1. БАТЛАВ. док., дэд проф. С.Доржсүрэн
Хичээлийн нэр PM208 Хөгжлийн эдийн засаг
Хичээлийн жил, улирал 2007- 2008, намар
Өмнөх холбоо РМ102
Багшийн нэр Д.Барсболд
Багшийн утас
Багшийн и-мейл bars_mn@csms.edu.mn
Долоо хоногт хичээллэх 2:2:0
цаг
Ашиглах ном сурах бичиг 1. Michael P.Todaro. Economic Development in
the world, 1989, United States of America
2. Эдийн засгийн сэтгэлгээний түүх, Х.Цэвэлмаа,
Б.Алтанцэцэг, Улаанбаатар, 1997
3. Хөгжлийн экономикс, С.Даваасүрэн, Улаанбаатар,
2002
4. Эдийн засгийн сургаалын түүх, Б.Норжваанчиг,
Улаанбаатар, 2001
5. Эдийн засгийн ухаан, Г.Цэдэндагва, Улаанбаатар,
2003
6. Robert E.Lucas, Making Miracle, 2003
7. Эдийн засгийн өсөлтөнд нөлөөлөх хүчин зүйлс: Хүмүн
капитал, тогтворжуулах бодлого (онолын загвар ба
эмпирик судалгаа), Б.Алтанцэцэг, МУИС Эдийн засгийн
онолын тэнхим, Улаанбаатар, 2001
8. Бүтээмжийн менежментийн онол арга зүйн асуудал,
Л.Оюунцэцэг, ШУТИС КтМС, Улаанбаатар, 2004
9. Ц.Батсүх, Б.Даваацэрэн, Монгол улсын макро эдийн
засгийн хураангуйлсан эмпирик загвар, МУИС ЭЗС,
Улаанбаатар, 2000
10.Вин Вүү, Стенли Блак, Нил Натансон, Билл Бикали,
Ч.Хүрэлбаатар, Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт:
Хэтийн төлөв ба одоогийн сонголт, 1998, USAID-ийн
ждийн засгийн бодлогыг дэмжих төсөл, DAI инк,
Улаанбаатар, 1998
11. Stanley W.Black, Europe’s Economy looks
east, 1997, Gambridge university press
12. Gills, Perkins, Roemor and Snodgrass,
Economics of development
13. E.Wayne Naziger The Economics of developing
countries
Дүгнэх журам Оюутны мэдлэгийн 70 оноогоор дүгнэнэ. Үүнд:
- Ирц, идэвхи: 15 оноо
- Хичээлийн агуулгын үндсэн мэдлэг
шалгах /ярилцах, бичүүлэх, тест/ 20 оноо
- Илтгэл, эссээ 15 оноо
- Бие даалтын ажил, хамгаалах 20 оноо
Лекцийн хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө
Долоо хоног Хичээлийн сэдэв
1 Эдийн засгийн хөгжил, түүнийг хэмжих нь
2 Хөгжлийн үе шатууд, капиталын хуримтлал
3 Эдийн засгийн 2 бүтэц
4 Эдийн засгийн өсөлтийн онол

2. 5 Хөгжлийн шинэ сонгодог хандлага
6 Орлого хувиарлалт
7 Эдийн засгийн хөгжил ба ажил эрхлэлтийн хоорондын хамаарал
8 Боловсрол ба хөгжил
9 Хөгжиж буй орнуудын ХАА
10 Импортыг орлуулах аж үйлдвэржилт
11 Экспортонд чиглэгдсэн аж үйлдвэржилт
12 Шинээр аж үйлдвэржсэн оргуудын эдийн засаг
13 Монголын ХАА, аж үйлдвэрийн өнөөгийн байдал
14 Төлбөрийн балансын бодлого
15 Шууд хөрөнгө оруулалт ба гадаад тусламж
Лекцийн хичээлийн агуулга
Лекц1. Эдийн засгийн хөгжил, түүнийг хэмжих нь
Товч агуулга: Эдийн засгийн онолоос салбарлан бие даасан эдийн засгийн
судалгааны чиглэл болон хөгжсөн хөгжлийн эдийн засгийн онолын талаар судлан авч
үзэх ба тэрхүү онолын хөгжил хандлагыг судлан авч үзнэ.
Лекц 2. Хөгжлийн үе шатууд, капиталын хуримтлал
Товч агуулга: Эдийн засгийн хөгжлийн үе шатуудыг тодорхойлж Харрод
Домморын Ростоугийн загварыг авч үзэх ба өсөлт болон эдийн засгийн хөгжлийн
талаар харьцуулан ялгааг нь тодорхойлоно.
Лекц 3. Эдийн засгийн 2 бүтэц
Товч агуулга: Эдийн засгийн онолын дагуу эдийн засгийг зах зээлийн болон
радикал хандлага бүхий төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийг судлана. Мөн эдийн
засгийг хэмжих гол үзүүлэлт болох макро эдийн засгийн хэмжигдэхүүн болох ҮНБ,
ДНБ, инфляци, ажилгүйдэл зэрэг үзүүлэлт болон макро экономиксийн талаар авч
үзнэ.
Лекц 4. Эдийн засгийн өсөлтийн онол
Товч агуулга: Эдийн засгийн хөгжлийн суурь онол болох меркантализм,
радикал эдийн засгийн онол, шинэ сонгодог эдийн засгийн онол, макро микро эдийн
засгийн онолын талаар авч үзэж эдгээр онолоос Нэг секторт эдийн засгийн өсөлтийн
онол, Шинэ өсөлтийн онолыг тайлбарлан харьцуулан судлан авч үзнэ.
Лекц 5. Хөгжлийн шинэ сонгодог хандлага
Товч агуулга: Хөгжлийн шинэ хандлага болох буурай хөгжилтэй улс орнууд
хөгжингүй үйл орнуудыг хөгжлийн үзүүлэлтээр гүйцэж түрүүлэх үзэгдэл болох
конвергенцийн загварын талаар авч үзнэ. Мөн Дотоод өсөлтийн онолыг тайлбарлана.
Лекц 6. Орлого хувиарлалт
Товч агуулга: Эдийн засгийг хөгжүүлэх гол хүчин зүйл болох хүмүн капитал
болон хүний хөгжлийн индексийн талаар авч үзэх ба эдийн засаг дах төрийн
оролцоотойгоор орлогыг хэрхэн хувиарлаж байгааг судлан авч үзнэ.
Лекц 7. Эдийн засгийн хөгжил ба ажил эрхлэлтийн хоорондын хамаарал
Товч агуулга: Эдийн засгийг хөгжүүлэх гол үзүүлэлт болох технологийн хөгжил,
мөн зүүн өмнөд азийн огцом хөгжлийн талаар тайлбарлан авч үзэх ба ажил
эрхлэгчдийн бүтээмжийн талаар судлан хөгжил болон ажил эрхлэлтийн хамаарлыг
тооцно.
Лекц 8. Боловсрол ба хөгжил
Товч агуулга: Эдийн засгийг хөгжүүлэх гол үзүүлэлт болох технологийн хөгжил
мөн хүмүн капитал, хүний хөгжлийн индексэд нөлөөлөх боловсролын хөгжлийн талаар
судлан авч үзнэ.
Лекц 9. Хөгжиж буй орнуудын ХАА
Товч агуулга: Эдийн засаг дах бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэлийн секторыг аж
үйлдвэрийн сектор, амь зуулгын сектор хэмээн авч үзсэн дуализмын онолыг судлах

3. ба хөгжиж буй улм орны хөдөө аж ахуйг аж үйлдвэрийн сектортой хамааруулсан
график загварчлалыг авч үзнэ.
Лекц 10. Импортыг орлуулах аж үйлдвэржилт
Товч агуулга: Дээрх дуализмын онол болон бүтцийн өөрчлөлтийн онолыг суурь
болгон эдийн засаг дах салбар секторыг зэрэгцүүлэн хөгжүүлэх хоёрдмол хөгжлийн
онолыг судлах ба бараа бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийг экспорт болон
импортын хамаарлаар харьцуулсан загварыг судлан авч үзнэ.
Лекц 11. Экспортонд чиглэгдсэн аж үйлдвэржилт
Товч агуулга: Дализмын онол болон бүтцийн өөрчлөлтийн онолыг суурь болгон
эдийн засаг дах салбар секторыг зэрэгцүүлэн хөгжүүлэх хоёрдмол хөгжлийн онолыг
судлах ба бараа бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийг экспорт болон импортын
хамаарлаар харьцуулсан загварыг судлан авч үзнэ
Лекц 12. Шинээр аж үйлдвэржсэн орнуудын эдийн засаг
Товч агуулга: Хөгжлийн эдийн засгийн шинэ онол болох дотоод өсөлтийн онол
нь нийгмийн баян ядуу давхрага баян ядуу хүмүүсийн ялгааг судлан авч үзэх ба
хөгжжиж буй хүн амын өсөлт ихтэй улм орнуудын хөгжлийн талаар судлан авч үзнэ.
Лекц 13. Монголын ХАА, аж үйлдвэрийн өнөөгийн байдал
Товч агуулга: Монголын эдийн засгийг хөгжүүлэх эрдэмтэд докторуудын
гаргасан бүтээл болон олон улсын байгууллагын хэрэгжүүлсэн төсөл, хөтөлбөрүүдийг
судлан авч үзэх ба Монголын хөдөө аж ахуйн нөхцөл байдал, аж үйлдвэрийн нөхцөл
байдал болон тухайн садбаоыг хэрхэн өргөжүүлэх талаар судлана.
Лекц 14. Төлбөрийн балансын бодлого
Товч агуулга: 1990 оноос бий болж шинээр гарч ирсэн эдийн засгийн
хөгжлийг нийгмийн давхрага ядууралтай холбон тайлбарласан хөгжлийн загварыг
судлах ба улс орны гадаад худалдааны бодлого болон тухйан улсын төлбөрийн
баланс, урсгал данс, тооцооны данс, нөөцийн бүрдүүлэлтийн талаар судлан авч үзнэ.
Лекц 15. Шууд хөрөнгө оруулалт ба гадаад тусламж
Товч агуулга: Эдийн засгийн хөгжүүлэхэд төрийн оролцооны хамаарлыг
тооцсон үзүүлэлтийн талаар судлан авч үзэх ба гадаад үууд хөрөнгө оруулалтыг
хэрхэн татах, олон улсын санхүүгийн томоохон байгууллага болох дэлхийнбанк, ОУВС
зэрэг хандивлагчын үйл ажиллагааны талаар судпана
Семинарын хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө
Долоо хоног Хичээлийн сэдэв
1 Эдийн засгийн хөгжлийн тухай
2 Өсөлт болон хөгжлийн ялгаа
3 Эдийн засгийг хэмжих үзүүлэлтүүд
4 Эдийн засгийн хөгжлийн онол
5 Конвергенцийн үзэгдэл
6 Хүмүн капитал
7 Технологийн дэвшил
8 Дуализм
9 Бүтцийн өөрчлөлтийн онол
10 Хоёрдмол хөгжлийн онол
11 Дотоод өсөлтийн онол
12 Неоклассик хувьсгалын тухай
13 Төрийн оролцоотой болон төрийн оролцоогүй эдийн засгийн
тэнцвэр
14 Нийгмийн оптумум
15 Монголын эдийн засгийн хөгжлийг хэрхэн хангах
Семинар 1. Эдийн засгийн хөгжлийн тухай
Товч агуулга: Дэлхийн 2-р дайны дараа Эдийн засгийн онолоос салбарлан
бие даасан эдийн засгийн судалгааны чиглэл болон хөгжсөн хөгжлийн эдийн засгийн
онолын талаар судлан авч үзэх ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд

4. нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба
семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 2. Өсөлт болон хөгжлийн ялгаа
Товч агуулга: Эдийн засгийн өсөлт болон эдийн засгийн хөгжлийн талаар
харьцуулан үзэж ялгааг нь тодорхойлох ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан
багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба
семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 3. Эдийн засгийг хэмжих үзүүлэлтүүд
Товч агуулга: Эдийн засгийг хэмжих гол үзүүлэлт болох макро эдийн засгийн
хэмжигдэхүүн болох ҮНБ, ДНБ, инфляци, ажилгүйдэл зэрэг үзүүлэлт болон макро
экономиксийн талаар авч үзэх ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд
нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба
семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 4. Эдийн засгийн хөгжлийн онол
Товч агуулга: Эдийн засгийн хөгжлийн суурь онол болох меркантализм,
радикал эдийн засгийн онол, шинэ сонгодог эдийн засгийн онол, макро микро эдийн
засгийн онолын талаар авч үзэх ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд
нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба
семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 5. Конвергенцийн үзэгдэл
Товч агуулга: Буурай хөгжилтэй улс орнууд хөгжингүй үйл орнуудыг хөгжлийн
үзүүлэлтээр гүйцэж түрүүлэх үзэгдэл болох конвергенцийн талаар авч үзэх ба энэ
сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу
тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба семинарын 30 минутанд багш тухайн
сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 6. Хүмүн капитал
Товч агуулга: Эдийн засгийг хөгжүүлэх гол хүчин зүйл болох хүмүн капитал
болон хүний хөгжлийн индексийн талаар авч үзэх ба энэ сэдвээр семинарын группэд
хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион
байгуулах ба семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй
тайлбар хийнэ.
Семинар 7. Технологийн дэвшил
Товч агуулга: Эдийн засгийг хөгжүүлэх гол үзүүлэлт болох технологийн хөгжил,
мөн зүүн өмнөд азийн огцом хөгжлийн талаар тайлбарлан авч үзэх ба энэ сэдвээр
семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт
семинар зохион байгуулах ба семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу
дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 8. Дуализм
Товч агуулга: Эдийн засаг дах бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэлийн секторыг аж
үйлдвэрийн сектор, амь зуулгын сектор хэмээн авч үзсэн дуализмын онолыг судлах
ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу
тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба семинарын 30 минутанд багш тухайн
сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 9. Бүтцийн өөрчлөлтийн онол
Товч агуулга: Өмнөх дуализмын онолтой төстэй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн
салбарыг аж үйлдвэрлэлийн салбар, хөдөө аж ахуйн салбар хэмээн хуваан авч үзсэн
бүтцийн онолын талаар судлах ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд
нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба
семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 10. Хоёрдмол хөгжлийн онол
Товч агуулга: Дээрх дуализмын онол болон бүтцийн өөрчлөлтийн онолыг суурь
болгон эдийн засаг дах салбар секторыг зэрэгцүүлэн хөгжүүлэх хоёрдмол хөгжлийн
онолыг судлах ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл
бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба семинарын 30
минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.

5. Семинар 11. Дотоод өсөлтийн онол
Товч агуулга: Хөгжлийн эдийн засгийн шинэ онол болох дотоод өсөлтийн онол
нь нийгмийн баян ядуу давхрага баян ядуу хүмүүсийн ялгааг судлан авч үзсэн ба энэ
сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу
тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба семинарын 30 минутанд багш тухайн
сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 12. Неоклассик хувьсгалын тухай
Товч агуулга: 1990 оноос бий болж шинээр гарч ирсэн эдийн засгийн
хөгжлийг нийгмийн давхрага ядууралтай холбон тайлбарласан хөгжлийн загварыг
судлах ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн
сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба семинарын 30 минутанд
багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 13. Төрийн оролцоотой болон төрийн оролцоогүй эдийн засгийн тэнцвэр
Товч агуулга: Эдийн засгийн хөгжүүлэхэд төрийн оролцооны хамаарлыг
тооцсон үзүүлэлтийн талаар судлан авч үзсэн ба энэ сэдвээр семинарын группэд
хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион
байгуулах ба семинарын 30 минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй
тайлбар хийнэ.
Семинар 14. Нийгмийн оптумум
Товч агуулга:Нийгмийн давхрагын ялгаа харьцааны хүчин зүйлийг судлан авч
үзсэн ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл бэлтгэн сэдвийн
дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба семинарын 30 минутанд багш
тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Семинар 15. Монголын эдийн засгийн хөгжлийг хэрхэн хангах
Товч агуулга: Монголын эдийн засгийг хөгжүүлэх эрдэмтэд докторуудын
гаргасан бүтээл болон олон улсын байгууллагын хэрэгжүүлсэн төсөл, хөтөлбөрүүдийг
судлан авч үзэх ба энэ сэдвээр семинарын группэд хуваагдсан багууд нь илтгэл
бэлтгэн сэдвийн дагуу тесттэй хамт семинар зохион байгуулах ба семинарын 30
минутанд багш тухайн сэдвийн дагуу дэлгэрэнгүй тайлбар хийнэ.
Бие даалтын төлөвлөгөө
Долоо хоног Сэдэв
1.2.3 Эдийн засгийн онолч эрдэмтэн болон практикт бизнесийн салбарт
амжилт олсон бизнесмен хүн талаар мэдээлэл цуглуулан рефират
хийнэ
4.5.6 Хөгжлийн эдийн засгийн Todaro. Economic Development in
the world номноос сэдвийн дагуу материал авч орчуулга хийнэ
7.8.9 Хөгжлийн эдийн засгийн загварчлалуудтай холбоотой чөлөөт сэдвээр
бие даалт хийнэ
10.11.12 Монголын эдийн засгийн хөгжлийн талаарх судалгаа шинжилгээ болон
салбарын хөгжлүүдийн талаар дүгнэлт хийж бие даалт хийнэ
13.14.15 Интернетээс хөгжлийн эдийн засгийн холбогдотой мэдээлэл авч
орчуулга хийн уншиж реферат бичих
Бие даалтын агуулга
Бие даалт 1. Эдийн засгийн онолч эрдэмтэн болон практикт бизнесийн салбарт амжилт
олсон бизнесмен хүн
Товч агуулга: Хөгжлийн эдийн засгийн онолын эрдэмтэд болох Шумпетер,
Карл Марс, Лукас, Харрод, Домар, Ростоу зэрэг эрдэмтэд болон Форд, Ким Ү Жин, Ли
Якако зэрэг дэлхийд алдартай нэрт бизнесмен хүний талаар мэдээлэл цуглуулан
уншиж рефират бичиж хамгаална.
Бие даалт 2. Хөгжлийн эдийн засгийн сурах бичиг “Todaro. Economic
Development in the world” орчуулга

6. Товч агуулга: Сургалтанд сурах бичиг болгон ашигладаг Todaro. Economic
Development in the world номноос сонгосон сэдвийн дагуу орчуулга хийн
рефират бичиж хамгаална.
Бие даалт 3. Хөгжлийн эдийн засгийн загварчлалуудтай холбоотой чөлөөт сэдэв
Товч агуулга: Хөгжлийн эдийн засгийн холбогдолтой улс орны хөгжлийн
талаарх загварчлал болон онолын загварчлалыг судлан тэдгээр сэдвээс тодорхой нэг
сэдвийг сонгон авч өөрийн санал дүгнэлтийг оруулан рефират бичиж хамгаална.
Бие даалт 4. Монголын эдийн засгийн хөгжлийн талаарх судалгаа шинжилгээ болон
салбарын хандлага
Товч агуулга: Монголын эдийн засгийн сектор болох аж үйлдвэр, хөдөө аж
ахуй, тээвэр, холбоо, хангамж зэргийн мэдээллийг статистикийн эсвэл мэдээлийн өөр
эх сурваджаас авч өнөөгийн төлөв байдлыг тодорхойлон, цаашдын хандлагыг тогтоон
хөгжлийн ямар үед байгаад үнэлэлт дүгнэлт өгч рефират бичиж хамгаална..
Бие даалт 5. Хөгжлийн эдийн засгийн сэдвийн дагуу интернетээс мэдээлэл авч орчуулга
хийх.
Товч агуулга: Хөгжлийн эдийн засагтай холбоотой сайт болох дэлхийн
томоохон статистикийн судалгааны байгууллага, олон улсын байгууллага болох
ОУВС, Дэлхийн банк зэрэг байгууллагын сайт мөн хайлтын yahoo, google,
download, altawesta зэрэг сайтаас мэдээлэл авч орчуулга хийн рефират бичиж
хамгаална.