Μαθαίνω τον τόπο μου: Όταν η Τοπική Ιστορία… πάει σχολείο μέσα από ένα πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων

1. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
Μαθαίνω τον τόπο μου
Όταν η Τοπική Ιστορία… πάει σχολείο μέσα από ένα πρόγραμμα
Σχολικών Δραστηριοτήτων
Χατζημίχου Κωνσταντίνα
MSc, Δασκάλα,
Υπεύθυνη Σχολ. Δραστηριοτήτων Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Λάρισας,
konhatzim@gmail.com
Σάρρου Ελένη
MSc, Φιλόλογος στη Δ/θμια Ιδιωτική Εκπ/ση,
elenhsarrou@yahoo.gr
Περίληψη
Η καινοτομία του προγράμματος μας εντοπίζεται στο γεγονός ότι αποτελεί την πρόταση
του Τοπικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης & Πολιτιστικών Θεμάτων με
θέμα «Περιβάλλον, Παράδοση, Εκπαίδευση. Ερευνώντας το παρελθόν του τόπου μου,
ενεργοποιούμαι για το μέλλον του» με συντονιστικό φορέα – ιδρυτή τη Διεύθυνση
Α/θμιας Εκπαίδευσης Λάρισας στο πλαίσιο της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών των
σχολείων-μελών, αλλά και όσων άλλων ενδιαφέρονται, μέσα από μια διαδικασία
εξοικείωσής τους με προγράμματα τοπικής ιστορίας. Η πρόταση που αναλύεται παρακάτω
σχεδιάστηκε από την Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Π.Ε. Λάρισας με την
επιστημονική καθοδήγηση, συνεργάτιδας του τμήματος Ιστορίας του Ιονίου
Πανεπιστημίου. Παρουσιάζονται άξονες στοχοθεσίας, μεθοδολογίας, διαθεματικής
σύνδεσης, αξιολόγησης και προσέγγισης των θεματικών ενοτήτων του Δικτύου ώστε η
υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων να είναι ευέλικτη και να προσαρμόζεται στις
εκάστοτε ανάγκες και στο ηλικιακό επίπεδο των μαθητών. Τέλος δίνονται παραδείγματα
τίτλων των ερευνητικών εργασιών που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του δικτύου και
παρουσιάστηκαν στα Μαθητικά Συνέδρια.
Λέξεις κλειδιά: τόπος (χώρος), χρόνος, ιστορία, πολιτισμός
Εισαγωγή
Η τοπική ιστορία ενισχύει σημαντικά το ρόλο του μαθήματος της Ιστορίας στη σχολική
πραγματικότητα. (Λεοντσίνης, 2006).
Οι προσπάθειες ένταξης της τοπικής ιστορίας στη σχολική ύλη είναι πολλές.
Ανατρέχοντας σε ό,τι προβλέπεται στα Δ.Ε.Π.Π.Σ και Α.Π.Σ. στο: http://www.pi-
schools.gr/programs/epimorfosi/epimorfotiko_yliko/dimotiko/istoria.pdf με χαρακτηριστικό
παράδειγμα την 6η ενότητα στο βιβλίο της Δ΄ τάξης Δημοτικού με τίτλο «Θέματα Τοπικής
Ιστορίας»· αλλά και προσπάθειες πολλών φορέων όπως του Ιδρύματος Μείζονος
Ελληνισμού, Πανεπιστήμιων, Μουσείων, Παραρτημάτων των Γενικών Αρχείων του Κράτους
διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν πολλές προτάσεις τις οποίες οι διδάσκοντες μπορούν να
αξιοποιήσουν. Στόχος όλων των φορέων είναι οι ίδιοι οι μαθητές με οδηγό τα μουσεία, τα
μνημεία, τους υπαίθριους αρχαιολογικούς και προϊστορικούς χώρους, να γνωρίσουν την
ιστορία της πόλης τους, να την αγαπήσουν, να αναδείξουν τα πλεονεκτήματά της, να γίνουν
δρώντα άτομα ώστε να αποτελέσουν μέρος του πολιτισμικού γίγνεσθαι, αλλά κυρίως να
μπορέσουν μελλοντικά να συμμετέχουν στην ανάπτυξή της.
Έχοντας υπόψη μας τα παραπάνω, σε μια προσπάθεια ένταξης της τοπικής ιστορίας στο
σχολείο, εδώ και τέσσερα χρόνια αποφασίσαμε την ίδρυση του Τοπικού Θεματικού Δικτύου
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης & Πολιτιστικών Θεμάτων με θέμα: «Περιβάλλον, Παράδοση,

2. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
Εκπαίδευση. Ερευνώντας το παρελθόν του τόπου μου, ενεργοποιούμαι για το μέλλον του»,
με συντονιστικό φορέα – ιδρυτή την Δ/νση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας. Με τη
συμμετοχή στο δίκτυο τα σχολεία (Α/θμιας αλλά και της Β/θμιας Εκπαίδευσης) διευρύνουν
την επικοινωνία τους με άλλα σχολεία που δουλεύουν παρόμοιο θέμα και λαμβάνουν τη
σχετική υποστήριξη. Οι εκπαιδευτικοί είχαν την ευκαιρία μέσα από δεκάδες επιμορφωτικά
σεμινάρια, βιωματικά εργαστήρια, περιηγήσεις και ξεναγήσεις σε χώρους πολιτισμικής
αναφοράς να ενημερωθούν σε ένα πλαίσιο ανταλλαγής καλών πρακτικών για προτάσεις
διδακτικής αξιοποίησης μνημείων της πόλης και έχουν ήδη εφαρμοστεί από συναδέλφους
τους, να ενημερωθούν για την ύπαρξη επιλεγμένων ιστοτόπων με συναφή θεματολογία, να
ενημερωθούν για τις μουσειοσκευές και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υλοποιούν τα
μουσεία της πόλης, να επικοινωνήσουν με τους υπεύθυνους των αρχαιολογικών και
υπόλοιπων πολιτιστικών χώρων.
Στο πλαίσιο αυτό το Σχέδιο Προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων «Μαθαίνω τον τόπο
μου» που περιγράφουμε στην παρούσα εργασία έγινε για να λειτουργήσει ως
μεθοδολογικό εργαλείο παρέχοντας τους απαραίτητους άξονες δράσης που θα βοηθήσουν
τους εκπαιδευτικούς όχι μόνο του δικτύου, αλλά και όλους όσοι ενδιαφέρονται να
υλοποιήσουν πρόγραμμα με συναφές περιεχόμενο. Αυτοί με τη σειρά τους επιλέγουν, από
το προτεινόμενο υλικό, το κατάλληλο και το προσαρμόζουν κατάλληλα για την τάξη και το
θέμα τους. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων γίνεται από την Υπεύθυνη Σχολικών
Δραστηριοτήτων από την μελέτη της τήρησης Ημερολογίων Δράσεων και από την αποστολή
Απολογισμού των σχολείων-μελών του Δικτύου στο τέλος κάθε Σχολικής χρονιάς.
Περιγραφή Εκπαιδευτικού Σεναρίου
Η πρότασή μας στοχεύει ομάδες μαθητών με τους εκπαιδευτικούς τους, να
«υιοθετήσουν ένα μνημείο», κατά προτίμηση κοντινό στο σχολείο, με σκοπό να το
γνωρίσουν, να το αναδείξουν και να προβάλλουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθώς
και να το προστατέψουν περιβαλλοντικά στο πλαίσιο υλοποίησης ενός σχετικού
Προγράμματος Σχολικών Δραστηριοτήτων. Η ιδέα «το σχολείο υιοθετεί ένα μνημείο» δεν
είναι καινούρια, ξεκίνησε το 1992 στη Νάπολη της Ιταλίας με στόχο την ευαισθητοποίηση
της τοπικής κοινωνίας σε ζητήματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η επιτυχία
που γνώρισε η προσπάθεια αυτή οδήγησε στην ιδέα εφαρμογής της σε ευρωπαϊκό επίπεδο
(Γρόσδος, 2004), αλλά και σε Πανελλήνιο (πρόγραμμα Ι.Μ.Ε.). Θελήσαμε λοιπόν κι εμείς με
τη σειρά μας να εφαρμόσουμε κάτι ανάλογο και στο δικό μας δίκτυο.
Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος μεταξύ άλλων, αφορούν στην προώθηση της
διάσωσης των πληροφοριών σχετικά με τα μνημεία της πόλης/χωριού των μαθητών και της
μεθοδολογικής επεξεργασίας τους και στη δημιουργία συνθηκών συνεργασίας μέσα από
την ενεργό συμμετοχή όλων των παραγόντων της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ο σχεδιασμός
περιλαμβάνει φάσεις οι οποίες έχουν ένα συγκεκριμένο άξονα δράσης που θα διευκολύνει
την υλοποίηση των εργασιών των μαθητών καθώς εμπλέκονται διαθεματικά πολλά πεδία
του Αναλυτικού Προγράμματος (Γλώσσα, Γεωγραφία, Αισθητική Αγωγή, Μαθηματικά,
Φυσικές Επιστήμες κ.ά.).
Το πρώτο στάδιο αφορά την προετοιμασία των μαθητών και των εκπαιδευτικών στην
επιτόπια μελέτη και έρευνα. Τόσο οι εκπαιδευτικοί, όσο και οι μαθητές είναι αναγκαίο να
κατανοήσουν ότι αντικείμενο μελέτης της Τοπικής ιστορίας μπορεί να γίνει οτιδήποτε
αποτελεί μνημείο, στοιχείο ύπαρξης και ανθρώπινης δραστηριότητας στο παρελθόν
(Μαϊστρέλλης, 2005). Σύμφωνα με τον ορισμό του ICOM (International Council of Museums)
(άρθρο 4), “μνημεία θεωρούνται τα φυσικά τοπία, τα αρχαιολογικά, τα εθνογραφικά
ιστορικά μνημεία και οι χώροι που έχουν το χαρακτήρα μουσείου και προσφέρονται για
παρεμφερείς δραστηριότητες”. Σήμερα το περιεχόμενο του όρου “μνημείο” διευρύνεται
ακόμη περισσότερο, καθώς περιλαμβάνει τα κτίρια όπου αναπτύχθηκε στο παρελθόν
βιομηχανική δραστηριότητα. Ως μνημεία μπορούν να θεωρηθούν: μουσεία, αρχαιολογικοί

3. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
χώροι, μνημεία αρχιτεκτονικής (κατοικίες, σχολεία, νεοκλασικά κτίρια, ναοί), γλυπτά,
μονές, πάρκα και κήποι, εργοστάσια, επαγγέλματα που τείνουν να εκλείψουν, οι ταμπέλες
των καταστημάτων, η λαϊκή αγορά, κ.α.)”(Δ.Ε.Π.Π.Σ. 2003).
Χρήσιμα εργαλεία στη διδακτική διαδικασία αποτέλεσαν η βιβλιογραφική έρευνα, ο
καταιγισμός ιδεών, οι εννοιολογικοί χάρτες, η αναζήτηση πηγών και μαρτυριών, η χρήση
συνέντευξης κ.λπ. Παράλληλα, προτείνονται στους εκπαιδευτικούς πηγές και πλούσιο
εκπαιδευτικό υλικό, τόσο έντυπο όσο και ψηφιακό, που μπορεί να υποστηρίξει
αποτελεσματικά τη διδασκαλία και τη μάθηση. Στη πρώτη αυτή φάση της συλλογής οι
εκπαιδευτικοί διαπιστώνουν ότι οι χώροι άντλησης πληροφοριών είναι πολλοί και το υλικό
μπορεί να κατανεμηθεί σύμφωνα με τις ιδιαίτερες δεξιότητες και προτιμήσεις των
μαθητών. Στη συνέχεια, οι δραστηριότητες που σχεδιάζονται για τους μαθητές
οργανώνονται με τη μέθοδο project καθώς αυτή αποτελεί μια ανοικτή διαδικασία μάθησης,
τα όρια και οι διαδικασίες της οποίας δεν είναι αυστηρά καθορισμένα, ενώ εξελίσσεται
ανάλογα µε την εκάστοτε κατάσταση και τα ενδιαφέροντα των συµμετεχόντων. Το
τελευταίο διευκολύνει ουσιαστικά τη διαδικασία προσέγγισης της γνώσης, ενώ παράλληλα
δημιουργεί προϋποθέσεις ουσιαστικής συνεργασίας ανάμεσα στα µέλη της παιδαγωγικής
ομάδας.
Τα αποτελέσματα και τα έργα των δράσεων, που συγκέντρωσαν οι ομάδες των σχολείων
είχαν την ευκαιρία να παρουσιαστούν στα Μαθητικά Συνέδρια «Μαθαίνω & Παρουσιάζω
τον πολιτισμό του τόπου μου» που διοργανώνονται κάθε χρόνο από τη Δ/νση Α/θμιας
Εκπ/σης Λάρισας στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς σε ένα πλαίσιο ανατροφοδότησης και
ανταλλαγής καλών πρακτικών. Τα αποτελέσματα των τεσσάρων συνεδρίων που
υλοποιήθηκαν ως τώρα ήταν θεαματικά. Δόθηκε η δυνατότητα σε χιλιάδες μαθητές-
μικρούς σύνεδρους από όλο τον νομό, με την υποστήριξη των εκπαιδευτικών να
αναδείξουν τα μνημεία, τα έθιμα και τα πανηγύρια του τόπου τους με το δικό τους
μοναδικό τρόπο. Οι εργασίες του κάθε Συνεδρίου πλαισιώνονταν με βιωματικές δράσεις
για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς που συντόνιζαν ειδικοί επιστήμονες της Εφορίας
Αρχαιοτήτων, των Μουσείων της Λάρισας, Υπηρεσιών του Δήμου Λαρισαίων και άλλους
πολύτιμους συνεργάτες που εθελοντικά συμμετέχουν στη διοργάνωση.
Επίσης, πανελλήνιες διακρίσεις απέσπασαν σχολεία της Α/θμιας Εκπ/σης Λάρισας που
συμμετείχαν με προγράμματα τοπικής ιστορίας στους Πανελλήνιους Μαθητικούς
Διαγωνισμούς, που προκήρυξε η Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του ΥΠ.Π.Ε.Θ. και το Εθνικό
Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού (ΕΚΕΔΙΣΥ).
Συμπεράσματα
Η συγγραφή του συγκεκριμένου σχεδίου Προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων
«Μαθαίνω τον τόπο μου» οργανώθηκε και σχεδιάστηκε με στόχο να βοηθήσει και να
διευκολύνει τον κάθε εκπαιδευτικό που θέλει να εφαρμόσει παρόμοιο πρόγραμμα στο
σχολείο του στο πλαίσιο του δικτύου ή στο πλαίσιο υλοποίησης ετήσιου προγράμματος
σχολικών δραστηριοτήτων· γι’ αυτό και έχει καθοδηγητικό χαρακτήρα και σε καμία
περίπτωση δεν συνεπάγεται την εφαρμογή του κατά τον ίδιο τρόπο σε όλα τα σχολεία. Το
κάθε σχολείο και οι εκπαιδευτικοί είχαν τη δυνατότητα να το αξιοποιήσουν ευέλικτα και
σύμφωνα με το ειδικό πλαίσιο αναφοράς του σχολείου τους (σχολείο, μαθητές/τριες,
κοινότητα, ειδικές συνθήκες, κ.ά.) στοχεύοντας στη συνειδητοποίηση εκ μέρους των
μαθητών του δικού τους ρόλου στη διάσωση της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου τους.
Σε ένα επίπεδο αναστοχασμού και αξιολόγησης, παρακολουθώντας τις εξαιρετικές
παρουσιάσεις στα Μαθητικά Συνέδρια και μελετώντας τα απολογιστικά στοιχεία
διαπιστώνουμε ότι η Τοπική Ιστορία έχει άπειρες δυνατότητες και ότι οι εκπαιδευτικοί και
οι μαθητές διαθέτουν άπειρες ιδέες και ενδιαφέροντα. Η επιλογή των θεμάτων στηριζόταν
πάντα στο ενδιαφέρον των μαθητών και τις ιδιαιτερότητες των τοπικών συνθηκών. Η
συλλογή των στοιχείων μελέτης της ζωής της πόλης τους και της γύρω περιοχής, τους

4. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
βοήθησε να αποκτήσουν μια συνολική εικόνα της και να είναι οι ίδιοι ερευνητές/ιστορικοί
και πρωταγωνιστές της ιστορίας της και της ανάπτυξής της.
Η δημιουργία ενός σχολείου ανοιχτού στην κοινωνία αποτελεί ένα από τα κυριότερα
ζητούμενα της εκπαίδευσης. Παράλληλα όμως μ’ αυτό, η εφαρμογή των Προγραμμάτων
Σχολικών Δραστηριοτήτων και ιδιαιτέρως των πολιτιστικών ωθεί τον επαναπροσδιορισμό
της σχέσης μας με τα προϊόντα της ανθρώπινης δραστηριότητας και του πολιτισμού της
κοινωνίας στην οποία ζούμε, ξεκινώντας από το μικρόκοσμο της γειτονιάς μας και
φτάνοντας στα όρια της ευρωπαϊκής κοινωνικής, ιστορικής, θεσμικής και πολιτισμικής
πραγματικότητας.
Συγχαίρουμε τα σχολεία που πήραν πρωτοβουλίες ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους
μαθητές να εργαστούν πέρα από τα καθιερωμένα πλαίσια της σχολικής αίθουσας και
ευχόμαστε ότι το παράδειγμά τους θα το ακολουθήσουν και πολλά άλλα. Από τη μεριά μας
θα κάνουμε ό,τι μπορούμε να ενθαρρύνουμε και να βοηθήσουμε τέτοιου είδους καλές
δράσεις.
Αναφορές
Moniot, H., (2002). H διδακτική της ιστορίας. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Αβδελά, Έ., (1998). Ιστορία και σχολείο. Αθήνα: Νήσος.
Αλαχιώτης, Στ., (2001). Οδηγός για την εφαρμογή της Ευέλικτης ζώνης, Βιβλίο για το
δάσκαλο. Αθήνα: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Βώρος, Φ., (1989). Τρόποι Σπουδής και Διδασκαλίας της Ιστορίας. Αθήνα: Παπαδήμα.
Γρόσδος, Σ., (2004). Δέκα βήματα για να υιοθετήσει το σχολείο ένα μνημείο. Στο:
Αρχαιολογία και Τέχνες, 93, 130-134.
Δ.Ε.Π.Π.Σ., (2003). Αρ.Φύλλου 303. τ. Β΄, Αθήνα: Εφημερίς της Κυβερνήσεως.
Κόκκινος, Γ., (1998). Από την Ιστορία στις ιστορίες. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Λεοντσίνης, Γ., (1990). Τοπικές ιστορικές σπουδές και μελέτη του περιβάλλοντος. Αθήνα:
Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Λεοντσίνης, Γ., (2006). Διδακτική της Ιστορίας- γενική/τοπική ιστορία και περιβαλλοντική
εκπαίδευση. Αθήνα: Καρδαμίτσα.
Λεοντσίνης, Γ., Ρεπούση, Μ., (2001). Η Τοπική Ιστορία ως Πεδίο Σπουδής στο Πλαίσιο της
Σχολικής Παιδείας. Αθήνα: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων – Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο, Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων.
Μαϊστρέλλης, Σ., (2005). Σχολείο και αρχαιολογικοί χώροι. Σχεδιάζοντας ένα
εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Τα Εκπαιδευτικά, 75/76, 77-89.
Νάκου, Ε., (2002). Τα παιδιά και η ιστορία, Αθήνα: Μεταίχμιο.
Ντούλας, Χ., (1988). Σχολικά βιβλία ιστορίας και τοπική ιστορία: Η περίπτωση της
Θεσσαλίας, Σεμινάριο (Π.Ε.Φ.), 9, 88-107.
Ματσαγγούρας, Η., (2004). Πραγματολογικά κείμενα στα διδακτικά εγχειρίδια.
Κειμενογλωσσολογικές Προδιαγραφές και Διδακτικές. Νέα Παιδεία, 111, 26-48.
Ρεπούση, Μ., (2004). Μαθήματα Ιστορίας. Από την Ιστορία στην ιστορική εκπαίδευση.
Αθήνα: εκδόσεις Καστανιώτη.
Σπυροπούλου-Κατσάνη, Δ., Κοσκολού, Α., Μίτσης, Π., Παυλικάκης, Γ., Φέρμελη, Γ.
(2014). Οδηγός εφαρμογής του νέου Προγράμματος Σπουδών του διδακτικού μαθησιακού
πεδίου «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Π.Ε.Α.Α.), Αθήνα: ΥΠΕΠΘ.
Υπουργική απόφαση με Α.Π. 113727/Γ2/03-10-2011 με θέμα: Έγκριση Προγραμμάτων
Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την Πιλοτική τους Εφαρμογή
του διδακτικού πεδίου Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

5. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
Παράρτημα
Τίτλος διδακτικού σεναρίου:
«Όταν η τοπική ιστορία πάει…σχολείο»
Εκτιμώμενη διάρκεια διδακτικού σεναρίου
4-5 μήνες
Ένταξη του διδακτικού σεναρίου στο πρόγραμμα σπουδών/προαπαιτούμενες γνώσεις
Σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα Σπουδών υποχρεωτικής εκπαίδευσης για το θεματικό
πεδίο «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΠΕΑΑ)» (απόφαση με Α.Π.
113727/Γ2/03-10-2011), η διερεύνηση κάθε θέματος γίνεται σε 4 επίπεδα:
1ο Επίπεδο: Θεμελιώδεις γνώσεις
Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα: Α. Να ονομάσουν τα σημαντικά μνημεία
πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους. Β. Να αιτιολογήσουν γιατί ένα μνημείο
πολιτιστικής κληρονομιάς είναι σημαντικό για τον τόπο τους.
2ο Επίπεδο: Εντοπισμός ζητήματος/προβλήματος
Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα: Α. Να περιγράψουν ένα μνημείο
πολιτιστικής κληρονομιάς, Β. Να παρατηρήσουν τη σχέση του μνημείου με το τοπικό
περιβάλλον, Γ. Να εντοπίσουν πιθανές αιτίες παραμέλησης ή υποβάθμισης του μνημείου.
3ο Επίπεδο: Διερεύνηση ζητήματος/ προβλήματος
Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα: Α. Να καταγράψουν τυχόν παρεμβάσεις
που αλλοιώνουν το μνημείο, Β. Να εξερευνήσουν τις απόψεις ατόμων του οικείου
περιβάλλοντος τους για τη σημασία και την κατάσταση του μνημείου.
4ο Επίπεδο: Δράσεις
Κάνουν προτάσεις για την ανάδειξη ενός μνημείου του τόπου τους.
Σκοποί και στόχοι του διδακτικού σεναρίου
Γενικός σκοπός- επιμέρους στόχοι
Βασικός διαχρονικός σκοπός της τοπικής ιστορίας είναι να ευαισθητοποιηθούν τα
παιδιά σχετικά με την ιστορία του τόπου τους τόσο μέσα από τη διερεύνηση και κατανόηση
εννοιολογικών περιεχομένων όσο και μέσα από δραστηριότητες με πρακτικο-βιωματικό
αντίκρισμα, σε ένα περιβάλλον βιωματικό όπου τα ίδια θα έχουν τη χαρά της παρατήρησης
και της συνεργασίας.
Οι Επιμέρους στόχοι, μεταξύ άλλων, αφορούν:
Α. Γνωστικό
επίπεδο
 να γνωρίσουν οι μαθητές τα σημαντικά μνημεία του τόπου τους σε
σχέση µε την οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της
πόλης τους και της ευρύτερης περιοχής,
 να αιτιολογούν-επιχειρηματολογούν γιατί είναι σημαντικό για τον τόπο
τους,
 να αναγνωρίζουν και να αξιοποιούν διαφορετικά είδη γραπτής-
ιστορικής πηγής (π.χ. χρονολογίες, ονόματα τοπικών αρχόντων,
ευεργετών-δωρητών κ.λ.π.),
 να συσχετίζουν τα χαρακτηριστικά στοιχεία ενός πολιτιστικού μνημείου
σε συνδυασμό με το τοπικό και φυσικό του περιβάλλον,
 να καταγράφουν τυχόν παρεμβάσεις που αλλοιώνουν το μνημείο και
να ερευνούν το ποιος ευθύνεται για αυτές και να εντοπίζουν πιθανές
αιτίες παραμέλησης ή υποβάθμισης του μνημείου,
 να ερευνούν τις απόψεις ατόμων του οικείου περιβάλλοντός τους για
τη σημασία και την κατάσταση του μνημείου,
 να γνωρίσουν τις πρωτοβουλίες και τις προσπάθειες που γίνονται τα

6. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
τελευταία χρόνια για την προστασία -ανάδειξη του μνημείου της πόλης
και της περιοχής γύρω από αυτό, όσο και των ενεργειών που γίνονται
σήμερα γι’ αυτό το σκοπό.
Β. Επίπεδο
ικανοτήτων
 να συλλέγουν και να επεξεργάζονται πληροφορίες μέσω ποικίλων
πηγών και εργαλείων πληροφόρησης και επικοινωνίας (π.χ.
βιβλιογραφική έρευνα, παρατήρηση σε έρευνα πεδίου),
 να αξιολογούν, να επιλέγουν κριτικά και να παρουσιάζουν -
επικοινωνούν τις πληροφορίες (ομιλία, ακρόαση, γραφή,
επιχειρηματολογία, διάλογος κλπ.,
 να κατανοούν τις αλληλοσυσχετίσεις όλων των παραγόντων του
περιβάλλοντος για τη δημιουργία πολιτισμού,
 να συνεργάζονται με άλλα άτομα σε ομαδικές εργασίες μέσα σε
πλαίσια σεβασμού, αναγνώρισης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης
(interactive),
 να αναλάβουν δράση για την επίλυση προβλημάτων,
 να καλλιεργήσουν σε ικανοποιητικό βαθµό την περιέργεια και την
παρατηρητικότητά τους, μέσα από τη μελέτη και την έρευνα άμεσων
ιστορικών πηγών.
Γ. Επίπεδο
στάσεων
 να ενημερώνονται, να ευαισθητοποιούνται και να εκτιμούν την αξία
πολιτιστικών μνημείων και του σεβασμού στην παράδοση και στο
δομημένο περιβάλλον που προέρχεται από το παρελθόν,
 να διαμορφώνουν μελλοντική υπεύθυνη στάση ενεργού πολίτη με τη
συνδρομή και συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των φορέων της
περιοχής αλλά και της εθελοντικής εργασίας όλων μας,
 να αξιοποιούν γνώσεις και να υιοθετούν κατάλληλες αξίες για να
προτείνουν τρόπους ανάδειξης και προστασίας ενός μνημείου του
τόπου τους,
 να δημιουργούν κουλτούρα συνεργασίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ
μαθητών διαφορετικών τάξεων ή και σχολείων, μεταξύ εκπαιδευτικών-
μαθητών και μεταξύ μαθητών-τοπικής κοινωνίας με στόχο την
ανάληψη πρωτοβουλιών και την από κοινού δράση για προστασία των
μνημείων,
 να επικοινωνούν και να γνωρίζουν άλλους πολιτισμούς, να αποκτούν
κριτήρια που θα τους παρακινήσουν ατομικά ή με φίλους ή μέλη της
οικογένειάς τους να επαναλάβουν την επίσκεψη στον ίδιο χώρο ή σε
άλλον χώρο με τα ίδια ή συγγενή χαρακτηριστικά, να βιώσουν το
αίσθημα της αποδοχής και της ικανοποίησης μέσα από τη
συνειδητοποίηση της συμβολής των ατόμων του άμεσου περίγυρου
και κατά συνέπεια και τη δική τους στη δημιουργία της Τοπικής
Ιστορίας.
Παραδοτέα που θα ζητηθούν από τους μαθητές μέσα από
Διαθεματικές Δραστηριότητες
Κριτήρια Αξιολόγησης
παραδοτέων
Γλώσσα
 να ασκηθούν στη δημιουργική παρατήρηση και να
αποδώσουν μέσω γραπτής έκφρασης την περιγραφή ενός
μνημείου,
 να καταγράψουν στοιχεία προφορικής παράδοσης,
 να προσεγγίσουν διαφορετικές μορφές γραπτού λόγου
(χάρτες μνημείων, τουριστικοί οδηγοί, άρθρα τοπικών
 Αξιολογείται από
εκπαιδευτικούς και
μαθητές, ο βαθμός
επίτευξης των στόχων με:
Παρατήρηση, Συζήτηση,
Ερωτηματολόγια κ.α.
 Παρουσίαση σε ειδική

7. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
εφημερίδων),
 να δομήσουν συνεντεύξεις από τους κατοίκους της
περιοχής και να αναλύσουν τις πληροφορίες που θα
συγκεντρώσουν από τις συνεντεύξεις,
 να συμμετέχουν σε παιχνίδια ρόλων πολιτών από
διάφορες επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες που
συμμετέχουν στο σχεδιασμό της πόλης (π.χ. αρχιτέκτονες,
Δήμος, παιδιά, έμποροι, αρχαιολόγοι κ.ά.)
 να συντάξουν το «Ημερολόγιο του μνημείου»: οι
αλλαγές που συνέβησαν σ’ ένα μνημείο στην πάροδο των
χρόνων.
Μαθηματικά :
 χαρτογράφηση μνημείων ενός τόπου, που είναι
ουσιαστικά μια άσκηση μαθηματικών στο χώρο,
 μετρήσεις χώρου, επιφάνειας, πάχους των τοίχων
διατηρημένων μνημείων (κατοικιών, αρχαίων
θεάτρων, κάστρων, γεφυριών) και
 μελέτη οικονομικών (έξοδα κατασκευής,
μεταφοράς).
Φυσικές Επιστήμες (Φυσική, Βιολογία, Γεωγραφία)
 καταγραφή των υλικών δόμησης– Συζήτηση
πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων
 μελέτη θέσης των δικτύων ύδρευσης
 μελέτη-συζήτηση τεχνικών αντοχής,
αντισεισμικότητας, εξοικονόμησης ενέργειας
 ‘Η κοινωνία ενός μνημείου’: καταγραφή και
αναγνώριση βιοποικιλότητας στο περιβάλλον γύρω
του μνημείου.
 κατασκευή και χρήση χαρτών και χρήση κλίμακας
Εικαστικά
 «ζωγραφίζω πώς είναι ένα μνημείο σήμερα και με το
πώς θα ήθελα να είναι»
 «σχεδιάζω την πόλη που θα ήθελα να μένω»
 κατασκευή ψηφιδωτών
 εξοικείωση με τη χρήση της φωτογραφικής μηχανής
 κατασκευή λευκώματος με φωτογραφίες των
μνημείων του τόπου τους
 δημιουργία αφίσας ‘σωτηρίας’ ενός μνημείου,
εκδήλωση στο σχολείο.
 Αξιολόγηση του
προγράμματος από τους
μαθητές, με
αυτοαξιολόγηση ως προς
την συμμετοχή, τη
συνεργατικότητα, τη
διατήρηση ενδιαφέροντος,
το βαθμό ικανοποίησης
από την πορεία, επίσης
αξιολόγηση των γνώσεων
και δεξιοτήτων που
απέκτησαν οι μαθητές
μέσα από τη συμμετοχή
τους στο πρόγραμμα και
αξιολόγηση του
αποτελέσματος της
εργασίας.
 Σύνδεση της ιστορίας
του χώρου που μελετούν
οι μαθητές με το
τοπογραφικό και
γεωγραφικό πλαίσιο
προσεγγίζοντας έννοιες
Τοπικής Ιστορίας,
Πολιτισμού και
Γεωγραφίας
 Συνειδητοποίηση, με
αφόρμηση το μικρόκοσμο
της γειτονιάς τους, της
έννοιας της ευρωπαϊκής
κοινωνικής, ιστορικής,
πολιτισμικής
πραγματικότητας
Περιγραφή του διδακτικού σεναρίου
Η πορεία του προγράμματος μπορεί να συμπεριλάβει τις ακόλουθες φάσεις, μηνιαίας
περίπου διάρκειας η καθεμία :
1ο Επίπεδο: Θεμελιώδεις γνώσεις. Το Εργαστήρι του Ιστορικού
Αναζήτηση και εντοπισµός συγκεκριμένου θέματος μελέτης
Η φάση αυτή περιλαμβάνει προτάσεις καθώς και καθορισμό του θέματος µε το οποίο
θα ασχοληθούν οι µαθητές και ο εκπαιδευτικός. Ορίζεται η έννοια μνημείο. Καταρχήν
μοιράζονται σχετικές εκδόσεις που περιέχουν μνημεία της πόλης, χάρτες μνημείων,
τουριστικούς οδηγούς ή σχετικά άρθρα τοπικών εφημερίδων. Υπάρχουν τοπογραφικοί
χάρτες της πόλης μας, όπου τα μνημεία σημειώνονται με εικόνες ή ονόματα. Τονίζεται η
ανάγκη προσέγγισης και γνωριμίας ενός μνημείου απροστάτευτου ή “ξεχασμένου” με
σκοπό να ανακαλυφθούν τα μυστικά του και να φροντίσουμε για την ανάδειξή του, τη

8. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
φροντίδα του, τη συνεχή επαφή των μαθητών με αυτό. Το μνημείο μπορεί να επιλεγεί με
βάση όχι μόνο τη γεωγραφική εγγύτητα -το σχολείο να γειτνιάζει με το μνημείο- αλλά και
τη μέχρι τότε εμπειρία των παιδιών στο χώρο αυτό. Άλλωστε άμεσος στόχος της υιοθεσίας
είναι η ευαισθητοποίηση των μαθητών και μέσω των μαθητών η ευαισθητοποίηση του
κοινού σε θέματα προστασίας της πολιτισμικής μας κληρονομιάς (Γρόσδος, 2004). Είναι
απαραίτητο όμως τα παιδιά να συμμετέχουν στην επιλογή του μνημείου που θα
υιοθετηθεί. Προτείνεται εικονική περιήγηση στο ιστορικό κέντρο της Λάρισας στο:
https://www.youtube.com/watch?v=wdqFnIOCJMk που διοργάνωσαν οι Δ/νσεις Α/θμιας
και Β/θμιας Εκπ/σης δια των Υπ. Σχ. Δρ. σε συνεργασία με τις Υπεύθυνες της Εφορείας
Αρχαιοτήτων Λάρισας και παρουσίασε η τηλεοπτική εκπομπή Εν Λευκώ, Θεσσαλία
Τηλεόραση (10/12/2014).
2ο Επίπεδο: Εντοπισμός ζητήματος/προβλήματος. “Ταξιδεύω σαν περιηγητής”. Έρευνα
Στη φάση αυτή διεξάγονται συζητήσεις και ανταλλάσσονται ιδέες σχετικά µε το πως
θεωρούν οι μαθητές ότι θα προσεγγίσουν το θέμα που επέλεξαν να μελετήσουν.
Μοιράζονται πολιτιστικοί χάρτες της πόλης ή στο διαδίκτυο:http://www.google.gr/maps.
Τα παιδιά βρίσκουν το μνημείο, σημειώνουν τους γύρω δρόμους και χαράσσουν τη
διαδρομή από το σχολείο ως το μνημείο. Αρχικά γίνεται βιβλιογραφική έρευνα για να
συγκεντρώσουν πληροφοριακό υλικό, αποσπάσματα βιβλίων, άρθρα εφημερίδων, μελέτες,
παλιές φωτογραφίες, χάρτες, κ.ά. Παράλληλα συγκεντρώνεται το σχετικό µε το θέμα
μελέτης υλικό από τους μαθητές, ανάλογα µε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και
τις επιθυμίες τους. Κάθε ομάδα θα επικεντρώσει την προσοχή της στο θέμα που επέλεξε να
ερευνήσει. Ο εκπαιδευτικός σε ρόλο συνερευνητή-συνεργάτη, ενημερώνει τα παιδιά για
τους χώρους στους οποίους υπάρχουν οι πηγές της γνώσης (Γενικά Αρχεία του Κράτους,
βιβλιοθήκες, μουσεία, Εφορείες Αρχαιοτήτων κ.α.).
3οΕπίπεδο:Διερεύνηση ζητήματος/ προβλήματος“Μια μέρα στο μνημείο”Μελέτη πεδίου
Ακολουθεί η επίσκεψη στο μνημείο. Εκεί τα παιδιά μαζί με το δάσκαλο παρατηρούν,
καταγράφουν, εκφράζουν γνώμες, επισημαίνουν σημεία τα οποία είχαν γνωρίσει
βιβλιογραφικά, φωτογραφίζουν. Η φωτογράφιση έχει διπλό σκοπό: Πρώτον να εντοπιστούν
να σημάδια εγκατάλειψης ή κακής χρήσης του μνημείου (κοντινά πλάνα) και δεύτερον να
αναδειχθεί η ομορφιά, η μοναδικότητα και η μεγαλοπρέπεια του μνημείου (πανοραμικά
πλάνα). Κάνοντας μια μικρή έρευνα τα παιδιά θα καταγράψουν τις απόψεις των
περαστικών. Οι ερωτήσεις θα είναι απλές και λιγοστές (Στη σύνταξη των ερωτηματολογίων,
ο εκπαιδευτικός περιορίζεται σε ρόλο διεκπεραιωτή της διαδικασίας με διακριτική
παρέμβαση. Μπορεί να προτείνει οδηγούς συνέντευξης για να βοηθήσει τους μαθητές.
Υπάρχουν έτοιμα “Φύλλα Εργασίας” στον Οδηγό για τον εκπαιδευτικό «Εργαλεία
Διδακτικών Προσεγγίσεων» Επιστημονικό Πεδίο: Περιβάλλον και εκπαίδευση για την
αειφόρο ανάπτυξη, σελ. 50-55 http://repository.edulll.gr/1855).
Ξεναγούνται και συζητούν με ειδικούς επιστήμονες, αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, κ.ά.,
οι οποίοι προσφέρουν τη δική τους οπτική. Τα παιδιά ζωγραφίζουν επιτόπου το μνημείο ή
το κατασκευάζουν με πηλό. Κουβεντιάζουν με ανθρώπους που θυμούνται το μνημείο όπως
ήταν παλιά, ή με επαγγελματίες: φύλακες, εργάτες, κ.ά..
Επιστρέφοντας στο σχολείο: Οι συνεντεύξεις απομαγνητοφωνούνται και μετατρέπονται
σε γραπτά κείμενα. Τα αποτελέσματα της έρευνας κωδικοποιούνται, παρουσιάζονται
περιγραφικά ή με ιστογράμματα και καταγράφονται απλά συμπεράσματα. Σχολιάζονται και
γράφονται λεζάντες στις φωτογραφίες και γράφονται άρθρα για τη σχολική εφημερίδα.
Γράφονται επιστολές που απευθύνονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στο ευρύτερο
περιβάλλον με σκοπό την ευαισθητοποίηση. Γράφονται κείμενα με προτάσεις για την
αξιοποίηση του μνημείου.
4οΕπίπεδο:Δράσεις “Το εργαστήρι του δημοσιογράφου” Οργάνωση - Εφαρμογή
Το υλικό ταξινομείται και τα δεδομένα οργανώνονται ακολουθώντας τα στάδια της
κατάταξης του υλικού (χρονολογικά και θεματικά), της επιλογής του υλικού, του ελέγχου

9. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
της εγκυρότητας, της διασταύρωσης και της σύνθεσης των στοιχείων από κάθε ομάδα και
παρουσιάζονται στην ολομέλεια. Η φάση της αξιοποίησης του υλικού έγινε με πολλούς
τρόπους: λευκώματα, έκθεση υλικού σε προθήκες, να παρουσιαστεί όλο ή μέρος του με
μορφή ανακοίνωσης-διάλεξης στην τάξη ή στην ευρύτερη κοινωνία της περιοχής, να γίνουν
δραματοποιήσεις / θεατρικές παραστάσεις κτλ. Η συνθετότερη όμως και διαρκέστερη
αξιοποίηση είναι η σύνθεση του υλικού και η παρουσίαση των σχετικών συμπερασμάτων
σε μορφή μελέτης. Τα παιδιά ταξιδεύουν στο παρελθόν. Φαντάζονται γεγονότα που έχουν
συμβεί γύρω από το μνημείο παλιότερα, γράφουν, δραματοποιούν, παίζουν ρόλους,
προετοιμάζουν μία θεατρική παράσταση. Ακόμη, ζωγραφίζεται η αφίσα ‘σωτηρίας’ του
μνημείου.
Παράλληλα, συμμετέχουμε στην εκστρατεία του Υπουργείο Πολιτισμού για την τόνωση
του ενδιαφέροντος για τα μνημεία του τόπου μας και καταθέτουμε πρωτότυπες και
ουσιαστικές ιδέες τις οποίες αναρτούμε και στην ιστοσελίδα του σχολείου. Συζήτηση του
τρόπου παρουσίασης του υλικού (έκδοση χειροποίητου ή τυπογραφημένου φυλλαδίου,
έκθεση του υλικού σε τοίχο του σχολείου, δημοσίευση σε τοπική εφημερίδα ή περιοδικό,
αποστολή στον περιφερειάρχη, στο δήμαρχο, στις αρχαιολογικές υπηρεσίες).
Χρήση Η.Υ., ΤΠΕ, καθώς και άλλων μέσων για το διδακτικό σενάριο
-Μελέτη Περιβάλλοντος Β΄ Δημ., Ιστορία Δ’ Δημ.:http://pi-schools.sch.gr/dimotiko/
-Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού:http://odysseus.culture.gr
-Πύλη Παιδαγ.Υλικού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης:http://www.env-edu.gr/Default.aspx
-Πολιτιστικά Δήμου Λαρισαίων:http://culture.larissa-
dimos.gr/viewitems.php?topic_id&level=2&belongs=9&belongs=9&lang=gr
-Ιστοσελίδα για Αρχαία Θέατρα:http://www.diazoma.gr/GR/Page_01-01.asp?Reset=1
-Ιστοσελίδα 7ου
ΓΕΛ με αξιοθέατα Λάρισας:http://7gym-
laris.lar.sch.gr/topos/lar_axiotheata.htm
-Οδηγός εφαρμογής του νέου Π.Σ. «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη"
Υποκείμενη θεωρία μάθησης
Προτείνονται ως προσεγγίσεις συμμετοχικές και συνερευνητικές διαδικασίες που
προάγουν την αυθεντική, ενεργητική - δημιουργική μάθηση. Συγκεκριμένα, διεπιστημονική
και διαθεματική προσέγγιση του αντικειμένου μελέτης, συνεργασίες με εμπλεκόμενους
φορείς, έρευνα και μελέτη πεδίου (μέθοδος project), ομαδοσυνεργατική και βιωματική
προσέγγιση, θεατροπαιδαγωγικές προσεγγίσεις (δραματοποίηση, παιχνίδι ρόλων, θεατρικό
παιχνίδι, εκπαιδευτικό δράμα, δημιουργικό παιχνίδι), καλλιέργεια μεταγνωστικών
δεξιοτήτων, ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών μεταξύ συνεργαζόμενων σχολείων του
Δικτύου, εξ αποστάσεως εκπαίδευση και υποστήριξη των συνεργαζόμενων σχολικών
μονάδων.
Οργάνωση της τάξης – εφικτότητα σχεδίασης
Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες με συγκεκριμένο αντικείμενο έρευνας [1η ομάδα:
“Τότε”, 2η ομάδα: “Από τότε μέχρι σήμερα”, 3η ομάδα: “Σήμερα”, 4η ομάδα: “Μνημείο και
περιβάλλον”, 5η ομάδα: “Τέχνη και μνημείο (Λαογραφία, Τραγούδι, Λογοτεχνία)].
Η σχεδίαση αναφέρεται σε μία τάξη είκοσι πέντε ατόμων ώστε ο διαχωρισμός των
μαθητών σε ομάδες των πέντε να είναι λειτουργικός και ευέλικτος. Οι ομάδες θα γίνουν
ανάλογα με το ενδιαφέρον που θα δείξουν οι μαθητές κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης
(έρευνα) αλλά και με άξονα τις δεξιότητές τους.
Αξιολόγηση
Η όλη προσπάθεια αξιολογείται. Δεν αποτελεί την τελευταία φάση της µεθόδου.
Πραγματοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος, καθώς συνδέεται

10. 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Πρακτικά Εργασιών 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,
Λάρισα 20-22 Οκτωβρίου 2017
με τους στόχους, το περιεχόμενο και τη μεθόδευση της διδασκαλίας και έχει ποιοτικό
χαρακτήρα και όχι ποσοτικό. Κάνουμε φύλλα Τελικής αξιολόγησης προσαρμοσμένα στους
μαθητές μας για να κάνουμε την δική μας Ανασκόπηση: Τι κάναμε, πού πήγαμε, τι είδαμε;
Η Αξιολόγηση σαν μεταγνωστική διαδικασία: τι μάθανε, άλλαξε κάτι από αυτά που ξέρανε,
άλλαξε κάποια άποψή τους για τα πράγματα σε σχέση με αυτά που είδαν, καλύπτουμε
κενά και απορίες τους, προχωρούμε σε βάθος συζήτηση κρίσιμων ζητημάτων αξιολογούμε
την κάθε επίσκεψη. Κατά πόσο επιτεύχθηκαν οι αρχικοί στόχοι; Ήταν το όλο πρόγραμμα
μια ευχάριστη και δημιουργική εμπειρία (Διαφοροποιημένη προσέγγιση στις διαφορετικές
δυνατότητες των παιδιών), έμαθαν οι μαθητές την παρατήρηση και την ανάπτυξη κριτικής
σκέψης μέσα από τα εκθέματα (ποιες αλλαγές για καλύτερη μελλοντική προσέγγιση),
έμαθαν να αναζητούν, να συνεργάζονται, να εκφράζονται ελεύθερα και να ανακαλύπτουν
πληροφορίες μόνα τους, ποια τα συναισθήματα, τα ενδιαφέροντα, τα κίνητρα και οι
στάσεις. Είναι πολύ σημαντικό φέρνοντας ένα μαθητή σε επαφή με ένα μνημείο να
ευχαριστηθεί, ακόμα και αν δεν μάθει, είναι βέβαιο ότι κάτι θα αποκομίσει από αυτή την
επίσκεψη.
Προτάσεις για δραστηριότητες – προτεινόμενες εργασίες που υλοποιήθηκαν
Μερικά παραδείγματα από τα προγράμματα που υλοποιήθηκαν και παρουσιάστηκαν
στα συνέδρια ήταν: Στο 1ο Μαθητικό Συνέδριο του 2014: το 39ο Δ.Σ. Λάρισας σε
συνεργασία με το Μουσικό σχολείο παρουσίασε "Ο χαμένος θησαυρός"Μυθοπλασία για
το Μπεζεστένι, το 37o Δ. Σ. Λάρισας" Υιοθετώ "Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης του
Φιλόλαου Τλούπα στο πάρκο Αλκαζάρ, το Δ.Σ. Βερδικούσας"Εξωκλήσια και οι εκκλησιές του
τόπου μου. Ο προφήτης Ηλίας του σχολείου μας", το Δ.Σ. Κιλελέρ "Το Κιλελέρ στο χθες και
στο σήμερα: Ένα ταξίδι στο χρόνο "κ.α. Στο 2ο Μαθητικό Συνέδριο του 2015: "Η Ιστορία του
σχολείου μου” από το Δ.Σχ. Βερδικούσσας, “Ακολουθώντας τα βυζαντινά μονοπάτια της
πόλης φτάνουμε στο σήμερα” από το 4o Δ.Σχ.Φαρσάλων, “Η Γεωργική Σχολή της Λάρισας”
από τα 20ο & 38ο Δ.Σχ.Λάρισας, “Τα Κάστρα της ευρύτερης περιοχής μας” από το 27ο Δ.Σχ.
Λάρισας, κ.α. Στο 3ο Μαθητικό Συνέδριο του 2016: Δ. Σχ. Φαλάνης «Φαλάνη
στάση...πολιτισμός εν δράση», 4οΔ.Σχ. Τυρνάβου «Κλικ, στην ιστορία του τόπου μου», Δ.
Σχ. Ομορφοχωρίου «Οι εκκλησίες και τα ξωκλήσια του τόπου μου», Δ. Σχ. Γόννων “Μουσείο
Σχολικής Ζωής Δημοτικού Σχολείου Γόννων», Γυμνάσιο Πλατυκάμπου «Μνημεία Εθνικής
Αντίστασης: 1)Πλατυκάμπου 2)Ελευθερίου 3) Αγίων Αναργύρων, 4) Μεγ. Μοναστηρίου»,
Εκπ/ρια Ν. Μπακογιάννη «Ο κύκλος ζωής του Θεσσαλού»- Έθιμο «Κλήδονας», 25ο Δ.Σ
Λάρισας «Παρουσίαση του Λαογραφικού Μουσείου του σχολείου μας» κ.α. Στο 4ο
Μαθητικό Συνέδριο του 2017: Δ.Σχ. Καλοχωρίου “Ερευνώντας το περιβάλλον του τόπου
μου-Το λατομείο της Χασάμπαλης”, Νηπ/γείο Εκπ/ριων Μ.Ράπτου” Τα μνημεία του τόπου
μου μέσα από τα μάτια των παιδιών: Α’ Αρχαίο θέατρο, Υδατόπυργος ΔΕΥΑΛ, πίνακας
“Λάρισα” του Αστεριάδη, 31ο Δ.Σχ. “ΑΕΛ-Η βασίλισσα του θεσσαλικού κάμπου”, Δ.Σχ.
Μακρυχωρίου “Ανάδειξη του Λαογραφικού μας Μουσείου”, Ειδικό Δ.Σχ. Και Ειδικό Δ.Α.Δ.
Λάρισας “Νοιάζομαι και δρω για το περιβάλλον και τον πολιτισμό”.
Οι εργασίες του κάθε Συνεδρίου πλαισιώνονταν με βιωματικές δράσεις για μαθητές,
γονείς και εκπαιδευτικούς, όπως “Κυνήγι κρυμμένου θησαυρού” στο Ιστορικό Κέντρο της
Λάρισας, Εργαστήρια “Ιστορίας της Τέχνης”, “Καταγραφής λαογραφικού υλικού”,
“Ερευνώντας στις Βιβλιογραφικές Αναφορές», «Καταγραφή μουσειακού υλικού - Μαθαίνω
να κάνω την ταυτότητα του μουσειακού εκθέματος», «Μαθαίνω να φωτογραφίζω την όψη
του μνημείου», «Συντήρηση των μνημείων του πολιτισμού- Μαθαίνω πως κατασκευάζεται
ένα ψηφιδωτό», «Παρακολουθώ έναν παραδοσιακό χαράκτη πέτρας να με ξεναγεί στα
μυστικά της τέχνης του» που συντόνιζαν ειδικοί επιστήμονες της Εφορίας Αρχαιοτήτων, των
Μουσείων της Λάρισας, Υπηρεσιών του Δήμου Λαρισαίων και άλλοι πολύτιμοι συνεργάτες
που εθελοντικά μας βοηθούν στις διοργανώσεις.