1ºESO-CCNN: a Terra. movemento de rotación e translación, as estacións, as capas da Terra (Codia, Manto e Núcleo, a Atmosfera e a Hidrosfera), a Lúa, efectos da Lúa sobre a Terra, eclipses (de Sol e de Lúa), as mareas (vivas e mortas)
2. Na antigüidade, cando se pensaba
que a Terra era plana, a xente
cría que durante a noite o Sol
pasaba por debaixo daTerra.
Así mesmo, durante moito
templo, creron que a rotación
da esfera celeste producía a
saída e máis a posta do Sol.
Introdución
3. Actualmente, sabemos
que:o día e máis a noite,
a sucesión das estacións e
as eclipses
Son consecuencia:
do movemento da Terra e da Lúa
no
espazo e
da posición destes dous
corpos planetarios respecto do
Sol
Grazas aos modernos métodos
e aparellos de observación, os
medios de información pódennos
indicar:
o comezo exacto dunha
estación
As horas de marea alta e
baixa
O día e máis a hora exactos
dunha eclipse, así como a súa
duración e as zonas da Terra
desde onde se poderá observar
Introdución
4. 1Que dous astros aparecen na fotografía?
2Que son as manchas brancas que cobren parcialmente
un dos astros?
3 Compara as dúas superficies
4 Fíxate en como están iluminados os dous astros. En que
dirección se atopa o Sol na imaxe?
7. 1.1.-ATerra móvese no
espazo ● A Terra móvese no
espazo a gran
velocidade, aínda que
desde a súa superficie
non o notemos
porque nosmovemos
cunto con ela a
velocidade constante.
● Viaxa arrastrada polo
Sol no seu movemento
pola galaxia da que
forma parte, a Vía
Láctea.
● Tamén xira sobre
si mesma, nun
movemento de
rotación, mentres
8. 1.2- O movemento de
rotación ● A Terra xira ao redor
dun eixe imaxinario
no sentido oposto ao
das agullas do reloxo.
● A Terra tarda ~24
horasen
da
r
unha
volt
a
sobre
s
i
complet
amesm
a,
nu
nmovemento
rotación.
chamad
o
● Como
consecuencia do
movemento
de rotación,
prodúcese o día e a
noite.
O Ecuador, que divide a Terra en dúas partes
9. 1.3. O movemento de
translación ● Ademáis de xirar sobre si mesma, a
Terra tamén xira ao redor do Sol
seguindo unha órbita elíptica, case
circular, nun movemento
denominado translación.
● O tempo que a Terra tarda en darlle
unha volta completa ao Sol
chámase ano sidéreo= 365 días, 6
horas e 9 minutos.
● No noso calendario os anos teñen
365 días. Para correxir o
desfasamento entre o ano sidéreo e
o ano oficial, engádese un día, o 29
de febreiro, cada catro anos. Este
ano de 366 días chámase
ano bisesto.
● O movemento de translación, xunto
coa inclinación do eixe de rotación
ten 2 consecuencias:
◦ A sucesión das estacións
◦ A variación de horas de luz diarias
10. As estacións
● No percorrido daTerra ao redor do Sol, varía o lugar onde os
raios
solares inciden máis verticalmente. Esta variación xera as
estacións.
● Solsticio: os raios solares inciden verticalmente nosTrópicos
(Cáncer e Capricornio)
● Equinocios: os raios solares inciden verticalmente no Ecuador
11. O número de horas de luz no
día
● O número de horas de luz no día varía ao
longo do
ano:
◦ Durante o inverno vai máis frío e as horas de luz son
máis escasas
◦ No verán, hai máis horas de luz durante o día
12. Estacións e o número de horas de luz
no día
Sol de medianoite no
verán
14. 2.1.-As capas daTerra
● A Terra é un planeta rochoso de 6373 km de raio medio.
● No seu interior hai unha grande actividade, proba diso é:
◦ Os frecuentes terremotos
◦ O magma que flúe ata a superfiie e forma os volcáns
◦ A auga que xorde a altas temperaturas nos géiseres e nos mananciais de
augas
• termais.
● Para saber como é o interior da Terra, os xeólogos e
xeofísicos estudaron:
◦ As rochas recollidas en minas e sondaxes fondas
◦ Os materiais emitidos polos volcáns e
◦ O comportamento das ondas sísmicas producidas durante os terremotos.
● Con estes datos, os científicos dividiron aTerra en 3 capas concéntricas:
◦ A Codia
◦ O Manto e
◦ O Núcleo
15. A Codia
● A Codia é a
exterior daTerra.
cap
a
abrangue entre os
5 e 70
km.
Continental
● A temperatura na
Codia ascende
paulatinamente
segundovai aumentanto
a profundidade.
É tamén a capa
máis
delgada, o seu
espeso
r◦ A Codia Oceánica é
mái
s
delgada que a Codia
16. O Manto
● O Manto é a capa
intermedia da
Terra
● Chegaata os 2900
km de
profundidade.
● A Temperatura
está abranguida
entre os 1000ºC e
3700ºC
17. O Núcleo
● O Núcleo é a capa
máis
interna
● É metálico, xa que
está constituido por
unha aliaxe de Ferro e
Níquel
● Diferéncianse 2 rexións:
◦ O Núcleo Externo,
que
chega ata
os
5100 km
de
Os
produndidad
e.
materiai
sestán en estado
fundido.◦ O Núcleo Interno, que
ésólido e
moi
denso. A
temperatur
a 4500ºC
chega
ao
s
18. A capa máis externa do noso planeta
está formada por uns fragmentos ou
“placas” que se moven constantemente
19. 2.2.-AAtmosfera e a
Hidrosfera ● Sobre a Codia existen 2
capas fluidas:
◦ A ATMOSFERA, unha
capa gasosa que envolve
aTerra
◦ A HIDROSFERA, unha capa
formada pola auga:
• Salgada dos océanos e mares
• Doce da superficie e do subsolo
● Tamén hai unha terceira
capa, a
BIOSFERA, constituida
polos seres vivos que
habitan o planeta, desde o
fondo do mar ao cume das
22. 3.1.- Características xerais da
Lúa ● A Lúa é o único satélite da Terra
e é 49 veces máis pequeño ca
Terra.
● Como non ten atmosfera, os
raios solares inciden
directamente sobre ela, e a
temperatura varía moito:
◦ Se recibe a luz do Sol, pode ser
ata
107ºC
◦ Sen luz, a mínimo nocturna é de -
173ºC
● A Lúa describe unha volta
ao redor da Terra cada 28
días aproximadamente, e nese
mesmo tempo, xira sobre si
mesma (mov. de rotación), polo
que desde a Terra sempre se ve
a mesma cara a Lúa.
● A cara oculta soamente se viu
24. 3.2.-A superficie da Lúa
● Ao observar a
Lúa
cun
telescopi
o
distínguense:
◦ Mares: grandes manchas escuras.
Son enormes extensións de lava
procedente do interior, que solidificuo hai
millóns de anos.
◦ Cráteres: formados polos impactos
de meteoritos. Como non hai erosión, ao
non ter atmosfera, os cráteres non se
borran e permanecen na súa
superficie de xeito indefinido.
● As mostras recollidas polas
naves espaciais veuse que a rocha
que forman o solo lunar é basalto
● Os aparellos instalados polos
astronautas rexistran:
◦ Terremotos
◦ Impactos de meteoritos
26. 3.3.-As fases da Lúa
● No seu percorrido ao redor do
noso
planeta, a Lúa recibe a luz do Sol.
● Desde a Terra soamente se ve a
cara iluminada, que vai
presentando distintas formas:
◦ Cando a Lúa está ente o Sol e a
Terra, o Sol ilumina a súa cara
oculta e nós a podemos ver. É a
Lúa nova ou Novilunio.
◦ Cando a Terra se atopa entre o Sol e a
üa, a cara iluminada da Lúa coincide
coa cara visible para nós. É a Lúa
Chea ou Plenilunio.
◦ As posicións intermedias entre:
• Lúa nova e Lúa chea corresponde ao
Cuarto Crecente ou Primeiro Cuarto
(vese a parte dereita la Lua)
• Lúa Chea e Lúa nova corresponde ao
Cuarto minguante.
27. 3.3.-As fases da Lúa
● Un mes lunar dura 29,8
días, aproximadamente, e é o
tempo que tarda a Lúa en
completar as 4 fases.
● Este tempo é superior aos 28
días que tarda en xirar unha
vez ao redor da Terra, xa que se
ha de ter enconta o
desprazamento da Lúa repecto
do Sol no seu movemento de
translación xunto coaTerra.
● A sucesión das fases lunares
foi utilizada como calendario
desde a antigüidade e serviu:
◦ para definir períodos, como a
semana e o mes.
◦ Tamén constitúen a base do
calendario
musulmán
33. Eclipse de Sol
● O Eclipse de Sol prodúcese cando
a Lúa se sitúa entre a Terra e máis
o Sol e se oculta a luz do Sol ou
parte desta.
● Daquela, a sombra da Lúa
proxéctase sobre a Terra e semella
que é de noite. Debido a que a
Lúa é moito máis pequena que o
noso planeta, a eclipse non se
produce nunca en toda a Terra,
senón nunha pequena parte.
● O eclipse pode ser:
◦ TOTAL: se o Son está
tapado completamente.
◦ PARCIAL: se só queda unha parte oculta.
◦ ANULAR: se a Lúa únicamente oculta
a zona central do Sol e se ve como un
circulo escuro rodeado dun anel iluminado
● As eclipses totais de Sol duran
moi pouco tempo, como máximo 8
min. , e son moi pouco
frecuentes e ademáis soamente se
observan desde unha zona pequena
do planeta e ao redor desta
34. Eclipse total e anular
Eclipse total en Australia, con boa
explicación do acontecemento:
https://www.youtube.com/watch?v=ITJXBilB
Tig Otro, so imaxes:
https://www.youtube.com/watch?v=shpfAHZ
Ki mc
35. Eclipse de Lúa
● A eclipse de Lúa
ten lugar cando A
Terra se sitúa entre a
Lúa emáis o
permite
Sol e
non
que a
Lúa
reciba a luz do Sol.
● No ceo nocturno, a
Lúa resulta
imposible de
distinguir.
● É o eclipse
máis frecuente e
pódese ver desde
todo
38. 4.2.-As mareas
● As mareas son
subidas ebaixadas
periódicas do
nivel do mar,debidas á
gravitaoria
pola Lúa,
e
atracció
n
exercida
en
meno
r
medida, polo Sol.
● Máis complexo:
https://www.youtube.co
m/
watch?v=hbDbRH7p_O
Y
● Máis sinxelo:
https://www.youtube.co
m/
39. 4.2.-As mareas
● A Lúa xira ao redor da Terra
e vai exercendo
unha grande atracción
sobre aTerra porque está
moi próxima a ela.
● Isto obsérvase sobre todo
no mar, pois a Lúa atrae a
masa de auga e esta
elévase, causando as
mareas.
● Así nas costas apréciase
un ascenso e
descenso periódico do
nivel do mar:
◦ Desde a marea alta, (avalo
ou
preamar)
40. Marea
viv
a
● Á forza de atracción
da Lúa sobre a
Terra, súmaselle a do
Sol.● Cando os 3
astros
están aliñados, a
forz
a
So
l
de atracción
dosúmaselle
á
prodúcese
da Lúa,
e
unha
mare
a
marea
forte,
viva.
chamad
a
Cantís de Dover – Gran
Bretaña
41. Marea morta
● Se, pola
astros
ángulo
atracció
n
debilita
atracció
n
contra, os 3
forman
recto,
a
do
So
l
a forza
de
da Lúa e
amarea que se
produce é débil: é
a marea morta.
42. Mareas
O descenso e o ascenso do nivel do mar durante as mareas
obsérvase moi
claramente nas costas do océanoAtlántico e do océano Pacífico.
Nas costas do mar Mediterráneo, as mareas son máis difíciles de observar
Bretaña
francesa