thụ trong nƣớc và xuất khẩu.
Việt Nam có diện tích đất liền khoảng 330.000 km2
và một vùng đặc quyền
kinh tế khoảng trên 1 triệu km2
. Khu vực bờ biển với chiều dài 3.260 km chạy
dài từ Bắc vào Nam với nhiều đầm, phá nƣớc lợ ven biển, đặc biệt vùng ven
biển miền Trung là một lợi thế mạnh để phát triển nghề nuôi mặn, lợ. Trong
những năm qua, nghề nuôi biển ở nƣớc ta liên tục phát triển, nhƣng diện tích
dã nuôi vẫn còn khiêm tốn. Đến năm 2015, diện tích nuôi biển cả nƣớc mới
chỉ đạt 40.102 ha, sản lƣợng 308,587 tấn (nhuyễn thể 269.161 tấn, cá biến
khoảng 30.000 tấn, tôm hùm 1.500 tấn... ). Các loài cá nuôi phổ biến nhất là cá
song (chiếm xấp xỉ 50%), cá giò (30%) và chẽm (7 – 8%). Nuôi cá chẽm đƣợc
phân bố dọc theo bờ biển các tỉnh nhƣ Quảng Ninh, Hải Phòng, Thừa Thiên -
Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng, Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bà Rịa -
Vũng Tàu, Nam bộ và quần đảo Trƣờng Sa với 2 loài chính là cá chẽm (Lates
calcarifer) và cá chẽm mõm nhọn (Psammoperca waigiensis). Gần đây, nhiều
trang trại cũng đã xây dựng thành công mô hình nuôi cá chẽm công nghiệp với
quy trình khép kín, quản lý chặt từ khâu lựa chọn con giống, kỹ thuật nuôi tới
xây dựng ao hồ, hoàn thiện hệ thống sục khí hiện đại. Điển hình nhƣ Trang
trại nuôi trồng thủy sản Ngọc Hƣờng, xã Liêu Tú, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc
Trăng, Trang trại hiện có khoảng 12 ha nuôi cá chẽm công nghiệp , tạo việc
làm ổn định cho 30 nhân công địa phƣơng. Tuy nhiên, chủ trang trại này cho
hay, con giống vẫn là một trong những yếu tố cản trở sự phát triển của nghề
nuôi cá chẽm hiện nay (Phƣơng Ngọc, 2020).
1.2 PHÂN LOẠI, ĐẶC ĐIỂM PHÂN BỐ VÀ SINH HỌC CỦA CÁ CHẼM

9. 2
1.2.1 Phân loại
Tổ chức FAO (1974) đã tổng kết và đƣa ra vị trí phân loại của cá chẽm (tên
tiếng Anh là Sea Bass, Barramundi) nhƣ sau:
Ngành: Chordata
Lớp: Actinopterygii
Bộ: Percifermes
Họ: Centropomidae
Giống: Lates
Loài: Lates calcarifer (Bloch, 1790)
Hình 14: Cá Chẽm (Lates calcarifer)
1.2.2 Đặc điểm phân bố
Cá chẽm là loài phân bố rộng từ vùng nhiệt đới đến cận nhiệt đới thuộc Tây Thái Bình
Dƣơng và Ấn Độ Dƣơng, giữa kinh tuyến 500 Đông và 1600 Tây, Vĩ tuyến 260 Bắc và
250 Nam.
Cá chẽm rất rộng muối và có tính di cƣ xuôi dòng, cá lớn lên chủ yếu ở vùng nƣớc ngọt
nhƣ sông, hồ. Khi thành thục (3-4 năm tuổi ), chúng sẽ di cƣ ra vùng cửa sông, ven biển
có độ mặn thích hợp từ 30 – 32‰ để sinh sản. ấu trùng sau khi nở ra sẽ đƣa vào vùng
cửa sông, ven bờ và lớn lên, cá con sẽ dần dần di cƣ vào các thủy vực nƣớc ngọt sinh
sống và phát triển thành cá thể trƣởng thành (BaoKhuyenNong, 2020).

10. 3
Hình 15: Bản đồ vùng biển Tây Thái Bình Dƣơng và Ấn Độ Dƣơng
1.2.3 Đặc điểm sinh học
1.2.3.1 Đặc điểm hình thái
Cá chẽm có thân dài, dẹp, cuống đuôi khuyết sâu, đầu nhọn, miệng cá rộng và
hơi so le, hàm trên chồm tới phía sau mắt, răng dạng lông nhung, vây lƣng có
7-9 gai và 10-11 tia mềm, vây lƣng và vây hậu môn có vẩy nhỏ bao phủ, vây
đuôi tròn, vẩy dạng lƣợc rộng.
Màu sắc: Ở giai đoạn còn nhỏ khi biến thái chƣa hoàn chỉnh cá có màu đen.
Đến giai đoạn cá giống phía trên có màu nâu Ôliu, hai bên và bụng có màu
sáng bạc khi cá sống trong môi trƣờng nƣớc mặn lợ, màu nâu vàng trong môi
trƣờng nƣớc ngọt. Giai đoạn trƣởng thành cá có màu xanh lục hay vàng nhạt ở
phần trên và màu bạc ở phần dƣới. Màu sắc của cá còn phụ thuộc vào chất
lƣợng môi trƣờng sống (FAO, 1974).
1.2.3.2 Đặc điểm dinh dưỡng
Cá chẽm là loài cá dữ rất điển hình. Khi cá còn nhỏ, tuy chúng có thể ăn các
loài phiêu sinh thực vật (20%) mà chủ yếu là to khuê, nhƣng thức ăn chủ yếu
vẫn là cá, tôm nhỏ (80%). Khi cá lớn hơn 20 cm, 100% thức ăn là động vật
bao gồm giáp xác khoảng 70% và cá nhỏ 30%. Cá chẽm bắt mồi rất dữ và có
thể bắt con mồi có kích cỡ bằng cơ thể của chúng. Cá chẽm chỉ bắt mồi sống
và di động (Dƣơng Nhựt Long, 2018).
1.2.3.3 Đặc điểm sinh sản
a. Thành thục sinh dục
Theo Kungvankij và cộng sự (1986) vào giai đoạn đầu của vòng đời (Cỡ 1,5-
2,5kg) phần lớn cá chẽm là con đực, nhƣng khi đạt trọng lƣợng cỡ 4-6kg phần
lớn cá chuyển thành cá cái. Tuy nhiên, sau 3-4 năm nuôi, với cùng nhóm tuổi

11. 4
có thể phân biệt cá đực và cá cái dựa vào các chỉ tiêu, đặc điểm về ngoại hình
nhƣ:
Mõm cá đực hơi cong, còn mõm cá cái thẳng.
Cơ thể cá đực thon hơn cá cái.
Trọng lƣợng cá cái lớn hơn nếu cùng tuổi.
Vây gần lỗ huyệt của cá đực dày hơn cá cái trong mùa sinh sản.
Đến mùa sinh sản bụng cá cái phình to hơn cá đực.
b. Sức sinh sản và đẻ trứng
Sức sinh sản của cá chẽm có liên quan đến kích thƣớc và trọng lƣợng của cá.
Cá cái có trọng lƣợng 5,5-11kg cho khoảng 400.000 trứng/kg cá, cá 12-22kg
cho khoảng 600-700.000 trứng/ kg cá [31]. Trƣớc khi đẻ, cá đực và cá cái
thành thục sẽ tách đàn và ngừng ăn một tuần, cá đực và cá cái sẽ bơi lội thành
cặp, thƣờng xuyên ở tầng mặt khi sắp đẻ trứng. Cá đẻ thành nhiều đợt trong
vòng 7 ngày, thời gian đẻ thƣờng vào lúc chiều tối đến đêm.
c. Phát triển phôi
Sau khi thụ tinh 30-40 phút trứng bắt đầu phân cắt, sự phân chia tế bào tiếp tục
15-20 phút/lần và trứng phát triển tế bào trong vòng 3 giờ. Sự phát triển phôi
trải qua các giai đoạn thông thƣờng: Phôi nang, phôi vị, phôi thần kinh, phôi
mầm. Tim phôi bắt đầu hoạt động sau khoảng 15 giờ và trứng nở sau 18 giờ
tính từ lúc trứng thụ tinh (ở nhiệt độ 280
C-300
C; độ mặn 30-32‰).

12. 5
Chƣơng 2
SƠ LƢỢC VỀ KIÊN GIANG
2.1 VỊ TRÍ ĐỊA LÍ
Kiên Giang có vị trí địa lý đa dạng, có bờ biển dài, cũng nhƣ rất nhiều sông
núi và hải đảo, nguồn tài nguyên thiên nhiên của Kiên Giang vô cùng phong
phú, đồng thời có rất nhiều những danh lam thắng cảnh, thuận lợi cho du lịch
kiên giang phát triển. Hơn nữa, với giao thông thuận lợi, du khách còn dễ dàng
đến đƣợc với mảnh đất này một cách dễ dàng nhất. Ngoài ra, với vị thế là cửa
ngõ nằm ở phía tây nam thông ra Vịnh Thái Lan, Kiên Giang còn có tiềm năng
lớn về việc phát triển kinh tế cửa khẩu, hàng hải và các mậu dịch quốc tế và
Kiên Giang còn có tiềm năng kinh tế với nguồn lợi vô cùng to lớn về thủy sản.
Vị trí địa lý Kiên Giang có nhiều thuận lợi nhƣ này, nên cũng ảnh hƣởng và
tạo ra những điều kiện tốt nhất để phát triển các loại hình nuôi trồng thủy
sản hiện nay.
Hình 16: Vị trí địa lí của Kiên Giang
2.2 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN
Kiên Giang có đủ các dạng địa hình từ đồng bằng, núi rừng và biển đảo. Trong
đó, phần đất liền có địa hình tƣơng đối bằng phẳng, thấp dần từ đông bắc
xuống tây nam. Do nằm ở vĩ độ thấp và giáp biển nên Kiên Giang có khí
hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm quanh năm nhiệt độ trung bình hàng tháng từ
27 – 27,50
C. Kiên Giang không chịu ảnh hƣởng trực tiếp của bão nhƣng lƣợng

13. 6
nƣớc mƣa do bão chiếm một tỷ trọng đáng kể, nhất là vào cuối mùa mƣa. Mùa
mƣa bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 3 năm
sau. Lƣợng mƣa trung bình hàng năm khoảng 1.600 – 2.000 mm ở đất liền và
2.400 – 2.800 mm ở vùng đảo Phú Quốc. Khí hậu Kiên Giang rất ít thiên tai,
không rét, không có bão đổ bộ trực tiếp, ánh sáng và nhiệt lƣợng dồi dào, nên
rất thuận lợi cho nhiều loại cây trồng và vật nuôi sinh trƣởng.
Kiên Giang có 4 vùng đất đai chính là vùng phù sa ngọt thuộc tây sông Hậu,
vùng phèn ngập lũ thuộc tứ giác Long Xuyên, vùng nhiễm mặn thuộc bán
đảo Cà Mau và vùng đồi núi, hải đảo ở hai huyện Phú Quốc và Kiên Hải.
Trong đó, Đất nông nghiệp, chiếm 64,2% diện tích tự nhiên, đất rừng chiếm
122,8 nghìn ha, đất chuyên dùng 35,4 nghìn ha, đất ở 10,1 nghìn ha. Ngoài ra
tỉnh còn có trên 70 nghìn ha đất hoang hoá và sản xuất chƣa ổn định với hơn
25 nghìn ha vƣờn tạp. Rừng tại Kiên Giang rất ít, chủ yếu là rừng phòng hộ.
Kiên Giang là tỉnh có tiềm năng khoáng sản tƣơng đối lớn mặc dù đang ở mức
thăm dò, nghiên cứu nhƣng bƣớc đầu đã xác định đƣợc 152 điểm quặng và 23
mỏ khoáng sản các loại khác. Trữ lƣợng đá vôi toàn tỉnh hiện có 440 triệu tấn,
có khả năng khai thác 342 triệu tấn, trong đó trữ lƣợng khai thác công
nghiệp là 235 triệu tấn, đủ nguyên liệu để sản xuất 4,6 triệu tấn clinker/năm
trong suốt 40 năm. Than bùn, ƣớc tính còn khoảng 150 triệu tấn.
Nền nông nghiệp của Kiên Giang là nông nghiệp trồng lúa nƣớc. Đất canh tác
không tập trung nhƣng phần lớn phân bố ở ven các trung tâm huyện.
Trên Quốc lộ 61 có một vùng trồng lúa ven nội ô huyện Giồng Riềng ngoài ra
còn có đất canh tác của các gia đình nằm sâu trong những xóm nhỏ. Xen kẽ
với việc trồng lúa nƣớc là các loại hoa màu và một số cây có giá trị công
nghiệp cao nhƣ dừa, khóm...
Kiên Giang là tỉnh có nghề đánh bắt hải sản phát triển. Với bờ biển dài trên
200 km, có diện tích biển khoảng 63.000 km2
, Kiên Giang tiềm năng rất phong
phú để phát triển kinh tế biển. Đây là một lĩnh vực mà tỉnh có lợi thế hơn hẳn
so với nhiều tỉnh khác trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Nước mắm
Phú Quốc là một thƣơng hiệu nƣớc mắm nổi tiếng không những trong phạm vi
cả nƣớc mà còn trên bình diện quốc tế.

14. 7
Chƣơng 3
THIẾT KẾ VÀ XÂY DỰNG TRẠI SẢN XUẤT CÁ CHẼM
3.1 ĐIỀU KIỆN XÂY DỰNG
3.1.1 Điều kiện chung
Cơ sở, vùng nuôi cá chẽm phải nằm trong vùng quy hoạch; tuân thủ theo các
quy định về nuôi chẽm của địa phƣơng. Đối với những cơ sở nhỏ lẻ nằm ngoài
vùng quy hoạch và trƣớc khi thông tƣ này có hiệu lực thi hành thì cơ sở nuôi
cá chẽm phải tuân thủ theo quy định về quản lý giám sát của địa phƣơng.
Cơ sở nuôi cá chẽm phải đƣợc đánh số và đăng ký cơ sở nuôi theo quy định
của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Chất lƣợng nguồn nƣớc cấp phải đảm bảo theo quy định.
3.1.2 Điều kiện về cơ sở hạ tầng
3.1.2.1 Hệ thống ao nuôi
Ao nuôi có diện tích mặt nƣớc tối thiều 3000m2
; độ sâu từ đáy ao đến mặt bờ
phải đạt tối thiểu 3m; bờ ao phải chắc chắn, không rò rỉ.
Đáy ao phẳng, dốc 8-10cm nghiêng về phía cống thoát.
Ao phải có cống cấp nƣớc và thoát nƣớc riêng biệt đảm bảo chắc chắn không
rò rỉ.
3.1.2.2 Hệ thống xử lý nước cấp, nước thải và chất thải
Vùng nuôi phải có khu vực chứa (lắng) để xử lý nƣớc trƣớc khi cấp vào ao
nuôi; bờ và đáy ao chắc chắn không rò rỉ.
Khuyến khích cơ sở, vùng nuôi cá chẽm có khu vực xử lý nƣớc thải từ ao nuôi
trƣớc khi thải ra môi trƣờng.
Cơ sở, vùng nuôi cá chẽm phải có khu chứa bùn thải đảm bảo xử lý hết lƣợng
bùn thải trong quá trình nuôi và cải tạo vét bùn trƣớc khi thả nuôi, khu chứa
bùn thải phải có bờ ngăn không để bùn và nƣớc từ bùn thoát ra môi trƣờng
xung quanh.
3.1.2.3 Hệ thống kênh cấp và kênh thoát nước
Cơ sở, vùng nuôi cá chẽm phải có kênh cấp và kênh thoát nƣớc riêng biệt,
chắc chắn, không rò rỉ; đảm bảo đủ cấp và thoát nƣớc khi cần thiết.
3.1.2.4 Hệ thống cơ sở hạ tầng phụ trợ
Cơ sở, vùng nuôi cá chẽm phải có nhà ở, nhà làm việc, kho chứa và bảo quản
máy móc, dụng cụ, nguyên vật liệu và công trình phụ trợ khác tùy theo từng
cơ sở, vùng nuôi; các công trình phụ trợ phải tách biệt với hệ thống ao nuôi,
đảm bảo các yêu cầu: chắc chắn, khô ráo, thong thoáng và có kệ để nguyên vật
liệu cách sàn nhà tối thiểu 15cm; có ngăn bảo quản riêng biệt máy móc, ngƣ
cụ, thức ăn, thuốc thủy sản, các sản phẩm xử lý cải tạo môi trƣờng, nhiên liệu.

15. 8
3.1.2.5 Điều kiện về trang thiết bị, máy móc và dụng cụ chuyên dụng
Cơ sở nuôi cá chẽm phải đảm bảo đây đủ các trang bị và dụng cụ phục vụ sản
xuất sau đây:
Thiết bị, dụng cụ kiểm tra một số yếu tố môi trƣờng (nhiệt độ, pH, oxi hòa
tan, BOD, COD, H2S, NH3) và các ngƣ cụ phục vụ sản xuất.
Máy bơm nƣớc đảm bảo cấp và thoát nƣớc định kỳ hoặc khi cần thiết cho
cở sở nuôi.
Thiết bị cung cấp oxi, máy hút bùn (xi-phông) đƣợc trang bị tùy theo mật
độ nuôi.
3.2 SƠ ĐỒ THIẾT KẾ
Ao nuôi
Ao lắng, trữ nƣớc, xử lý nguồn
nƣớc
Xử lý loại bỏ nitrat
bằng cỏ biển
Hệ thống kênh
Xử lý loại bỏ các chất rắn
lơ lửng bằng hàu, cá,..
Hệ thống kênh
Ao lắng sâu.
Loại bỏ chất thải rắn
kênhcấpphụ
Nƣớc đã đƣợc xử lý
sạch
Bón vôi và sục khí.
Chất thải từ ao nuôi do xi-phong,
thay nƣớc,…
Hình 17: Sơ đồ hệ thống nuôi cá chẽm (RAS)
Trạicágiống
Biển

16. 9
3.3 Ý NGHĨA MÔ HÌNH
Việc thiết kế để tăng việc sử dụng diện tích và dễ quản lý; Nâng cao sản lƣợng
và chất lƣợng sản phẩm; Quy trình sản xuất đồng nhất, giảm ô nhiễm môi
trƣờng; Khả năng ứng dụng cao (Nguyễn Văn Hóa và cs, 2017).

17. 10
Chƣơng 4
KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG VÀ NUÔI THƢƠNG PHẨM CÁ
CHẼM VÀ QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG
4.1 KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG CÁ CHẼM
4.1.1 Chọn địa điểm
Xa khu dân cƣ và yên tĩnh độc lập.
Thuận lợi điện nƣớc, phƣơng tiện giao thông và các dịch vụ sinh hoạt khác.
Có nguồn nƣớc sạch,độ mặn ổn định 25-30‰, ít phù sa, không bị nhiễm barn
bởi chất thải công nghiệp, nông nghiệp và chất thải sinh hoạt.
4.1.2 Thiết kế xây dựng ao, bể
Căn cứ vào vị trí và diện tích của trại sẽ thiết kế các công trình cho liên hoàn
và thuận tiện cho sản xuất. Hệ thống bể lắng lọc chứa nƣớc; ao nuôi cá hậu bị
cá bố mẹ thành thục, ao sinh sản và ao ƣơng dƣỡng ấu trùng, cá bột cá hƣơng,
hồ gây nuôi và làm giàu sinh khối tảo, gây cấy nuôi luân trùng, Artemia phải
gần nhau và thuận tiện. Phòng thí nghiệm, phòng nuôi giữ nhân giống tảo độc
lập với trại giống nhƣng tiện quan sát theo dõi ấu trùng. Các no thiết kế đáy
bằng phảng dốc về một phía thoát nƣớc dễ dàng, cống cấp thoát nƣớc đẩy đủ
và nhanh chóng đảm bảo mực nƣớc trong ao, bờ ao cao ngăn chận không cho
nƣớc mƣa, nƣớc lũ tràn vào hoặc gây tình trạng và bờ, ao ƣơng dƣỡng ấu trùng
và cá bột miệng cống cấp nƣớc phải có lƣới mịn ngăn chận các mắm cá dữ
xâm nhập. Ao, bể chia làm hai loại:
Ao ngoài trời là các ao nuôi cá trƣởng thành, nuôi cá hậu bị, nuôi cá phát dục
sinh sản và ƣơng dƣỡng cá con lên cá giống. Tùy theo mục đích sử dụng, mỗi
loại nên có từ 3-5 ao, ao hình chữ nhật rộng từ 2.000 m2
trở lên, thuận lợi nhứt
là 5.000 m2
và sâu từ 2-3m riêng ao dƣỡng cá con thành cá giống nên là hình
chữ nhật diện tích 500-2.000 m2
, mức nƣớc 50-80 cm.
Ao trong nhà tùy vốn đầu tƣ có thể xây dựng các ao cho cá sinh sản hình chữ
nhật diện tích 200 - 500 m2
, sau 2-3 m có ống dẫn nƣớc ra vào; ống dẫn nƣớc
thu trứng nối với bể thu trứng. Các bể dƣỡng ấu trùng, cá bột là bể ximang bé
composit. Trại còn có các hang muc phục vụ nhu cấu sản xuất giống:
Hệ thống cấp thoát nƣớc mặn, ngọt hợp lý và có bể xử lý nƣớc thải trƣớc khi
cho ra ngoài thiên nhiên.
Hệ thống cung cấp oxy đầy đů và liên tục.
Hệ thống diện và thấp sáng.
Phòng làm việc và sinh hoạt.
Hệ thống nhà bao che, nhà kho, nhà máy.

18. 11
Hệ thống lọc và chứa nƣớc phải cao hơn ao ƣơng, hồ gây nuôi tảo để nƣớc có
thể tự chảy, nếu không phải sử dụng hệ thống bơm luân chuyển. Hồ bf gây
nuôi tào và phòng nuôi giữ giống tào đƣợc xây dựng ở vị trí thoáng, có nắng
và xa hệ thống nƣớc thải.
4.1.3 Các trang thiết bị cần thiết cho trại giống
4.1.3.1 Hệ thống cấp nước cho toàn trại
Máy bơm, đƣờng ống, hệ thống lọc nƣớc. nên trang bị vƣợt hơn nhu cầu sử
dụng của trại 30-50% để có dů nƣớc sử dụng, các loại máy bơm, đƣờng ống,
van bằng các vật liệu chịu đƣợc nƣớc mặn không gì nhƣ nhựa, thép inox và
đạt ở vị trí thích hợp để có khả năng tiếp nhận nƣớc mận đáy đủ đdảm bảo
cung cấp nƣớc cho trại bất cứ lúc nào. Các đƣờng ống cấp nƣớc từ bể chứa
đến ao bể ƣơng nuôi ấu trùng, cá bot và các bể gây cấy tảo đƣợc thuận tiện
nhất, mỗi bế có một van cấp nƣớc vào.
4.1.3.2 Hệ thống lọc cát
Hệ thống lọc cát hấp thu các vật thể lơ lửng trong nƣớc, tách chúng ra khỏi
nƣớc và duy trì ổn định chất lƣợng nƣớc, cần tính toán bể lọc và bể trữ nƣớc
có công suất đủ cung cấp kịp thời ƣơng nuôi ấu trùng cá bột và gây tảo. Bể lọc
chia làm hai hoặc nhiều ngăn lọc để thuận tiên sử dụng, vệ sinh bể và nƣớc có
thể chảy trực tiếp vào ao bể ƣơng nuôi ấu trùng, gây tảo. Khi làm bể lọc cần
lƣu ý: rửa sạch các vật liệu trƣớc khi cho vào bể lọc, có lƣới ngăn giữa các lớp
vật liệu tránh để trộn lẫn, trên mặt bể có tấm chắn hoặc bao cát tránh nƣớc xối
thắng vào cát tạo hố sau, ống dẫn nƣớc vào bể lọc nên dục thành nhiều lỗ phân
chia đều trên bề mặt lọc. Trƣớc khi sử dụng bể lọc nên ngâm nƣớc tẩy trùng,
trong quá trình sử dụng thƣờng xuyên kiểm tra và duy trì on dịnh chất lƣợng
nƣớe, loại bỏ lớp bùn ban trên be mặt bể lọc 2-3 ngày/lan và định kỳ làm vệ
sinh bể lọc.
4.1.3.3 Hệ thống cóng và mương thoát nước
Hệ thống cóng và mƣơng thoát nƣớc cần xây hơi dốc rút nƣớc hoàn toàn ra bể
xử lý nƣớc thải, hố ga xảy kế lỗ thoát nƣớc ở cạnh mỗi bể tiện thao tác khi
sang chuyển cá con từ ao bế này sang ao bể khác và bể mặt hố ga nền có nắp
đậy để đi lại và thao tác sản xuất dễ dàng.
4.1.3.4 Hệ thống sục khí
Có thể sử dụng máy thổi (air blower), máy nén khí (compreser) dåm bảo cung
cấp du khí cho các ao bể cá sinh sản, ƣơng dƣỡng ấu trùng cá bột và nuôi sınh
khối táo; ống dẫn khí và đá bọt đƣa khí hòa tan trong nƣớc cung cấp oxy cho
ấu trùng và cá bột. Cần tạo động chuyển động đủ lực đấy để trứng, ấu trùng,
cá bột và tảo không bị lắng xuống đáy bể.
4.1.3.5 Hệ thống điện

19. 12
Tốt nhất dùng diên lƣới, có thé dùng diện máy phat nhƣng chi phi cao, diện
cung ứng đủ cho các hoạt động của máy bơm, máy sục khi, hệ thống đèn trong
phòng tảo, điện sinh hoạt và chiếu sáng bảo vệ trại. Công tắc, ổ cấm điện phải
đặt nơi khô ráo tránh ẩm ƣớt do nƣớc mặn có thể làm chập điện gây cháy nổ
nguy hiểm và mất điện ảnh hƣởng đến hoạt động trại, ấu trùng cá bột bị chết
do thiếu oxy. Cần có hệ thống đóng ngắt tự động an toàn cho hệ thống điện và
nên lắp hệ thống chuyển đổi điện giữa điện lƣới và điện máy phát để dễ dàng
khi cần sử dụng.
4.1.3.6 Hệ thống gây nuôi sinh khối tảo
Là thức ăn cho ấu trùng và cá bột ở giai doạn sống trôi nối, là yếu tố then chốt
quyết định sự thành bại trong sản xuất giống cá chẽm. Trang thiết bị chủ yếu
của hệ thống gây nuôi tào gồm:
Phòng phân lập và lƣu giữ giống tảo, các trang thiết bị chủ yếu trong phòng thí
nghiệm gồm tủ sấy tiệt trùng, nối hấp, kính hiển vi, tủ lạnh, bếp diện, dụng cụ
thủy tinh (hộp lồng, binh thủy tinh, ống nghiệm,) giá nuôi, đèn huynh quang,..
Bể nuôi tảo sinh khối, có thể sử dụng bể composit hoặc bể xi-măng thể tích 1-
2m3
và có thể đến 25m3
. Mặt trong bể composit màu trắng láng nhẳn, bế xi-
măng nên lót gạch ceramic ở dáy và thành bể, đáy dốc nghièng vẻ lỗ thoát
nƣớc. Nƣớc cấp cho bể gây nuôi táo phải lọc kỷ, xử lý hóa chất và lọc qua ống
lọc kich thƣớc 0.5-1µm hạn chế các loài tảo tạp. Nên che bể bằng vật liệu nhẹ:
tôn nhựa hoặc lƣới chấn ánh sáng, tránh ánh sáng mạnh làm tăng nhiệt độ bể
nuôi hoặc tránh mƣa lớn làm giảm độ mặn và nhiệt độ trong bể gây cho tảo
tàn.
4.1.4 Hóa chất diệt tẩy trùng
Hóa chất khử trùng và phòng chữa bệnh cá phải có đẩy đủ dự trữ sẵn ở trại,
nên sử dụng những hóa chất đƣợc Bộ Thủy sản cho phép.
Các dụng cụ trong phòng gây cấy tảo, phòng thí nghiệm nhƣ bình thủy tinh,
bình tam giác, hộp lổng.. cần đƣợc tẩy rửa sạch và sấy khô trong tủ sấy ở nhiệt
độ 120°C, bể nuôi tảo sinh khối đƣợc rửa sạch và tẩy trùng bằng các loai hóa
chất sau:
Thuốc tím KMNO: pha dung dịch thuốc tím 25ppm rửa sạch khắp bể, sau dó
pha loàng dung dich còn 5 ppm và ngâm bé trong 15 phút, tháo nƣớc và rửa
sạch bể bằng nƣớc biển lọc sạch.
Chlorin: rửa bể bằng dung dich Chlorin đậm đặc 25ppm hoặc ngâm bể trong
dung dịch chlorin 3-5ppm trong 4 giờ, rửa sạch bể mới sử dụng nuôi cấy tao.
Chlorua vôi: bể đƣợc quét phủ bằng dung dịch đậm đặc Chlorua vôi để tẩy
trùng va rửa sạch trƣớc khi sử dụng.
Formol: ngâm bể và dụng cụ trong nuớc dung dịch Formol 3-5% trong 1 giờ,
rửa sạch trƣớc sử dụng.

20. 13
4.1.5 Nuôi vỗ và chuẩn bị bố mẹ
- Diện tích: bể xi-măng 100-200m3
.
- Cải tạo: bể đƣợc vệ sinh sạch, khử trùng bằng chlorine nồng độ 40ppm sau
đó rửa sạch lại bằng nƣớc ngọt trƣớc khi cấp nƣớc biển sạch vào.
- Nguồn nƣớc: nƣớc mặn.
- Xử lý: lọc qua hệ thống lọc cơ học, sinh học để loại bỏ các chất bẩn và mầm
bệnh.
- Chất lƣợng nƣớc:
Bảng 4: Các chỉ tiêu chất lƣợng nƣớc
CHỈ TIÊU THÔNG SỐ
NO2 < 0,05mg/l
NH3 < 0,1mg/l
Nhiệt độ 27 – 28oC
Độ mặn 30 - 32‰
pH 7,5 - 8,2
- Ngoại hình: cân đối, khỏe mạnh, không thƣơng tật.
- Khối lƣợng: 7-8 kg nhƣng không vƣợt quá 12kg.
- Độ tuổi: 3-4 năm tuổi.
- Mật độ thả: 1 kg cá /m3
nƣớc.
- Tỷ lệ đực cái: 1:1
- Loại thức ăn: cá mực, cá trích và các loại cá tạp khác hoặc đông lạnh.
- Bổ sung dƣỡng chất: có trộn vitamin A, D, C và các axit béo.
- Lƣợng thức ăn: 3-5% trọng lƣợng cơ thể.
- Những đặc điểm riêng: trƣớc thời kì sinh sản một đến hai tháng nên giảm
lƣợng thức ăn xuống còn 1% trọng lƣợng cơ thể và cho ăn một ngày một lần
và nên trộn thêm vitamin E với liều lƣợng 30-50 mg/kg cá.
4.1.6 Lựa chọn cá bố mẹ cho đẻ
Kỹ thuật tuyển chọn cá bố mẹ và cho đẻ là một trong những khâu quan trọng
trong sản xuất giống nhân tạo, việc tuyển chọn và cho đẻ cần phải tuân thủ
nghiêm ngặt các yêu cầu kỹ thuật để tạo ra những con giống có chất lƣợng tốt.
Hiện nay, việc sinh sản cá Chẽm có thể thực hiện bằng nhiều cách khác nhau
tuỳ thuộc vào trình độ kỹ thuật và mức độ đầu tƣ của trại sản xuất giống.

21. 14
Khi chọn cá cho đẻ dựa trên các tiêu chí sau: cá khoẻ mạnh linh hoạt, đủ các
phần phụ, thân hình cân đối không bị dị tật, không bị xây xát thƣơng tật.
Khi cá thành thục tốt, cá cái nhìn bên ngoài bụng to mềm, thành bụng của cá
mỏng, vùng chung quanh lỗ sinh dục có màu hồng tƣơi, cƣơng phồng.
Lấy ống thăm trứng có đƣờng kính 1,2mm dài khoảng 30cm, đƣa sâu vào
trong lỗ sinh dục khoảng từ 5-10cm sau đó hút nhẹ và đƣa ra quan sát.
Trứng của cá đã thành thục phải có những đặc điểm sau: trứng phải có đƣờng
kính đều nhau, trứng rời, tròn đều và có màu vàng nhạt, đƣờng kính trứng từ
0.4-0.5mm thì tiến hành cho tham ra sinh sản.
Đối với cá đực vuốt nhẹ phần bụng từ trên xuống thấy tinh có màu trắng sữa
và hơi đặc chảy ra đó là cá thể thành thục tốt có thể tham gia sinh sản.
4.1.7 Kỹ thuật cho đẻ
4.1.7.1 Sinh sản nhân tạo
Kích thích trƣởng thành tuyến sinh dục: Việc cho cá để trứng bàng sử dụng
hormon nên bắt đầu từ tháng 11 và kết thúc vào tháng 7, sau khi kiểm tra
trứng ở giai đoạn IV là có thể sử dụng hCG và não thùy cá chép, cá cái liều
đầu tiên tiêm 50 đơn vị hCG + 0,5-1 mg hormon não thùy trên 1 kg cá, liểu
thứ hai sau 12 giờ tiêm 100 - 200 đơn vị hCG+ 1,5-2 mg hormon não thủy trên
1 kg cá. Ở cá đực (giai doạn IV. V) sự hình thành tinh dịch có thể đƣợc kích
thích bằng việc tiêm 25 -50 đơn vị hCG + 0,5 mg hormon não thùy/1 kg cá. Cá
bố mẹ nang khoảng 4-5 kg lần tiêm đầu tiên 5 mg hormon não thùy + 250 dơn
vị hCG lúc 8 giờ sáng, lần thứ hai tiêm 10 mg + 500 đơn vị hCG lúc 8 giờ tối
cùng ngày, trứng sẽ dẻ trong khoảng thời gian 23 giờ đến 4 giờ sáng hôm sau.
Nếu cá cái trứng mới đến thời kỳ IV trứng chƣa chín, đòi hỏi cần tiêm hormon
cho cá để trứng, thì liểu tiêm đầu tiên là 250 đơn vị hCG /kg cá cái và 50 mg
hormon não thùy cho cá dực, và liếu thứ hai sau 24 gið là 500 đơn vi hCG/kg
cho cá cái và 100 mg não thủy cho cá dực, kết quả đat dƣợc rất tốt.
Quá trình tiêm hormon: Để giữ cố định nhóm lứa cá trong quả trình tiêm
hormon, có thể sử dụng thuốc gây mê nhƣ Tricanze (MS-222) hoặc Ether
trong liều thấp cho phép khoảng 1:12500-1:25000, nhóm lứa cá sẽ cố định
trong khoảng 3-5 phút. Hormon tiêm vào vùng cơ giữa ở một bên thân cá trên
vây ngực và vây lƣng, sử dụng ống tiêm 5 ml. Tất cả dụng cụ sử dụng phẩu
thuật đều phải làm sạch tránh nhiễm trùng.
Tình trạng đẻ trứng: Kiểm tra trứng và tinh dịch có thể thụ tinh nhân tạo khi
cần thực hiện. Những trứng chín đƣờng kính 0,8 mm có chứa tỉnh dầu 0,2 mm
thì bé mặt ngoài khá mịn, trong suốt, có màu vàng nhạt, kém liên kết. Cho
trứng vào 1 ly nƣớc biển sạch độ mặn 28-30‰, trứmg chín hoàn hảo thì sẽ nối
trên mặt, những trứng không chín có xu hƣớng tụ tập lại và chìm xuống tầng
giữa của ly. Phong trứng và tinh dịch vào trong 1 cái khay sạch, khuấy đều
bằng phần mềm của lông gà, thêm vào một ít nƣớc biển sạch có độ mặn 28 -

22. 15
30‰ để bao phủ toàn bộ trứng, tiếp tục khuấy trong vòng từ 1-3 phút, rửa thật
sạch bằng nƣớc biển 3-4 lần để có thể lấy ra những nƣớc nhấy và các tạp chất
có thể có những vi khuẩn gây nhiễm độc khi trứng đặt trong bốn ấp trứng.
4.1.7.2 Sinh sản tự nhiên
Bốn tuần trƣớc khi vào mùa đė, thực hiện kiếm tra cá dực và cá cái, những lứa
cá đạt yêu cầu đƣợc chuyển sang bể đẻ trứng theo tỉ lệ 1 kg cá /1 tấn nƣớc với
tỷ lệ 1:1 cá đực cái, cá đƣợc cho đẻ giảm dần thức ăn trong 1-2 ngày. Duy trì
lƣợng nƣớc đủ cho các bế đẻ trứng, thay nƣớc theo chu kỳ và có đủ nƣớc dự
trữ để thay 80-100% tống lƣợng nƣớc trong bể mỗi ngày. Ngoài ra, còn cần hệ
thống đầu phun nƣớc thành tia và hệ thống quạt nƣớc phải hoàn hảo.
Nếu đủ điều kiện, buồng trứng cá sẽ dần dân phồng lên, cá bơi lội chậm, 1-2
tuần trƣớc khi đẻ, cá cái tách rời bầy đàn tìm chỗ đẻ trứng trong khi cá đực
tiếp tục công việc thƣờng ngày.
Đẻ trứng tự nhiên ở ao đất, bắt dầu từ tháng 11 kết thúc tháng 7, vào lúc trăng
tròn và trăng non cá đẻ trứng khoảng 19 giờ đến 23 giờ và kéo dài trong 7-8
ngày, cá đực và cá cái bơi gần nhau kéo dài cho đến khi đẻ trứng.
Việc kiểm tra cá cái thành thục chín mùi sinh dục là chọn những cá cái đã có
trứng ở giữa thời kỳ thứ V và thứ VI để cho sinh sản, có thể thâm trứng bằng
cách vuốt bụng lấy trứng, trứng cá tròn đều, sáng và rời, đƣờng kính 0,5 mm
và có thể lớn hơn nữa. Cá dực kiểm tra bằng cách vuốt hoặc dùng ống Silicon
mêm hút tinh để quan sát.
Trƣớc khi đƣa cá vào ao bể đẻ cần làm thêm các biện pháp phòng bệnh, sử
dụng các chất khử trùng hay nƣớc ngọt để trừ kí sinh trùng và sán lá. Cá bố mẹ
giữ trong những ao bể để ngoài trời có sức chứa 200 tấn, sâu 2-3 m, mỗi bể
chứa 20-30 cặp theo tỷ lệ 1:1. Bể thả có hệ thống cấp nƣớc và thoát nƣớc, ống
thoát nƣớc đƣợc nổi với bể thu trứng có lƣới mắc lƣới 400µm và một hệ thống
sục khí, tạo dòng chảy đẩy trứng cá vào ống thu trứng. Nƣớc trong bề lƣu
thông liên tục ngày dêm và đƣợc thay nƣớc 20-30% ngày.
Cá chẻm có thể đẻ tự nhiên quanh năm nên việc cho cá ăn thức ăn có chất
lƣợng, bố sung thêm vitamin E là cần thiết để cá đẻ trứng có chất lƣợng thu
tinh và tỷ lệ nở cao.
4.1.8 Ấp trứng
- Thuộc loại trứng nổi.
- Thiết bị ấp trứng: bể ƣơng hình tròn
- Cách ấp: trứng thu đƣợc cho vào thùng nhựa 100L xử lý bằng Iodin 20 g/m3
trong 1 phút, rửa các chất cặn bẩn bám theo, loại bỏ trứng lơ lửng và trứng
chìm trong nƣớc, giữ trứng nổi tốt. Sau đó cho thẳng vào bể ƣơng, nhiệt độ
28–30o
C. Mật độ: 60-100 trứng/lít.

23. 16
- Chăm sóc & quản lý (vệ sinh, thay nƣớc, sục khí, ...): hằng ngày xi-phông
loại bỏ trứng hƣ, thay 30 – 50% nƣớc, sục khí liên tục tạo dòng chảy.
- Thời gian trứng nở: trứng thụ tinh sau 35 phút bắt đầu phân cắt tế bào đầu
tiên và sau 17 – 18 tiếng với nhiệt độ 27 – 28 o
C sẽ nở thành ấu trùng.
- Tỷ lệ nở: 80-90%.
Bảng 5: Ảnh hƣởng của độ mặn lên tỷ lệ trứng nở
ĐỘ MẶN TỶ LỆ NỞ
0 0,0
5 2,9
10 58,5
15 75
20 82,4
25 83,4
30 90,8
35 46,9

24. 17
4.1.9 Kỹ thuật ƣơng nuôi
4.1.9.1 Chuẩn bị hệ thống bể ương
- Các bể ƣơng nuôi cá Chẽm thƣờng có dung tích 8 – 15m3, hệ thống bể ƣơng
và tất cả các trang thiết bị dụng cụ trong trại sản xuất đều phải đƣợc tẩy trùng
bằng chlorine với nồng độ 40ppm, để khô 1–2 ngày và sau đó rửa lại bằng
nƣớc ngọt trƣớc khi đƣa vào sử dụng.
- Hệ thống sục khí đƣợc bố trí tuỳ theo thể tích bể ƣơng, ở giai đoạn ấu trùng
mới nở phải sục khí nhẹ hơn nhằm hạn chế sốc và gây stress cho cá, sau đó
tăng mạnh dần ở các giai đoạn sau.
- Sau khi hệ thống sục khí lắp đặt thì đƣa nƣớc biển vào bể ƣơng khoảng 50%
thể tích bể ƣơng, nƣớc phải lọc qua túi lọc có kích thƣớc mắt lƣới 50µm.
- Sau đó tảo xanh (Nannochloropsis oculata) đƣợc cung cấp vào bể ƣơng với
mật độ tảo trong bể ƣơng ban đầu khoảng 0,5 triệu tế bào/ml.
- Mật độ tảo đƣợc giữ ổn định qua các giai đoạn ấu trùng.
4.1.9.2 Mật độ ương
- Trƣớc khi chuyển ấu trùng sang bể ƣơng cần thiết phải định lƣợng ấu trùng
trong bể ấp, mật độ ấu trùng ban đầu là 30-90 con/lít.
- Trong quá trình ƣơng nuôi cá đƣợc san thƣa dần với mật độ 10-20 con/lít.
4.1.9.2 Thức ăn và cách cho ăn
- Ấu trùng cá đƣợc nuôi trong môi trƣờng nƣớc xanh.
- Trong 2 ngày đầu, cá sử dụng toàn bộ bằng noãn hoàng, sang ngày thứ 3 ấu
trùng bắt đầu ăn thức ăn ngoài.
- Luân trùng đƣợc xem là thức ăn đầu tiên cho giai đoạn sau noãn hoàng, mật
độ luân trùng trong bể ƣơng phải đảm bảo duy trì từ 15 – 20 ct/ml nƣớc trong
bể ƣơng nuôi.
- Đến ngày thứ 12 ấu trùng có khả năng ăn đƣợc nauplius của artermia, trong
quá trình cho ấu trùng ăn Nauplius Artemia vẫn tiếp tục bổ sung luân trùng
vào bể ƣơng.
- Mật độ artermia nauplius duy trì trong bể từ 3- 5 ct/ml, đƣợc cấp 2 lần/ ngày.
- Thức ăn tổng hợp đƣợc sử dụng cho ấu trùng cá Chẽm thƣờng dùng là INVE
loại: 3/5, 4/6, 5/8 và G8 (loại chuyên dùng cho cá biển).
- Trong tự nhiên cá ăn thức ăn tƣơi sống, nên trong sản xuất giống cần phải tập
cho cá ăn dần thức ăn công nghiệp cho đến khi chúng có khả năng bắt mồi chủ
động.

25. 18
- Cho ăn theo nhu cầu sử dụng của cá, ngày cho ăn 6 lần, thời gian mỗi lần cho
ăn cách nhau 2 giờ.
4.1.9.3 Siphon và thay nước
- Thao tác siphon bắt đầu vào ngày thứ 3 cho đến khi thu hoạch, nhằm loại bỏ
trứng ung, xác tảo vụn hay một số chất lắng dƣới đáy bể ấu trùng nhằm giữ
môi trƣờng nƣớc ổn định và hạn chế mầm bệnh.
- Thƣờng siphon vào buổi chiều sau khi cho ăn thức ăn tổng hợp, tần số siphon
tuỳ thuộc vào tình trạng sức khoẻ cá và môi trƣờng bể ƣơng..
- Thay nƣớc là cần thiết nhằm ổn định chất lƣợng nƣớc nuôi cho ấu trùng, hạn
chế đƣợc mầm bệnh.
- Bắt đầu từ ngày thứ 5 đến ngày thứ 14 sau khi ƣơng ấu trùng, nƣớc đƣợc
thay từ 15-50% lƣợng nƣớc trong bể, từ ngày 15 đến ngày 30 sau khi ƣơng
thay nƣớc khoảng 50-80% lƣợng nƣớc trong bể, sau đó hàng ngày nƣớc đƣợc
thay 100% cho đến khi thu hoạch, bằng cách cho nƣớc chảy vào ra.
- Trong quá trình thay nƣớc, nƣớc từ bể ƣơng chảy ra qua ống thoát nƣớc có
lƣới bao bọc, kích thƣớc mắt lƣới thay đổi theo từng giai đoạn ấu trùng.
4.1.10 Kỹ thuật ƣơng từ cá hƣơng lên cá giống
4.1.10.1 Chuẩn bị ao ương
- Trƣớc khi ƣơng phải chọn những ao tốt và đạt một số tiêu chuẩn sau: Nguồn
nƣớc phải đầy đủ về chất lƣợng và số lƣợng, chủ động trong việc cấp và thoát
nƣớc.
- Chất đáy ao phải là đất pha sét, chất đáy còn có tác dụng điều chỉnh độ béo
của nƣớc, nếu nhƣ nền đáy có độ pH trung bình thì dễ dàng tạo ra nguồn nƣớc
tốt và ngƣợc lại nếu chất đáy có độ pH quá cao hoặc quá thấp sẽ ảnh hƣởng
đến môi trƣờng nƣớc nuôi, bên cạnh đó chúng ta còn phải tốn nhiều chi phí
cho việc gây màu nƣớc ao ƣơng.
- Diện tích ao thƣờng từ 300-1000m2, độ sâu của ao từ 1-1.2m
- Đắp lại những bờ thấp và rò rỉ, chú ý đến mực nƣớc cao nhất để hàng năm
đắp thêm những đoạn bờ thấp hoặc bị sạt lở, lấp những hang hốc quanh bờ và
san phẳng đáy ao nghiêng về phía cống thoát.
- Bón vôi với liều lƣợng 10-15kg/100m2, sau đó phơi khô đáy ao khoảng 3-5
ngày rồi lấy nƣớc qua lƣới lọc vào ao, bón phân trƣớc nhằm mục đích tăng
cƣờng các chất dinh dƣỡng cho đáy ao, gây nuôi các loại sinh vật phù du phát
triển làm thức ăn cho cá để sau khi thả cá có sẵn thức ăn tự nhiên trong ao, cá
sẽ mau lớn và ít hao hụt.
- Phân thƣờng đƣợc sử dụng gây màu nƣớc là phân chuồng với liều lƣợng 30-
50kg/100m2 hoặc phân N.P.K và Ure với tỷ lệ 3:1, liều lƣợng 20kg N.P.K/ha
và 7kg Ure/ha.
- Khi nƣớc có màu xanh nhạt, sinh vật phù du phát triển mạnh thì tiến hành thả
giống.
4.1.10.2 Chọn giống và thả giống

26. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52245
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562