Heeft het professioneel bezig zijn met kantoren en spacemanagement te maken met de nieuwe manier van werken? Of is de ‘new way of working’ reeds achterhaald? Heeft communicatie een groot deel te maken met het draagvlak binnen een bedrijf om de manier van werken te vernieuwen? Kan je die zaken ook veralgemenen door het doorvoeren van good practices en algemene acties? In welke mate komt ook het energiezuinige en duurzame verhaal kijken bij facility management? Is een bedrijf bereid om deze stappen en investeringen te combineren? Steeds meer bedrijven zoeken naar samenwerking op een bedrijventerrein. Past zo’n duurzaam bedrijventerreinmanagement ook binnen property en facility management?

1. 28 | Ondernemers – Oktober 2014
VanMensenenZaken
Een goed georganiseerde werkomgeving
Voka - Kamer van Koophandel
Mechelen organiseert elke maand
een ontbijtgesprek rond een actueel
thema. Het is een gedachtewisseling
tussen specialisten en ondernemers.
Vorige maand zaten we rond de tafel
over Facility Management en Servi-
ces. Mieke Loncke, directeur van de
Belgische afdeling van International
Facility Management Association,
leidde dit gesprek in goede banen. Op
24 oktober staat het volgende ontbijt-
gesprek op de agenda. Dan focussen
we ons op Banken en Verzekeringen,
het centrale thema van het december-
nummer. Ook u kunt hieraan deelne-
men. Neem daarvoor contact op met
karine.wiggers@voka.be.
gespreksleiding: Mieke Loncke
verslaggeving: Bart De bruyn
foto’s: Jonas Maris
Heeft het professioneel bezig
zijn met kantoren en space-
management te maken met de
nieuwe manier van werken? Of
is de ‘new way of working’ reeds
achterhaald?
Paul De Decker: “We spreken al twin-
tig jaar over het nieuwe werken, met ge-
durende die periode ook verschillende
interpretaties en invullingen. Elke hype
rond een bepaalde term leeft vier à vijf
jaar. Het idee van het delen van ruimte
zal dus ook blijven bestaan, alleen niet
altijd op de voorgrond van de discussie.”
Kenny Vonck: “Het klopt dat de hype
van de term ‘new way of working’ voor-
bij is. De technologie verandert ook
continu, met een digitale weg die wordt
ingeslagen. Dat leidt tot nieuwe moge-
lijkheden, waaraan je je voortdurend
moet aanpassen. We merken dat de
klanten daar ook naar kijken.We probe-
ren dan samen met de klanten naar een
gepaste oplossing te zoeken.”
Chris Jamart: “Het moet in België ei-
genlijk allemaal nog echt van start gaan.
Zeker als je dat bijvoorbeeld vergelijkt
met Nederland.”
Wim De Beer: “Het is inderdaad zo
dat facility management in Nederland
veel verder staat dan in België.”
Chris Jamart: “Het mooiste voorbeeld
hiervan is het fileprobleem in Nederland.
Ze hebben dat aangepakt en opgelost. In
België is dat absoluut het geval nog niet.
Mensen worden geconfronteerd met het
zoeken naar een goede balans tussen
werken en privé. Met de nieuwe tech-
nologieën zijn mensen op zoek naar een
evenwicht, wat de nood aan de ‘new way
of working’ wel verhoogt.”
Van Mensen en Zaken
Themadossier

2. Ondernemers – Oktober 2014 | 29
VanMensenenZaken
Stéphane Wauters: “De logistieke sec-
tor is op dat vlak anders dan de kantoor-
sector. Bij ons wordt er wel aan gedacht,
vooral op korte termijn met de verhuis
van een plant.Wordt er bijvoorbeeld ge-
kozen voor kleine kantoren? Waar gaan
we naartoe? Het gebruik en de indeling
van kantoorruimte blijft in de logistieke
sector eerder klassiek.”
Guy Claes: “De ‘new way of working’
is een containerbegrip geworden. En
het grote probleem van het concept van
het nieuwe werken is het gebrek aan een
vlotte doorstroom van communicatie.”
Heeft communicatie dan ook
een groot deel te maken met het
draagvlak binnen een bedrijf om
de manier van werken te ver-
nieuwen?
Guy Claes: “Het grootste falen in het
nieuwe werken, is het gebrek aan com-
municatie. Je hebt niet alleen het enga-
gement van je directie nodig, maar ook
van de medewerkers. Als ze niet weten
waar ze naartoe gaan, dan botst dat al
op een heel deel weerstanden en zijn de
slaagkansen al direct een stuk kleiner. Je
moet leren luisteren naar de klant. Daar
heb ik in mijn eigen organisatie bij de
medewerkers echt op aangedrongen.”
Elke Longin: “De verandering moet
echt door het management gedragen
worden. Wanneer een manager voor
zichzelf een bureau met eigen vergader-
faciliteiten reserveert en zijn medewer-
kers uitsluitend een landschapsbureau
geeft, kan je moeilijk spreken van het
nieuwe werken.”
Chris Jamart: “Ik herken dat dagda-
gelijks. Vaak zeggen beslissers bij onze
klanten, dat ze het nieuwe werken gaan
toepassen, maar zichzelf nog wel een
Mieke LONCKE
International Facility Management Association
Directeur België
Paul DE DECKER
Logistic Organisation Group
Consultant
Stefaan MARTEL
BOPRO
Directeur
Guy CLAES
Facilicom
Operations Manager
Stéphane WAUTERS
Intervest Offices & Warehouses
Project Manager
Kenny VONCK
QUARES
Head of Facility Management
Wim DE BEER
Ultimo
Manager Sales
Chris JAMART
Drisag
Marketing en Sales Manager
Elke LONGIN
GDF Suez Electrabel
Head of Logistics & Facility Management

3. 30 | Ondernemers – Oktober 2014
VanMensenenZaken
eigen kantoor toe-eigenen. Dat is ge-
doemd om te mislukken. Het moet om-
gekeerd zijn. Als je dat als zaakvoerder
van een bedrijf wil invoeren, dan moet je
eerst kijken of het kan en voor wie dan.
Vervolgens moet je zelf het voorbeeld
geven, door het voor jezelf te gaan toe-
passen. Het gaat vooral om een gewoon-
teverandering, die gepaard gaat met een
andere bedrijfscultuur en management-
stijl. Men moet een klik maken. Het
vergt ook vertrouwen, want de manager
heeft minder controle over zijn mensen.
Vroeger zag die zijn medewerkers zitten,
nu niet meer en dat creëert een vreemd
gevoel.”
Stefaan Martel: “Het is belangrijk om
weten dat de ideeën over het nieuwe
werken geëvolueerd zijn tegenover twin-
tig jaar geleden. Maar we hebben geen
keuze. De invulling zal, afhankelijk van
de sociale context en technologie, ook
iedere tien jaar veranderen. Wij zien
vandaag mensen van Gent die zeggen
dat Brussel ver is. En dat zijn jonge
mensen.”
Chris Jamart: “Meer en meer leeft het
idee dat het geen zin heeft om een half
uur in de file te gaan staan voor iets dat
je ook aan de keukentafel kan doen.”
Kan je die zaken ook veralge-
menen door het doorvoeren van
good practices en algemene ac-
ties?
Elke Longin: “Je moet inspelen op de
behoeften van een departement. De
noden tussen departementen en jobs
verschillen op dit gebied vaak. Het is
niet voor iedere functie mogelijk, om-
dat sommigen gewoon op de werkvloer
moeten zijn. Je moet kunnen differentië-
ren en voor elke behoefte een oplossing
aanreiken. Zo zal het nieuwe werken
voor bepaalde functies gemakkelijker te
realiseren zijn dan voor andere afdelin-
gen.”
Paul De Decker: “Belangrijk voor de
klant is het idee van ‘your way of wor-
king’, specifiek voor een bepaalde klant.
Je moet heel voorzichtig zijn met een to-
taalverhaal.”
Chris Jamart: “Je kan niet veralgeme-
nen. Het moet passen bij het bedrijf en
de job of functie. Een bedrijf bestaat uit
mensen die samen de organisatie van
dat bedrijf vormen. Het is die organisa-
tie die het bedrijf uniek maakt tegenover
zijn concurrenten. Wanneer iedereen
continu buiten het bedrijf op z’n eigen
plekje zit te werken, is het gevaar groot
dat de samenhorigheid verloren gaat en
daardoor het bedrijf een stuk van zijn ei-
genheid verliest. Onrechtstreeks verliest
het daardoor ook zijn concurrentiële
positie.”
Het gaat vaak ook gepaard met
een hele waslijst aan maatre-
gelen en investeringen, die niet
steeds tot de kerntaken van de
facility manager behoort?
Uw eigen professioneel team binnen handbereik
www.quares.be/beheren
Property Management • Facility Management
Build Management • Park Management
Gebruiksvriendelijke & flexibele software
voor facility management
www.ultimo.com
+ Optimale procesondersteuning
+ Efficiënter werken
+ Meer tevreden klanten
+ Betere kostenbeheersing

4. Ondernemers – Oktober 2014 | 31
VanMensenenZaken
Elke Longin: “Je hebt naast een men-
taliteitswijziging ook beleid rond archi-
vering en wifi nodig en een policy voor
homeworking.Vaak wordt dat georgani-
seerd vanuit het departement logistiek,
ter ondersteuning van de operationele
activiteiten.”
Kenny Vonck: “Als je je bedrijf intern
wil vernieuwen, ga je vaak meteen ver-
schillende zaken aanpassen. Je moet het
dan veel breder bekijken. Dat gaat ver-
der dan enkel bureaus en wanden weg-
halen.”
Paul De Decker: “Het moet altijd ver-
trekken vanuit de strategische keuze van
een bedrijf, waar iedereen zijn steentje
toe bijdraagt. Dat is de rol van de faci-
lity manager, om het vanuit het bedrijf
te laten vertrekken. Maar je kan dat niet
zelf. Je hebt iemand nodig die daar-
naast staat, de methode aanreikt en de
stappen bekijkt. Dat is een neutrale rol,
omdat je anders in een moeilijke positie
gewrongen zit.”
Bepalen de vele en hoge kosten
nog steeds de drang om te ko-
men tot facility management?
Of heeft het toch ook een stuk
met innovatie te maken, zoals al
naar Nederland werd verwezen.
Paul De Decker: “Je ziet de rol van
een facility manager toch veranderen.
Vroeger was dat vooral ingegeven door
kostenbesparing. Nu wordt ook meer en
meer naar mensen gekeken.”
Stefaan Martel: “Ieder bedrijf heeft
oren naar het verhaal van kosten en pro-
ductiviteit.”
Guy Claes: “Nederland staat qua men-
taliteit echt voor op ons. Maar voorna-
melijk de Angelsaksische wereld loopt
twintig jaar voorop. Hun beweegrede-
nen zijn de work-life balance en de be-
perking van vierkante meters.Vooral dat
laatste is van belang en dan gaat het dus
om een economische reden.”
Elke Longin: “Het heeft ook met flexi-
biliteit te maken. Als je bepaalde veran-
deringen wil doorvoeren, is het voor een
bedrijf ook belangrijk om snel aan de
slag te kunnen gaan. Facility manage-
ment heeft hier een ondersteunende
rol.”
Guy Claes: “Ik heb één jaar in Austra-
lië geleefd en gewerkt. Daar waren geen
vergaderzalen. Bij ons wordt er gedacht
aan hoeveel vergaderzalen we moeten
hebben. Er wordt steeds stereotiep ge-
dacht. Ik heb in Australië mijn eerste
walking meeting gedaan. Dan kom je in
Europa in een vergaderzaal waar de helft
van de aanwezigen met iets anders bezig
is of in slaap aan het dommelen is. Dat
is een immens contrast. In Europa zijn
we nog niet toe aan zo’n out of the box
denken.”
Als belangrijke voortrekker van energietransitie levert Cofely Services technische
oplossingen aan voor de sector van openbare en private gebouwen, de industrie,
de luchthavens en de datacenters. Onze 2.000 medewerkers dragen elke dag
bij tot de verbetering van energieprestaties, duurzaamheid en levenskwaliteit.
www.cofelyservices-gdfsuez.be
Integrated Facilities Solutions
Cof_AnnA5Horiz_IntegratedServ_NL.indd 1 08/09/2014 12:29

5. 32 | Ondernemers – Oktober 2014
VanMensenenZaken
Stefaan Martel: “Het is een keuze.Wij
kunnen overal werken, omdat onze ge-
gevens in de cloud staan.Wij vergaderen
bijvoorbeeld ook af en toe in een bras-
serie naast het station.”
Kenny Vonck: “Je moet luisteren naar
het bedrijf waarmee je werkt. Tevens
heeft ook België een bepaalde cultuur
op vlak van personeel en organisatie.
Bij Quares hebben we bijvoorbeeld de
gewoonte om op vrijdagnamiddag nog
even op kantoor te komen voor het per-
soonlijk contact. Je kan veel veranderen,
maar in stapjes.”
Wim De Beer: “We zijn ook een iets
te bescheiden volk. In Nederland zijn er
goede contacten tussen consultants en
de overheid om te komen tot standaard-
normen. In België heb ik dat nog niet
gezien. Iemand die opstaat, een proble-
matiek aankaart en een visie uitwerkt.”
Stéphane Wauters: “De druk van de
kostprijs blijft enorm en is zelfs nog gro-
ter geworden. Mensen kijken meer en
meer naar de kosten. De concurrentie in
de logistieke sector is groot en de mar-
ges verkleinen, zodat huur en gemeen-
schappelijke lasten meer en meer onder
het loepje genomen worden.Wij moeten
samen met de huurders nadenken waar
er nog bespaard kan worden. Ik ver-
wacht zelfs niet dat die druk gaat dalen.
De mensen zijn zich ook beter bewust
over technische ingrepen die verbruiken
kunnen drukken.”
In welke mate komt ook het
energiezuinige en duurzame
verhaal kijken bij facility ma-
nagement? Is een bedrijf bereid
om deze stappen en investerin-
gen te combineren?
Elke Longin: “Wij zijn daar in ons
nieuw gebouw zeer ver in gegaan. De
knowhow zit natuurlijk ook in huis.Van-
af de conceptfase van het gebouw is er
rekening gehouden met energierecupe-
ratie, zoals grondopslag, liften, afvalin-
zameling, copycorners, enzovoort.”
Wim De Beer: “Men doet wel inves-
teringen op het vlak van duurzaamheid
en energiezuinig beleid, maar steeds
met het oog op kostenbesparing. Dus
op korte, middellange of lange termijn
moeten de investeringen leiden tot een
kostenreductie.”
Kenny Vonck: “Onrechtstreeks wil een
bedrijf ook altijd meten wat het effect is
van de aanpassingen aan de workflow.
Hoeveel heeft het ons opgebracht of wat
kan het verschil zijn? Het gaat vaak om
aanpassingen en toepassingen, die mak-
kelijker te integreren zijn in een nieuw-
bouw. Maar we hebben ook nog een
groot patrimonium oude gebouwen.”
Stefaan Martel: “Ik wil dat toch even
nuanceren.Wij werken heel hard aan be-
staande gebouwen.Want enkel op nieu-
we gebouwen werken, is onvoldoende
om het verschil te maken wat betreft de
vermindering van onze CO2
-uitstoot. In
oude gebouwen kan je soms snelle quick
wins realiseren. Dat kost niet overdreven
veel geld, maar het gaat wel om een an-
dere manier van managen.”
We guide for a better world
in the real estate and construction sector
❑ Real Estate Advisor
❑ Sustainability Consultancy
❑ Environmental Assessments
❑ Project Management
❑ Quantity Survey
❑ Technical Due Diligence

6. Ondernemers – Oktober 2014 | 33
VanMensenenZaken
Guy Claes: “Als we geen regelgeving
hebben, gaat ieder bedrijf in oude ge-
bouwen blijven doen wat ze willen. En
dan blijft dit verhaal moeilijk.”
Stéphane Wauters: “Het verbruik van
de gebruikers wordt per gebouw in kaart
gebracht en rationeel geanalyseerd.
Daarop wordt dan met kleine ingrepen
getracht om de verbruiken te verminde-
ren. Binnen onze volledige portefeuille,
zowel kantoren als logistiek, voelen wij
steeds meer druk van de huurders om
hierover na te denken.”
Guy Claes: “Steeds vaker is er ook een
probleem met de terugverdientijd.Vroe-
ger kende je de aankoper van een be-
drijf, nu zit die veelal in het buitenland.”
Paul De Decker: “Het is soms heel
moeilijk om energiezuinige en duur-
zame investeringen terug te verdienen,
omdat de periode waarop geëvalueerd
wordt alsmaar korter wordt.”
Hoe groot is de bereidheid om
te gaan naar integrated facility
management?
Paul De Decker: “Je moet altijd reke-
ning houden met de cultuur en landen.
De excel-sheets om als basis beslissin-
gen te nemen, falen, omdat het nog al-
tijd om mensen gaat. Het lukt wel daar
waar mensen lokaal op de site zitten en
ze de vertaalslag lokaal kunnen maken.”
Wij begeleiden U naar «Uw manier van werken»
BEHEER
STUDIES
INRICHTINGEN
VERHUIZINGEN
www.log.be I contact@log.be
+32(0)2 512 21 10

7. 34 | Ondernemers – Oktober 2014
VanMensenenZaken
Wim De Beer: “Wij merken dat sterk
bij klanten met meerdere sites. Zij willen
hun processen uniform maken.”
Paul De Decker: “Daarbij is rapporte-
ring heel belangrijk en dan kan je naar
uniformiteit gaan.”
Guy Claes: “Wij beschikken over tools
die een directe aanleiding zijn voor aan-
sturingen. Je moet als aanbieder meer-
dere diensten hebben om het tot een
succes te maken. Vanaf het begin maak
je met je klant goede afspraken over de
wins en de mogelijke valkuilen. Als de
klant niet achter het volledige idee staat,
lukt het niet. Je moet vertrouwen aan de
partner geven.Wij specialiseren bijvoor-
beeld met eigen businessunits. De in-
centive voor integrated facility manage-
ment mag niet alleen kostenbesparing
zijn. Het gaat vaak ook over de kwaliteit
en de verbetering van werkingsproces-
sen in plaats van de middelen.”
Elke Longin: “Wij staan op dit ogen-
blik nog zelf in voor de coördinatie in
plaats van alles uit te besteden in één al-
lesomvattend contract.”
Guy Claes: “Het delen van kennis met
de klant is belangrijk. Transparantie
is onze grootste troef. Het decentrale
purchaseverhaal op basis van een ge-
woon Excelbestand is hier niet altijd de
beste beslissingsfactor.”
Paul De Decker: “Er zijn ook bedrij-
ven die liever anders werken. Je kan niet
tegelijk generalist en specialist zijn. Zo-
lang je zelf weet wie je bent, is het goed.
Er is plaats voor zowel specialisten als
generalisten.”
Steeds meer bedrijven zoeken
naar samenwerking op een be-
drijventerrein. Past zo’n duur-
zaam bedrijventerreinmanage-
ment ook binnen property en
facility management?
Kenny Vonck: “Parkmanagement is
ook gebaseerd op basis van service en
dienstverlening en niet zozeer enkel het
commerciële aspect. Je moet een relatie
opbouwen en synergie kweken tussen
bedrijven. Je spreekt over wat de noden
zijn en je kan de noden van verschil-
lende bedrijven en organisaties direct
naast elkaar leggen. Maar je moet wel
luisteren en het niet zomaar doordruk-
ken. Bedrijventerreinmanagement is de
tendens naar de toekomst omwille van
kostenbesparing en samenwerking aan
duurzaamheid.”
Stefaan Martel: “Ik heb er toch mijn
bedenkingen bij of parkmanagement en
Integrated Facility Management combi-
neerbaar is.”
Kenny Vonck: “Wij zien inderdaad een
bots. Parkmanagement is eerder het
denkwerk erachter, dan puur verkopen.
Zo merk je dat twee over elkaar liggende
bedrijven elkaars services en dienstver-
lening gaan gebruiken, door kennisde-
ling en networking. Dat is het leuke aan
parkmanagement. Het gaat niet enkel
over het facility management van één
bedrijf.”
Moderator Mieke Loncke, directeur
IFMA, besluit dat er nood is aan een
verdere professionalisering van de sec-
tor. Bij duurzaamheid speelt dan weer
de kost en het menselijk aspect. Op
communicatievlak is er nog heel wat
werk voor het facility management.
Rechtzetting
In het themadossier over milieu in
het septembernummer van Onder-
nemers sloeg jammer genoeg de zet-
duivel toe. Associate director Lars
Van Passel vertegenwoordigde in het
panelgesprek RSK Benelux uit Wil-
lebroek.
VergunningFODBiZanr.16.1055.04
Elk uur meer dan 50 diefstallen in België*
Securitas biedt meer dan 50 oplossingen:
*Bron:FederalePolitie,Nationaalrapportcriminele
statistieken2013,diefstalenafpersing
Info? Tel.: 02 263 55 55 • e-mail: info@securitas.be • www.securitas.be
Alarmpakketten Alarmopvolging Mobiele bewaking On-site bewaking

8. Ondernemers – Oktober 2014 | 35
VanMensenenZaken
De juiste mensen op de juiste plek
Ook op zoek naar facilitaire expertise?
Facilicom kan u op vrijwel elk terrein de juiste mensen
op de juiste plek leveren. We houden uw pand proper,
zorgen voor de bewaking, maken elke dag een smakelijke
lunch voor alle medewerkers, ontvangen uw bezoekers
aan de receptie, verzorgen het technisch onderhoud van
uw pand, onderhouden uw fleet of nemen activiteiten
geheel over. Ook verhuisprojecten of management
opdrachten kunt u aan ons toevertrouwen. We kunnen
alle diensten perfect combineren, daarbij profiteert u niet
alleen van onze jarenlange kennis en ervaring, maar ook
van mogelijke synergieën.
Bij Facilicom denken we graag met u mee. Oók in het
beheersen van de kosten.
Wilt u weten wat Facilicom voor uw organisatie kan
betekenen? Kijk voor meer informatie op www.facilicom.
be of bel met 03 - 224 38 00. Wij zijn u graag van dienst.
Voka A5 NL.indd 1 06/08/14 13:36
Gent
Brugge
Mechelen
Leuven
Hasselt
OOST VLAANDEREN
OOST-VLAANDEREN
BRUSSEL
ANTWERPEN
VLAAMS BRABANT
WAALS BRABANT
LIMBURG
ANTWERPEN
Namen
Luik
HENEGOUWEN
LUIK
Mechelen
Leuven Hasselt
ANTWERPEN
BRUSSEL
ANTWERPEN
VLAAMS BRABANT
WAALS BRABANT
Herentals
3
2
4
8
6
9
16
10
17
12
5
1AB
13
18
14
7
More than
400.000 m2
logistic properties
in Belgium
Happy to serve you on
the best locations
T +32 3 287 67 47
www.intervest.be