1. 2011-10-23
1
Postępowanie cywilne
Wykład 3
Strony i uczestnicy postępowania
Wprowadzenie
• W procesie zawsze występują 2 strony
• Po każdej stronie może występować
kilka osób (współuczestnictwo)
• W postępowaniu egzekucyjnym:
wierzyciel i dłużnik
• W postępowaniu nieprocesowym:
uczestnicy działający samodzielnie
• Pozostali uczestnicy: interwenienci
Pojęcie strony procesowej
• Strona jako uczestnik stosunku
cywilnoprawnego ≠
• Strona procesowa, bo powództwo może
wnieść:
– Strona nieuprawniona
– Osoba niebędąca stroną (art. 189 kpc, art.
2 krio, art. 13 krio)
– Prokurator, RPO, RPD, organizacje społ.,
kier. MOPS, itd.

2. 2011-10-23
2
Pojęcie strony II
• Podmiot występujący do sądu z
żądaniem udzielenia ochrony prawnej
(powód)
• Podmiot, przeciwko któremu żądanie
ochrony jest skierowane (pozwany)
• Wytoczenie powództwa przez
prokuratora nie czyni automatycznie
stroną osoby, na rzecz której działa
Pojęcie strony III – strona w
znaczeniu materialnym
• Strona powodowa w znaczeniu
materialnym: osoba, której prawa
materialne są chronione w danym
procesie
• Strona pozwana: osoba, przeciwko
której żądana jest ochrona prawna
Pojęcie strony IV – strona w
znaczeniu formalnym
• Powód: podmiot, który we własnym
imieniu żąda ochrony praw własnych
lub cudzych.
• Pozwany: podmiot uprawniony do
przeciwstawienia się w swoim imieniu
żądaniu powództwa
• Osoba, na rzecz której wytoczono
powództwo – traktowana tak, jak strona

3. 2011-10-23
3
Strona w znaczeniu
procesowym
• Strona powodowa
– Prokurator, RPO
– Zarządca egzekucyjny nieruchomości (art.
935 kc)
– Kurator spadku (art. 667 kc)
– Wykonawca testamentu (art. 988 kc)
• Strona pozwana: kurator, kurator
spadku, wykonawca testamentu,
zarządca
Zdolność sądowa
• Zdolność do występowania w
charakterze strony lub uczestnika
postępowania (art. 64 kpc)
• Mają ją:
– Podmioty prawa cywilnego
– Organizacje społeczne, choćby nie
posiadały osobowości prawnej (art. 64 kpc)
– W sprawach pracowniczych: pracodawca i
organ rentowy
Zdolność sądowa w
przepisach szczególnych
• Organy nadzoru w spółkach z o.o. i
akcyjnych – w sprawach o uchylenie lub
stwierdzenie nieważności uchwał
walnego zgromadzenia
• Osobny przepis dla organizacji
społecznych – wątpliwość, co do
sensowności regulacji

4. 2011-10-23
4
Brak zdolności procesowej
• Przesłanka procesowa brana pod
uwagę przez sąd (art. 202)
• Braki sanowalne (art. 70)
– Termin na uzupełnienie
– Możliwość tymczasowego dopuszczenia
do działania
• Braki niesanowalne
– Sąd znosi postępowanie (art. 71)
– Umorzenie postępowania (art. 199)
Legitymacja procesowa
• Udzielenie ochrony możliwe, gdy:
– Żąda się jej udzielenia na rzecz osoby
mającej uprawnienie materialnoprawne
– Z żądaniem występuje osoba uprawniona
• Legitymacja procesowa = uprawnienie
do poszukiwania ochrony prawnej w
konkretnej sprawie
Rodzaje
• Legitymacja czynna i bierna
• Legitymacja materialna i procesowa
– Zazwyczaj obie legitymacje się pokrywają
– Rozdział legitymacji
• Powództwo wytacza inny podmiot
– Prokurator, wierzyciel egzekwujący dochodzący
wierzytelności przysługującej dłużnikowi
• Legitymacja zostaje przejściowo odjęta
uprawnionemu materialnie
– Zarządca majątku, wykonawca testamentu, syndyk

5. 2011-10-23
5
Rodzaje - cd
• Legitymacja indywidualna i grupowa
– Współuczestnictwo materialne
– Postępowanie grupowe
• Legitymacja łączna
– Sprawa może toczyć się tylko przeciw
wszystkim podmiotom danego stosunku
– Po stronie powodowej występują wszystkie
podmioty danego stosunku
Legitymacja – źródła i
wadliwość
• Źródło: przepis prawa materialnego lub
procesowego
• Wadliwość
– Brak uprawnienia lub obowiązku
materialnoprawnego po którejś ze stron
– Brak uprawnienia ustawowego do
występowania w interesie strony
materialnoprawnej
– Przekroczenie zakresu upoważnienia
Skutki braku legitymacji
• Materialnej
– Oddalenie powództwa
• Procesowej
– Odrzucenie pozwu
• Konwalidacja braku legitymacji
– Osoba wezwana do udziału w sprawie (art.
194 kpc)
– Osoba zawiadomiona (art. 196 kpc)

6. 2011-10-23
6
Zdolność procesowa
• Możność działania w postępowaniu
• Osoby fizyczne: zdolność pełna lub
ograniczona
• Osoby prawne: organ lub podmiot
uprawniony
• Brak zdolności a brak reprezentacji
• Zdolność organizacji społecznych –
także bez podmiotowości materialnej
Brak zdolności
• Brak przedstawiciela ustawowego,
organu innego uprawnionego
– Kurator art. 70 i art. 69
– Kurator osoby prawnej
• Utrata zdolności procesowej w trakcie
procesu:
– Zawieszenie postępowania
– Podjęcie po ustanowieniu przedstawiciela
ustawowego
Zdolność postulacyjna
• Samodzielne dokonywanie czynności w
procesie
• Przeszkody faktyczne
• Przymus adwokacko – radcowski
– Bezwzględny
– Względny