Tradución ao galego dunha presentación do prof. Tomás Pérez Molina, onde nos achega ás principais características da pintura no alto Renacemento a través da obra de Leonardo e Rafael

1. A PINTURA RENACENTISTA O ALTO RENACIMIENTO A CONQUISTA DA PLENITUDE CLASICISTA

2. Autorretrato c. 1512 333 x 213 mm Biblioteca Reale, Turin LEONARDO DA VINCI (1452 – 1519) A PERSONALIDADE DUN ARTISTA XENIAL: SÍNTESE DO CIENTÍFICO E DO CREADOR

3. LEONARDO da Vinci Estudo de mans c. 1474 214 x 150 mm Royal Library, Windsor

4. LEONARDO da Vinci Home vitruviano 1492 343 x 245 mm Gallerie dell'Accademia, Venice Trátase dun estudo das proporcións do corpo humano, realizado a partir dos textos do arquitecto romano Vitruvio –Vitruvii De Architectura-, e do que o debuxo toma o seu nome Leonardo represéntase a si mesmo espido e en dúas posicións sobreimpresas de brazos e pernas, inscrito nun círculo e nun cadrado

6. LEONARDO da Vinci Estudos de anatomía 1504-06 253 x 197 mm Biblioteca Reale, Turin

7. LEONARDO da Vinci Estudos de anatomía 1510 Drawing Royal Library, Windsor

8. LEONARDO da Vinci Estudo de cabalos c. 1490 250 x 187 mm Royal Library, Windsor

9. LEONARDO da Vinci cabeza de muller c. 1508 27 x 21 cm Galleria Nazionale, Parma LEONARDO da Vinci cabeza de home 1503-05 Gallerie dell'Accademia, Venice

10. LEONARDO da Vinci Estudo de home vello Galleria degli Uffizi, Florence

11. LEONARDO da Vinci A Anunciación 1472-75 Témpera sobre madeira, 98 x 217 cm Galleria degli Uffizi, Florence

12. LEONARDO da Vinci A Anunciación (detalle) 1472-75 Óleo e témpera sobre madeira Galleria degli Uffizi, Florence

13. LEONARDO da Vinci A Virxe da Encarnación 1478-80 óleo sobre táboa 62 x 47,5 cm Alte Pinakothek, Munich A luz é tibia, de contrastes suaves, de ton crepuscular, creando esa atmosfera de misterio que tanto apreciamos nas súas obras A combinación de luz e cor en diferentes planos reforza unha nova forma de construción do espazo a través do claroscuro

14. LEONARDO da Vinci Virxe das rochas 1483-86 óleo sobre táboa 199 x 122 cm Musée du Louvre, Paris As figuras e as paisaxes presentan un aire de misterio que Leonardo consegue ao difuminar as contornas das figuras (a técnica do sfumato ) A natureza é mudable e fugaz, os obxectos non teñen un perfil nítido

15. LEONARDO da Vinci Virxe das rochas 1495-1508 óleo sobre táboa 189,5 x 120 cm National Gallery, Londres Ao difuminárense as cores, o cromatismo varía en función de se se trata de primeiros ou segundos planos Os fondos coloréanse de azuis, para que o aire circule e envolva as figuras e os obxectos

17. LEONARDO da Vinci A Virxe con neno e Santa Ana c. 1510 óleo sobre madeira, 168 x 130 cm Musée du Louvre, Paris

18. LEONARDO da Vinci A Batalla de Anghiari (Tavola Doria) 1503-05 óleo sobre táboa, 85 x 115 cm Formerly private collection, Munich

19. LEONARDO da Vinci Mona Lisa (A Gioconda ) c. 1503-5 óleo sobre táboa 77 x 53 cm Musée du Louvre, París

24. “ Leonardo atopou a verdeira solución ao problema . O pintor debería deixar ao espectador algo que adiviñar. Se as contornas non estaban tan estritamente debuxadas, se a forma era deixada con certa vaguidade, como se desaparecese na sombra, esta imprensión de dureza e rixidez sería evitada. Esta é a famosa invención de Leonardo que os italianos denominan sfumato : a contorna borrosa e as cores suavizadas que permiten fundir unha sombra con outra e que sempre deixan algo á nosa imaxinación " (E. Gombrich)

25. A PERSPECTIVA AÉREA A sistemática observación dos fenómenos físicos levouno a degradar as cores para marcar o afastamento progresivo da paisaxe e suavizar o debuxo ao difuminaren os perfís como efecto da atmosfera que envolve figura e natureza, de xeito que ambas fican harmonicamente unificadas Así, mentres pinta as figuras e os obxectos situados en primeiro termo cunha maior precisión, vai suavizando e matizando o trazo a medida que os obxectos se afastan, de xeito que quedan difuminados pola masa de aire interposta, dando a sensación dun auténtico afastamento

29. O MODELADO DAS MANS Pero todos estes recursos non nos ocultan unha representación marabillosa do corpo; observemos o modelado das mans ou as diminutas enrugas das mangas. Leonardo xa non é un fiel servidor da natureza, senón que infunde vida ás cores esparexidas cos seus pinceis

31. O SEGREDO DE MONA LISA ?

32. LEONARDO da Vinci Retrato de Cecilia Gallerani (A dama do armiño) 1483-90 óleo sobre madeira 54,8 x 40,3 cm Czartoryski Museum, Cracovia (Polonia)

33. LEONARDO da Vinci A Última Cea 1498 técnica mixta, 460 x 880 cm Convento de Santa Maria delle Grazie, Milán

40. A Última Cea ( copia) óleo sobre lenzo , 418 x 794 cm -Da Vinci Museum, Tongerlo

41. LEONARDO da Vinci Leda 1508-15 óleo sobre táboa, 130 x 77,5 cm Galleria degli Uffizi, Florencia

42. LEONARDO da Vinci Leda c. 1530 óleo sobre madeira Staatliche Museen, Kassel

43. LEONARDO da Vinci San Xoán O Bautista 1513-16 óleo sobre táboa, 69 x 57 cm Musée du Louvre, Paris En conclusión : A pintura de Leonardo da Vinci é a culminación do clasicismo e do naturalismo

45. Estudo de Adán c. 1509 357 x 210 mm Galleria degli Uffizi, Florencia

46. Estudo de Madonna 1511-13 422 x 273 mm Musée des Beaux-Arts, Lille (Francia)

47. Estudo de corpo nú c. 1515 410 x 281 mm Graphische Sammlung Albertina, Viena

48. Estudo de cabeza e mans dos apóstolos 490 x 360 mm Ashmolean Museum, Oxford

50. Os desposorios da Virxe 1504 óleo sobre táboa 170 x 117 cm Pinacoteca di Brera, Milán

52. Madonna con neno 1504-05 óleo sobre madeira 58 x 43 cm National Gallery of Art, Washington

53. Madonna de Belvedere (Madonna do Prato) 1506 óleo sobre madeira, 113 x 88 cm Kunsthistorisches Museum, Viena A súa paleta cromática é luminosa e colorista , pero mesurada , buscando sempre a complementariedade das cores cálidas e frías

54. A Madonna Alba 1511 óleo sobre lenzo, diámetro 98 cm National Gallery of Art, Washington

55. A Sagrada Familia 1518 óleo sobre lenzo 207 x 140 cm Musée du Louvre, Paris

56. San Xurxo e o dragón 1505-06 óleo sobre madeira, 28.5 x 21.5 cm National Gallery of Art, Washington A luminosidade dos seus cadros é uniforme e alegre , clara. predomina a luz cenital (parte superior) que se esparexe polo cadro de maneira clara

57. Retrato de cardeal 1510-11 óleo sobre madeira 79 x 61 cm Museo del Prado, Madrid Foi un extraordinario retratista , capaz de penetrar no carácter do personaxe retratado, na súa psicoloxía íntima

58. Retrato de home c. 1502 óleo sobre madeira, 45 x 31 cm Galleria Borghese, Rome Retrato do Perugino c. 1504 Témpera sobre madeira, 57 x 42 cm Galleria degli Uffizi, Florencia

59. Retrato de Xulio II 1511-12 óleo sobre madeira 108 x 80,7 cm National Gallery, Londres

60. Retrato de Baldassare Castiglione 1514-15 óleo sobre lenzo, 82 x 67 cm Musée du Louvre, Paris

61. A Donna Velata 1516 óleo sobre lenzo, 82 x 60,5 cm Galleria Palatina (Palazzo Pitti), Florencia

62. Retrato de muller nova (A Fornarina ) 1518-19 óleo sobre madeira 85 x 60 cm Galleria Nazionale d'Arte Antica, Roma

63. Papa León X 1518-19 óleo sobre madera 35 cm Galleria degli Uffizi, Florencia

64. A Escola de Atenas 1509 Fresco, 770 cm - Stanza della Segnatura, Palacio Pontificio, Vaticano

68. A Escola de Atenas (detalle) Neste grandioso escenario arquitectónico inspirado no proxecto de Bramante para nova Basílica , móvense os filósofos máis célebres da Antigüidade No centro Platón , que indica cun dedo cara arriba o mundo das ideas, mentres suxeita na súa man o seu libro Timeo; ao seu carón atópase Aristóteles, coa Ética

69. A Escola de Atenas (detalle) Apoiado nun bloque de mármore, ensemismado escribindo nunha folla, atópase o pesimista Heráclito , que se asemella a Miguel Anxo , quen estaba a pintar por aqueles anos a contigua Capela Sixtina

70. A Escola de Atenas Á dereita pódese ver a Euclides (posible retrato de Bramante ) , quen ensina xeometría aos seus alumnos, Zoroastro co globo celeste e Tolomeo co terráqueo

71. Detalle da parte esquerda Pitágoras , en cambio, está representado en primeiro plano, concentrado en explicar algo no seu libro

72. No extremo dereito, o personaxe coa gorra que mira para o espectador é o propio Rafael, que se autorretrata

73. A expulsión do templo de Heliodoro 1511-12 Fresco, base 750 cm Stanza di Eliodoro, Palaio Pontificio, Vaticano

74. O incendio do Borgo 1514 Fresco, base: 670 cm Stanza dell'Incendio di Borgo, Palacio Pontificio, Vaticano

75. A Batalla de Ostia 1514-15 Fresco, base 770 cm Stanza dell'Incendio di Borgo, Palacio Pontificio, Vaticano

76. A Batalla da Ponte Milvio (detalle) 1520-24 Fresco Stanza di Constantino, Palacio Pontificio, Vaticano