2. Uwagi ogólne
• Ochrona własności wypływa wprost z
art 140 k.c.
• Brak zróżnicowania ze względu na
formę własności
• Środki ochrony
– Bezpośrednie (petytoryjne i posesoryjne)
– Pośrednie
3. Pośrednia i bezpośrednia
ochrona własności
• Ochrona pośrednia
– Powództwo o
• ustalenie stosunku prawnego
• Uzgodnienie treści księgi wieczystej
– Postępowanie rozgraniczeniowe
• Ochrona bezpośrednia
– Obiektywna (niezależna od winy)
– Roszczenia – korelat uprawnień
właściciela
4. Roszczenie windykacyjne
• Chroni prawo posiadania
• Nieposiadający właściciel przeciwko
posiadającemu właścicielowi
• Nie obejmuje obowiązku wydania
rzeczy wynikającego z innych
stosunków prawnych
• Możliwy zbieg roszczeń z obu tytułów
5. Roszczenie windykacyjne II
• Ochrona rozszerzona na niektóre inne
prawa
• Istota roszczenia: wydanie rzeczy
– w naturze
– według aktualnego stanu
• Wydanie pożytków itd. – odrębne
roszczenie
• Utrata rzeczy = wygaśnięcie roszczenia
6. Roszczenie windykacyjne III
• Legitymacja
– czynna: pozbawiony posiadania właściciel
– Bierna: osoba, która faktycznie włada
rzeczą
• Problem dowodu własności
– Zasada jawności praw rzeczowych
– Domniemania związane z posiadaniem
– Ciężar dowodowy spoczywa na właścicielu
7. Roszczenie windykacyjne IV
• Obrona pozwanego
– Zaprzeczenie tytułu własności powoda
– Przeciwstawienie prawu powoda własnego
prawa rzeczowego lub obligacyjnego
– Zarzut przedawnienia
• Skuteczny przy ruchomościach
• Nieskuteczny przy nieruchomościach
– Nadużycie prawa podmiotowego
8. Uzupełniające roszczenia
właściciela
• Wyrównują szkodę poniesioną przez
to, że właściciel nie mógł korzystać z
rzeczy
• Roszczenia samodzielne
• Problem związane z własnością czy
właścicielem (zwykłe czyrealne)?
• Zależne od dobrej lub złej wiary
posiadacza
9. Roszczenia uzupełniające II
• Posiadacz w dobrej wierze do
chwili, kiedy dowiedział się o
wytoczeniu powództwa
– Nie jest zobowiązany do wynagrodzenia za
korzystanie z rzeczy
– Nie odpowiada za jej pogorszenie lub
utratę
– Nabywa własność pożytków
10. Roszczenia uzupełniające III
• Posiadacz w dobrej wierze od
chwili, kiedy dowiedział się o
wytoczeniu powództwa
– Jest zobowiązany do
• Wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy
• Zwrotu pożytków
– Odpowiada za zawinione pogorszenie
rzeczy lub utratę pożytków
11. Roszczenia uzupełniające III
• Posiadacz w złej wierze:
– Jest zobowiązany do
• Wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy
• Zwrotu pożytków
• Zwrotu pożytków nie uzyskanych na skutek złej
gospodarki
– Odpowiada za pogorszenie rzeczy lub
utratę pożytków, chyba że rzecz uległaby
pogorszeniu lub utracie także, gdyby była
w posiadaniu uprawnionego
12. Roszczenie posiadacza o
zwrot nakładów
• Przeciwstawiane roszczeniu
windykacyjnemu i uzupełniającym
• Ius retentionis
• Zależy od
– Dobrej lub złej wiary posiadacza
– Rodzaju nakładów
• Konieczne
• Inne (użyteczne i zbytkowne)
13. Zwrot nakładów II
• Posiadacz w dobrej wierze:
– Zwrot nakładów koniecznych, o ile nie
miały pokrycia w pożytkach
– Zwrot innych nakładów: jeżeli zwiększają
wartość rzeczy
– Możność zabrania części składowych
• Posiadacz w złej wierze: zwrot
nakładów koniecznych, w granicach
bezpodstawnego wzbogacenia
14. Zwrot nakładów III
• Posiadacz w dobrej wierze po
wytoczeniu powództwa
– Zwrot nakładów koniecznych
– Właściciel może zatrzymać przyłączone
przedmioty za zwrotem kosztów
• Przedawnienie – rok od wydania rzeczy
• Odpowiednie stosowanie do rozliczeń z
posiadaczem zależnym
15. Roszczenie negatoryjne
• Posiadający właściciel przeciwko
nieposiadającemu niewłaścicielowi
• Naruszenie w inny sposób, niż przez
pozbawienie faktycznego władztwa
• Zazwyczaj działania trwałe i
powtarzalne.
• Przywrócenie stanu poprzedniego i
zaniechanie dalszych naruszeń
16. Budowa na cudzym gruncie
• Przesłanki
– Wzniesienie budynku lub budowli
naziemnej lub podziemnej
– Znacznie przekraczającej wartość zajętej
na ten cel działki
– Budowa na cudzym gruncie
• Roszczenie o zwrot vs roszczenie o
wykup
17. Budowa na cudzym -
roszczena
• Samoistny posiadacz w dobrej wierze:
roszczenie o przeniesienie własności za
wynagrodzeniem
• Właściciel: roszczenie o wykup działki
przez osobę, która wzniosła budynek
• Roszczenie nie zależy od cech
podmiotowych budującego
• Odróżnić: przekroczenie granic przy
budowie
