ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนันทนาการของอุทยานแห่งชาติ

1. Carrying Capacity
ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนันทนาการของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ
โดย ดร.ทรงธรรม สุขสว่าง
ผู้อานวยการสถาบันนวัตกรรมอุทยานแห่งชาติและพื้นที่คุ้มครอง
เที่ยว
อุทยานแห่งชาติ
อย่างไร
ให้ยั่งยืน

2. “เหตุใดจึงต้องมีการกาหนดขีดความสามรถใน
การรองรับได้ด้านนันทนาการของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ”

4. เพื่อคงความอุดมสมบูรณ์ของสภาพพื้นที่และสิ่งแวดล้อม
ความสวยงามของสภาพธรรมชาติในพื้นที่อุทยานแห่งชาติให้
คงอยู่ต่อไปเพื่อให้ลูกหลานภายหน้า

5. “ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนันทนาการของ
พื้นที่อุทยานแห่งชาติคืออะไร?”

7. ระดับการใช้ประโยชน์สูงสุดด้านนันทนาการซึ่งพื้นที่อุทยาน
แห่งชาติสามารถรองรับได้ โดยไม่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อ
ทรัพยากรธรรมชาติที่เกินมาตรฐานที่กาหนดไว้

8. “กาหนดขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนันทนาการ
ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติเพื่ออะไร?”

9. เพื่อการจัดการแหล่งนันทนาการให้สามารถเอื้อประโยชน์ใน
การประกอบกิจกรรมนันทนาการของนักท่องเที่ยวได้เหมาะสม
โดยที่ไม่ทาลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

10. “ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนันทนาการใน
พื้นที่อุทยานแห่งชาติจาแนกเป็นกี่ด้าน?”
จาแนกเป็น 5 ด้านเพื่อให้ครอบคลุมการจัดการควบคุมผลกระทบ
ด้านต่างๆ
1. ขีดความสามารถด้านนิเวศวิทยา
2. ขีดความสามารถด้านกายภาพ
3. ขีดความสามารถด้านสิ่งอานวยความสะดวก
4. ขีดความสามารถด้านจิตวิทยา
5. ขีดความสามารถด้านสังคมวัฒนธรรม

12. ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนิเวศวิทยา
หมายถึง จานวนนักท่องเที่ยวสูงสุดที่ไม่ทาให้ระบบนิเวศ
หรือสิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมไปจนยากแก่การฟื้นฟู เช่น ชนิดพันธุ์
สัตว์ป่า ชนิดพันธุ์พืชลด ดินพังทลาย เกิดมลพิษในแหล่งน้า
“ไม่มีระบบสิ่งแวดล้อมใดที่จะคงทนต่อการใช้ประโยชน์อย่างไม่จากัด”

13. ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านกายภาพ
หมายถึง จานวนนักท่องเที่ยวสูงสุดที่ขนาดเนื้อที่ของแหล่งนันทนาการ
สามารถรองรับได้ เช่น จุดชมทิวทัศน์บนยอดเขา มีพื้นที่จากัด ๑๐ ตร.ม.
สามารถรองรับนักท่องเที่ยวที่จะยืนชมทิวทัศน์สูงสุดในครั้งหนึ่งๆได้ ๕ คน โดย
คานวณจากขนาดพื้นที่ที่ใช้ยืนชมทิวทัศน์ ๒ ตร.ม.ต่อคน เป็นต้น

14. ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านสิ่งอานวยความสะดวก
หมายถึง จานวนนักท่องเที่ยวสูงสุดที่สิ่งอานวยความสะดวกใน
แหล่งนันทนาการสามารถรองรับได้ในช่วงเวลาหนึ่งๆ เช่น ที่จอดรถ
บ้านพัก ห้องน้า เป็นต้น

15. ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านจิตวิทยา
หมายถึง จานวนนักท่องเที่ยวสูงสุดในแหล่งท่องเที่ยวในช่วงเวลาหนึ่ง
ที่ทาให้นักท่องเที่ยวได้รับประสบการณ์ที่มีคุณภาพและได้รับความพึงพอใจ
เป็นการสอบถามความคิดเห็นของนักท่องเที่ยวต่อจานวนคนที่พบ พฤติกรรม
ของนักท่องเที่ยวคนอื่น ความรู้สึกแออัด เป็นตัน

17. ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านสังคมวัฒนธรรม
หมายถึง จานวนนักท่องเที่ยวสูงสุด รูปแบบกิจกรรมการ
ท่องเที่ยว และการพัฒนาเพื่อรองรับกิจกรรมการท่องเที่ยวที่ราษฎรใน
ชุมชนท้องถิ่นยอมรับได้ โดยไม่เกิดความรู้สึกด้านลบและไม่สร้าง
ผลกระทบหรือก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมใน
ชุมชนในทิศทางที่ไม่พึงปรารถนา

23. หลักในการกาหนดขีดความสามารถในการรองรับได้
ด้านนันทนาการของแหล่งท่องเที่ยวในอุทยานแห่งชาติ
ขีดความสามารถในการรองรับได้ในแต่ละด้านจะถูกนามา
พิจารณาร่วมกันเพื่อกาหนดขีดความสามารถสูงสุดที่พื้นที่นั้นๆจะ
สามารถรองรับได้ ตัวอย่าง เช่น
• ขีดความสามารถด้านนิเวศวิทยาสามารถรองรับนักท่องเที่ยวได้สูงสุด 200 คนต่อวัน
• ขีดความสามารถด้านกายภาพ รองรับนักท่องเที่ยวได้สูงสุด 300 คนต่อวัน
• ขีดความสามารถด้านสิ่งอานวยความสะดวก 500 คนต่อวัน
• ขีดความสามารถด้านจิตวิทยา 250 คนต่อวัน
สาหรับแหล่งท่องเที่ยวแห่งนี้จะสามารถรองรับนักท่องเที่ยวได้คือ 200 คนต่อวัน โดย
ปัจจัยจากัดอยู่ที่ขีดความสามารถในการรองรับด้านนิเวศวิทยา

24. เตรียมตัวอย่างไร
เพื่อการท่องเที่ยวอย่างมีความสุขและธรรมชาติยังคงอยู่
• จองบ้านพักและสถานที่พักแรมประเภทต่างๆล่วงหน้า สาหรับแหล่งท่องเที่ยวที่มี
การกาหนดจานวนนักท่องเที่ยว สาหรับการพักค้างคืน
• แหล่งท่องเที่ยวบางแห่งที่มีความเปราะบางอ่อนไหวสูง และ/หรือ มีพื้นที่จากัดใน
การรองรับนักท่องเที่ยว ควรเลือกเดินทางแบบกลุ่มขนาดเล็ก
• ศึกษาเส้นทางสาหรับการเดินทางท่องเที่ยวในแต่ละครั้ง เพื่อปรับเปลี่ยนเส้นทาง ใน
กรณีสถานที่ที่จะไปจานวนนักท่องเที่ยวเต็มหรือแออัด
• เลือกเดินทางท่องเที่ยวในช่วงวันธรรมดา เพื่อหลีกเลี่ยงความแออัด

25. ท่านจะช่วยให้การกาหนดขีดความสามารถในการรองรับได้
ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติประสบผลสาเร็จได้อย่างไร
ปฏิบัติตามกฎระเบียบของอุทยานแห่งชาติรวมทั้งแนวทางในการท่องเที่ยวที่ถูกต้อง
เหมาะสม เช่น จองที่พักล่วงหน้า หลีกเลี่ยงการเดินทางในช่วงเทศกาล นาขยะ
ออกมาทิ้งนอกเขตอุทยานแห่งชาติ เป็นต้น

26. Carrying Capacity อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน

27. ขีดความสามารถด้านนิเวศวิทยา (ECC) ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน

28. จุดเก็บข้อมูล
จานวน
นัก
ท่องเที่
ยว
เฉลี่ย
จานวน
นัก
ท่องเที่
ยว
สูงสุด
ความ
แออัด
เฉลี่ย
ระดับ
ความ
แออัด
1/
ระดับขีดความสามารถในการรองรับด้านจิตวิทยา
Below CC
(ระดับ
ความแออัด
0-3)
Approach
CC
(ระดับ
ความแออัด
3+-6)
Exceed
CC
(ระดับ
ความ
แออัด>6)
PsCC
ปัจจุบัน
(เฉลี่ย)
PsCC
ปัจจุบัน
(สูงสุด)
1. ชายหาด
เกาะเมียง
96 211
4.0
(n=222)
ปาน
กลาง
< 59 59 – 70 > 70
Exceed
CC
Exceed
CC
2. ชายหาด
เกาะสิมิลัน
125 140
3.6
(n=83)
ปาน
กลาง
< 63 63 – 83 > 83
Exceed
CC
Exceed
CC
ขีดความสามารถในการรองรับด้านจิตวิทยาของอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน
บริเวณชายหาด

29. ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านกายภาพ (PCC) ของหาดทรายใน
อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน

30. ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านสิ่งอานวยความสะดวก
ประเภทห้องน้าห้องสุขา (FCC) ของอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน

31. ขีดความสามารถในการรองรับการใช้ประโยชน์ด้านนันทนาการใน
ภาพรวม (Total Recreation Carrying Capacity)

32. ขีดความสามารถในการรองรับได้ของ
อุทยานแห่งชาติเขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด

33. แหล่งท่องเที่ยว สามารถรองรับได้จานวนคนต่อช่วงเวลา
หาดทรายแก้ว 2,931
หาดอ่าวลูกโยน 312
หาดอ่าวไผ่ 1,740
หาดอ่าวพุทราและอ่าวทับทิม 589
หาดอ่าววงเดือน 427
หาดอ่าวช่อ 251
หาดอ่าวแสงเทียน 42
หาดอ่าวลุงดา 98
หาดอ่าวหวาย 147
หาดอ่าวกิ่ว 68
หาดอ่าวปะการัง 25
หาดอ่าวพร้าว 509
หาดเกาะกุฏี 120
หาดแม่ราพึง 22,872

34. จุดดาน้า สามารถรองรับได้จานวนคนต่อ
ช่วงเวลา
อ่าวหวาย 88
อ่าวกิ่วหน้านอก 150
อ่าวกิ่วหน้าใน 180
เกาะจันทร์ 19
แหลมเรือแตก 144
เกาะทะลุ 715
เกาะท้ายค้างคาว 45
พื้นที่กางเต็นท์ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
หาดทรายแก้ว 126
หาดอ่าวลูกโยน 81
เกาะกุฏี 138
เขาแหลมหญ้า 6
เส้นทางศึกษาธรรมชาติ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อช่วงเวลา
เกาะกุฏี 23
เขาแหลมหญ้า 70

35. ขีดความสามารถในการรองรับได้ของ
อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

36. กลุ่มแหล่งท่องเที่ยวประเภทน้าตก สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกสาริกา 1,764
น้าตกกองแก้ว 4,050
น้าตกผากล้วยไม้ 3,975
น้าตกเหวสุวัต 4,023
น้าตกเหวไทร 3,870
น้าตกเหวประทุน 405
น้าตกเหวนรก 1,683
น้าตกตะคร้อ และน้าตกสลัดได 32,500
แก่งหินเพิง 2,700

37. เส้นทางศึกษาธรรมชาติ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
จุดชมทิวทัศน์ผาเดียวดาย 210
กิโลเมตรที่ 33 - จุดจอดรถหนองผักชี 900
ดงติ้ว-หอดูสัตว์หนองผักชี 1,053
ดงติ้ว-หอดูสัตว์สายศร 675
สถานที่กางเต็นท์ผากล้วยไม้-น้าตกเหวสุวัต 675
น้าตกกองแก้ว 360
น้าตกสาริกา 160
ห้องอาบน้า – ห้องสุขา สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกสาริกา 1,656
น้าตกกองแก้ว 1,188
น้าตกผากล้วยไม้ 3,264
น้าตกเหวสุวัต 1,620
น้าตกเหวนรก 918
น้าตกตะคร้อและน้าตกสลัดได 2,880
แก่งหินเพิง 1,536

38. พื้นที่กางเต็นท์ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกผากล้วยไม้ 1,932
น้าตกตะคร้อและน้าตกสลัดได 1,440
แก่งหินเพิง 2,700

39. ขีดความสามารถในการรองรับได้ของ
อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย

40. แหล่งท่องเที่ยว สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
หมู่บ้านชาวเขาเผ่าม้ง ดอยปุย 2,500
วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร 16,100
อนุสาวรีย์พระครูบาศรีวิชัย 2,000
พื้นที่เล่นน้าตก สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกห้วยแก้ว 2,448
น้าตกมณฑาธาร 1,040
น้าตกแม่สา 1,660
น้าตกตาดหมอก 125
น้าตกหมอกฟ้า 240
เส้นทางศึกษาทางธรรมชาติ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกห้วยแก้ว 135
น้าตกมณฑาธาร 810
น้าตกหมอกฟ้า 510
ยอดดอยปุย 720

41. ห้องอาบน้า – ห้องสุขา สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกห้วยแก้ว 600
น้าตกมณฑาธาร 612
น้าตกแม่สา 3,876
น้าตกหมอกฟ้า 1,122
น้าตกตาดหมอก 306
ยอดดอยปุย 1,680
พื้นที่กางเต็นท์ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกมณฑาธาร 452
น้าตกแม่สา 90
น้าตกหมอกฟ้า 510
ยอดดอยปุย 606
ลานจอดรถ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกห้วยแก้ว 6,260
น้าตกมณฑาธาร 4,816
น้าตกแม่สา 32,752
น้าตกหมอกฟ้า 2,656
น้าตกตาดหมอก 1,712
ยอดดอยปุย 664

42. ขีดความสามารถในการรองรับได้ของ
อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์

43. เส้นทางศึกษาธรรมชาติ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อช่วงเวลา
อ่าวช่องขาด - หาดไม้งาม 86
จุดดาน้าแนวปะการัง สามารถรองรับได้จานวนคนต่อช่วงเวลา
เกาะรีหรือเกาะสต็อค 68
อ่าวจาก 375
อ่าวไม้งาม 120
อ่าวแม่ยาย 56
เกาะมังกร 135
อ่าวสุเทพ 225
อ่าวเต่า 150
อ่าวผักกาด 56
เกาะตอรินลา 105
หินแพ 375

44. ห้องอาบน้า – ห้องสุขา สามารถรองรับได้จานวนคนต่อช่วงเวลา
อ่าวช่องขาด 32
หาดไม้งาม 72
พื้นที่กางเต็นท์ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
หาดไม้งาม 766
ห้องพัก สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
อ่าวช่องขาด 54
โรงอาหาร (ม้านั่ง) สามารถรองรับได้จานวนคนต่อช่วงเวลา
อ่าวช่องขาด 60
หาดไม้งาม 252
ทุ่นจอดเรือ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อช่วงเวลา
อ่าวช่องขาด 945
หาดไม้งาม 315

45. ขีดความสามารถในการรองรับได้ของ
อุทยานแห่งชาติเอราวัณ

46. พื้นที่เล่นน้าตก สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกเอราวัณ 2,464
เส้นทางศึกษาธรรมชาติ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
ป่าดิบแล้งม่องไล่ 180
เอราวัณ (ป่าไผ่) 270
เขาหินล้านปี 240
ถ้าวังบาดาล 120
เส้นทางเดินขึ้นน้าตกและถ้า สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกเอราวัณ 8,850
ถ้าพระธาตุ 2,375
เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติในถ้า สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
ถ้าพระธาตุ 75
ถ้าวังบาดาล 180

47. พื้นที่กางเต็นท์ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกเอราวัณ 600
ห้องอาบน้า - ห้องสุขา สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกเอราวัณ 7,884
ถ้าพระธาตุ 336
ลานจอดรถ สามารถรองรับได้จานวนคนต่อวัน
น้าตกเอราวัณ 3,990
ถ้าพระธาตุ 8,000
ถ้าวังบาดาล 4,272

55. ขอบคุณครับ