1. 1
§1. Đại cương về sự hoà tan và kỹ thuật hoà tan
hoàn toàn.
§ 2. Kỹ thuật lọc.
§ 3. Dung dịch thuốc.
§ 4. Siro thuốc - Nước thơm

2. 2
CAÙC DAÏNG THUOÁC DUNG DÒCH
Thuoác
uoáng
Thuoác tieâm, tieâm truyeàn
daïng dung dòch

3. 3
1. CAÙC DAÏNG THUOÁC DUNG DÒCH
Thuoác
duøng ngoaøi
Nhìn moät thuoác nhö theá naøo baïn nghó
ñoù laø thuoác ôû daïng dung dòch?

4. 4
BAØI 1: ÑAÏI CÖÔNG
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM.
 Caùc thuaät ngöõ: Hoaø tan , chaát tan, dung
moâi, dung dòch, ñoä tan, heä soá tan, noàng ñoä.
 Söï töông taùc dung moâi chaát tan.
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG.
 Yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä tan.
 Yeáu toá aûnh höôûng ñeán toác ñoä hoøa tan.
3. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.

5. 5
BAØI 1: ÑAÏI CÖÔNG
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM.
1.1.1 Hoaø tan
-Quaù trình phaân taùn ñeán möùc phaân töû hoaëc ion
chaát tan
-Taïo thaønh hoãn hôïp duy nhaát ñoàng nhaát.
-Taïo thaønh heä phaân taùn ñoàng theå.
-Taïo thaønh dung dòch.
1.1.2 Chaát tan
-Chaát bò phaân taùn.
-ÔÛ traïng thaùi raén , loûng, khí.
1.1.CAÙC THUAÄT NGÖÕ

6. 6
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
1.1.3 Dung moâi.
-Moâi tröôøng phaân taùn.
-Moät chaát loûng.
-Hoãn hôïp nhieàu chaát loûng ñoàng tan.
Ñoâi khi khoù phaân bieät chaát tan vaø dung moâi.
,,, vaø nöôùc troän laãn vôùi nhau theo baát kì
tæ leä.
Chaát coù löôïng lôùn laø dung moâi.
Chaát loûng kia laø chaát tan.
HAÕY CHO MOÄT VÍ DUÏ ?

7. 7
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
1.1.4 Dung dòch.
-Saûn phaåm cuûa quùa trình hoøa tan.
-Laø hoãn hôïp ñoàng nhaát veà lyù hoaù cuûa 2 hay
nhieàu chaát.
-Laø heä phaân taùn ôû möùc phaân töû, ion.
-Laø heä phaân taùn ñoàng theå.
Coù 2 loaïi dung dòch
Dung dòch
thaät.
Dung dòch giaû.
@ Dung dòch thaät: Chaát bò phaân taùn, ôû möùc ion,
phaân töû nhoû.
@ Dung dòch giaû: Chaát bò phaân taùn laø cao phaân töû.

8. 8
- Cheá phaåm loûng
- Trong suoát
+ Dung dòch thaät (kt < 0,001mcm)
+ Dung dòch keo (kt – 0,001 – 0,1mcm)
+ Dung dòch cao phaân töû (phaân taùn
döôùi daïng phaân töû)
ÑAËC ÑIEÅM DUNG DÒCH THUOÁC

9. 9
1.1.5 Ñoä tan:
-Löôïng dung moâi toái thieåu hoaø tan moät ñôn vò
chaát tan.
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
ÑOÄ TAN CUÛA MOÄT CHAÁT COÙ LAØ MOÄT HAÈNG SOÁ?
-Ñoä tan cuûa moät chaát ñöôïc xeùt.
+Trong moät dung moâi xaùc ñònh.
+ÔÛ ñieàu kieän nhieät ñoä, aùp suaát xaùc
ñònh.
Ñoä tan thay ñoåi tuøy dung moâi vaø ñieàu
kieän.
Xem ví duï.

10. 10
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
Ñoä tan cuûa chaát A trong nöôùc laø1: 60(ôû 200c)
1:10(ôû 600c)
VIEÁT NHÖ VAÄY COÙ YÙ NGHÓA GÌ?
Döôïc ñieån VN quy öôùc veà ñoä tan ( xem baûng 1 )
Bieåu hieän soá ml dung moâi hoaø tan 1g hay 1ml chaát
thöû.
1.1.6 Heä soá tan.
-Bieåu thò baèng löôïng chaát tan trong moät ñôn vò
dung moâi.
Heä soá
tan =
1
Ñoä tan
x100

11. 11
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
1.1.7 Noàng ñoä dung dòch.
-Laø tæ soá giöõa löôïng chaát tan vaø löôïng dung
dòch taïo thaønh.
Noùi caùch khaùc.
-Laø haøm löôïng chaát tan trong ñôn vò theå tích hay
ñôn vò khoái löôïng dung dòch.
-Caùch bieåu dieãn noàng ñoä.
+ Noàng ñoä phaàn traêm (%) .
+Noàng ñoä phaân töû (mol).
+ Noàng ñoä ñöông löôïng( Eq/l, mEq/l).

12. 12
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
-Caùch chuyeån ñoåi noàng
ñoä.
+Chuyeån töø CM C%
C% =
M x CM
10 x D
CM : Noàng ñoä mol.
M : mol chaát tan.
C%: Soá gam chaát tan /100g dung dòch.
D: Khoái löôïng rieâng cuûa dung dòch (g/cm3,
g/ml).

13. 13
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
-Caùch chuyeån ñoåi töø mg sang
mEq.
mg/l =mEq/l
Phaân töû
löôïng
Hoaù
trò
PHAÀN BAØI TAÄP
BT1: Caàn pha 100g dd NaCL 5%?
Laáy 5g NaCL hoaø tan vôùi 95g
H20.

14. 14
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
BT2:Muoán pha 0.5L dd NaCL 0.3 M?
- ? = 8.775 g NaCL hoaø tan trong nöôùc
cho vaøo bình ñònh möùc 0.5L .
BT3: Caàn pha 5L dd CuSO4 0.1N?
Nhôù CuSO4 dd 5H2O.
Pha trong bình ñònh möùc 5L hay 1L.

15. 15
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
BT4:Muoán pha 0,5L dd Na2SO4 0.2N.
Hoaø tan vaøo nöôùc baèng bình ñònh möùc 500
ml.
* Caàn tính ñöông löôïng cuûa Na2SO4=
MNa2SO4
2

16. 16
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
1.2. SÖÏ TÖÔNG TAÙC DUNG MOÂI – CHAÁT TAN.
1.2.1. Ñaëc tính dung moâi:
- Taïi sao phaûi nghieân cöùu ñaëc tính chaát tan vaø dung
moâi?
+Giaûi thích, döï ñoaùn ñoä tan moät chaát (Vd: dd iod).
Löïa choïn dung moâi thích hôïp.
-Tính chaát dung moâi phuï thuoäc vaøo:
+Caáu taïo hoùa hoïc.
+ Baûn chaát söï töông taùc giöõa phaân töû dung moâi.

17. 17
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
-Trong hoaù hoïc thöôøng gaëp caùc daïng lieân
keát naøo?
+Lieân keát coäng hoùa trò.
+Lieân keát ion.
+Lieân keát Hydro.
-Löïc töông taùc coù theå laø:
+Löïc lieân keát qua caàu Hydrogen.
+Löïc tónh ñieän do
Phaân töû löôõng
cöïc.
Phaân töû löôõng cöïc caûm
öùng.

18. 18
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
-Phaân töû löôõng cöïc:
+Löïc lieân keát maïnh.
+Möùc ñoä phaân cöïc ñöôïc ñaùnh giaù baèng trò soá µ
(baûng 2).
-Lieân keát Hydro.
+Lieân keát khoâng maïnh.
+AÛnh höôûng ñeán tính chaát ñaëc bieät tính hoøa tan.
-Phaân loaïi dung moâi:
+Dung moâi phaân cöïc.
+Dung moâi baùn phaân cöïc.
+Dung moâi khoâng phaân cöïc.

19. 19
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
-Ñieàu kieän hoøa tan
Töông taùc
Dung
moâi Töông taùc
Chaát tan Chaát tan
Dung moâi
Chaát tan
Dung moâi
Phaân töû, ion
CHAÁT TAN
Phaân töû
DUNG MOÂI
Töông taùc
Solvat
hoùa
Nöôùc
Hydrat hoùa
-Xeùt dung
moâiPhaân cöïc vaø dung moâi khoâng phaân cöïc.
1.2.2.Töông taùc dung moâi, chaát tan

20. 20
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
+Ñoái vôùi DM phaân cöïc.
@Hoaø tan caùc chaát ñieän ly caùc chaát phaân cöïc
maïnh.
@Khaû naêng hoaø tan ñöôïc ñaùnh giaù: haèng soá
ñieän moâi°(B3).
@Caùc hôïp chaát coù nhoùm – OH nhieàu caøng deã tan.
°
+Ñoái vôùi DM khoâng phaân cöïc.
@ Khoâng hoøa tan caùc chaát phaân cöïc.
@ Chæ hoaø tan caùc chaát khoâng phaân cöïc khaùc.
NGUYEÂN TAÉC NHAÄN ÑÒNH TÍNH HOØA TAN
THEO KINH NGHIEÄM.

21. 21
1. CAÙC KHAÙI NIEÄM
NGUYEÂN TAÉC
-Caùc chaát coù tính chaát töông töï thì tan vaøo nhau.
-Caáu truùc caøng töông töï thì söï hoaø tan caøng lôùn
(T30).
-Hôïp chaát cao phaân töû khoâng hay ít tan.
-Laøm taêng khaû naêng hoaø tan baèng hoãn hôïp
dung moâi.
-Chaát coù ñieåm chaûy cao ñoä tan thaáp (?)

22. 22
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
5 Yeáu toá
Baûn chaát hoaù hoïc cuûa chaát tan vaø dun
Nhieät ñoä.
pH.
Söï ña hình.
Söï hieän dieän cuûa chaát khaùc.
2.1.1. Baûn chaát hoaù hoïc cuûa chaát tan vaø dung moâi.
-Choïn dung moâi phuø hôïp.
-Taêng ñoä tan cuûa döôïc chaát.
-Thay döôïc chaát ít tan baèng deã tan.
2.1 CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN ÑOÄ TAN.

23. 23
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
2.1.2 Nhieät ñoä.
-Phaàn lôùn taêng theo nhieät ñoä.
-Moät soá khoâng ñoåi khi to taêng… , öùng duïng baøo
cheá?
-Moät soá giaûm khi nhieät ñoä taêng.
Calciumglycerophosphat, Calciumcitrat….
-Coù chaát taêng hay giaûm tuøy theo nhieät ñoä…2.1.3 Yeáu toá pH
-pH aûnh höôûng ñeán ñoä tan lieân quan ñeán ion hoùa.
-Söû duïng pH laøm taêng ñoä tan
Nhôù löu yù ñoä beàn vöõng cuûa hoaït chaát.
Ví duï: Chloramphenicol.

24. 24
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
2.1.4 Söï ña hình.
-Caáu truùc voâ ñònh hình deã tan hôn daïng keát tinh.
-Daïng tinh theå ít oån ñònh nhöng deã tan hôn.
2.1.5 Söï hieän dieän cuûa chaát khaùc
-Coù theå laøm taêng ñoä tan.
-Coù theå laøm giaûm ñoä tan gaây tuûa.

25. 25
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
2.2 CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ HOØA TAN.
-Ñònh nghóa: Laø toác ñoä cuûa döôïc chaát ñi vaøo
dung dòch.
-Quùa trình hoaø tan goàm 2 giai ñoaïn:
+Phaù vôõ caáu truùc raén ôû maët phaân taùn, raén
,loûng.
+Khuyeách taùn cuûa phaân töû ôû chaát tan vaøo dung
moâi.

26. 26
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
Lôùp dung dòch baõo
hoøa Cs vôùi beà daøy
Döôïc chaát raén
Khoái löôïng dung dòch
vôùi noàng ñoä Ct
h
-MOÂ HÌNH QUAÙ TRÌNH HOØA TAN THEO FICK.

27. 27
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
4 yeáu toá
Dieän tích tieáp xuùc.
Nhieät ñoä vaø ñoä nhôùt moâi tröôøn
Söï khuaáy troän.
Ñoä tan cuûa chaát tan.
Coâng thöùc cuûa Noyes vaø Whitney (1897)
V =
dC
dt
= KS(Cs – Ct)
CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TOÁC ÑOÄ HOAØ TAN

28. 28
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
dC D S
V = = (CS – Ct)
dt
2.2.1 Dieän tích tieáp xuùc giöõa chaát tan vaø dung
moâi.
SS Kích thöôùc
nhoû
Nghieàn
mòn
V
2.2.2 Nhieät ñoä vaø ñoä nhôùt moâi
tröôøng.
tO Ñoä
nhôùt
V
tO CS - Ct V

29. 29
2. KYÕ THUAÄT HOØA TAN, YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG .
2.2.3 Söï khuaáy troän.
-Khuaáy
troän
CS – Ct V
-Khoâng khuaáy
troän
° Phöông phaùp Per
descensum.
2.2.4 Ñoä tan cuûa chaát tan.
-Ñoä CS V

30. 30
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
4 Phöông
phaùp
Taïo daãn chaát deã tan.
Duøng chaát trung gian thaân
nöôùc.
Duøng hoãn hôïp dung moâi.
Hoøa tan baèng chaát dieän hoaït
3.1 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP.
3.1.1 Taïo daãn chaát deã tan.
-Nguyeân taéc:
+Caùc chaát coù khaû naêng taïo phöùc deã tan.
+Phöùc chaát phaûi duy trì taùc duïng sinh hoïc cuûa
döôïc chaát.

31. 31
-Haïn cheá:
Ña soá phöùc chaát taïo thaønh maát taùc duïng sinh
hoïc.
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
3.1.2 Duøng chaát trung gian thaân nöôùc.
-Nguyeân taéc:
+Laøm trung gian lieân keát phaân töû dung moâi vaø
chaát tan.
+Thöôøng coù nhoùm thaân nöôùc nhö: -COOH, - OH, - NH2.
. .
+Phaàn coøn laïi laø Hydrocarbon thaân daàu.
-Öu ñieåm:
Ñöôïc söû duïng roäng raõi.
-Haïn cheá:

32. 32
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
Nöôùc
Chaát
tan

33. 33
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
3.1.3 Duøng hoãn hôïp dung moâi.
-Nguyeân taéc.
Ñeå bieán dung moâi baùn phaân cöïc thaønh phaân cöïc
maïnh
 laøm thay ñoåi ñoä tan döôïc chaát.
-Öu ñieåm:
Söû duïng roäng raõi tieän lôïi.
3.1.4 Hoøa tan baèng chaát dieän hoaït.
Nguyeân taéc:
+Duøng chaát dieän hoaït laøm trung gian hoaø tan.
+Ñieàu kieän: Noàng ñoä chaát dieän hoaït cao hôn noàng
ñoä micelle tôùi haïn.

34. 34
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
-Öu ñieåm:
Coù theå söû duïng nhieàu ñoái töôïng döôïc chaát.
-Haïn cheá:
+ Coù vò khoù chòu.
+ AÛnh höôûng ñeán taùc duïng döôïc lyù cuûa hoaït
chaát.
Caáu truùc
micel
Khoâng phaân
cöïc
Moâ hình
chaát
dieän
hoaït
Phaân cöïc

35. 35
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
3.2 ÖÙNG DUÏNG PP HOAØ TAN ÑAËC BIEÄT TRONG BAØO CHEÁ.
BT1 :Pha dd iod 1% duøng ñeå uoáng.
-Tính chaát:
+Iod khoâng tan trong nöôùc.
+Tan trong coàn 1/13.
+Tan trong glicerin 1/80
+Tan trong dd nöôùc iodur.
-Baøo cheá?
+ÖÙng duïng pp taïo daãn chaát deã tan vì:

36. 36
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
@ I2 + KI KI3
@ KI3
I2 + KI

37. 37
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
BT2: Pha dd thuoác tieâm cafein 7%.
-Tính chaát: Cafein deã tan trong dd Natri
benzoat.
-Baøo cheá?
+Duøng chaát trung gian thaân nöôùc.
+Coâng thöùc :
Cafein 7g
Natri benzoat 10g.
Nöôùc caát pha tieâm vñ 100ml.

38. 38
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
BT3: Pha dd bromoform 10% laøm dung dòch meï ?
-Tính chaát:
+ Bromoform coù tæ troïng lôùn 2,86- 2,87.
+ Deã tan trong dung moâi höõu cô, ít tan trong nöôùc.
-Baøo cheá?
+Taïi sao phaûi pha cheá dd meï.
+Pha cheá: Duøng hoãn hôïp dung moâi ethanol vaø
glicerin.

39. 39
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
Bromoform 10 g.
Glycerin 30 g
Ethanol 90o 60 g
BT4: Pha nöôùc thôm tieåu hoài vôùi tinh daàu tieåu hoài.
-Tính chaát: Tinh daàu tieåu hoài ít tan trong nöôùc.
-Pha cheá: Duøng chaát dieän hoaït laø tween.

40. 40
3.CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HOØA TAN ÑAËC BIEÄT.
-Coâng thöùc:
Tinh daàu tieåu hoài 2g
Tween 20 hoaëc 80 20g
Coàn 900 200g
Nöôùc caát vñ 1000ml
BT5: Pha dd Argyrol 1%
- Duøng phöông phaùp pha cheá naøo?
- AÙp duïng pp Per descensum vì:……
+ Baøo cheá?