Luận án tiến sĩ Quản trị kinh doanh: Nghiên cứu hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp cho các bạn làm luận văn tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
-------------------------------------------------------
VŨ THỊNH TRƯỜNG
NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CỦA
DOANH NGHIỆP
LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Tp. Hồ Chí Minh, Năm 2018

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
-------------------------------------------------------
VŨ THỊNH TRƯỜNG
NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CỦA
DOANH NGHIỆP
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số chuyên ngành: 62 34 01 02
LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Người hướng dẫn khoa học:
TS. Võ Hồng Đức
TS. Lê Thị Thanh Loan
Tp. Hồ Chí Minh, Năm 2018

3. i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng luận án “Nghiên cứu hiệu quả kỹ thuật của doanh
nghiệp” là bài nghiên cứu của chính tôi.
Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận án này, tôi cam
đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận án này chưa từng được công bố
hoặc sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.
Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận
án này mà không được trích dẫn đúng quy định.
Luận án này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các
trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.
Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2018.
Chữ ký tác giả
Vũ Thịnh Trường

4. ii
LỜI CẢM ƠN
Việc đi đến bậc học cao nhất – Tiến sĩ là điều mà bản thân Tôi chưa bao giờ
nghĩ đến trước khi trở thành một giảng viên đại học. Giai đoạn làm Nghiên cứu sinh
thật sự là khoảng thời gian vất vả, nhiều lúc tưởng chừng như không thể tiếp tục nổi
nhưng cũng thật đáng nhớ trong hơn hai chục năm học tập và làm việc của Tôi.
Ngoài nỗ lực của bản thân, sự hỗ trợ, nâng đỡ và không ngừng động viên của gia
đình, đồng nghiệp, sinh viên và mọi người xung quanh chính là động lực to lớn giúp
Tôi có thể hoàn thành được việc học ở bậc Tiến sĩ.
Lời đầu tiên, Tôi xin cảm ơn Trường Đại học Mở Tp. Hồ Chí Minh đã tạo
điều kiện tốt nhất cho bản thân Tôi, cũng như các nghiên cứu sinh khác trong suốt
thời gian khóa học. Đây thực sự là môi trường giáo dục nghiêm túc và đáng tin cậy
cho các bạn sinh viên, học viên và nghiên cứu sinh gửi gắm.
Có lẽ sẽ chẳng bao giờ Luận án Tiến sĩ được hoàn tất mà không có sự hướng
dẫn, hỗ trợ hết mình và cả sự nghiêm khắc trong làm việc một cách liên tục gần 5
năm qua của Tiến sĩ Võ Hồng Đức và Tiến sĩ Lê Thị Thanh Loan. Bản thân Tôi thật
may mắn khi được Thầy, cô nhận hướng dẫn. Xin gửi đến Thầy và Cô lời tri ân sâu
sắc nhất.
Từ tận đáy lòng mình, Tôi xin gửi lời cảm ơn đến PGS.TS Nguyễn Minh Hà,
PGS. TS Hoàng Thị Phương Thảo, PGS.TS Nguyễn Minh Kiều và ThS. Hồ Thị
Bảo Uyên (Khoa ĐT SĐH) đã luôn sát cánh, hỗ trợ, tạo điều kiện tốt nhất cho Tôi
từ khi dự tuyển đầu vào Nghiên cứu sinh.
Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến Bố mẹ, vợ và con gái đã luôn là hậu
phương vững chắc để cho Tôi kiên trì theo đuổi và phát triển sự nghiệp giảng dạy
và nghiên cứu.
Lời cuối cùng, Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp tại trường ĐH
Công nghệ Đồng Nai và các anh, chị nghiên cứu sinh của trường ĐH Mở Tp. Hồ
Chí Minh đã luôn chia sẻ và động viên Tôi trong suốt thời gian làm Nghiên cứu
sinh. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018
Nghiên cứu sinh
Vũ Thịnh Trường

5. iii
TÓM TẮT
Các nghiên cứu có liên quan đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp luôn
là chủ đề thu hút được sự quan tâm của nhiều học giả trên toàn thế giới. Trong
hướng nghiên cứu này, đo lường và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả
hoạt động của doanh nghiệp được thực hiện rất nhiều. Phương pháp đo lường hiệu
quả hoạt động của doanh nghiệp theo cách tiếp cận hiệu quả kỹ thuật được sử dụng
phổ biến, rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là sự bổ sung hữu hiệu
cho phương pháp phân tích chỉ số tài chính truyền thống vốn có những hạn chế nhất
định trong việc đo lường và đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Luận án
này được thực hiện nhằm tiến hành nghiên cứu hiệu quả kỹ thuật của các doanh
nghiệp. Nghiên cứu này bao gồm có bốn mục tiêu chủ yếu, trong bối cảnh của Việt
Nam, như sau: (i) Đo lường hiệu quả kỹ thuật các doanh nghiệp niêm yết; (ii) Xác
định và lượng hóa mức độ tác động của các nhân tố thuộc Quản trị công ty đến
Hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp niêm yết; (iii) Kiểm định sự khác biệt về
mức độ hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa
tại Việt Nam và (iv) Cung cấp các hàm ý cho nhà quản trị doanh nghiệp hướng đến
việc cải thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. Phạm vi
không gian nghiên cứu được giới hạn trong các doanh nghiệp ngành Chế biến, chế
tạo của Việt Nam.
Nghiên cứu này thừa kế hai kỹ thuật phổ biến trong đo lường hiệu quả kỹ
thuật của doanh nghiệp: (i) Phương pháp phân tích biên ngẫu nhiên (SFA) và (ii)
Phương pháp bao dữ liệu (DEA).
Mẫu nghiên cứu bao gồm 1.036 quan sát các doanh nghiệp niêm yết trên các
sàn giao dịch chứng khoán của Việt Nam, hoạt động trong giai đoạn 2008 – 2014.
Kết quả đo lường hiệu quả kỹ thuật cho biết mức độ hiệu quả hoạt động bình quân
cho các doanh nghiệp ngành Công nghiệp chế biến, chế tạo tại Việt Nam ở mức
thấp, lần lượt là hơn 31% sử dụng phương pháp SFA và 42% theo phương pháp
DEA. Riêng kết quả từ phương pháp DEA cho thấy mức hiệu quả chung của ngành
có xu hướng giảm dần. Đặc biệt, gần 80% số lượng doanh nghiệp niêm yết trong
mẫu nghiên cứu hàng năm có mức hiệu quả kỹ thuật tương đối dưới 40%. Kết quả

6. iv
này cho thấy năng lực quản trị nguồn lực của các doanh nghiệp thật sự đáng quan
ngại và cần cải thiện nhiều hơn.
Bên cạnh đó, nhằm đạt được mục tiêu thứ hai của luận án, nghiên cứu này sử
dụng Lý thuyết người đại diện làm nền tảng chính, kết hợp với Lý thuyết ràng buộc
nguồn lực và kết quả thực nghiệm từ các nghiên cứu trước để xác định và xây dựng
giả thuyết ảnh hưởng của các nhân tố thuộc Quản trị công ty đến Hiệu quả kỹ thuật
của các doanh nghiệp niêm yết. Mô hình Phân tích biên ngẫu nhiên một giai đoạn
(SFA) và Hồi quy cắt cụt bootstrap hai giai đoạn với DEA được sử dụng để phân
tích trên bộ dữ liệu gồm 342 quan sát. Dữ liệu này được trích từ mẫu nghiên cứu
gốc với đầy đủ thông tin các biến nghiên cứu trong mô hình. Các nhân tố thuộc
Quản trị công ty có tác động đến Hiệu quả kỹ thuật được đo bằng SFA là Quyền
kiêm nhiệm (tác động âm) và Hiệu quả kỹ thuật tương đối bằng DEA là Tỷ lệ thành
viên độc lập HĐQT (tác động dương).
Tiếp theo, với mục tiêu nghiên cứu thứ ba, nghiên cứu này đã đo lường hiệu
quả kỹ thuật của các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNN&V) và so sánh với các doanh
nghiệp niêm yết thuộc bốn nhóm ngành công nghiệp cấp 2 của ngành Công nghiệp
chế biến, chế tạo bao gồm: (i) Thực phẩm - Đồ uống; (ii) Hoá, dược liệu; (iii) Sản
xuất sản phẩm từ cao su, plastic & phi kim khác và (iv) Sản xuất máy móc thiết bị
trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế tại Việt Nam, giai đoạn 2008 – 2012. Bộ dữ liệu
được phân tích bao gồm 3.759 quan sát trích xuất từ ba cuộc điều tra doanh nghiệp
nhỏ và vừa (DNN&V) và 699 quan sát doanh nghiệp niêm yết được rút trích từ mẫu
nghiên cứu gốc. Kết quả phân tích chỉ ra rằng, hiệu quả kỹ thuật, theo SFA, của các
DNN&V dao động từ 52% - 54%, trong khi các doanh nghiệp niêm yết có mức hiệu
quả bình quân trên 80%. Kết quả đo lường bằng DEA, cho thấy, DNN&V có hiệu
quả kỹ thuật cao nhất cũng cần phải cắt giảm đến gần 42% chi phí đầu vào để đạt
mức hiệu quả toàn diện tương đối. Ngoài ra, kiểm định bằng T-test cũng cho biết có
bằng chứng thống kê cho thấy doanh nghiệp niêm yết có hiệu quả trung bình cao
hơn các DNN&V trong năm (05) nhóm ngành nghiên cứu. Kết hợp phương pháp
SFA và phân tích kịch bản, nghiên cứu này tìm ra rằng mức độ hiệu quả kỹ thuật
với đầu ra là biến Giá trị sản xuất (trên 80%) cao hơn mức độ hiệu quả kỹ thuật khi
biến đầu ra là Doanh thu thuần (chỉ hơn 50%). Điều này cho thấy rằng nhiều khả
năng các DNN&V gặp khó khăn trong việc tiêu thụ đầu ra.

7. v
Dựa trên các kết quả nghiên cứu, tác giả luận án đề xuất một số hàm ý quản
trị nhằm cải thiện hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp niêm yết. Riêng với các
DNN&V, một số hàm ý được đề xuất cho chủ doanh nghiệp và nhà xây dựng chính
sách nhằm tạo điều kiện cho loại hình này phát triển, định hướng trở thành các công
ty được niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán.

8. vi
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ii
TÓM TẮT................................................................................................................ iii
MỤC LỤC.................................................................................................................vi
DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ............................................................................xi
DANH MỤC BẢNG................................................................................................xii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................xiv
Chương 1: PHẦN MỞ ĐẦU.....................................................................................1
1.1 Cơ sở hình thành luận án ...........................................................................1
1.2 Vấn đề nghiên cứu.....................................................................................6
1.3 Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................9
1.4 Câu hỏi nghiên cứu....................................................................................9
1.5 Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu...........................................................10
1.6 Phương pháp nghiên cứu .........................................................................11
1.7 Ý nghĩa của nghiên cứu ...........................................................................14
1.8 Điểm mới của đề tài.................................................................................14
1.9 Kết cấu của luận án nghiên cứu...............................................................15
Chương 2: KHUNG LÝ THUYẾT VÀ CÁC MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ........17
2.1 Khung lý thuyết .......................................................................................17
2.1.1 Doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa..............................17
2.1.1.1 Doanh nghiệp niêm yết............................................................................17
2.1.1.2 Doanh nghiệp nhỏ và vừa........................................................................19
2.1.2 Đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.....................................22

9. vii
2.1.3 Lý thuyết đo lường Hiệu quả kỹ thuật.....................................................25
2.1.3.1 Cách tiếp cận ước lượng tham số ............................................................25
2.1.3.2 Cách tiếp cận phi tham số........................................................................31
2.1.4 Vấn đề xác định yếu tố đầu vào, đầu ra trong đo lường Hiệu quả kỹ thuật
.................................................................................................................37
2.1.5 Quản trị công ty .......................................................................................42
2.1.5.1 Định nghĩa ...............................................................................................42
2.1.5.2 Lý thuyết về Quản trị công ty..................................................................43
2.2 Các nghiên cứu trước đây........................................................................48
2.2.1 Các nghiên cứu ở trong nước...................................................................48
2.2.2 Các nghiên cứu ở ngoài nước ..................................................................55
2.3 Các mô hình nghiên cứu lý thuyết và mô hình nghiên cứu các giả thuyết
nghiên cứu..............................................................................................................63
2.3.1 Mô hình các yếu tố đầu vào, đầu ra.........................................................63
2.3.1.1 Đầu ra (Outputs) ......................................................................................63
2.3.1.2 Đầu vào (Inputs) ......................................................................................64
2.3.2 Mô hình nghiên cứu các giả thuyết nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng
đến Hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp niêm yết .........................................65
2.3.2.1 Mối quan hệ giữa Quy mô Hội đồng quản trị và Hiệu quả kỹ thuật .......67
2.3.2.2 Mối quan hệ giữa Tỷ lệ thành viên độc lập Hội đồng quản trị và Hiệu quả
kỹ thuật .................................................................................................................67
2.3.2.3 Mối quan hệ giữa Số lần họp Hội đồng quản trị và Hiệu quả kỹ thuật...68
2.3.2.4 Mối quan hệ giữa Quyền kiêm nhiệm và Hiệu quả kỹ thuật...................69
2.3.2.5 Mối quan hệ giữa Tỷ lệ nợ và Hiệu quả kỹ thuật....................................70

10. viii
2.3.2.6 Mối quan hệ giữa các yếu tố thuộc Đặc điểm doanh nghiệp và Hiệu quả
kỹ thuật .................................................................................................................72
2.3.3 Sự khác biệt về mức độ hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp niêm yết và
doanh nghiệp nhỏ và vừa.......................................................................................73
2.4 Tóm tắt chương 2.....................................................................................74
Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................75
3.1 Đo lường hiệu quả kỹ thuật các doanh nghiệp niêm yết .........................75
3.1.1 Phương pháp Phân tích biên ngẫu nhiên (SFA) ......................................75
3.1.2 Phương pháp bao dữ liệu (DEA) .............................................................77
3.2 Phân tích ảnh hưởng của Quản trị công ty đến Hiệu quả kỹ thuật của
doanh nghiệp niêm yết...........................................................................................77
3.2.1 Mô hình ảnh hưởng phi hiệu quả kỹ thuật...............................................77
3.2.2 Mô hình hồi quy cắt cụt Bootstrap hai giai đoạn với DEA .....................78
3.3 Kiểm định sự khác biệt Hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp niêm yết và
doanh nghiệp nhỏ và vừa.......................................................................................80
3.4 Phân tích thay thế.....................................................................................81
3.5 Dữ liệu và Đo lường ................................................................................82
3.6 Tóm tắt chương 3.....................................................................................84
Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................................86
4.1 Đo lường hiệu quả kỹ thuật các doanh nghiệp niêm yết .........................86
4.1.1 Mô tả mẫu nghiên cứu .............................................................................86
4.1.2 Phương pháp Phân tích biên ngẫu nhiên (SFA) ......................................88
4.1.3 Phương pháp bao dữ liệu (DEA) .............................................................90
4.2 Kết quả kiểm định ảnh hưởng của Quản trị công ty đến Hiệu quả kỹ thuật
.................................................................................................................91

11. ix
4.3 Kiểm định sự khác biệt mức độ hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp
niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa ...................................................................97
4.3.1 Mô tả mẫu nghiên cứu .............................................................................97
4.3.2 So sánh mức độ hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp niêm yết và doanh
nghiệp nhỏ và vừa theo ngành...............................................................................98
4.3.3 Kiểm định sự khác biệt giá trị trung bình hiệu quả kỹ thuật giữa doanh
nghiệp niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa .....................................................100
4.4 Kết quả phân tích thay thế .....................................................................104
4.5 Tóm tắt chương 4...................................................................................105
Chương 5: KẾT LUẬN – ĐỀ XUẤT HÀM Ý QUẢN TRỊ...............................106
5.1 Kết luận..................................................................................................106
5.2 Hàm ý quản trị .......................................................................................113
5.2.1 Đối với các doanh nghiệp niêm yết .......................................................113
5.2.1.1 Tách biệt hai vị trí Chủ tịch HĐQT và TGĐ.........................................113
5.2.1.2 Tăng tỷ lệ thành viên độc lập, không điều hành HĐQT........................113
5.2.1.3 Kiểm soát và duy trì Tỷ lệ nợ phù hợp..................................................113
5.2.2 Đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ...................................................114
5.3 Hạn chế của luận án và hướng nghiên cứu tiếp theo.............................114
5.3.1 Hạn chế của luận án...............................................................................114
5.3.2 Gợi ý hướng nghiên cứu........................................................................115
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................117
PHỤ LỤC...............................................................................................................131
Phụ lục 1..................................................................................................................131
Phụ lục 2..................................................................................................................132
Phụ lục 3..................................................................................................................133
Phụ lục 4..................................................................................................................134

12. x
Phụ lục 5..................................................................................................................135
Phụ lục 6..................................................................................................................136
Phụ lục 7..................................................................................................................137
Phụ lục 8..................................................................................................................138
Phụ lục 9..................................................................................................................139
Phụ lục 10................................................................................................................140
Phụ lục 11................................................................................................................141
Phụ lục 12................................................................................................................142
Phụ lục 13................................................................................................................143
Phụ lục 14................................................................................................................181
Phụ lục 15................................................................................................................219
Phụ lục 16................................................................................................................232
Danh mục các công trình của tác giả

13. xi
DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ
Trang
Hình 1.1: Quy trình nghiên cứu luận án. ..............................................................13
Hình 2.1: Đường sản xuất biên ngẫu nhiên ..........................................................27
Hình 2.2: Đo lường hiệu quả kỹ thuật theo quy mô bằng DEA ...........................33
Hình 2.3: Mô hình các yếu tố đầu vào, đầu ra......................................................65
Hình 2.4: Mô hình các nhân tố tác động đến Hiệu quả kỹ thuật ..........................66
Hình 4.1: Hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp nhỏ và vừa trước và sau khi điều
chỉnh mô hình đầu vào, đầu ra ................................................................................105

14. xii
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 2.1: Điều kiện niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và Thành
phố Hồ Chí Minh ......................................................................................................18
Bảng 2.2: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa........................................20
Bảng 2.3: Một số chỉ tiêu cơ bản của doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2006-
2011 khu vực sản xuất...............................................................................................21
Bảng 2.4: Tổng hợp một số nghiên cứu gần đầy sử dụng phương pháp SFA ......38
Bảng 2.5: Tổng hợp một số nghiên cứu gần đầy sử dụng phương pháp DEA .....40
Bảng 2.6: Các khung lý thuyết lựa chọn trong các nghiên cứu liên quan.............47
Bảng 2.7: Tổng hợp các nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến Hiệu quả kỹ thuật
của doanh nghiệp tại Việt Nam.................................................................................54
Bảng 2.8: Tổng hợp các nghiên cứu ảnh hưởng của Quản trị công ty đến Hiệu quả
kỹ thuật của doanh nghiệp.........................................................................................60
Bảng 3.1: Đo lường các biến nghiên cứu..............................................................83
Bảng 4.1: Mô tả các biến của mô hình đo lường Hiệu quả kỹ thuật.....................86
Bảng 4.2: Kiểm định tỷ số hợp lý tổng quát cho tham số của mô hình hàm sản
xuất biên ngẫu nhiên .................................................................................................88
Bảng 4.3: Kết quả ước lượng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên (3.2) .....................89
Bảng 4.4: Hiệu quả kỹ thuật đo lường bằng phương pháp SFA..........................89
Bảng 4.5: Phân phối Hiệu quả kỹ thuật đo lường bằng phương pháp VRS - DEA
.............................................................................................................90
Bảng 4.6: Mô tả các biến nghiên cứu trong mô hình (3.3) và (3.4) ....................91
Bảng 4.7: Ước lượng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên (mô hình (3.3)) .................92
Bảng 4.8: Ước lượng hồi quy cắt cụt bootstrap hai giai đoạn với DEA (mô hình
(3.4)) .............................................................................................................94
Bảng 4.9: Bảng tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến Hiệu quả kỹ thuật ...........95

15. xiii
Bảng 4.10: Thống kê số quan sát các nhóm ngành so sánh...................................98
Bảng 4.11: Hiệu quả kỹ thuật theo phương pháp Phân tích biên ngẫu nhiên........99
Bảng 4.12: Hiệu quả kỹ thuật theo phương pháp bao dữ liệu ............................100
Bảng 4.13: Kết quả kiểm định t-Test...................................................................102
Bảng 4.14: Kết quả đo lường hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp nhỏ và vừa theo
SFA sau khi điều chỉnh mô hình đầu vào, đầu ra ...................................................104

16. xiv
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.
CRS : Constant rerturn to scale (Lợi thế không đổi theo quy mô).
DEA : Data envelopment analysis (Phương pháp bao dữ liệu).
DMU : Decision making unit (Đơn vị ra quyết định).
DNN&V : Doanh nghiệp nhỏ và vừa.
DNNY : Doanh nghiệp niêm yết.
DT : Doanh thu.
HĐQT : Hội đồng quản trị.
HQKT : Hiệu quả kỹ thuật.
LN : Lợi nhuận.
OECD
: Organisation for Economic Cooperation and Development
(Tổ chức Hợp tác và Phát triển)
OLS : Ordinary least squares (Phương pháp bình phương bé nhất).
PPF
: Production Possibility Frontier (Đường giới hạn khả năng
sản xuất).
QTCT : Quản trị công ty.
ROA : Return on Assets (Tỷ suất lợi nhuận trên Tổng tài sản).
ROE : Return on Equity (Tỷ suất lợi nhuận trên Vốn chủ sở hữu).
SFA : Stochastic frontier analysis (Phân tích biên ngẫu nhiên).
TGĐ : Tổng giám đốc.
Tp. : Thành phố.
VRS : Variable return to scale (Lợi thế thay đổi theo quy mô).

17. 1
Chương 1: PHẦN MỞ ĐẦU
Chương đầu tiên của luận án tập trung vào việc giới thiệu cơ sở hình thành
đề tài nghiên cứu, mục tiêu, phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu xuyên
suốt luận án và đặc biệt là những điểm mới về mặt lý thuyết cũng như thực tiễn mà
luận án đóng góp vào kho tàng tri thức.
1.1 Cơ sở hình thành luận án
Hoạt động có hiệu quả luôn là mục tiêu hàng đầu của các hoạt động kinh tế
nói chung và hoạt động sản xuất kinh doanh nói riêng. Hiệu quả hoạt động của
doanh nghiệp phản ảnh trình độ sử dụng các nguồn lực nhằm đạt được kết quả cao
nhất. Vì vậy, chủ đề này đã thu hút nhiều nhà nghiên cứu tham gia đo lường, đánh
giá và đề xuất hay gợi ý các giải pháp nhằm cải thiện và nâng cao hiệu quả các hoạt
động bên trong lẫn bên ngoài của doanh nghiệp.
Một cách truyền thống, khi cần đưa ra những nhận xét hay quyết định của
riêng mình, các nhà đầu tư, các nhà nghiên cứu, và hoạch định chính sách thường sử
dụng phổ biến các chỉ số, thang đo tài chính để đánh giá hiệu quả hoạt động của các
doanh nghiệp. Tuy nhiên, Faello (2015) đã chỉ ra bốn hạn chế của các tỷ số tài
chính, gồm: (i) Nếu chỉ định không chính xác tử số hay mẫu số sẽ dẫn đến tỷ số tài
chính bị lỗi; (ii) Sự lựa chọn các chuẩn mực kế toán, phương pháp kế toán và phân
loại kế toán không đồng nhất qua thời gian và giữa các doanh nghiệp nên gây ra khó
khăn khi so sánh với các doanh nghiệp với nhau, (iii) Dữ liệu các tỷ số tài chính
không tuân theo phân phối chuẩn nên nếu ước lượng mô hình kinh tế lượng theo
phương pháp bình phương bé nhất (Ordinary least squares - OLS), các ước lượng
thu được không phải là ước lượng không chệch tuyến tính tốt nhất và cuối cùng (iv),
Dữ liệu tỷ số tài chính thường xuất hiện các giá trị dị biệt (outliers) mà có thể gây ra
hiện tượng phương sai sai số thay đổi (Heteroscedasticity) – nguyên nhân làm cho
các ước lượng trong mô hình hồi quy OLS bị chệch (biased). Ngoài ra, cũng bởi
tính chất riêng lẻ của từng chỉ số nên việc phân tích tỷ số tài chính thường mang

18. 2
tính chủ quan do nhà phân tích phải chọn lọc và sử dụng những tỷ số khác nhau để
đánh giá tổng thể hiệu quả của doanh nghiệp (Feroz và cộng sự., 2003; Yu và cộng
sự., 2014).
Dưới góc độ chiến lược kinh doanh, Halkos và Tzeremes (2012) dẫn chứng
các nghiên cứu trước đây và cho rằng các vấn đề liên quan đến việc đo lường hiệu
quả hoạt động rất quan trọng đối với công tác thiết kế và triển khai chiến lược của
các doanh nghiệp, đặc biệt, trong môi trường kinh doanh luôn biến động, yếu tố
cạnh tranh chính yếu là chiến lược kinh doanh. Do đó, cần thiết phải sử dụng những
cách tiếp cận khác để đánh giá hiệu quả hoạt động theo quan điểm so sánh cạnh
tranh. Tuy nhiên, với cách đo lường truyền thống bằng các thang đo tài chính cho
thấy sự kém hiệu quả khi đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và của
ngành trong môi trường kinh doanh năng động.
Xuất phát từ những vấn đề còn bất cập trong việc áp dụng các tỷ số tài chính
khác nhau để đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nên nhiều nghiên cứu
trên thế giới đã đề xuất cách tiếp cận hiệu quả kỹ thuật để bổ sung hoặc thay thế
(Abrache và cộng sự., 2013; Feroz và cộng sự., 2003; Halkos và Tzeremes, 2012;
Smith, 1990). Theo đó, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp được đo lường dựa
vào hiệu suất của mô hình chuyển hóa các nguồn lực đầu vào thành đầu ra dựa trên
công nghệ sản xuất xác định. Lợi điểm của cách tiếp cận này là có thể đánh giá
được năng lực quản trị các nguồn lực của doanh nghiệp để tối đa hóa các giá trị đầu
ra và đánh giá được mức độ hiệu quả trung bình của ngành công nghiệp.
Tại Việt Nam, đến nay, đã có nhiều nghiên cứu đã áp dụng phương pháp
này, tập trung chủ yếu trong các ngành sản xuất công nghiệp khác nhau (Ví dụ: Chu
Ngọc Sơn và Kalirajan, 2011; Đào Lê Thanh, 2013; Nguyễn Khắc Minh và cộng
sự., 2007; Nguyễn Thắng và cộng sự., 2002; Phạm Khánh Linh và Nguyễn Khắc
Minh, 2014; Phạm Thái Hưng và cộng sự., 2010; Trần Thị Bích và cộng sự., 2008;
Võ Hồng Đức và Lê Hoàng Long, 2014; Vũ Quốc Ngư, 2003...). Ngoài việc đo
lường hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp, một số nghiên cứu còn phân tích ảnh
hưởng của các nhân tố đến mức độ hiệu quả kỹ thuật. Mặc dù vậy, cách tiếp cận
này, đến nay, vẫn chưa được áp dụng nhiều vào việc đo lường và đánh giá hiệu quả

19. 3
hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trong các nghiên cứu tại Việt Nam. Trong
khi đó, đối tượng này có thể được xem là những đại diện tốt nhất cho hiệu quả hoạt
động của ngành mà họ tham gia. Các nhà nghiên cứu, các nhà đầu tư, các nhà hoạch
định chính sách và cả những nhà quản trị doanh nghiệp vẫn chủ yếu sử dụng các chỉ
số tài chính để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu trong nước trước đây mới dừng ở việc xem xét
tác động của các nhân tố về chất lượng đầu vào, đặc điểm của doanh nghiệp và môi
trường hoạt động, trong khi ảnh hưởng của Quản trị công ty đến Hiệu quả kỹ thuật
của doanh nghiệp, đặc biệt trong các công ty niêm yết tại Việt Nam vẫn còn đang bị
bỏ ngỏ. Trong khi các nghiên cứu trên thế giới về chủ đề này cũng còn hạn chế và
phần lớn được thực hiện tại các quốc gia đã phát triển.
Sau hơn 15 năm hình thành và phát triển (2000 – 2016), hoạt động của thị
trường chứng khoán Việt Nam diễn ra khá sôi động, đặc biệt trong khoảng thời gian
2006 - 2008. Số lượng các công ty niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội
và Thành phố Hồ Chí Minh đã hơn 700 công ty. Cùng với sự phát triển của thị
trường, vấn đề về quản trị công ty ngày càng nhận được sự quan tâm của nhiều chủ
thể khác nhau như các nhà làm chính sách, các nhà quản trị, các nhà đầu tư và
những bên liên quan khác. Điều này xuất phát từ nhu cầu cần có cơ chế điều chỉnh
mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia công ty, bao gồm: các cổ đông, Hội đồng
quản trị, Ban giám đốc để đảm bảo công ty hoạt động đúng pháp luật và mang lại
lợi ích cho doanh nghiệp.
Tại Việt Nam, khung pháp lý về Quản trị công ty đã được hình thành và
dần hoàn thiện trong nhiều năm gần đây. Các quy định cơ bản về Quản trị công ty
lần lượt được được đề cập trong Luật doanh nghiệp năm 2005, sau đó là Luật doanh
nghiệp năm 2014 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán năm
2010. Tuy nhiên, những quy định cụ thể về thực thi Quản trị công ty phải kể đến
đầu tiên là việc ban hành Quy chế quản trị công ty được áp dụng cho doanh nghiệp
niêm yết theo Quyết định số 12/2007/QĐ-BTC của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Tiếp
theo đó, Thông tư số 121/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính được ban hành mở rộng
đối tượng áp dụng các quy định về quản trị công ty cho các công ty đại chúng, bao

20. 4
gồm các công ty đại chúng chưa niêm yết và niêm yết trên các sở giao dịch chứng
khoán.
Bộ Các nguyên tắc quản trị công ty (OECD, 2004) của Tổ chức Hợp tác và
Phát triển (OECD) đến nay, được xem là kim chỉ nam cho các quốc gia, các doanh
nghiệp trong việc thực thi khung các tiêu chí về Quản trị công ty một cách có hiệu
quả. Năm 2006, Ngân hàng thế giới lần đầu công bố “Báo cáo về Tình hình Tuân
thủ Chuẩn mực và Nguyên tắc” (ROSC) về đánh giá tình hình quản trị công ty tại
Việt Nam. Báo cáo này chỉ ra rằng việc thực hiện Quản trị công ty của Việt Nam
vẫn còn ở mức sơ khai. Các luật và quy định liên quan vẫn đang được xây dựng.
Các doanh nghiêp tại Việt Nam chỉ tuân thủ một phần hoặc chưa tuân thủ các
nguyên tắc quản trị của OECD. Báo cáo còn nêu lên một số vấn đề lớn như chưa có
sự bảo vệ đầy đủ cho các nhà đầu tư, chưa tuân thủ đầy đủ các chuẩn mực kế toán
và đặc biệt là hạn chế trong việc công bố các thông tin có chất lượng.
Một nghiên cứu đánh giá hiện trạng nhận thức về Quản trị công ty do Uỷ ban
Chứng khoán Nhà nước và Tổ chức tài chính quốc tế (IFC) thực hiện dựa trên công
bố thông tin của hơn 100 doanh nghiệp niêm yết lớn nhất trên thị trường chứng
khoán Việt Nam trong năm 2009 - 2011. Kết quả được công bố trong “Báo cáo Thẻ
điểm Quản trị công ty” cho thấy điểm trung bình về thực thi quản trị công ty tại
Việt Nam chỉ đạt 43,9%, 44,7%, 42,5% lần lượt cho các năm 2009, 2010 và 2011.
Kết quả này được tính toán dựa trên điểm đánh giá có nhân trọng số của các tiêu chí
về Quyền cổ đông, Đối xử công bằng với các cổ đông, Vai trò của các bên có quyền
lợi liên quan, Công bố thông tin và minh bạch và Trách nhiệm của Hội đồng quản
trị.
Nếu so sánh về mức độ về thực thi Quản trị công ty của các quốc gia trong
ASEAN, các doanh nghiệp Việt Nam cũng thể hiện năng lực cạnh tranh kém hơn so
với các quốc gia trong khu vực. Ngân hàng phát triển Châu Á (ADP) đã sử dụng
phương pháp thẻ điểm cân bằng (Balanced scorecard) để đánh giá tình hình thực
hiện quản trị công ty của các công ty trong 6 quốc gia bao gồm: Indonesia,
Malaysia, Philippines, Singapore, Thailand và Việt Nam trong hai năm 2013 và
2014. Điểm trung bình của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam trong năm 2012

21. 5
và 2013 tương ứng là 28,42% và 33,87% và xếp hạng thấp nhất trong số các quốc
gia được đánh giá.
Việc thực hiện quản trị công ty tại Việt Nam chưa đạt được kỳ vọng mong
muốn xuất phát từ nhận thức chưa đúng đắn của các doanh nghiệp về vai trò và tầm
quan trọng của hoạt động này đối với hoạt động kinh doanh. Nhiều công ty niêm yết
hiện nay đều có xuất phát điểm là doanh nghiệp nhà nước. Sau khi cổ phần hóa, cơ
cấu quản trị chưa có nhiều thay đổi so với trước đây. Một số công ty vẫn do cổ đông
nắm vốn nhà nước giữ quyền chi phối và trực tiếp kiểm soát thông qua đại diện
trong Hội đồng quản trị. Các công ty niêm yết nhưng quản lý mang tính gia đình
cũng có đặc điểm tương tự (Cao Thị Vân Anh và Lê Công Hoa, 2014). Những
doanh nghiệp nói trên thường có cơ cấu sở hữu tập trung, ít có sự phân chia rạch ròi
giữa quyền sở hữu và điều hành công ty. Vì thế mà cổ đông lớn thường giữ vai trò
là Chủ tịch Hội đồng quản trị và trong nhiều trường hợp cũng kiêm nhiệm luôn vị
trí Tổng giám đốc. Việc kiêm nhiệm này rất dễ dẫn đến việc lạm dụng quyền lực
trong các vấn đề liên quan đến cơ cấu tổ chức, lạm dụng giao dịch với các bên liên
quan để tư lợi và hạn chế công khai hóa thông tin. Bên cạnh đó, tình trạng vi phạm
những nguyên tắc cơ bản về quản trị công ty như quyền cổ đông, tính minh bạch
trong thông tin, trách nhiệm của Hội đồng quản trị và đối xử thiếu công bằng với
các cổ đông nhỏ lẻ diễn ra khá phổ biến. Điều này cho thấy, luật pháp chưa đủ
mạnh để ngăn chặn những hành vi như vậy. Lợi ích thu được từ việc vi phạm vẫn
cao hơn so với các mức xử phạt hiện nay (Trần Quốc Tuấn và Nguyễn Văn Qúy,
2012).
Cải thiện hiệu quả hoạt động quản trị công ty là điều bức bách, cần thực hiện
ngay, là điều kiện cần thiết để các doanh nghiệp trong nước hội nhập với thị trường
quốc tế. Năm 2015, Việt Nam đã chính thức tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN
(AEC). Việc tham gia vào cộng đồng kinh tế này giúp Việt Nam có được nhiều
thuận lợi khi thuế quan xuất, nhập khẩu được cắt giảm. Ngoài ra, Việt Nam cũng
như những thành viên khác sẽ đón nhận dòng dịch chuyển tự do về hàng hóa dịch
vụ, đầu tư và lao động từ các thành viên trong cộng đồng. Đây được xem là cơ hội
để phát triển những cũng là thách thức lớn với các doanh nghiệp trong nước khi

22. 6
phải đối mặt với nguy cơ cạnh tranh cao. Do vậy, cải thiện khả năng quản trị công
ty là một trong những yếu tố then chốt để nâng cao được năng lực cạnh tranh của
doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia vào thị trường kinh tế chung của khu vực.
Nguyễn Thị Thủy (2016) đã nhận diện và nêu lên năm rào cản đối với hoạt động cải
thiện quản trị công ty trong bối cảnh Việt Nam tham gia vào AEC, gồm có (i) ý
thức, hiểu biết và nỗ lực của cổ đông và hội đồng quản trị của các công ty còn nhiều
hạn chế; (ii) nâng cao hiệu quả quản trị công ty gắn liền với việc tăng chi phí giám
sát, lương thưởng; (iii) hệ thống pháp lý vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, trong
đó, hệ thống giám sát việc thực thi pháp luật vẫn còn yếu kém; (iv) Các cơ chế quản
trị công ty bên ngoài như thị trường vốn Việt Nam vẫn còn sơ khai nên chưa tạo
được áp lực cần thiết khiến các doanh nghiệp phải tự nguyện cải thiện quản trị công
ty của mình và (iv) rào càn cuối cùng liên quan đến hiểu biết về quản trị công ty ở
Việt Nam trong cộng đồng và các bên có lợi ích liên quan khác còn nhiều hạn chế.
Có thể nhận định rằng hoạt động Quản trị công ty trong các năm qua đã có
những bước tiến triển đáng ghi nhận thể hiện qua việc đã có khung pháp lý và quy
định cụ thể về hoạt động này. Tuy nhiên, hiệu quả triển khai trong thực tiễn còn
nhiều hạn chế và chỉ tập trung ở những công ty niêm yết trên sàn chứng khoán.
Nhiều nghiên cứu gần đây đã đề xuất nhiều giải pháp, kiến nghị để cải thiện hoạt
động này từ thay đổi các cơ chế bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp (Xem: Cao
Thị Vân Anh và Lê Công Hoa, 2014; Nguyễn Thị Thủy, 2016; Trần Quốc Tuấn và
Nguyễn Văn Qúy, 2012)
Xuất phát bối cảnh nghiên cứu đã nêu ở trên, đề tài “Nghiên cứu hiệu quả
kỹ thuật của doanh nghiệp” được xem là cần thiết để tiếp tục bổ sung khung lý
thuyết về hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp và là cơ sở để đề xuất hàm ý giúp
các chủ doanh nghiệp quản trị nguồn lực của mình tốt hơn, đồng thời khuyến nghị
chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp cải thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động.
1.2 Vấn đề nghiên cứu
Việc sử dụng phương pháp phân tích chỉ số tài chính, trong đó việc chọn lựa
một hay một số tỷ số làm biến đại diện cho hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
(Ví dụ: ROA, ROE) gặp hạn chế trong việc đánh giá năng lực quản trị nguồn lực

23. 7
của doanh nghiệp nên nhiều nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam đã đo lường
hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp theo tiếp cận hiệu quả kỹ thuật. Phạm vi
nghiên cứu trong nước của các nghiên cứu về hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp
phần lớn được thực hiện ở các doanh nghiệp hoạt động trong các ngành sản xuất
công nghiệp, ở quy mô nhỏ và vừa hoặc loại hình doanh nghiệp như doanh nghiệp
nhà nước, tư nhân hay doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trong khi đó, hiệu
quả kỹ thuật của các doanh nghiệp có cổ phiếu niêm yết trên các sàn giao dịch
chứng khoán của Việt Nam - đối tượng được thường xuyên được theo dõi và giám
sát các hoạt động bởi các nhà đầu tư, các cơ quan quản lý nhà nước và những bên
liên quan đến doanh nghiệp lại chưa được xem xét đến. Việc đánh giá hiệu quả hoạt
động của các doanh nghiệp này vẫn chủ yếu dựa trên các chỉ số phân tích tài chính
truyền thống. Vì vậy, năng lực quản trị nguồn lực hay khả năng chuyển hóa nguồn
lực đầu vào thành các giá trị đầu ra của các doanh nghiệp niêm yết là vấn đề đầu
tiên mà nghiên cứu này cho rằng cần phải xem xét đến.
Bên cạnh sự cần thiết phải đánh giá mức độ hiệu quả kỹ thuật, việc xác định
các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu này cũng là chủ đề đáng quan tâm. Một số các
nghiên cứu tại Việt Nam trong nhiều năm qua đã nỗ lực trong việc xác định và đo
lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến mức độ hiệu quả kỹ thuật của các
doanh nghiệp. Tuy nhiên, như đã trình bày ở mục 1.1, ở phạm vi hẹp hơn - các
doanh nghiệp niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán, ảnh hưởng của các nhân
tố thuộc Quản trị công ty đến Hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp vẫn chưa
được quan tâm đến trong các nghiên cứu tại Việt Nam. Quản trị công ty, từ lâu đã
trở thành yếu tố quan trọng trong việc quản trị các doanh nghiệp (H. Abdullah và
Valentine, 2009) bởi đây là những biện pháp nội bộ để công ty được định hướng
điều hành và kiểm soát có hiệu quả vì quyền lợi của cổ đông và những người liên
quan đến công ty (Bộ Tài chính, 2007; OECD, 1999). Chủ đề nghiên cứu về mối
quan hệ giữa các nhân tố thuộc Quản trị công ty và Hiệu quả hoạt động của doanh
nghiệp đã được thực hiện ở nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, phần lớn các
nghiên cứu sử dụng Hiệu quả tài chính (Financial performance) hay Giá trị của

24. 8
doanh nghiệp (Firm value) làm thang đo cho hiệu quả hoạt động. Do đó, vấn đề
nghiên cứu thứ hai của luận án này có trọng tâm là nghiên cứu ảnh hưởng các nhân
tố thuộc Quản trị công ty lên hiệu quả kỹ thuật.
Tiếp nối chủ đề về hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp, các nghiên cứu trên
thế giới đang có hai dòng quan điểm trái chiều về mối quan hệ giữa quy mô doanh
nghiệp và chỉ tiêu này. Một nhánh thì cho rằng doanh nghiệp lớn hoạt động hiệu
quả hơn trong sản xuất vì họ có thể sử dụng nhiều đầu vào, phối hợp nguồn lực của
mình tốt hơn và hưởng lợi từ lợi thế kinh tế nhờ quy mô (Taymaz, 2005; Yang và
Chen, 2009). Trong khi, các DNN&V được cho là thường gặp nhiều trở ngại, tập
trung ở việc thiếu nguồn tài trợ vốn, trình độ quản lý còn hạn chế, môi trường kinh
doanh khó khăn và chính sách thuế (Gill và Biger, 2012). Nhánh còn lại nhấn mạnh
đến tính linh hoạt, không có cơ cấu tổ chức rườm rà và ảnh hưởng từ các vấn đề liên
quan đến mối quan hệ giữa chủ sở hữu và người điều hành. Thực tế cho thấy khi
quy mô hoạt động còn nhỏ, cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp thường đơn giản. Chủ
doanh nghiệp cũng là người quản lý, điều hành trực tiếp. Tuy nhiên, đứng trước yêu
cầu phải mở rộng quy mô để phát triển, doanh nghiệp cần nhiều vốn hơn trong khi
nguồn vốn vay có giới hạn và phải chịu áp lực trả lãi thì việc chuyển đổi loại hình
hoạt động sang công ty cổ phần và đăng ký niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán
khi đáp ứng được các quy định hiện hành có thể là một sự lựa chọn phù hợp. Nhiều
công ty niêm yết hiện nay đều trưởng thành từ các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Cụ
thể, có thể nêu lên một số công ty nổi tiếng trên thế giới như Toyota, Honda, Ford
Motors hay đa phần các công ty trong danh sách 50 công ty niêm yết tốt nhất Việt
Nam 2015 do Forbes Việt Nam bình chọn (Forbes Việt Nam, 2015) đều khởi
nghiệp từ các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, vừa hoặc/và sở hữu bởi gia đình. Việc
trở thành công ty đại chúng niêm yết giúp cho cổ phiếu của doanh nghiệp có tính
thanh khoản cao hơn, thu hút được nguồn vốn đầu tư để tiếp tục mở rộng sản xuất
kinh doanh. Bên cạnh đó, các công ty được niêm yết cũng chịu áp lực rất lớn đối
với kết quả sản xuất kinh doanh, giám sát từ xã hội, đòi hỏi những người lãnh đạo
phải quản trị doanh nghiệp một cách hiệu quả hơn. Trong bối cảnh của Việt Nam,

25. 9
hiện vẫn chưa có nhiều những nghiên cứu thực nghiệm có phạm vi thời gian nghiên
cứu đủ dài nhằm làm rõ vấn đề doanh nghiệp lớn hay doanh nghiệp nhỏ sẽ hoạt
động có hiệu quả hơn xét trên khả năng sử dụng các nguồn lực đầu vào. Nếu vấn đề
này được trả lời, kết quả của nghiên cứu này sẽ góp phần định hướng phát triển cho
các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa – khu vực kinh tế năng động, chiếm đến
97% số lượng các doanh nghiệp của cả nước (Tổng cục thống kê, 2013) có thể trở
thành các doanh nghiệp có quy mô lớn và niêm yết.
1.3 Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu này là đánh giá mức độ hiệu quả kỹ thuật
của các doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong ngành
công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam, đồng thời điều tra mối quan hệ giữa
Quản trị công ty và Hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp niêm yết nhằm bổ sung cơ
sở lý thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến Hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp.
Để đạt được mục tiêu tổng quát trên, luận án cần thực hiện và đạt được bốn mục
tiêu cụ thể sau đây:
(i) Đo lường hiệu quả kỹ thuật các doanh nghiệp niêm yết ngành công nghiệp chế
biến, chế tạo trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
(ii) Xác định và lượng hóa mức độ tác động của các nhân tố thuộc Quản trị công ty
đến Hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp niêm yết ngành công nghiệp chế
biến, chế tạo trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
(iii)Kiểm định sự khác biệt về mức độ hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp niêm
yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại Việt
Nam.
(iv) Cung cấp các hàm ý cho nhà quản trị doanh nghiệp hướng đến việc cải thiện và
nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp.
1.4 Câu hỏi nghiên cứu
(i) Các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam đang có mức
hiệu quả kỹ thuật như thế nào? Mức độ hiệu quả kỹ thuật này thay đổi theo thời
gian ra sao?

26. 10
(ii) Các nhân tố nào thuộc Quản trị công ty ảnh hưởng đến Hiệu quả kỹ thuật của
các doanh nghiệp niêm yết của Việt Nam? Và mức độ ảnh hưởng như thế nào?
(iii)Có hay không sự khác biệt về mức độ hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp
niêm yết và các doanh nghiệp nhỏ và vừa?
(iv) Hàm ý quản trị nào giúp cho các doanh nghiệp cải thiện, nâng cao hiệu quả hoạt
động của mình?
1.5 Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu
▪ Đối tượng nghiên cứu: Hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp niêm yết và
doanh nghiệp nhỏ và vừa.
▪ Phạm vi nghiên cứu:
- Phạm vi không gian: Nghiên cứu này sử dụng đơn vị phân tích là các
doanh nghiệp hoạt động trong ngành Công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam.
Cơ sở của sự lựa chọn này có thể được thể hiện như sau: (i) đây là ngành có số
lượng doanh nghiệp chiếm nhiều nhất trong các ngành sản xuất công nghiệp (Tổng
cục Thống kê, 2014), đồng thời số lượng doanh nghiệp của ngành cũng chiếm đông
đảo nhất trong tổng số các doanh nghiệp niêm yết trên hai sở giao dịch chứng khoán
tại Việt Nam với gần 220 doanh nghiệp1
, (ii) hàng năm đóng góp từ 12% - 13% vào
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và (iii) Khả năng tiếp cận được nguồn dữ liệu để
phân tích.
- Phạm vi thời gian: Xuất phát từ việc các thông tin liên quan đến quản trị
công ty được công bố chưa đầy đủ nên để đảm bảo cỡ mẫu nghiên cứu đủ lớn,
nghiên cứu này quyết định nghiên cứu hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp niêm
yết trong khoảng thời gian từ năm 2008 đến 2014. Riêng nghiên cứu về kiểm định
sự khác biệt giữa doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa được thực
hiện từ năm 2008 – 2012 do đến thời điểm mà nghiên cứu này thực hiện, dữ liệu
điều tra các doanh nghiệp nhỏ và vừa được cập nhật đến năm 2012.
1
Theo Danh sách các doanh nghiệp niêm yết được phân theo ngành của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội
(năm 2012) và Thành phố Hồ Chí minh (năm 2013).

27. 11
1.6 Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu này được thực hiện dựa trên quan điểm của trường phái hậu thực
chứng (Postpositivism). Điều đó có nghĩa là nghiên cứu này hướng đến việc phát
triển các lý thuyết khoa học bằng việc xây dựng mô hình nghiên cứu dựa trên lý
thuyết và các nghiên cứu thực nghiệm liên quan. Sau đó, tiến hành thu thập dữ liệu
và kiểm định mô hình thông qua các phương pháp thống kê. Dựa trên kết quả thu
được mà có thể dẫn đến kết luận có hay không bằng chứng thống kê ủng hộ lý
thuyết.
Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu thứ nhất, nghiên cứu này tổng quan lý
thuyết đo lường hiệu quả kỹ thuật, các nghiên cứu thực nghiệm đi trước để lựa chọn
phương pháp đo lường phù hợp và xác định các yếu tố được xem là nguồn lực đầu
vào, đầu ra cho việc xây dựng mô hình đo lường hiệu quả kỹ thuật. Dữ liệu sử dụng
bao gồm các doanh nghiệp niêm yết trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo
được thu thập trên hai sở giao dịch chứng khoán: Hà Nội và Thành phố Hồ Chí
Minh từ năm 2008 đến hết năm 2014. Phương pháp Phân tích biên ngẫu nhiên
(SFA) và phương pháp bao dữ liệu (DEA) lần lượt được sử dụng để đo lường mức
độ hiệu quả kỹ thuật của từng doanh nghiệp theo năm.
Với mục tiêu nghiên cứu thứ hai liên quan đến việc xác định và lượng hóa
mức độ tác động của các yếu tố thuộc Quản trị công ty đến hiệu quả kỹ thuật của
các doanh nghiệp niêm yết, nghiên cứu này dựa trên nền tảng của Lý thuyết người
đại diện, Lý thuyết ràng buộc nguồn lực và kết quả của các nghiên cứu thực nghiệm
để xây dựng mô hình nghiên cứu lý thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả
kỹ thuật. Hai mô hình hồi quy được xây dựng dựa trên kết quả đo lường hiệu quả kỹ
thuật của phương pháp Phân tích biên ngẫu nhiên (SFA) và phương pháp bao dữ
liệu (DEA). Cụ thể, mô hình Ảnh hưởng Phi hiệu quả kỹ thuật (Technical
inefficiency effect model) do Battese và Coelli (1995) đề xuất và mô hình hồi quy
cắt cụt Bootstrap hai giai đoạn với DEA (Two stage, double - bootstrap DEA
truncated regression) của Simar và Wilson (2007).
Đối với mục tiêu nghiên cứu thứ ba, để đánh giá sự khác biệt về mức độ
hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp niêm yết và chưa niêm yết mà đại diện là các
DNN&V, nghiên cứu này lựa chọn các ngành cấp 2 trong ngành công nghiệp chế
biến, chế tạo mà có lượng quan sát nhiều nhất cho cả hai loại hình doanh nghiệp để
tiến hành nghiên cứu. Phương pháp kiểm định phương sai tổng thể và kiểm định giá

28. 12
trị trung bình, trường hợp hai mẫu độc lập (T-test) được áp dụng để kiểm định giá
trị hiệu quả trung bình giữa nhóm doanh nghiệp niêm yết và DNN&V trong từng
ngành nghiên cứu theo năm.

29. 13
Hình 1.1: Quy trình nghiên cứu luận án.
Phương pháp Phân tích biên
ngẫu nhiên
Phương pháp hồi quy cắt cụt bootstrap hai
giai đoạn với DEA
Thu thập dữ liệu và
ước lượng mô hình
Kiểm định phương sai, trị trung bình,
trường hợp 2 mẫu độc lập
Mục tiêu nghiên cứu 2: Kiểm định tác
động của QTCT đến HQKT
Đề xuất mô hình nghiên cứu
Kiểm định sự khác biệt
mức độ HQKT.
Mô hình đầu vào, đầu ra Mô hình các nhân tố ảnh hưởng HQKT
Mục tiêu nghiên cứu 1: Đo lường
HQKT các DNNY
Mục tiêu nghiên cứu 3: Kiểm định
mức độ HQKT giữa DNNY và DNN&V
Khoảng trống nghiên cứu
TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU
THỰC NGHIỆM LIÊN QUAN
NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CỦA DOANH NGHIỆP
THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT HÀM Ý QUẢN TRỊ

30. 14
1.7 Ý nghĩa của nghiên cứu
Kết quả của nghiên cứu cho biết mức độ hiệu quả của các doanh nghiệp niêm
yết ngành Công nghiệp chế biến, chế tạo xét trên năng lực quản trị nguồn lực của
doanh nghiệp. Đây là cơ sở quan trọng giúp cho các nhà hoạch định chính sách, các
nhà đầu tư và các nhà quản trị doanh nghiệp có thêm thông tin để xây dựng các
chiến lược dài hạn nhằm giúp cho doanh nghiệp tăng năng lực cạnh tranh trong môi
trường kinh doanh năng động như hiện nay. Ngoài ra, kết quả kiểm định về các
nhân tố thuộc Quản trị công ty đến hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp niêm yết
bên cạnh việc giúp gia tăng sự hiểu biết về các nhân tố có tác động đến hiệu quả kỹ
thuật của các doanh nghiệp nói chung, đồng thời cũng nâng cao nhận thức của cộng
đồng doanh nghiệp Việt Nam về lợi ích của Quản trị công ty đến việc gia tăng hiệu
quả hoạt động của các doanh nghiệp một cách bền vững và nâng cao năng lực để
hội nhập Cộng đồng kinh tế khu vực ASEAN (AEC) nói riêng và quốc tế nói chung.
Cuối cùng, thông qua việc so sánh với các doanh nghiệp lớn và niêm yết, nghiên
cứu này góp phần vào việc định hướng phát triển cho loại hình doanh nghiệp có quy
mô nhỏ và vừa.
1.8 Điểm mới của đề tài
Trên cơ sở nghiên cứu về hiệu quả kỹ thuật của các doanh nghiệp, nghiên
cứu này có các điểm mới như sau:
Thứ nhất, nghiên cứu này đã tổng quan có hệ thống lý thuyết về đo lường
hiệu quả kỹ thuật, đồng thời chỉ ra được những ưu điểm và hạn chế của từng
phương pháp mà từ đó có cơ sở lựa chọn, áp dụng hai phương pháp: (i) Phương
pháp phân tích biên ngẫu nhiên (SFA) và (ii) Phương pháp bao dữ liệu (DEA) cho
việc đo lường Hiệu quả kỹ thuật các doanh nghiệp và xác định các nhân tố tác động
đến Hiệu quả kỹ thuật. Ngoài ra, kết quả từ việc lược khảo lý thuyết cũng chỉ ra
rằng các nhân tố ảnh hưởng đến Hiệu quả kỹ thuật được đo bằng SFA được hiểu
thêm là có khả năng thay đổi mức độ đạt được sản lượng đầu ra tiềm năng của
doanh nghiệp, riêng với DEA, đó là năng lực cạnh tranh của cá nhân doanh nghiệp
so với các doanh nghiệp khác cùng ngành.

31. 15
Thứ hai, nghiên cứu của luận án đã làm rõ vấn đề có hay không sự ảnh
hưởng của Quản trị công ty đến Hiệu quả kỹ thuật, chỉ tiêu thể hiện cho năng lực
quản trị nguồn lực của doanh nghiệp hay khả năng chuyển hóa các yếu tố đầu vào
thành đầu ra. Các nhân tố thuộc Quản trị công ty tác động có ý nghĩa thống kê đến
Hiệu quả kỹ thuật được đo bằng SFA là Quyền kiêm nhiệm vị trí Chủ tịch Hội đồng
quản trị và Tổng giám đốc (tác động âm) và Hiệu quả kỹ thuật tương đối bằng DEA
là Tỷ lệ thành viên độc lập Hội đồng quản trị (tác động dương). Ngoài ra, nghiên
cứu này còn tìm thấy mối quan hệ giữa Tỷ lệ nợ và Hiệu quả kỹ thuật (SFA) là âm,
trong khi Quy mô doanh nghiệp có tác động dương lên chỉ tiêu này. Cuối cùng,
Mức độ tập trung vốn, nhân tố biểu thị mức độ đầu tư trang thiết bị, máy móc tính
trên đầu người lao động, được xác định có ảnh hưởng khác nhau lên Hiệu quả kỹ
thuật ở cả hai mô hình nghiên cứu.
Thứ ba, thông qua việc so sánh sự khác biệt về mức độ hiệu quả kỹ thuật của
doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa, kết quả của nghiên cứu này
cho thấy các doanh nghiệp lớn niêm yết có mức hiệu quả kỹ thuật trung bình cao
hơn các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong cùng ngành hoạt động. Kiểm định T-test
cũng chỉ ra rằng có bằng chứng thống kê cho thấy các doanh nghiệp niêm yết hoạt
động hiệu quả hơn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa trong phạm vi nghiên
cứu. Do vậy, kết quả của nghiên cứu này ủng hộ luận điểm cho rằng việc trở thành
các công ty đại chúng niêm yết trên sàn chứng khoán là hướng phát triển của các
doanh nghiệp có quy mô nhỏ hơn.
1.9 Kết cấu của luận án nghiên cứu
Với mục tiêu, câu hỏi, đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu nói
trên, bố cục của luận án gồm các chương như sau:
Chương 1: Phần Mở Đầu
Giới thiệu tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu. Các nội dung về câu hỏi
nghiên cứu, mục tiêu nghiên cứu, phạm vi và đối tượng nghiên cứu. Ý nghĩa khoa
học và thực tiễn của luận án.

32. 16
Chương 2: Khung Lý Thuyết và Các Mô Hình Nghiên Cứu
Nội dung chính của chương này là trình bày về lý thuyết đo lường hiệu quả
kỹ thuật, các lý thuyết về Quản trị công ty và các nghiên cứu thực nghiệm tại Việt
Nam và trên thế giới. Từ đó, luận án xây dựng các mô hình nghiên cứu và phát biểu
giả thuyết nghiên cứu.
Chương 3: Phương Pháp Nghiên Cứu
Trình bày quy trình nghiên cứu, các mô hình kinh tế lượng, nguồn dữ liệu và
các biến đo lường và thiết kế nghiên cứu.
Chương 4: Kết Quả Nghiên Cứu
Trình bày các kết quả nghiên cứu chính của đề tài, kiểm định giả thuyết
nghiên cứu.
▪ Đo lường mức độ và xu hướng thay đổi của hiệu quả kỹ thuật của các doanh
nghiệp niêm yết.
▪ Kiểm định các nhân tố thuộc Quản trị công ty tác động đến Hiệu quả kỹ
thuật của doanh nghiệp niêm yết.
▪ Kiểm định sự khác biệt về mức độ hiệu quả kỹ thuật giữa doanh nghiệp niêm
yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Chương 5: Kết Luận – Đề Xuất Hàm Ý Quản Trị
Tóm tắt kết quả nghiên cứu chính của nghiên cứu, các đóng góp, đề xuất
hàm ý chính sách nâng cao hiệu quả kỹ thuật cho doanh nghiệp và nêu lên những
hạn chế của đề tài và định hướng cho các nghiên cứu trong tương lai.

33. 17
Chương 2: KHUNG LÝ THUYẾT VÀ CÁC MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
Chương thứ hai của luận án trình bày khung lý thuyết và các nghiên cứu thực
nghiệm liên quan đến đề tài nghiên cứu. Cụ thể, tác giả lược khảo lý thuyết về đo
lường Hiệu quả kỹ thuật, các lý thuyết về Quản trị công ty và tổng quan các nghiên
cứu thực nghiệm trong vào ngoài nước nhằm mục đích tìm ra lỗ hổng nghiên cứu và
xây dựng mô hình nghiên cứu lý thuyết.
2.1 Khung lý thuyết
2.1.1 Doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp nhỏ và vừa
2.1.1.1 Doanh nghiệp niêm yết
Doanh nghiệp niêm yết là danh từ chung, chỉ các công ty có cổ phiếu được
niêm yết giao dịch trên các sở giao dịch chứng khoán hoặc trung tâm giao dịch
chứng khoán. Do đó, để hiểu rõ về đặc điểm của doanh nghiệp niêm yết cần phải
tham khảo, dẫn chứng các luật và quy định có liên quan đến doanh nghiệp và doanh
nghiệp niêm yết.
Theo Điều 4, Luật doanh nghiệp năm 2014 (Trang 2), doanh nghiệp được
định nghĩa là “tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký
thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh”. Cũng theo luật
này, các hình thức doanh nghiệp gồm có: công ty trách nhiệm hữu hạn (một thành
viên và hai thành viên trở lên), doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần, công ty
hợp danh, doanh nghiệp tư nhân. Trong các hình thức sở hữu vừa nêu, duy chỉ có
loại hình công ty cổ phần là có quyền phát hành cổ phiếu để huy động nguồn vốn
cho doanh nghiệp và có khả năng trở thành công ty niêm yết trên các sở giao dịch
chứng khoán. Tuy nhiên, để đạt yêu cầu này, trước hết công ty cổ phần phải có điều
kiện cần là đạt điều kiện của một công ty đại chúng. Theo điều 25, Luật chứng
khoán (2012), công ty đại chúng là công ty cổ phần đã thực hiện việc chào bán cổ
phiếu ra công chúng hoặc có ít nhất một trăm nhà đầu tư sở hữu và có vốn điều lệ từ
mười tỷ đồng trở lên. Cuối cùng, theo quy định tại Nghị định số 58/2012/NĐ-CP

34. 18
của Chính Phủ, điều kiện niêm yết tại hai sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX)
và Thành phố Hồ Chí Minh (HSX) như sau:
Bảng 2.1: Điều kiện niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và
Thành phố Hồ Chí Minh
Điều kiện
Sở giao dịch chứng khoán
Thành phố Hồ Chí Minh
Sở giao dịch chứng
khoán Hà Nội
1. Vốn điều lệ đã góp tại
thời điểm đăng ký niêm
yết tính theo giá trị ghi
trên sổ sách kế toán.
Từ 120 tỷ đồng trở lên. Từ 30 tỷ đồng trở lên.
2. Số năm hoạt động dưới
hình thức công ty cổ
phần tính đến thời điểm
đăng ký niêm yết (ngoại
trừ doanh nghiệp nhà
nước cổ phần hóa gắn
với niêm yết).
Ít nhất 2 năm. Ít nhất 1 năm.
3. Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn
chủ sở hữu (ROE) của
năm liền trước năm đăng
ký niêm yết.
Tối thiểu 5%.
4. Hoạt động kinh doanh.
Hai năm liền trước năm đăng
ký niêm yết phải có lãi; không
có các khoản nợ phải trả quá
hạn trên 01 năm; không có lỗ
luỹ kế tính đến năm đăng ký
niêm yết; tuân thủ các quy định
của pháp luật về kế toán báo
cáo tài chính.
Không có các khoản nợ
phải trả quá hạn trên 1
năm, không có lỗ lũy kế
tính đến thời điểm đăng
ký niêm yết; tuân thủ
các quy định của pháp
luật về kế toán báo cáo
tài chính.
5. Quy định về công khai.
Mọi khoản nợ đối với công ty
của thành viên HĐQT, Ban
Không quy định.

35. 19
kiểm soát, Giám đốc (Tổng
Giám đốc), Phó Giám đốc (Phó
Tổng Giám đốc), Kế toán
trưởng, cổ đông lớn và những
người có liên quan.
6. Tỷ lệ cổ phiếu có quyền
biểu quyết tối thiểu
không phải cổ đông lớn
nắm giữ.
Tối thiểu 20% cổ phiếu có
quyền biểu quyết do ít nhất 300
cổ đông không phải cổ đông
lớn nắm giữ.
Tối thiểu 15% cổ phiếu
có quyền biểu quyết của
công ty do ít nhất 100
cổ đông không phải cổ
đông lớn nắm giữ.
7. Yêu cầu về nắm giữ cổ
phần.
Cổ đông là thành viên hội đồng quản trị, ban kiểm soát,
giám đốc hoặc tổng giám đốc, phó giám đốc hoặc phó
tổng giám đốc và kế toán trưởng của công ty; cổ đông lớn
là người có liên quan của cổ đông là thành viên hội đồng
quản trị, ban kiểm soát, giám đốc hoặc tổng giám đốc, phó
giám đốc hoặc phó tổng giám đốc và kế toán trưởng của
công ty phải cam kết nắm giữ 100% số cổ phiếu do mình
sở hữu trong thời gian 6 tháng kể từ ngày niêm yết và
50% số cổ phiếu này trong thời gian 6 tháng tiếp theo,
không tính số cổ phiếu thuộc sở hữu nhà nước do các cá
nhân trên đại diện nắm giữ.
8. Hồ sơ. Hợp lệ.
Nguồn: Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (2016) và Sở giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí
Minh (2016).
2.1.1.2 Doanh nghiệp nhỏ và vừa
Theo Sách trắng DNN&V Việt Nam năm 2011, Hội nghị thường niên các tổ
chức tài chính thuộc Tổ chức Hợp tác kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (APEC) tài
trợ DNN&V (Tháng 09/2003) nhận định rằng trong các nền kinh tế thuộc APEC,
DNN&V có số lượng doanh nghiệp chiếm đến 95% tổng số doanh nghiệp, đóng
góp từ 30% đến 40% GDP, sử dụng từ 40% đến 80% lực lượng lao động và đóng
góp 35% giá trị xuất khẩu trực tiếp. Ở Việt Nam, xét về quy mô lao động, DNV&N
chiếm tỷ trọng đến hơn 97% trong tổng số các doanh nghiệp, thu hút 5,06 triệu

36. 20
người lao động (Tổng cục thống kê, 2013). Tùy trình độ phát triển ở mỗi quốc gia,
tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa là khác nhau (Bartlett và Bukvic, 2003;
Charoenrat và cộng sự., 2013; Enis Bulak và Turkyilmaz, 2014; Gill và Biger,
2012; Lundvall và Battese, 2000). Tại Việt Nam, DNN&V được định nghĩa như
sau: “Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo
quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng
nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định trong bảng cân
đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là
tiêu chí ưu tiên)” (Nghị định số 56/2009/NĐ-CP, 2009). Trong đó, doanh nghiệp
hoạt động trong khu vực sản xuất, bao gồm Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản; Công
nghiệp và Xây dựng được phân loại như sau:
Bảng 2.2: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa
Tiêu chí
Đơn vị
tính
Doanh nghiệp
siêu nhỏ
Doanh nghiệp
nhỏ
Doanh nghiệp
vừa
Quy mô lao động Người ≤10 Từ 10 - ≤200 Trên 200 - ≤300
Quy mô vốn Tỷ đồng - ≤ 20 Trên 20 - ≤100
Nguồn: Nghị định số 56/2009/NĐ-CP của Chính phủ.
Trong giai đoạn 2006 đến hết năm 2011, xét trên tiêu chí về nguồn vốn, số
lượng DNN&V trong khu vực sản xuất chiếm hơn 30% tổng số doanh nghiệp tại
Việt Nam, sử dụng bình quân trên 3 triệu lao động (Tổng cục thống kê, 2013). Tuy
nhiên, nếu nhìn vào số liệu tổng hợp trong Bảng 2.3 dưới đây thì hiệu quả kinh
doanh, được đánh giá thông qua tỷ suất lợi nhuận lần lượt trên tổng nguồn vốn và
doanh thu thuần, có xu hướng giảm dần qua các năm. Đây là tín hiệu phản ảnh các
DNN&V hoạt động chưa tốt.

37. 21
Bảng 2.3: Một số chỉ tiêu cơ bản của doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn
2006-2011 khu vực sản xuất
Năm
Nguồn vốn
(Triệu
đồng)
Lợi nhuận
trước thuế
(Triệu
đồng)
Doanh thu
thuần
(Triệu
đồng)
Lợi nhuận
trước thuế trên
Tổng nguồn
vốn
(%)
Lợi nhuận
trước thuế
trên Doanh
thu thuần
(%)
2006 351.417 4.019 328.655 1,14 1,22
2007 431.775 7.980 444.515 1,85 1,80
2008 560.661 2.916 580.713 0,52 0,50
2009 758.108 7.039 823.374 0,93 0,85
2010 963.665 8.726 866.084 0,91 1,01
2011 950.287 3.330 921.829 0,35 0,36
Nguồn: Tổng cục thống kê (2013).
Báo cáo kết quả của cuộc điều tra DNN&V ở Việt Nam năm 2013 về đặc
điểm môi trường kinh doanh ở Việt Nam (CIEM, 2014) cho biết gần 70% doanh
nghiệp được hỏi cho biết khủng hoảng kinh tế có tác động xấu đến các điều kiện
kinh doanh của doanh nghiệp. Tỷ lệ doanh nghiệp duy trì hoạt động hàng năm trong
số quan sát thu thập được giảm từ 92,2% giai đoạn 2009 - 2011 xuống còn 90,6%
giai đoạn 2011 - 2013 (giai đoạn 2005 - 2007: 94%; 2007 - 2009: 91,6%). Năng
suất lao động2
trong năm 2013 giảm so với năm 2011 cho thấy tình hình hoạt động
sản xuất kinh doanh của các DNN&V gặp nhiều khó khăn. Đứng trước tình hình đó,
các doanh nghiệp đã áp dụng các chiến lược khác nhau để đối phó với môi trường
kinh doanh ngày càng khó khăn, trong đó 58% cắt giảm chi phí sản xuất, 49% tìm
kiếm thị trường mới và 13% doanh nghiệp phải thay đổi quy mô lao động. Nhìn
chung, tác động của khủng hoảng kinh tế vẫn còn tiếp diễn, đòi hỏi những nhà làm
chính sách cần có những biện pháp phù hợp để hồi phục khu vực kinh tế năng động
này.
2
Trong báo cáo, chỉ tiêu Năng suất lao động được đo lường bằng hai (02) cách: (i) Tỷ lệ doanh thu thuần/Lao
động toàn thời gian và (ii) Tỷ lệ giá trị gia tăng thuần/Lao động toàn thời gian.

38. 22
2.1.2 Đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
Hoạt động có hiệu quả luôn là tiêu chí quan trọng hàng đầu trong quản trị
doanh nghiệp. Do vậy, việc đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
(measurement of firm performance) trở thành chủ đề trung tâm trong lĩnh vực
nghiên cứu về quản trị chiến lược bởi đây là nền tảng cho việc xây dựng chiến lược
kinh doanh các cấp trong doanh nghiệp (Chen và cộng sự., 2015). Công tác đo
lường hiệu quả mang đến những thông tin giá trị, cho phép nhà quản trị điều chỉnh
hoạt động, báo cáo tiến độ, cải thiện động lực và giao tiếp và xác định những vấn đề
mà doanh nghiệp đang gặp phải. Nhiều nghiên cứu thực nghiệm trước đây sử dụng
nhiều chỉ tiêu khác nhau để đo lường khái niệm này. Có thể tạm chia thành hai
nhóm thang đo phổ biến sau: (i) Nhóm thang đo hiệu quả tài chính và (ii) Nhóm
thang đo hiệu quả kinh tế. Nhóm thang đo về hiệu quả tài chính bao gồm: Các chỉ
tiêu về tỷ suất lợi nhuận, giá trị thị trường của doanh nghiệp, Dòng tiền (Cash flow).
Nhóm còn lại bao gồm: Năng suất sản xuất, Hiệu quả và Tăng trưởng. Nội dung của
từng thang đo sẽ được bàn luận dưới đây.
(i) Nhóm thang đo về hiệu quả tài chính
Các thang đo về tỷ suất lợi nhuận (Profitability measures) - Nhóm thang đo
này có đặc điểm chung đo lường mức độ hiệu quả sử dụng tài sản để quản trị các
hoạt động của doanh nghiệp. Các tỷ số tài chính này bao gồm: Lợi nhuận biên
(Profit margin), Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA), Tỷ suất lợi nhuận trên
vốn đầu tư (ROI) và Tỷ suất lợi nhuận trên Vốn chủ sở hữu).
(ii) Nhóm thang đo về hiệu quả kinh tế
Năng suất (Productivity) là khái niệm được sử dụng một cách phổ biến trong
lý thuyết kinh tế học, dùng để đo lường hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp,
khu vực hay ở tầm quốc gia. Theo Tangen (2005), Năng suất thuần túy là một hiện
tượng vật lý, thể hiện tỷ lệ giữa sản lượng đầu ra với sản lượng các yếu tố đầu vào
mà doanh nghiệp dùng để sản xuất. Nếu doanh nghiệp đơn giản chỉ có một yếu tố
đầu vào và một yếu tố đầu ra, việc tính toán năng suất không phải là vấn đề. Tuy
nhiên, khi có nhiều hơn một các nhân tố đầu vào, đầu ra, chỉ tiêu Năng suất nhân tố
tổng hợp – Total factor productivity được cho là phù hợp hơn. Đây là thang đo bao

39. 23
gồm tất cả các yếu tố sản xuất. Ngoài ra, những chỉ tiêu khác như Năng suất lao
động (Labour productivity) và Năng suất đất (Land productivity) thường được gọi
là những thang đo từng phần của Năng suất. Những thang đo này có thể dẫn đến sự
nhầm lẫn khi đánh giá Năng suất tổng quát (Overall productivity) nếu được xem xét
riêng rẽ (Coelli và cộng sự., 2005).
Thuật ngữ Năng suất và Hiệu quả (Efficiency) thường được sử dụng đồng
nghĩa với nhau, cùng chỉ việc so sánh giữa đầu ra với đầu vào của quá trình sản
xuất. Theo Coelli và cộng sự. (2005, Trang. 3), khái niệm Hiệu quả (Efficiency)
biểu thị cho nguồn lực của quá trình chuyển hóa (đầu vào thành đầu ra) đã được tận
dụng đến mức độ nào so với khả năng tối đa. Nói cách khác, thuật ngữ này thể hiện
cho khả năng chuyển hóa đầu vào thành kết quả đầu ra. Hiệu quả hoạt động của một
doanh nghiệp được phân loại thành (i) Hiệu quả kỹ thuật (Technical efficiency -
TE) và (ii) Hiệu quả phân bổ tài nguyên (Allocative efficiency- AE)3
. Hiệu quả kỹ
thuật là năng lực hay khả năng của doanh nghiệp sản xuất được mức sản lượng tối
đa từ một tập hợp các yếu tố đầu vào và công nghệ cho trước. Trong khi đó, Hiệu
quả phân bổ tài nguyên liên quan đến việc phối hợp các yếu tố đầu vào để tạo ra sản
lượng đầu ra cho trước với chi phí thấp nhất dựa trên yếu tố giá và công nghệ sản
xuất hiện có. Phần tổng quan chi tiết về lý thuyết đo lường hiệu quả kỹ thuật sẽ
được trình bày chi tiết ở mục 2.1.3 (Trang 25) của nghiên cứu này.
Nhân tố cuối trong nhóm thang đo hiệu quả kinh tế là Tăng trưởng (Growth).
Chỉ tiêu này cũng được dùng để đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp có mức độ tăng trưởng cao (Ví dụ: tăng trưởng về lợi nhuận) thì
có khả năng tăng thu nhập, tạo ra dòng tiền cao hơn các doanh nghiệp có mức tăng
trưởng thấp hơn. Điều này rất có ý nghĩa đối với sự gia tăng giá trị thị trường của
doanh nghiệp. Với đối tượng nghiên cứu là các doanh nghiệp niêm yết, một số các
nghiên cứu thực nghiệm đã tìm được bằng chứng thống kê về mối quan hệ dương
giữa Tăng trưởng và giá trị thị trường của doanh nghiệp (Ví dụ: Cho và Pucik,
2005).
3
Theo từ điển Toán Kinh tế thống kê, Kinh tế lượng Anh-Việt có giải thích của Nguyễn Khắc Minh, Nhà
xuất bản Khoa học và Kỹ thuật năm 2004.

40. 24
Theo Tangen (2004), trong khi lĩnh vực thiết kế hệ thống và khung đo lường
hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp đã có những bước phát triển trong những năm
gần đây, nhiều doanh nghiệp chủ yếu vẫn dựa vào các thang đo tài chính truyền
thống. Điều này có thể giải thích về việc rất nhiều các nghiên cứu sử dụng các thang
đo tài chính làm chỉ tiêu đại diện cho hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp bởi khả
năng ứng dụng của nghiên cứu sẽ hấp dẫn được các nhà quản trị doanh nghiệp hơn.
Tác giả này cho rằng nguyên nhân xuất phát từ các hệ thống, phương pháp đo lường
mới còn nặng tính lý thuyết và cần phải được diễn giải theo cách gẫn gũi, dễ hiểu
nhất và có giá trị với người sử dụng.
Nhiều nghiên cứu trước đây đã sử dụng chỉ tiêu Hiệu quả như là một thước
đo cho hiệu quả hoạt động tổng thể của doanh nghiệp (Firm performance), thậm chí
là ở cấp độ ngành công nghiệp (Ví dụ: Bozec và cộng sự., 2010; Phạm Khánh Linh
và Nguyễn Khắc Minh, 2014; Sena, 2006; Yusof và cộng sự., 2010). Cũng làm rõ
thêm rằng, tại Việt Nam, hai thuật ngữ, Efficiency và Effectiveness đều được dịch
là Hiệu quả. Tuy nhiên, theo Tangen (2005), Effectiveness đại diện cho kết quả thực
tế đạt được so với kết quả mong đợi ban đầu. Trong khi đó, Efficiency biểu thị cho
nguồn lực của quá trình chuyển hóa (đầu vào thành đầu ra) đã được tận dụng đến
mức độ nào so với khả năng tối đa hay nói cách khác, thuật ngữ này thể hiện cho
khả năng chuyển hóa đầu vào thành kết quả đầu ra. Chen và cộng sự. (2015) đã
khuyến nghị các nhà nghiên cứu nên sử dụng Hiệu quả (Efficiency) như là một
thang đo đo lường hiệu quả hoạt động tổng thể của doanh nghiệp trong lĩnh vực
nghiên cứu về quản trị chiến lược bởi chỉ tiêu này đo lường được khả năng chuyển
hóa các nguồn lực để đạt được các chỉ tiêu kinh doanh và nhận định rằng đây là
nguồn lực chính tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Ngoài ra, nhóm tác giả
này đề xuất áp dụng cách tiếp cận đường biên sản xuất (Production Frontier
Methodologies) để xác định Hiệu quả và kiểm định các nhân tố (từ lý thuyết) tạo ra
lợi thế cạnh tranh. Đường biên sản xuất (Production Frontier) đại diện cho tập hợp
các mức sản lượng đầu ra tối đa tương ứng với mỗi mức sản lượng đầu vào (Farrell,
1957). Các doanh nghiệp có mức phối hợp giữa sản lượng đầu vào và đầu ra nằm
trên đường biên sản xuất được xem là có hiệu quả kỹ thuật và kém hiệu quả hơn nếu

41. 25
nằm dưới đường biên. Với chỉ tiêu Hiệu quả phân bổ, việc xác định sẽ gặp khó khăn
do yêu cầu phải có đầy đủ thông tin về yếu tố giá (Coelli và cộng sự., 2005). Do
vậy, nhiều nghiên cứu sử dụng chỉ tiêu Hiệu quả kỹ thuật để làm đại diện cho hiệu
quả hoạt động tổng thể của doanh nghiệp (firm performance) bởi loại bỏ được các
mối lo ngại về sự thay đổi của giá và cho biết kết quả hoạt động thực sự của doanh
nghiệp (Sheu và Yang, 2005, Trang. 310).
2.1.3 Lý thuyết đo lường Hiệu quả kỹ thuật
Khởi nguồn từ ý tưởng của Farrell (1957) về xây dựng một chỉ số đơn giản
để đo lường hiệu quả của doanh nghiệp (firm efficiency) dựa trên đa yếu tố đầu vào,
đến nay, lý thuyết về đo lường hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp đã có một bề dày
gần sáu thập kỷ phát triển. Có thể tổng quan các phương pháp theo hai cách tiếp
cận: Mô hình ước lượng tham số và phi tham số. Cụ thể, đại diện cho cách tiếp cận
tham số là (i) Phương pháp Phân tích (đường) biên xác định (Deterministic frontier
analysis) và (ii) Phân tích (đường) biên ngẫu nhiên (Stochastic frontier analysis). Ở
cách tiếp cận thứ hai gồm có (iii) Phương pháp bao dữ liệu (Data envelopment
analysis) và (iv) Phương pháp Đường bao khả dụng tự do (Free disposal hull). Các
phương pháp đều có điểm chung là đều bắt đầu từ khái niệm về một đường biên sản
xuất để xác định hiệu quả kỹ thuật của một doanh nghiệp cụ thể dựa trên một nhóm
các doanh nghiệp sử dụng chung một công nghệ sản xuất (Kalirajan và Shand,
1999, Trang. 167). Phần tiếp theo sẽ trình bày nội dung của các phương pháp trong
từng cách tiếp cận.
2.1.3.1 Cách tiếp cận ước lượng tham số
a. Phương pháp Phân tích (đường) biên xác định – DFA
Aigner và Chu (1968) đưa ra hàm sản xuất đường biên, trong đó chỉ định
dạng hàm Cobb-Douglas cho một mẫu gồm N doanh nghiệp:
Ln(yi) = F(xi, ) – ui (2.1)
Trong đó: yi là sản lượng đầu ra của doanh nghiệp thứ I; xi là véc – tơ sản
lượng các yếu tố đầu vào và  là véc – tơ tham số cần ước lượng, ui là biến ngẫu
nhiên không âm, đại diện cho Phi hiệu quả kỹ thuật trong sản xuất. Hiệu quả kỹ
thuật được đo lường bởi tỷ số giữa sản lượng đầu ra của doanh nghiệp thứ i, và sản

42. 26
lượng tiềm năng hay mức sản lượng nằm trên đường biên sản xuất, tương ứng với
một vec-tơ sản lượng đầu vào. Hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp i (Technical
effciency of ith
firm – TEi) được đo lường
)exp(
)exp(
)exp(
)exp(
i
i
ii
i
i
i u
x
ux
x
y
TE 





(2.2)
Các tham số trong mô hình được ước lượng bằng phương pháp cực tiểu hóa
   
i i
iii xyu lnMin với điều kiện ui ≥0. (2.3)
Afriat (1972) sử dụng mô hình tương tự, ngoại trừ giả định ui có phân phối
Gamma và ước lượng các tham số bằng phương pháp ước lượng hợp lý cực đại
(ML). Richmond (1974) cho rằng mô hình này còn có thể ước lượng bằng phương
pháp COLS (Corrected odinary least square). Coelli (1995) đã chỉ ra được một
trong những hạn chế cơ bản của các tham số trong mô hình này là không bị ảnh
hưởng bởi sai số đo lường và nhiễu. Khoảng cách từ sản lượng quan sát được đến
đường biên (hay sản lượng tối đa) hoàn toàn do ảnh hưởng của phi hiệu quả kỹ
thuật. Phi hiệu quả kỹ thuật là trường hợp mà doanh nghiệp không thể đạt được mức
sản lượng tối đa với tập hợp đầu vào cho trước do bị ảnh hưởng bởi các nhân tố
ngoại sinh. Phi hiệu quả kỹ thuật được tính bằng cách lấy 1 (mức hiệu quả kỹ thuật
tối đa) trừ mức độ hiệu quả kỹ thuật thực tế của doanh nghiệp. Một cách tiếp cận
khác cho phép mô hình hàm sản xuất có nhiễu và được áp dụng phổ biến, đó là
phương pháp phân tích biên ngẫu nhiên.
b. Phương pháp phân tích biên ngẫu nhiên –SFA
D. Aigner và cộng sự. (1977) và Meeusen và Van den Broeck (1977) nghiên
cứu độc lập và cùng đồng thời đề xuất mô hình hàm sản xuất biên ngẫu nhiên có
dạng như sau:
Ln(qi) = xiβ + vi – ui (2.4)
Trong đó:
▪ qi sản lượng đầu ra của doanh nghiệp thứ I;
▪ Xi véc-tơ (K x 1) bao gồm logarit sản lượng đầu vào;

43. 27
Giả sử để sản xuất qi sản lượng đầu ra, doanh nghiệp cần xi sản lượng đầu
vào, dùng hàm sản xuất Cobb - Douglas hoặc Translog để ước lượng biên sản xuất
ngẫu nhiên, ta có phương trình sau:
qi = exp(βo + β1Lnxi + vi – ui) (2.5)
hay qi = exp(βo + β1Lnxi) + exp(vi) + exp(-ui). Trong đó:
Nguồn: Coelli và cộng sự. (2005)
▪ β tham số cần được xác định;
▪ ui biến ngẫu nhiên không âm, đại diện cho phần phi hiệu quả kỹ
thuật của doanh nghiệp;
▪ vi phần nhiễu hay sai số thống kê của hàm ước lượng có thể âm hoăc
dương liên quan đến việc bỏ sót biến độc lập trong mô hình, sai số
đo lường hoặc do lựa chọn hàm ước lượng không phù hợp.
▪ exp(βo + β1Lnxi) phần năng suất thực tế xác định (deterministic
component);
▪ exp(vi) nhiễu, phần dư, hay sai số ngẫu nhiên (noise);
▪ exp(-ui) tổng hợp các nhân tố gây ra hiệu quả kỹ thuật của
doanh nghiệp bị giảm đi (inefficiency).
Tác động của nhiễu
𝑞 𝐵
⬚
= exp(β0 + β1lnxB +vB – uB)
yi
𝑞 𝐵
∗
= exp(β0 + β1lnxB +vB)
𝑞 𝐴
∗
= exp(β0 + β1lnxA +vA)
xBxA
Tác động của nhiễu
Tác động của phi hiệu quả
𝑞 𝐴
⬚
= exp(β0 + β1lnxA +vA -uA)
Tác
động
của
phi
hiệu
quả
𝑞𝑖
⬚
= exp(β0 + β1ln xi) – Đường biên xác định
Hình 2.1: Đường sản xuất biên ngẫu nhiên

44. 28
Theo Kalirajan và Shand (1999), hiệu quả kỹ thuật của doanh nghiệp thứ i
được đo lường bởi tỷ số giữa sản lượng thực tế đạt được và sản lượng tối đa có thể
đạt được:
𝑇𝐸𝑖 =
Yi
Yi
∗
suy ra, 𝑇𝐸𝑖=
exp(β0 + β1LnXi + vi- ui)
exp(β0 + β1LnXi + vi)
hay TE = exp(-,ui)
(2.6)
Trong đó:
TEi : Hiệu quả kỹ thuật của doanh nhiệp thứ i.
Yi : Sản lượng thực tế mà doanh nghiệp thứ i sản xuất.
Yi
∗
: Sản lượng tối đa mà doanh nghiệp thứ i có thể sản xuất.
Giá trị này dao động trong phạm vi 0 cho đến 1, phản ánh sản lượng đầu ra
thực tế so với sản lượng được tạo ra bởi doanh nghiệp đạt hiệu quả kỹ thuật toàn
diện cùng sử dụng một mức sản lượng đầu vào. Như vậy, để dự tính hiệu quả kỹ
thuật của doanh nghiệp, điều cần làm là phải ước lượng các tham số trong mô hình
hàm sản xuất biên ngẫu nhiên.
Để tính toán TEi, D. Aigner và cộng sự. (1977) đề xuất mô hình bán chuẩn
tắc (Half –Normal model), trong đó sử dụng phương pháp Maximum Likelihood để
ước lượng các tham số trong hàm sản xuất biên ngẫu nhiên dưới các giả định như
sau:
▪ vi độc lập thống kê, có phân phối chuẩn tắc N(0,𝜕 𝑢 𝑖
2
)
▪ ui độc lập thống kê, có phân phối bán chuẩn (half-normal)
N(0,𝜕𝑣 𝑖
2
) luôn dương. Tuy nhiên, với giả định này, giá trị kỳ vọng E(ui)
tiến dần về giá trị 0 nên sẽ khiến cho hiệu quả kỹ thuật có xu hướng tăng
cao.
Hàm log-likehood cho những giả định này gọi là mô hình bán chuẩn tắc với
δ2
= δ2
ui + δ2
vi và λ = δ2
ui/ δ2
vi ≥ 0. Nếu λ = 0 thì không có phi hiệu quả kỹ thuật và
chênh lệch so với đường biên sản xuất là do ảnh hưởng nhiễu. Mô hình ước lượng
có dạng như sau:

45. 29
Ln L(y/β,δ,λ)=const-Ilnδ+ ∑ lnΦ(-
δiλ
δ
)
i
-
I
2δ2 ∑ εi
2
i
(2.7)
Trong đó: y là véc-tơ logarit của sản lượng đầu ra, εi = vi – ui; Φ là hàm phân
phối tích lũy của biến ngẫu nhiên chuẩn tắc tại điểm x; I là doanh nghiệp thứ i.
Phần phi hiệu quả được tính toán từ hiệu số giữa Yi – Y*, tuy nhiên ước lượng
phi hiệu quả kỹ thuật - ui này thường khó được tách khỏi những tác động của nhiễu
vi, Battese và Coelli (1988) đã sử dụng hàm số sau để ước lượng điểm hiệu quả kỹ
thuật cho từng doanh nghiệp:
𝑇𝐸𝑖
̂ ≡ E(exp(-ui )|qi
) = ⌊Ф (
ui
*
δ*
- δ*
) / Ф (
ui
*
δ*
)⌋ exp {
σi
2
2
-ui
*
} (2.8)
Trong đó, ui
*
= -(lnqi
-xi’β)σu
2
/σ2
; σ*
2
= σv
2
σu
2
/σ2
Theo Coelli và cộng sự. (2005), hiệu quả của ngành công nghiệp (industry
efficiency) có thể xem như là trung bình của các mức độ hiệu quả của các doanh
nghiệp trong ngành, do vậy giá trị dự báo hiệu quả của ngành là trung bình các mức
hiệu quả dự báo (predicted efficiencies) của các doanh nghiệp trong mẫu:
𝑇𝐸̅̅̅̅ ≡
1
𝐼
∑ 𝑇𝐸𝑖
̂
𝑖
𝑖=1
(2.9)
Trong đó, 𝑇𝐸𝑖
̂ được tính toán bằng việc dùng hàm số (2.8).
Hai mô hình (2.1) và (2.4) thảo luận ở trên sử dụng dữ liệu chéo (Cross
sectional data), hay nói cách khác, đây là dữ liệu gồm có N doanh nghiệp được quan
sát trong cùng một thời điểm. Với dữ liệu dạng bảng (panel data), mô hình đo lường
sẽ giúp mang đến nhiều lợi ích hơn như cho phép tăng bậc tự do cho các tham số
ước lượng, tạo ra các ước lượng đồng nhất hiệu quả kỹ thuật và bỏ qua các giả định
cụ thể về phân phối của ui, không yêu cầu phi hiệu quả kỹ thuật phải độc lập với
biến phụ thuộc và cho phép điều tra một cách đồng thời sự thay đổi kỹ thuật và hiệu
quả kỹ thuật của doanh nghiệp theo thời gian (Coelli, 1995; Murillo‐Zamorano,
2004). Battese và Coelli (1992) đề xuất hàm sản xuất cho dữ liệu dạng bảng, trong
đó Phi hiệu quả kỹ thuật (ui) được giả định có phân phối ngẫu nhiên chuẩn cụt và
cho phép biến đổi theo thời gian một cách có hệ thống. Mô hình có dạng như sau: