Slajdy do moich starych wykładów z KPC. UWAGA: prezentacje odzwierciedlają stan prawny sprzed paru lat i nie były aktualizowane. Korzystamy na własne ryzyko

1. Postępowanie cywilne
Postępowanie nieprocesowe

2. Kryteria wyodrębnienia
• Wach: przekształcenie prawa
• Menger: działanie prewencyjne sądu
• Hellwig: piecza prawna
• Odmienność zasad procesowych
– Inkwizycyjność
– Prawomocność materialna
• Niesporność

3. Kryteria II
• Ochrona interesu publicznego
• Wola ustawodawcy
• Kryteria uzupełniające
– Brak przeciwstawnych stron
– Możliwość wszczęcia z urzędu
– Powtarzalność czynności w ramach
postępowania (opieka)
– Konieczność przekształcenia prawa

4. Proces a nieproces
• Dwa równorzędne tryby
• Sprawy rozpoznawane zasadniczo w
procesie
• Sąd nieprocesowy nie może zmienić
wyroku wydanego w procesie
• Zakaz korygowania własnych orzeczeń
• Prejudykaty

5. Odpowiednie stosowanie art.
13 par 2
• Stosujemy przepisy dotyczące zwykłego
trybu procesu
• Nie stosujemy przepisów o interwencji
głównej
• Kwestie nie uregulowane
• Nie ma sprzeczności z istotą
postępowania

6. Uczestnicy
• Kryterium materialnoprawne czy
procesowe?
• Uczestnikami są też podmioty, którym
nie przysługuje prawo materialne
(syndyk, zarządca, kurator spadku)
• Wnioskodawca zawsze jest
uczestnikiem
• Interes prawny

7. Uczestnicy II
• Uczestnictwo tylko we właściwie
wszczętym postępowaniu.
• Wejście do postępowania
– z własnej inicjatywy
• Złożenie wniosku
• Dokonanie czynności
– Z woli sądu: wezwanie do udziału w
sprawie

8. Zdolność sądowa i procesowa
• Co do zasady, jak w procesie
• Wyjątki
– Ubezwłasnowolniony ma prawo zaskarżać
orzeczenia i złożyć wniosek o uchylenie
– Idem osoby poddane władzy rodzicielskiej
– Samorząd załogi
• Zastępstwo: przepisy szczególne w
sprawach samorządu załogi

9. Przedmiot postępowania
• Roszczenie procesowe
• Żądanie plus podstawa faktyczna
• Sąd zasadniczo związany żądaniem
• Wyjątki
– Stwierdzenie nabycia spadku
– Ograniczenie działu spadku do jego części
– Podział gospodarstwa rolnego

10. Koszty postępowania
• Każdy uczestnik ponosi koszty
związane z jego udziałem w sprawie
• Stosunkowy rozdział kosztów jest
wyjątkiem (520 par 2)
• Można nałożyć na uczestnika, którego
wnioski zostały oddalone obowiązek
zwrotu kosztów

11. Wszczęcie postępowania
• Na wniosek
– Jak pozew, zamiast pozwanego –
zainteresowani
– Odpowiednio stosujemy przepisy o
pismach procesowych
• Z urzędu: przez podjęcie czynności
• Cofnięcie wniosku możliwe (512) ,
chyba że sprawa wszczęta z urzędu

12. Skutki wszczęcia
postępowania
• Perpetuatio fori
• Przerwa biegu przedawnienia
• Litispendencja
• Możliwość podjęcia obrony
– Podobnie jak w procesie
– Nie ma odpowiednika powództwa
wzajemnego
– Konsekwencje zbycia przedmiotu sporu
niejasne

13. Posiedzenia
• Reguła: jawność posiedzeń.
• Rozprawa wyjątek
• Rozprawa może być wyznaczona
– Obligatoryjnie
– Fakultatywnie
• Orzeczenia merytoryczne mogą zapaść
także poza rozpeawą

14. Obligatoryjna rozprawa
• Ubezwłasnowolnienie
• Ocena przeszkód małżeńskich
• Przyznanie, wykonanie etc władzy
rodzicielskiej
• Przysposobienie
• Prawa rzeczowe
• Sprawy spadkowe (zasadniczo)

15. Wysłuchanie uczestników
• To nie jest przesłuchanie
• Cel: uzyskanie oświadczeń i wyjaśnień
• Forma: ustnie lub pisemnie
• Także małoletni i niepoczytalny
• Zapewnienie spadkowe
– Szczególny środek dowodowy
– Informacja o okolicznościach ważnych dla
przedmiotu sprawy

16. Rodzaje orzeczeń
• Merytoryczne i niemerytoryczne
• Zapadają w formie postanowień
• Zarządzenia
– Przewodniczącego
• Służą przygotowaniu rozprawy
• Są zaskarżalne zażaleniem
– Prezesa
• Nie podlegają zaskarżeniu zażaleniem
• Zmieniane w razie zmiany okoliczności sprawy

17. Orzeczenia II
• Odpowiednie stosowanie przepisów o
wyrokach
• Możliwe uzupełnienie, sprostowanie,
wykładnia
• Postanowienie wstępne rozstrzygające
– o zasadzie
– Kwestie uboczne (567 par 2, 618 par 1,
685

18. Zasady orzekania
• Zasadniczo orzeczenie w granicach
wniosku
• Stan na chwilę zamknięcia rozprawy lub
posiedzenia
• Ustalenie podstawy faktycznej
• Subsumpcja
• Rozstrzygnięcie

19. Skutki orzeczeń
• Prawomocność
• Powaga rzeczy osądzonej
• Wyjątki
– 542 uznanie za zmarłego
– 577 ze względu na dobro danej osoby
– Możliwość zmiany postanowienia
oddalającego ze względu na okoliczności

20. Skuteczność i wykonalność
• Orzeczenia zasadniczo tylko skuteczne
• Skuteczność i wykonalność
– Zgoda na zabieg u dziecka 569
– Ustanowienie drogi koniecznej
• Tylko skuteczność
– Uznanie za zmarłego
– Ubezwłasnowolnienie
– Powołanie przedstawiciela ustawowego

21. Skuteczność II
• Natychmiastowa skuteczność 578
• Skutki powstają bez przymusu
egzekucyjnego
• Natychmiastowa wykonalność tylko z
mocy ustawy
– Art. 578 [25]
– Zaskarżalne postanowienia
niemerytoryczne
– Sprawy wszczęte z urzędu