1. Prawo rzeczowe
Pojęcie prawa rzeczowego
Rodzaje praw rzeczowych
Prawa rzeczowe a inne prawa

2. Organizacja wykładu
• 30 h – wykłady co tydzień
• Egzamin - czerwiec
– Część ogólna
– Prawo rzeczowe
• „Zerówka” – zaliczenie II semestru na
4.0, termin – do ustalenia
• Poprawka - wrzesień

3. Pojęcie prawa rzeczowego
• Podmiotowe
– Uprawnienie / kompleks uprawnień
– O charakterze bezwzględnym
– Mający za przedmiot (zasadniczo) rzeczy
• Przedmiotowe
– Zespół norm prawnych
– Regulujących
• prawne formy korzystania z rzeczy
• Powstanie, ustanie, zmianę praw rzeczowych

4. Rola praw rzeczowych
• Emanacja konstytucyjnej zasady
własności prywatnej jako podstawy
gospodarki wolnorynkowej
• Reguluje
– Przyporządkowanie poszczególnych dóbr
– Granice korzystania ze składników
majątkowych
– Odpowiedzialność majątkową
• Czy najważniejszy składnik majątku?

5. Przedmiot praw rzeczowych
• Rzecz
– Przedmiot materialny (część przyrody)
– Mający charakter samoistny (może
stanowić samoistny przedmiot obrotu)
– Nie zdereifikowany
• Prawa
– Nie są rzeczami
– Niektóre mogą być przedmiotem
ograniczonych praw rzeczowych

6. Klasyfikacja rzeczy
• Ruchomości i nieruchomości
• Rzeczy istniejące i przyszłe
• Rzeczy proste i złożone
• Rzeczy w obrocie i wyłączone z obrotu
• Rzeczy podlegające szczególnemu
rezymowi
• Oznaczone co do tożsamości i gatunku

7. Nieruchomości i ruchomości
• Nieruchomość
– Część powierzchni ziemskiej (grunt)
– Z mocy przepisów szczególnych:
• Budynek trwale z gruntem związany
• Część budynku
stanowią nieruchomości odrębne od gruntu
• Ruchomość
– Rzecz, która nie jest nieruchomością

8. Rzeczy proste i złożone
• Rzecz prosta
– Jednorodna
– Bez części składowych
• Rzecz złożona
– Składa się z wielu rzeczy
– Są części składowe
• Problem przynależności

9. Rzeczy w obrocie i wyłączone
z obrotu
• Rzecz w obrocie
– Może być przedmiotem obrotu
– Zdecydowana większość rzeczy
• Rzecz wyłączona z obrotu
– Nie może być przedmiotem obrotu
– O wyłączeniu decyduje ustawa
• Zabytki archeologiczne
• Narządy do przeszczepów

10. Rzeczy podlegające
szczególnemu reżymowi
• Lasy
– Państwowe i prywatne
– Zarząd PGL Lasy Państwowe
• Zabytki
– Ograniczenia prawa własności
– Ograniczenia obrotu
• Statki: szczególna reg

11. Rzeczy oznaczone co do
tożsamości i gatunku
• Rzecz oznaczona co do tożsamości
– Unikatowa
– Zindywidualizowana w obrocie
• Rzecz oznaczona co do gatunku
– Jedna z wielu takich samych
– Brak indywidualizacji
• Klasyfikacja zależy od okoliczności
• Podział ma znaczenie praktyczne

12. Przedmioty praw podobnych
do własności
• Zwierzęta
• Wody
• Kopaliny (złoża)
• Energia
• Dobra niematerialne o charakterze
intelektualnym
• Pieniądze

13. Masy majątkowe
• Universitas rerum nie jest przedmiotem
praw
• Problem majątków odrębnych
• Przedsiębiorstwo
– Zbiór składników
– Służących do prowadzenia działalności
gospodarczej
• Gospodarstwo rolne – podobnie

14. Przedsiębiorstwo - cd
• Pojęcie niejednoznaczne
• Znaczenia
– Przedmiotowe
– Funkcjonalne
– Podmiotowe
• Problem charakteru prawnego
– Zbiór rzeczy i praw
– Prawo na dobru niematerialnym (klienteli)

15. Podmiotowe prawa rzeczowe
• Czy istnieje stosunek prawny prawa
rzeczowego?
• Koncepcje
– Obligacja generalna
– Stosunek wielostronny między podmiotami
obciążonymi obowiązkami
odpowiadającymi prawu rzeczowemu

16. Krytyka
• Konstrukcja sztuczna
• Obejmuje osoby nie mające ze sobą
kontaktu de facto ani de iure
• „wypaczone odbicie faktu, że pewne
normy prawne nakładają na ogół
powszechne obowiązki” (Dybowski)
• Stosunek prawny = norma nakłada
obowiązki /prawa na oznaczone osoby

17. Cechy konstrukcyjne praw
rzeczowych
• Prawa podmiotowe o charakterze
bezwzględnym skuteczne względem
– Podmiotu zakłócającego korzystanie
– Innego prawa w trakcie jego wykonywania
– Nabywcy rzeczy
• Wyodrębnione w drodze ustawy
• Mają charakter majątkowy
• Są jawne

18. Prawa rzeczowe jako prawa
podmiotowe
• Bezterminowe (własność) / terminowe
(użytkowanie)
• Wolne (własność) / związane
(służebność gruntowa)
• Samoistne / niesamoistne
(zastaw, hipoteka)
• Zbywalne / niezbywalne
(użytkowanie, służebność osobista)

19. Klasyfikacja praw rzeczowych
• Własność
• Użytkowanie wieczyste
• Ograniczone prawa rzeczowe
– Kodeksowe
– pozakodeksowe
• Numerus clausus praw rzeczowych