1. «Τα ρούχα μας ... αυτοί οι
άγνωστοι»
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΤΗΣ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΟΥ 8ο ΓΕΛ ΠΑΤΡΑΣ
ΠΑΤΡΑ 2012
2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ……………………………………………………………………………..2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………….2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο :ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
1.1 Tι είναι ενδυμασία;…………………………………. .………...........…………… 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο : ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑΣ
2.1 Ενδυμασία στην Παλαιολιθική εποχή……..............…………………….....…5
2.2 Ενδυμασία στην Νεολιθική εποχή……….................…………………………5
2.3 Ενδυμασία στην Αρχαία Μεσοποταμία……................………………………5
2.4 Ενδυμασία στην Μινωική εποχή…………...............…………………………5
2.5 Ενδυμασία στην Μυκηναϊκή εποχή……………….............………………….10
2.6 Ενδυμασία στην Αρχαία Ελλάδα…………….………..……………………..…..11
2.7 Ενδυμασία στην Αρχαία Αίγυπτο ………………………………………………21
2.8 Ενδυμασία στην Αρχαία Ρώμη……….....…….……….……………………….25
2.9 Ενδυμασία στο Βυζάντιο………………...……….………..…......……………27
2.10 Ενδυμασία στην Περσική Αυτοκρατορία………....……….…………………27
2.11 Ενδυμασία τον 170 αιώνα……………….....…….……………………………28
2.12 Δεκαετία 1920…….......…………………………….………..………………….28
2.13 Δεκαετία 1930……..…............…………….………..…………………………31
2.14 Δεκαετία 1940………......…....…………….………...…………………………34
2.15 Δεκαετία 1950…….....……...……….………..………………………………..36
2.16 Δεκαετία 1960…………......…………….………...……………………………37
2.17 Δεκαετία 1970…………...……...…….………...………………………………40
2.18 Δεκαετία 1980…..……….……..………….………....…………………………42
2.19 Δεκαετία 1990…………...……..……….………....……………………………44
2.20 Δεκαετία 2000…………………………………….………...…….….…….......46
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο: ΜΟΔΑ
3.1 Τι είναι μόδα; ………………………………………………………………………48
3.2 Πως βλέπουν τα ρούχα μας οι μεγαλύτεροι; …………………….…………….49
3.3 Τα ρούχα λένε ποιοι είμαστε………………………………………….………….53
3.4 Μόδα διακοπών. ………………………………….…………….……….………..54
3.5 Σχολική ενδυμασία………………………………………………..………………58
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ……………………………………………….61
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο: ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΣΩΜΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ (ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ)...63
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ………………………………………………………………………...64
1
3. Πρόλογος
Η παρούσα εργασία εντάσσεται στα πλαίσια των ερευνητικών εργασιών της Α’
Λυκείου. Έχει σκοπό να παρουσιάσει την ιστορία της ενδυμασίας και πως αυτή
επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων στο πέρασμα των αιώνων.
Εισαγωγή
Η ένδυση είναι μια πολύ σημαντική έννοια γιατί μας βοηθάει να αποκαλύψουμε
πολλά και ποικίλα από τα ήθη και τα έθιμα, το ένδυμα είναι τόσο παλαιό όσο και
οι ανθρώπινες σχέσεις. Άνδρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι όποια δουλειά και
αν κάνουν, όποιες και να είναι οι ιδιότητες και οι ρόλοι μας, το ντύσιμο είναι ένας
κανόνας όπου κανείς δεν γλιτώνει ακόμα και αν το θέλει.
Το ντύσιμο είναι μία μορφή επικοινωνίας. Βρίσκεται στο σύνορο μεταξύ του
εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου μας.
Τα πρώτα ενδύματα δημιουργήθηκαν κατά την Παλαιολιθική εποχή όπου οι
άνθρωποι διακοσμούσαν το δέρμα τους με σχέδια, χρώματα και τατουάζ.
Κατά την Νεολιθική εποχή δημιουργήθηκε η υφαντική με την εφεύρεση του
αργαλειού.
Στη συνέχεια η ενδυμασία διαμορφώθηκε από τους πρώτους πολιτισμούς που
αναπτύχθηκαν στην Μεσοποταμία και την Αίγυπτο.
Η Αρχαία Ελληνική ενδυμασία αποτελούνταν από ορθογώνια υφάσματα που
φορούσαν και τα δύο φύλα. Στο Βυζάντιο τα ρούχα μοιάζουν με τα Ελληνικά είναι
όμως επηρεασμένα από τον Χριστιανισμό και είναι μεγαλοπρεπή.
Τα ρούχα στον Μεσαίωνα έχουν στοιχεία της Ρωμαϊκής φορεσιάς αλλά
επηρεάζονται και από τα Γερμανικά φύλα που κατέκτησαν την Δύση.
Τον 16 αιώνα έχουμε πολυτελή και ογκώδη ενδύματα. Τον 17ο αιώνα έχουμε
ο
πολλές δαντέλες, φιόγκους, περούκες και για τα δύο φύλα. Ο 18 ος αιώνας
χαρακτηρίζεται από κομψότητα, χάρη και απαλά χρώματα. Τον 19 ο αιώνα οι
άνδρες φορούν κουστούμι Αγγλικής προέλευσης και οι γυναίκες κρινολίνο και
καπέλο. Στον 20ο αιώνα παρουσιάζεται μεγάλη αλλαγή στην ενδυμασία. Οι
γυναίκες δανείζονται στοιχεία ανδρικής ενδυμασίας (παντελόνια, κοντά μαλλιά)
για να δείξουν τον νέο ρόλο τους στην κοινωνία, ενώ οι άνδρες τολμούν ένα πιο
άνετο και χαρούμενο ντύσιμο.
2
4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
1.1 Τι είναι ενδυμασία.
Από τους μεσαιωνικούς χρόνους έως και σήμερα χρησιμοποιείται η λέξη ρούχου
ανάγκη για ρουχισμού είναι μια βασική ανθρώπινη αναγκάσου έχει σχέση με τις
λειτουργίες του οργανισμού μας και η ικανοποίηση της είναι απαραίτητη για να
επιβιώσουμε. Το ενδυμασία ή η ένδυση περικλείει κάθε τροποποίηση του
παρουσιαστικού ενός ατόμου από τα ρούχα και τα αξεσουάρ μέχρι το μακιγιάζ,
το χτενίσματα κοσμήματα, τη σταμάτα εσώρουχα, τις βατές, ακόμη και τη
χειρουργική αλλαγή. Ενδυμασία είναι το σύνολο των εξωτερικών ενδυμάτων,
δηλαδή το σύνολο των διαφόρων αντικειμένων που φορεί ο άνθρωπος σε μια
στιγμή του χρόνους με σκοπό την προστασία, την εξυπηρέτηση, την άνεση ,την
αξιοποίηση και την αισθητική ομορφιά της ζωής του.
Αίτια δημιουργίας και χρησιμοποίησης του πρώτου ενδύματος
τον άνθρωπο.
Ο πανάρχαιος προγονός από την αρχή της ζωής που επιδίωξε να καλύψει τις
βασικές του ανάγκες. Αφού πρώτα ικανοποίησε το αίσθημα της πείνας, άρχισε
να ψάχνει τρόπους να καλύψει και παράλληλα να προστατέψει το σώμα του από
τις καιρικές συνθήκες όπως το κρύπτη βρούτο χιόνι κλπ.
Πότε δημιουργήθηκε το πρώτο ένδυμα ?
H πρώτη μαρτυρία ενδύματος εντοπίζεται στην Ρωσία και υπολογίζεται ‘ότι είναι
25.000 χρόνων γεωγραφική απόσταση που χωρίζει τις δυο αυτές περιοχές είναι
μεγάλη ενώ παράλληλα υπάρχει και ένα χάσμα μεταξύ των χρονολογιών .Στην
πραγματικότητα, η προέλευση του πρώτου ενδύματος δεν είναι απόλυτα
εξακριβωμένη, καθώς τα στοιχειά που έχουμε στην διάδοση μας είναι
μεμονωμένα και διασκορπισμένα σε διαφορές περιοχές του κόσμου.Σε μια
περιοχή βόρεια της Μόσχας ανακαλύφθηκαν κάποιοι τάφοι που η ηλικία τους
εκτιμάται ότι είναι περίπου 20.000 με 26.000 χρόνων.
Οι τάφοι αυτοί περιείχαν σκελετούς, οι όποιοι ήταν σκεπασμένοι με χιλιάδες
χάντρες από ελεφαντόδοντα, μαμούθ, δημιουργώντας την αίσθηση ότι το σωμα
ήταν ντυμένο με ρούχα που είχαν σκέλη και μανίκια. Οι χάντρες ήταν αρχικά
κεντημένες πάνω στα ρούχα τα οποία πιθανολογείται ότι ήταν κατασκευασμένα
από δέρματα ζώων. Αν και τα δέρματα αυτά αποσυντέθηκαν, οι χάντρες
διατήρησαν την ίδια θέση μέσα στο χώμα διαγραφέντος έτσι το ένδυμα. Την ίδια
σχετικά χρονολογική περίοδο σε περιοχές της Γαλλίας ανακαλύφτηκαν σπηλιές
που παρείχαν κοκάλινες βελόνες που επίσης αποδεικνύουν κάποια από τα
3
5. πρώτα ίχνη ενδυμασίας.
Πώς ήταν το πρώτο ένδυμα ?
Από την εποχή των Παγετώνων, έχουν βρεθεί ελάχιστες και ρεαλιστικές
αναπαραστάσεις ανθρώπων και ζώων ζωγραφισμένες πάνω στους τοίχους των
σπηλαίων.
4
6. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20 : ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑΣ
2.1 Ενδυμασία στην Παλαιολιθική εποχή
Η ενδυμασία και η φωτιά ανακαλύφθηκαν ίσως κατά την Παλαιολιθική Περίοδο,
συμβάλλοντας και τα δύο σημαντικά στην ανάπτυξη της ανθρώπινης κατοικίας.
Στην Παλαιολιθική εποχή, οι άνθρωποι συνήθιζαν να αλείφουν το σώμα τους με
λίπος για να προστατευτούν κυρίως από την ηλικιακή ακτινοβολία, το κρύο, τα
έντομα και άλλους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Ακόμη, επιδίδονταν στην
ζωγραφική προσώπου και σώματος με καλλιτεχνικά σχέδια, χρησιμοποιώντας
διάφορα χρώματα. Γίνεται χρήση ελαφρώς κατεργασμένων πρωτογενών υλικών
για την κατασκευή των πρώτων ενδυμάτων, δηλαδή φυτικά ή ζωικά υλικά, όπως
δέρματα ζώων, φύλλα και κλαδιά δέντρων.
2.2 Ενδυμασία στην Νεολιθική εποχή.
Στη Νεολιθική εποχή ξεκινά η κατασκευή των πρώτων υφασμάτων κυρίως από
λινάρι ή μαλλί ζώων. Πολλοί συνηθισμένα ενδύματα είναι οι σκούφοι, τα
δερμάτινα σανδάλια, τα πρώτα κοσμήματα κατασκευασμένα από κοχύλια ή
δόντια ζώων. Η αγάπη για την ομορφιά δεν είναι απαραίτητα ο κύριος λόγος για
να φοράει κανείς στολίδια Μερικές φορές μια απλή χάντρα ή ένα πολύτιμο
πετράδι ήταν ένα φυλαχτό με μαγικές δυνάμεις ή με ιδιαίτερη θρησκευτική αξία
για αυτόν που το φορούσε. Όσοι φορούσαν τα δόντια, τη χλαίνη ή την ουρά ενός
λιονταριού ενδέχεται να πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο αποκτούν τις ιδιότητες
αυτού του ζώου. Ακόμα ο πρωτόγονος άνθρωπος συνήθιζε να βάφει το σώμα
του.
2.3 Ενδυμασία στην Αρχαία Μεσοποταμία.
Η Μεσοποταμιά ενδυμασία χαρακτηριζόταν για την απλότητά της με τα μακριά
κωδωνίστηκα φορέματα και επεδίωκε να τονίσει τον όγκο του ανθρώπινου
σώματος. Άντρες και γυναίκες ήταν ντυμένοι με μακριά και εφαρμοστά φορέματα
και επενδυτές ή μακρά σάλια με κρόσσια. Το τυπικό ένδυμα της Μεσοποταμίας
αποτελούνται από ένα ορθογώνιο τεμάχιο μάλλινου υφάσματος, με χαλαρή
ύφανση, που λευκαινόταν ή βαφόταν κόκκινο ή γαλάζιο. Καθώς η μεσοποταμιά
τέχνη απέφευγε τις πολλές πτυχώσεις, η διαμόρφωση των παρυφών αποτελεί
την καλύτερη ένδειξη για τη διευθέτηση του ενδύματος. Επειδή η χειρωνακτική
εργασία και οι πολεμικές επιχειρήσεις απαιτούν ελευθερία κινήσεων, τα μακριά
ενδύματα υποδήλωναν ανάπαυλα και ειρηνικές ασχολίες.
5
7. 2.4 Ενδυμασία στην Μινωική εποχή.
Γυναίκες
Εντυπωσιακά ήταν τα ενδύματα και εν γένει η εμφάνιση των γυναικών της
Μινωικής εποχής, αλλά και η ίδια η θέση τους στην κοινωνία, που θεωρείται ότι
ήταν ισότιμη με του άνδρα. Νεαρές κοπέλες συμμετείχαν για παράδειγμα σε ένα
εξαιρετικά δύσκολο αγώνισμα, τα ταυροκαθάψια ντυμένες σαν άνδρες, δηλαδή
μόνο με Ζάμα. Οι Μινωίτισσες διακρίνονταν για το κομψό ντύσιμό τους.
Χαρακτηριστικά της μινωικής γυναικείας ενδυμασίας είναι το στενό κοντομάνικο-
με στενά ή φουσκωτά μανίκια-πουκάμισο ή περικάρπιο, που άφηνε ακάλυπτο το
στήθος ή ήταν διαφανές και συγκρατιόταν στο σώμα συχνά με κορδόνια στο
ανώτερο μέρος του σώματος, οι μακριές και φαρδιές φούστες με πιέτες και
φραμπαλάδες, η καρδιόσχημη ποδιά με βολάν, που φοριόταν συχνά πάνω από
τη φούστα και η σφικτή ζώνη, φουσκωτή ή επίπεδη, που τόνιζε τη μέση. Τα
στοιχεία αυτά γίνονται φανερά όχι μόνο από τις τοιχογραφίες, αλλά και από τα
απλούστερα πήλινα ειδώλια. Ενδιαφέρον είναι και ο ψηλός γωνιώδης γιακάς,
που εμφανίζεται σε μερικά άπαυτα. Τα ενδύματα κοσμούνταν με επέρριπτες
ταινίες στα τελειώματα,
φιόγκους, λεπτότατα
πέπλα και κοσμήματα
από μέταλλο, πέτρα ή
κόκαλο, που ράβονταν
πάνω τους. Σε μερικές
απεικονίσεις γυναικείων
μορφών συναντάται ένα
μακρύ φόρεμα χωρίς
ζώνη, που όμως
διαγράφει το σώμα. Στη
λεγόμενη «σαρκοφάγο
της Αγίας Τριάδας» (του
1400 π. Χ.) εικονίζονται
γυναίκες και άνδρες με
τέτοια ενδύματα κατά τη διάρκεια μιας σημαντικής τελετουργίας με εσχατολογικό
περιεχόμενο.
Άνδρες
Στην καθημερινή τους ζωή αλλά και στη δημόσια οι άνδρες φορούσαν το
λεγόμενο «ζώμα», που έμοιαζε με κοντή φούστα ή ποδιά σφιγμένη στη μέση. Το
ζώμα είχε ποικίλους τύπους. Ο απλούστερος ήταν μια ζώνη και μια ορθογώνια
ταινία που ξεκινούσε από τη μέση, περνούσε ανάμεσα στους μηρούς και
κατέληγε πάλι σ’ αυτήν. Ο πιο περίτεχνος κάλυπτε την περιοχή από τη μέση
μέχρι το άνω τμήμα των μηρών σε διάφορα σχήματα και μήκη.
6
8. Μινωίτες με ζώματα
Την ανδρική ενδυμασία
χαρακτηρίζουν οι σφικτές
υφασμάτινες, δερμάτινες,
ίσως και μεταλλικές ζώνες, οι
οποίες ήταν συχνά πλούσια
διακοσμημένες και συχνά στα
άκρα τους έφεραν κρόσσια ή
χάντρες. Σ’ αυτές στήριζαν οι
άνδρες το εγχειρίδιο, μικρό
σπαθί ή μαχαίρι, κάτι που
συναντάται στην προ ολίγων
χρόνων κρητική ενδυμασία.
Στην καθημερινή τους ζωή και
το κυνήγι προτιμούσαν το απλό
ζώμα, που άφηνε ελεύθερα τα
πόδια, ενώ σε επίσημες
περιστάσεις επιμελούνταν
ιδιαίτερα την εμφάνισή τους: το
ζώμα ήταν εντυπωσιακά
διακοσμημένο με πλούσια
σχέδια και συμπληρωνόταν με
κοσμήματα. Μακρύ ένδυμα
έφεραν κάποιες φορές κατά τη
διάρκεια τελετουργιών, κυρίως
αν ήταν μουσικοί ή άρχοντες.
Πρίγκιπας με τα κρίνα μινωίτης με επίσημη
ενδυμασία
7
9. ΥΛΙΚΑ
Τα κρητικά ενδύματα
κατασκευάζονταν από μαλλί,
λινάρι και κατεργασμένο
δέρμα. Το μαλλί ήταν το
συνηθέστερο υλικό για την
κατασκευή της ενδυμασίας.
Υπήρξε μάλιστα από τα βασικά
εξαγώγιμα προϊόντα της
Κρήτης, ενώ η υφαντουργία
ήταν από τις κύριες βιοτεχνίες
της μινωικής εποχής
ΥΠΟΔΗΣΗ
Οι Μινωίτες εμφανίζονται σε άλλες παραστάσεις ξυπόλητοι, σε άλλες με
σανδάλια, που προσαρμόζονταν στο πόδι με σχετικά ψηλές ταινίες και
σπανιότερα με μπότες. Η ίδια η λέξη «σάνδαλον» είναι προελληνικής
προέλευσης, πιστεύεται μάλιστα μινωικής. Μπότες φορούσαν συνήθως οι
συμμετέχοντες σε αγώνες, οι κυνηγοί και οι στρατιώτες και συγκρατούνταν στο
πόδι με ταινία που περνούσε από ανοίγματα.
ΚΟΜΜΩΣΗ
Άνδρες και γυναίκες είχαν κατά κανόνα μακριά και σγουρά μαλλιά. Τα μακριά
μαλλιά των ανδρών ήταν χωρισμένα σε μπούκλες. Κάποτε εμφανίζονται με
ξυρισμένο το κεφάλι ή με λίγες τούφες μαλλιών σε μερικά σημεία του κρανίου,
παρουσιάζονται δε αγένειοι. Οι γυναικείες κομμώσεις ήταν περίτεχνες. Άλλοτε τα
μαλλιά ήταν μαζεμένα σε κότσο και έπεφταν μικρές μπούκλες στο μέτωπο και
στα αυτιά. Άλλοτε οι μακριές και λεπτές μπούκλες («βόστρυχοι») στολίζονταν με
χάνδρες, «σφηκωτήρες» και περόνες με ένα εξόγκωμα συχνά σε σχήμα άνθους.
Τις κομμώσεις συμπλήρωναν συχνά ταινίες, δίχτυα, διαδήματα κι ακόμη καπέλα
σε διάφορα σχήματα, κάποτε με αγκράφες και τιάρες.
8
10. ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ
Τα κοσμήματα κατασκευάζονταν από ένα πλήθος υλικών: από χρυσάφι
εισηγμένο από την Ασία ή την Αφρική, από άλλους πολύτιμους ή ημιπολύτιμους
λίθους, όπως άργυρο, αχάτη, αμέθυστο, ορεία κρύσταλλο, ήλεκτρο, lapis lazuli
κ.α., οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν επίσης εισηγμένοι από οστό
ιπποποτάμου η ελέφαντα. Οι σταγονόσχημες, αμυγδαλωτές ή σφαιρικές χάντρες
(«ψήφοι») κατασκευάζονταν από τα παραπάνω υλικά αλλά και από φαγεντιανή
και μια γαλάζια υαλόμαζα, που ως φθηνότερο υλικό μπορούσαν να
υποκαταστήσουν το χρυσό, κυρίως μετά το 13ο αι. π.Χ..
Κοσμήματα, όπως σκουλαρίκια («ενώτια»), βραχιόλια (ψέλλια), δαχτυλίδια,
περιδέραια (από «περίαπτα», δηλ. κοσμήματα που κρέμονταν στο λαιμό με
αλυσίδα, συχνά ως φυλακτό και χάντρες), περόνες, «σφηκωτήρες», ελάσματα
και μικρά οστέινα χτένια (κοσμήματα κεφαλής και ενδυμάτων), φαίνεται να ήταν
αναγκαία για τη συμπλήρωση της εμφάνισης ανδρών και γυναικών σε κάθε
επίσημη εκδήλωση.
9
11. 2.5 Ενδυμασία στην Μυκηναϊκή εποχή.
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
Η γυναικεία μυκηναϊκή ενδυμασία αποτελείται από ένα στενό περικόρμιο που
άφηνε ελεύθερο το στήθος, μια μακριά φούστα με βολάν και μια ποδιά. Το
ένδυμα αυτό ήταν πάντοτε διακοσμημένο στις παρυφές και στις ραφές του με
χρωματιστές υφαντές ταινίες, οι οποίες κοσμούσαν και ταυτόχρονα στερέωναν το
ύφασμα.
Παρά τη μεγάλη ομοιότητά τους με τα μινωικά, τα μυκηναϊκά ενδύματα
παρουσιάζουν και ορισμένες ουσιαστικές διαφορές από αυτά. Η πιο ουσιαστική
διαφορά είναι ότι στην ηπειρωτική Ελλάδα χρησιμοποιούνται απλούστερα
υφάσματα που διαφέρουν από τα μινωικά στην εκζήτηση και στην εκτέλεση των
υφαντικών σχεδίων. Επίσης παρατηρούνται και ορισμένες τοπικές ιδιομορφίες,
όπως η χρήση ενός ορισμένου είδους υφάσματος με θηλιές, του φλοκιαστού,
που φαίνεται ότι ήταν περισσότερο διαδεδομένο στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Οι περισσότερες εικονιστικές παραστάσεις δείχνουν ότι οι μορφές αυτές είναι
ντυμένες με ένα μακρύ και ευρύχωρο χειριδωτό χιτώνα. Θεωρείται πιθανό ότι ο
μακρύς χιτώνας αντικατοπτρίζει μια παλιότερη ενδυματολογική παράδοση της
Στερεάς Ελλάδας.
ΑΝΔΡΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
Αντίθετα από τη γυναικεία ενδυμασία που εμφανίζεται συχνά ως μια πιστή
αντιγραφή της μινωικής, η ανδρική ενδυμασία ήταν τελείως διαφορετική από τους
τύπους του μινωικού ζώματος. Οι Μυκηναίοι άνδρες φορούσαν ένα χειριδωτό
χιτώνα που έφτανε συνήθως μέχρι τα γόνατα και ήταν φτιαγμένος από δύο
κομμάτια υφάσματος. Τα υφάσματα που χρησιμοποιούνταν ήταν συνήθως
μονόχρωμα ή είχαν αραιά επαναλαμβανόμενα υφαντά μοτίβα. Στις παρυφές και
στις ενώσεις των χιτώνων ήταν ραμμένες υφαντές ταινίες, που δημιουργούσαν
μια έντονη χρωματική αντίθεση με το υπόλοιπο ένδυμα.
10
12. Το ανδρικό μυκηναϊκό ένδυμα ήταν προσαρμοσμένο στις κλιματικές συνθήκες
της ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά ανταποκρινόταν καλύτερα και στις αγαπημένες
ασχολίες των Μυκηναίων, κάλυπτε τον επάνω κορμό προστατεύοντας από το
ψύχος, αλλά ήταν κοντό και φαρδύ για να διευκολύνει τις κινήσεις στο κυνήγι και
στις μάχες. Οι χιτώνες των κυνηγών και των πολεμιστών ήταν ακόμη πιο κοντοί
και κατέληγαν συχνά σε κρόσσια. Σπανιότερα εμφανίζεται και ένας τύπος κοντού
παντελονιού, όπως επίσης και το μακρύ αντρικό περίζωμα, η περιβολή με την
οποία εμφανίζονται οι αντιπρόσωποι των Αιγαιακών κρατών στις αιγυπτιακές
τοιχογραφίες των Κεφτιού.
Οι άντρες ιερείς φορούσαν έναν παρόμοιο χιτώνα που ήταν όμως μακρύς. Οι
ιερατικοί χιτώνες ήταν πολυτελείς και συχνά διακοσμημένοι με περίτεχνα
υφασμένες χρωματιστές τρέσες. Σε μυκηναϊκές σφραγίδες συναντάται επίσης ένα
χαρακτηριστικό είδος ιερατικού ενδύματος, το οποίο είναι γνωστό από τη
θρησκευτική εικονογραφία της Κρήτης και της Μέσης Ανατολής. Αυτό ήταν ένα
μακρύ κροσσωτό ύφασμα που τυλιγόταν πολλές φορές γύρω από το σώμα και
φοριόταν επάνω από ένα απλό χειριδωτό χιτώνα.
2.6 Ενδυμασία στην Αρχαία Ελλάδα
Γενική εισαγωγή
Τα αρχαία υφάσματα προέκυπταν από τις βασικές πρώτες ύλες, ζωικές, φυτικές
ή και μεταλλικές, με κυριότερες το μαλλί, το λινάρι και το μετάξι. Για την ύφανση
των πρώτων αυτών υλών χρησιμοποιούνταν ο κάθετος αργαλειός με βάρη. Τα
υφάσματα που προέκυπταν, ανάλογα με το είδος του ενδύματος για το οποίο
προορίζονταν, ράβονταν με ραφίδες ή βελόνες, χάλκινες, σιδερένιες ή οστέινες.
Σε αντίθεση με τη μινωική και τη μυκηναϊκή εποχή κατά τη διάρκεια των οποίων
για την παραγωγή των ρούχων απαιτούνταν ειδικό ράψιμο και κόψιμο, από την
αρχαϊκή εποχή και εξής τα ενδύματα είχαν ως βάση τους ένα ύφασμα σε
ορθογώνιο σχήμα, έτσι όπως αυτό έβγαινε από τον αργαλειό ή άλλοτε
περισσότερα κομμάτια ραμμένα μαζί.
Οι βασικοί τύποι των ελληνικών ενδυμάτων παρέμειναν ίδιοι για πάρα πολλούς
αιώνες. Λόγω της απλής βασικής τους μορφής μπορούσαν να διαφοροποιηθούν
εύκολα ως προς το διάκοσμο ή τον τρόπο που ήταν διπλωμένα ή ζωσμένα
ανάλογα με τη μόδα της εποχής.
Τεχνικές κατασκευής
Οι βασικοί τύποι των αρχαίων ενδυμάτων ήταν οι εξής:
11
13. Πέπλος
Ο μάλλινος πέπλος, γυναικείο ένδυμα,
διαμορφώνονταν μέσα από ένα ορθογώνιο
ύφασμα το οποίο δεν χρειαζόταν καν να ραφτεί.
Το ύφασμα διπλωνόταν στο ένα τρίτο περίπου
του ύψους του μία φορά προς τα έξω
σχηματίζοντας έτσι έναν υφασμάτινο όγκο,
το απόπτυγμα, που έπεφτε προς τα έξω στην
πλάτη και το στήθος. Η κλειστή πλευρά του
υφάσματος βρισκόταν συνήθως στην αριστερή
πλευρά του σώματος. Με πόρπες και περόνες
καρφιτσώνονταν η επάνω παρυφή του
υφάσματος με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργείται άνοιγμα για το λαιμό και το
δεξιό βραχίονα. Στην αριστερή του πλευρά ο πέπλος είχε δύο παρυφές κάτω και
τέσσερις επάνω στο ύψος του αποπτύγματος, το οποίο μπορούσε να
χρησιμοποιηθεί και ως κάλυμμα κεφαλής. Ο πέπλος μπορούσε να φορεθεί
επάνω από το χιτώνα.
Χιτώνας
Άλλος βασικός τύπος
ενδύματος ήταν ο χιτώνας
ο οποίος φοριόταν τόσο
από άντρες, όσο και από
γυναίκες και ήταν λινός. Και
εδώ το αρχικό σχήμα του
υφάσματος ήταν σωληνο-
ειδές, συνήθως όμως χωρίς
απόπτυγμα. Τα σημεία στο
ύφασμα που ράβονταν, ήταν
οι μακριές πλευρές καθώς
και οι ώμοι. Έτσι ο χιτώνας
σχημάτιζε μανίκια, τις
χειρίδες, που ήταν κοντές και
έφεραν κομβία.
Ο χιτώνας με μανίκια ονομάζονταν χειριδωτός.Διακρίνονται δύο είδη του αρχαίου
χιτώνα: ο ένας, ο φαρδύς, ήταν ραμμένος στην επάνω παρυφή, αφήνοντας
ανοίγματα για το κεφάλι και τους βραχίονες ή ήταν κλεισμένος με μία σειρά από
μικρά κουμπιά (εικ. 11). Ο στενός χιτώνας απ' την άλλη ήταν εντελώς κλειστός
στην επάνω πλευρά, με εξαίρεση το άνοιγμα για το κεφάλι, ενώ τα ανοίγματα για
τους βραχίονες βρίσκονταν στο επάνω μέρος των πλαϊνών πλευρών.Εάν
12
14. τραβήξει κανείς στον φαρδύ χιτώνα το ύφασμα στο ύψος της μασχάλης προς τα
επάνω, τότε δημιουργούνται ανάλογα με το φάρδος μεγάλα ή μικρά ανοίγματα
που μοιάζουν με χειρίδες τα οποία στην επάνω πλευρά φέρουν ραφή ή σειρά
κουμπιών. Στο στενό χιτώνα από την άλλη οι χειρίδες έπρεπε να ραφτούν
ξεχωριστά.
Ο πέπλος και ο χιτώνας φοριόταν συχνά με ζώνη στη μέση. Οι γυναίκες μάζευαν
αρκετό ύφασμα του χιτώνα πίσω, το οποίο έπεφτε πάλι προς τα κάτω
σχηματίζοντας τον κόλπο. Στον κοντό αντρικό χιτώνα ένα τμήμα του υφάσματος
περνούσε κάτω από το καβάλο από πίσω προς τα μπρος και κατόπιν
στερεώνονταν στη ζώνη ώστε να σχηματίζεται κάτι σαν σόρτς. Ο χιτώνας όταν
δεν ζώνονταν ονομάζοντανορθοστάδιος, ενώ εάν έφτανε ως τα πέλματα
ονομάζοντανποδήρης. Ο χιτώνας φοριόταν και από τους άντρες, ενώ αργότερα
τον φορούσαν ηλικιωμένοι, ιερείς και στις γιορτές. Στην καθημερινή ζωή
προτιμούσαν τον κοντό χιτώνα καθώς προσέφερε ελευθερία κινήσεων, ιδίως για
τους οπλίτες και τους κυνηγούς. Ένα είδος χιτώνα ήταν ο
ετερομάσχαλος ή εξωμίς με ακάλυπτο τον ένα ώμο, ρούχο που φοριόταν κυρίως
από τους χειρωνάκτες.
Ιμάτιο
Χαρακτηριστικό ένδυμα της
αρχαϊκής περιόδου ήταν και
το λεγόμενο λοξό ιμάτιο από
το 700 π.Χ. περίπου και
εξής, γνωστό από τις
αρχαϊκές Κόρες της
Ακρόπολης. Το ιμάτιο ήταν
ένα μακρύ ύφασμα που το
περνούσαν κάτω από την
αριστερή μασχάλη, το
τύλιγαν γύρω από το στήθος
και την πλάτη και το
κούμπωναν πάνω από το
δεξιό βραχίονα. Από την
άλλη πλευρά έπεφτε ανοιχτό
προς τα κάτω.
13
15. Το ιμάτιο μπορούσε επίσης να στερεώνεται
συμμετρικά και να πέφτει ελεύθερο στην πλάτη, με
τις δύο άκρες του που περνούσαν πάνω από τους
ώμους προς τα εμπρός, να κρέμονται προς τα κάτω
ή πάλι να τυλίγεται γύρω από τους γοφούς ή να
καλύπτει τους γοφούς και η μία άκρη του να περνά
επάνω από την πλάτη στον αριστερό ώμο και να
πέφτει ελεύθερα προς τα μπρος. Το ιμάτιο φοριόταν
από άντρες και γυναίκες.
Χλαμύδα
Η χλαμύδα ήταν αποκλειστικά ανδρικό ρούχο.
Συνήθως ήταν πιο κοντή από το ιμάτιο. Το ύφασμα
διπλωνόταν μία φορά καθέτως και στερεωνόταν στο
δεξιό ώμο με πόρπη ή περόνη, ώστε να καλύπτεται
ο αριστερός βραχίονας από την κλειστή πλευρά του
υφάσματος, με το δεξιό τελείως ακάλυπτο. Η
χλαμύδα ήταν περισσότερο ένδυμα των εφήβων,
των ταξιδιωτών και των στρατιωτών.
Παρ' ότι η υφαντική ήταν μία βασική οικιακή δραστηριότητα, δεν έλειπαν και τα
διάφορα εργαστήρια υφαντουργίας που παρήγαγαν πολυτελή υφάσματα, σε
διάφορα χρώματα, αλλά και διακοσμημένα με περίτεχνα σχέδια. Ονομαστά ήταν
για παράδειγμα τα διάφανα υφάσματα της Λακωνίας και του Τάραντα, τα
πολυτελή της Κορίνθου, των Μεγάρων και της Μιλήτου
.Σε ορισμένες αρχαίες πόλεις υπήρχαν απαγορεύσεις σχετικά με το είδος των
ενδυμάτων που έπρεπε να φοριούνται. Για παράδειγμα στις Συρακούσες μόνο οι
εταίρες μπορούσαν να φορούν πολύχρωμα ρούχα. Ο Σόλων στην Αθήνα
επέτρεπε η νύφη να έχει μέχρι τρία ενδύματα στην προίκα της, ενώ αυστηροί
ήταν επίσης και οι κανονισμοί διαφόρων ιερών σε σχέση με την ενδυμασία. Σε
κάποιες περιπτώσεις η ελληνική ενδυμασία δεχόταν τις διάφορες επιδράσεις των
βαρβαρικών ενδυμάτων, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τον κάνδυ στις
απεικονίσεις του 5ου αι. στην Αθήνα, το μακρύ επανωφόρι με τις μακρές χειρίδες.
Στη Σπάρτη τα πολύχρωμα ρούχα ήταν χαρακτηριστικά των εταίρων, ενώ οι
οπλίτες πολεμούσαν με πορφυρούς χιτώνες. Στη Βραυρώνα πάλι τα κορίτσια
φορούσαν κροκωτούς χιτώνες, οι μέτοικοι στα Παναθήναια φορούσαν πορφυρά
και οι Αθηναίοι λευκά. Οι ιερείς και οι ιέρειες φορούσαν συνήθως άζωστο χιτώνα
και κάποτε από πάνω επενδύτη με πλούσια διακόσμηση, ρούχα λευκά, σπάνια
πορφυρά. Οι Ελλανοδίκες στην Ολυμπία επίσης φορούσαν πορφυρά και στα
Νέμεα σκούρα. Στις κηδείες φορούσαν μαύρο αλλά και χρώματα σκούρα, ενώ
14
16. αντίθετα στο Άργος φορούσαν λευκά. Γενικότερα στην καθημερινή ζωή τα
ενδύματα ήταν απλούστερα, γεγονός που εξαρτιόταν βέβαια και από το
επάγγελμα. Οι χειρώνακτες, οι άνθρωποι της υπαίθρου και οι δούλοι φορούσαν
την εξωμίδα, οι αγρότες από πάνω φορούσαν την κατωνάκη με χοντρό μαλλί με
παρυφή από προβιά, οι αλιείς τον φορμό από πλεκτή ψάθα και οι βοσκοί
τη διφθέρα.
Αρχαία καλύμματα κεφαλής
Περιγραφή- Τεχνικές κατασκευής
Ο απλούστερος τύπος καλύμματος κεφαλής για τον ήλιο και τη σκόνη, ήταν το να
τραβά κανείς το ιμάτιό του επάνω από το κεφάλι του. Σε ταξίδια και περιπάτους
φορούσαν συνήθως ένα τσόχινο, πλατύγυρο καπέλο, κατά κανόνα ημισφαιρικού
σχήματος, το λεγόμενο πέτασο.
Ο πίλος ήταν ένα κωνικό κάλυμμα χωρίς γείσο τον οποίο φορούσαν συνήθως οι
τεχνίτες στη δουλειά. Στη Μακεδονία ήταν συνήθης ο πλατύς, επίπεδος σκούφος,
η καυσία που αποτελούσε μέρος της εθνικής ενδυμασίας. Η καυσία στην
υπόλοιπη Ελλάδα ήταν κάλυμμα των ναυτικών, των αγοριών και των απλών
εργατών.
Ο πόλος, από ψάθα, ήταν ψηλό, κυλινδρικό κόσμημα κεφαλής μάλλον ανοιχτό
από πάνω. Στην ελληνιστική περίοδο, συνηθισμένη ήταν η λεγόμενη θολία,
επίπεδο στρογγυλό καπέλο με μικρό, κεντρικό, κωνικό σχήμα. Η μίτρα τέλος
ήταν είδος υφασμάτινου σκούφου που απαντάται σε πολλές παραλλαγές και είτε
σκέπαζε όλα τα μαλλιά, είτε άφηνε ελεύθερο ένα μέρος του κότσου.
Προτεινόμενη Δραστηριότητα
Οδηγίες για το πως να φτιάξεις έναν πέπλο:
· Χρειάζεσαι ένα μεγάλο κομμάτι ύφασμα. Το μάκρος του πρέπει να είναι αρκετά
μεγαλύτερο απ' ότι το ύψος σου. Επίσης, όταν θα το διπλώνεις στα δύο πρέπει
να φτάνει από τον έναν αγκώνα σου στον άλλον. Δίπλωσέ το στο σημείο που
δείχνει το σκίτσο.
· Τύλιξέ το γύρω σου και καρφίτσωσέ το στους ώμους με δύο παραμάνες.
· Δέσε μια ζώνη γύρω από τη μέση σου και τράβα λίγο το ύφασμα ώστε να
φαίνεται χαλαρό. Ο πέπλος σου είναι έτοιμος!
15
17. Οδηγίες για το πως θα φτιάξεις ένα χιτώνα:
· Το μάκρος του υφάσματος πρέπει
να είναι τουλάχιστον ίσο με το ύψος
σου. Όταν το διπλώσεις στα δύο
πρέπει να φτάνει από τη μία άκρη
του ενός χεριού στην άλλη άκρη του
άλλου χεριού.
· Ράψε το πλάι του υφάσματος
όπως δείχνει το σκίτσο. Ράψε το
ύφασμα ώστε να μην ανοίγει. Μην
ξεχάσεις να αφήσεις ανοίγματα για
το κεφάλι και τα χέρια. Φόρεσε τον
χιτώνα.
· Δέσε μια ζώνη γύρω από τη μέση και τράβα λίγο το ύφασμα ώστε να «πέφτει»
ελαφρώς. Ο χιτώνας σου είναι έτοιμος!
Αρχαία Υποδήματα
Η αρχαία αγγειογραφία, καθώς και οι σχετικές πηγές μας παρέχουν ένα πλήθος
πληροφοριών σχετικά με τα υποδήματα των αρχαίων Ελλήνων. Η ποικιλία
μάλιστα των αρχαίων υποδημάτων φανερώνει τις ποικίλες τεχνικές γνώσεις που
προφανώς κατείχαν οι αρχαίοι υποδηματοποιοί για την κατασκευή όλων αυτών
των παπουτσιών.
Για το σύνολο των αρχαίων υποδημάτων κυρίαρχη πρώτη ύλη υπήρξε το δέρμα.
Γνωρίζουμε σχετικά ότι συχνά το δέρμα ήταν εισαγόμενο προϊόν, όπως μάλιστα
κατά περιπτώσεις και τα ίδια τα υποδήματα.
Χοντρικά τα βασικά είδη υποδημάτων της αρχαιότητας ήταν: τα σανδάλια,
αποτελούμενα από τη σόλα η οποία συγκρατούνταν με ιμάντες στο πόδι,
τα καθαυτό υποδήματα που κάλυπταν το πόδι μέχρι τον αστράγαλο και
οι μπότες που κάλυπταν το πόδι μαζί με την κνήμη. Ανάμεσα σ' αυτούς τους
βασικούς τύπους υπήρχαν ενδιάμεσα σχέδια σε μεγάλη ποικιλία.
Αναλυτικότερα, τα υποδήματα των αρχαίων Ελλήνων ήταν τα εξής:
· οι κνημίδες, υφασμάτινες, δερμάτινες ή μεταλλικές
· τα «κλειστά» υποδήματα
· μπότες, οι λεγόμενες ενδρομίδες ή εμβάδες
16
18. · τα περιμήρια που κάλυπταν τους μηρούς των πολεμιστών
· τα σανδάλια
· οι κόθορνοι
· οι κρηπίδες
Γενικά οι τύποι των υποδημάτων αυτών όπως παρουσιάζονται στην
αγγειογραφία, διαθέτουν μεγάλη ποικιλία ως προς τη διακόσμηση και τα μοτίβα
που φέρουν. Από τον Αλκαίο και τη Σαπφώ αναφέρονται υποδήματα από τους
Σκύθες και σανδάλια από τη Λυδία.
Σε γενικές γραμμές οι αρχαίοι σπάνια φορούσαν κλειστά υποδήματα.
Προτιμούσαν τα σανδάλια, καθώς σκοπός τους ήταν η προστασία από το
έδαφος και η διατήρηση των ποδιών καθαρών. Τα σανδάλια ήταν επίσης ο
συνηθέστερος τύπος υποδημάτων τα οποία φορούσαν οι γυναίκες οι οποίες
περνούσαν και τις περισσότερες ώρες τους στο σπίτι. Τα ελληνικά σανδάλια
διέφεραν από τα αρχαία αιγυπτιακά ως προς το ότι τα ελληνικά διέθεταν ένα
πλήθος από λουρίδες με τις οποίες στερεώνονταν με ασφάλεια στο πόδι. Οι
πλούσιοι ήταν αυτοί που φορούσαν δερμάτινα σανδάλια, ενώ οι φτωχοί
φορούσαν αυτά με τους ξύλινους πάτους. Το επάνω μέρος των σανδαλιών ήταν
συνήθως από δέρμα χρωματιστό, πιθανόν από αίγα. Οι σόλες ήταν από δέρμα
βοοειδών και μάλιστα καλύτερης ποιότητας και αποτελούνταν από πολλές
στρώσεις. Οι πηγές αναφέρουν ότι πλούσιοι πολίτες, όπως ο Αλκιβιάδης και ο
Ιφικράτης δημιουργούσαν μόδα με τα σανδάλια τους, καθώς και ότι συχνά οι
δούλοι κουβαλούσαν τα υποδήματα των κυρίων τους.
Η κρηπίς ήταν ένα υπόδημα κάτι
ανάμεσα στο σανδάλι και το χαμηλό
παπούτσι και αναφέρεται ότι φοριόταν
από τους στρατιώτες. Διέθετε καρφιά και
θεωρούνταν ένα σχετικά «άξεστο»
υπόδημα. Ενδιάμεσος τύπος ανάμεσα σε
σανδάλι και κλειστό υπόδημα, δεν
κάλυπτε τελείως το πόδι και
αποτελούνταν από ιμάντες που
ανεβαίνουν ψηλά στη γάμπα (13β). Τη
φορούσαν κυρίως οι στρατιώτες, οι
κυνηγοί και οι οδοιπόροι, συχνά πάνω
από τις κάλτσες.
Ο κόθορνος φοριόταν συχνά από
γυναίκες και άνδρες. Ήταν ένα κλειστό
υπόδημα χωρίς σόλα, που περνούσε
17
19. πάνω από τον αστράγαλο, φτιαγμένο από τόσο μαλακό δέρμα που ταίριαζε και
στα δύο πόδια (13γ Blanck/21). Ο κόθορνος ανήκε επίσης και στην ενδυμασία
των τραγικών ηθοποιών. Θεωρούνταν μάλιστα ως το υπόδημα που
ανακαλύφθηκε από τον Αισχύλο για την αύξηση του ύψους των θεών στις
θεατρικές παραστάσεις, καθώς διέθετε υψηλή σόλα.
Η ενδρομίς ή εμβάς ήταν μία μπότα που φοριόταν κυρίως στο κυνήγι ή από
τους ιππείς, ανοιχτή στα πλάγια μέχρι κάτω και με ιμάντες για να κλείνει (13θ). Οι
ιππείς φορούσαν συχνά μία μπότα το επάνω τμήμα της οποίας γύριζε προς τα
έξω. Ήταν κατασκευασμένη συνήθως από δορά και προερχόταν πιθανόν από τη
Θράκη (13ζ).
Άλλα υποδήματα ήταν το blaution το οποίο φοριόταν στα δείπνα.
Το απλό παπούτσι, το κarabatine, αποτελούνταν από ακατέργαστο δέρμα
τυλιγμένο γύρω από το πόδι, ένα υπόδημα κυρίως για τους φτωχούς και τους
αγρότες.
Η baucis ήταν ένα κομψό γυναικείο υπόδημα.
Το κοινό υπόδημα ήταν μαύρο στο χρώμα και καθαρίζονταν από ένα σφουγγάρι.
Τα χρωματιστά κόκκινα, κίτρινα ή λευκά υποδήματα φοριόταν από άντρες και
γυναίκες παράλληλα. Σόλες από φελλό ή τσόχα φοριόταν μόνο από εταίρες. Στα
δείπνα οι συμμετέχοντες έβγαζαν τα υποδήματά τους.
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΥΛ ΣΗΜΕΡΑ
Πολλοί οίκοι μόδας σήμερα επηρεασμένοι από τα ενδύματα της Αρχαίας
Ελλάδας έχουν παρουσιάσει δημιουργίες εμπνευσμένες από τον τρόπο ένδυσης
εκείνης της εποχης. Στις πασαρέλες διάσημων σχεδιαστών Ellie Saab, Valentino,
Kenzo είδαμε την ομορφιά της Αρχαιοελληνικής γυναικείας ενδυμασίας να είναι
το κυρίαρχο στοιχείο.
18
22. 2.7 Ενδυμασία στην Αρχαία Αίγυπτο
Η τοπική υφαντουργία της Αιγύπτου είχε φτάσει σε πολύ υψηλό επίπεδο 5000
χιλιάδες χρόνια πριν, βασιζόμενη στην εξειδικευμένη καλλιέργεια του λιναριού , η
οποία εξακολούθησε και αργότερα να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες
πλουτοπαραγωγικές πηγές της Αιγύπτου .Το κλίμα στην Αρχαία Αίγυπτο ήταν
ζεστό και σχεδόν χωρίς βροχή . Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η θερμοκρασία
ξεπερνούσε τους σαράντα βαθμούς και κατά τη διάρκεια του χειμώνα ήταν μέσο
όρο δεκαοχτώ . Υπήρχε μεγάλη διαφορά μεταξύ ημερήσιας και νυχτερινής
θερμοκρασίας και το βράδυ έκανε παγωνιά . Προφανώς , δεν υπήρχε λόγος η
ενδυμασία να είναι βαριά , εκτός από τα βράδια και το χειμώνα , αλλά έπρεπε να
προστατεύει από τον ήλιο . Ήταν φτιαγμένη από δέρματα ζώων . Οι γυναίκες
φορούσαν κοντές φούστες , φουστανέλες και μανδύες με μεγάλα πουκάμισα . Οι
Αρχαίοι Αιγύπτιοι φορούσαν ελαφρά και δροσερά ρούχα από λεπτό , άβαφο λινό
ύφασμα . Τα ρούχα τους απλώς τυλίγονταν γύρω από το σώμα , γι’ αυτό και
είχαν ελάχιστες ραφές . Επίσης , φορούσαν μάλλινα όταν ήθελαν να ζεσταθούν
. Οι άντρες είχαν πάνω από σαράντα είδη κουστουμιών : φουστανέλες σε
διάφορα μεγέθη και σχήματα , επίπεδα ή με πτυχές πουκάμισα , μανδύες από
διαφορετικά είδη λινό . Αντίθετα , οι γυναίκες , τουλάχιστον τα πρώτα εκατόν
21
23. πενήντα χρόνια της Αιγυπτιακής ιστορίας , φορούσαν μονότονα φορέματα . Οι
ανώτερες τάξεις ήταν , φυσικά , οι << αρχηγοί >> της μόδας και στην ενδυμασία
τους φαίνονται οι πρώτες αλλαγές . Τα περισσότερα ενδύματα πρέπει να ήταν
φτιαγμένα στο σπίτι και υποθέτουμε ότι οι γυναίκες τα ράβανε , αν και σύνεργα
ραφτικής βρέθηκαν σε αντρικές ταφές . Στο Αρχαίο βασίλειο , μια γυναίκα
συνήθως φορούσε ένα ίσιο , σφιχτό , άσπρο λινό μισοφόρι που τεντωνόταν κάτω
από το στήθος μέχρι τους αστραγάλους , το στήθος ήταν καλυμμένο από τα
λουριά των ώμων που κρατούσαν το φόρεμα ( BARBARA WATTERSON , 1991 )
. Επίσης, οι γυναίκες φορούσαν απλό , ίσιο φόρεμα με τιράντες , φτιαγμένο από
ένα ορθογώνιο κομμάτι λινό , με ραφή στη μία πλευρά . Για να μην ζεσταίνονται ,
χρησιμοποιούσαν πολύ λεπτά υφάσματα και δε φορούσαν εσώρουχα . Αυτό το
απλό ντύσιμο δεν άλλαξε , αν και στα χρόνια του Μέσου Βασιλείου πλούσιες και
φτωχές άρχισαν να φορούν κολιέ με πολύχρωμα σχέδια . Η μόδα του Νέου
Βασιλείου ήταν πιο κομψή με πλισέ χιτώνες με κρόσσια πάνω από το ίσιο
φόρεμα . Συνηθισμένη ένδυση της εποχής είναι η μακριά φούστα με τριγωνική
ποδιά , πάνω στην οποία υπάρχει μια στήλη με ιερογλυφικά γραπτά σε κίτρινο
χρώμα , που περιέχουν τα τυπικά λόγια των προσφορών στον νεκρό Χα . Ενώ οι
άλλοι ασχολούνταν με την τουαλέτα του ο άντρας ήταν ντυμένος με κοντή
μπροστέλλα . Σ’ όλο αυτό το διάστημα έμενε ξεφούσκωτος και ξυπόλυτος και δεν
φορούσε καθόλου κοσμήματα ή φορούσε μόνο λίγα . Όταν τελείωνε με την
καθαριότητά του , μπορούσε , ακόμη κι αν είχε να βγει , να φορά την κοντή του
μπροστέλλα . Περνούσε στον καρπό του χεριού του ένα ή δύο ζευγάρια
βραχιόλια , ένα δαχτυλίδι στο δάχτυλο και έδενε στο λαιμό του ένα περιδέραιο με
πέντε ή έξι σειρές μαργαριτάρια , που συγκρατούνταν ανάμεσα σε δύο πόρπες
που είχαν το σχήμα κεφαλής γερακιού . Αν σ ‘ αυτά πρόσθετε ένα στολίδι από
νεφρίτη λίθο , που κρεμόταν από το στήθος με ένα μακρύ κορδόνι , ο Αιγύπτιός
μας γινόταν πολύ ευπαρουσίαστος . Μπορούσε να αντικαταστήσει την μικρή
μπροστέλλα με μια φουφούλα και να φορέσει πέδιλα , τα οποία ήταν γνωστά από
τα πολύ παλιά χρόνια και φρόντιζε να μην τα φθείρει χωρίς να υπάρχει ανάγκη .
Μερικοί φορούσαν χιτώνες που έφταναν ως τον αστράγαλο , ίσιους και χωρίς
στολίδια που συγκρατιόνταν με μπρατέλλες . Οι περισσότεροι Αιγύπτιοι
προτιμούσαν από το σοβαρό αυτό ντύσιμο τον πτυχωτό χιτώνα από λινό
ύφασμα , που άφηνε ελεύθερο το λαιμό , εφάρμοζε στον κορμό και φάρδαινε
προς τα κάτω . Πάνω από τον χιτώνα αυτόν έδεναν μια φαρδειά ζώνη που
αποτελούνταν από μια πτυχωτή εσάρπα από το ίδιο το ύφασμα , που τα
ελεύθερα άκρα της είχαν σχήμα τριγωνικό . Την επίσημη εμφάνιση συμπλήρωνε
μια μεγάλη σγουρή περούκα , που πλαισίωνε όλο το κεφάλι και διάφορα ακριβά
κοσμήματα , περιδαίρεα , ένα περιλαίμιο , μια διπλή αλυσίδα που κρεμόταν από
το στήθος , βραχιόλια στον καρπό του χεριού και στα μπράτσα και πέδιλα στα
πόδια . Η στολή μιας μεγάλης κυρίας δεν διέφερε και πολύ από την στολή του
άντρα της . Περιελάμβανε μια πολύ λεπτή πουκαμίσα και από πάνω ένα
πτυχωτό λευκό και διαφανή χιτώνα , όπως ο αντρικός . Έδενε πάνω στον
αριστερό μαστό και άφηνε ξεσκέπαστο τον ξεξιό . Άνοιγε κάτω από την ζώνη και
έφθανε ως τον αστράγαλο . Τα στολισμένα με φράντζες μανίκια άφηναν
ξεσκέπαστο τον πήχη και έτσι μπορούσε ο καθένας να θαυμάσει τα μακριά και
λεπτά χέρια καθώς και τους φορτωμένους με βραχιόλια καρπούς . Βέβαια αυτή
22
24. η ενδυμασία αφορούσε μόνο τους αργόσχολους . Οι εργαζόμενοι ντύνονταν με
πρακτικότερο τρόπο . Αρκούνταν , όπως και οι χωρικοί , σε μια μπροστέλλα
κομμένη σε ίσια γραμμή , που την συγκρατούσε μια ζώνη που είχε φάρδος όσο
μια παλάμη , χωρίς κεντήματα και στολίδια και χωρίς τις φράντζες , που στόλιζαν
την μπροστέλλα των Ασιατών . Οι φτωχοί δεν αγαπούσαν λιγότερο τα πλουμίδια
και τα κοσμήματα από τους προνομιούχους και μια και δεν είχε χρυσάφι
καθιέρωσε τα πήλινα ή τα ορειχάλκινα κοσμήματα . Οι γυναίκες που
ασχολούνταν επαγγελματικά με την μουσική φορούσαν , όπως οι μεγάλες κυρίες
, τον μακρύ διάφανο χιτώνα . Συχνά δεν φορούσαν κανένα ρούχο παρά μόνο
μερικά κοσμήματα , μια ζώνη , ένα περιδέραιο , βραχιόλια και σκουλαρίκια . Οι
υπηρέτριες του σπιτιού κυκλοφορούσαν γυμνές , ιδιαίτερα όταν τα αφεντικά τους
δέχονταν καλεσμένους και πρόσφεραν με θάρρος το λυγερό και λεπτό κορμάκι
τους στον γενικό θαυμασμό . Στην Αρχαία Αυτοκρατορία , ο συνδυασμός
αρχαιστικής απλότητας και θερμού κλίματος είχε να κάνει ώστε άντρες και
γυναίκες , από τους βασιλιάδες μέχρι τους σκλάβους , να έχουν κοινή ενδυμασία
: ένα κομμάτι λευκό ύφασμα , που ξεκινούσε από τη μέση τους και κατέληγε στα
γόνατά τους όπως ακριβώς στην Κρήτη - . Στη Μέση Αυτοκρατορία , οι γυναίκες
προσθέτουν πάνω από το ύφασμα μια φούστα . Στη νέα Αυτοκρατορία ,
αρχίζουν να σκεπάζουν και το στήθος , μ’ ένα φόρεμα
περασμένο πάνω από τον αριστερό ώμο και συγκρατημένο με πόρπη κάτω από
το δεξιό στήθος.Η πρόοδος έφερε μαζί της , κοντά στο αρχικό λευκό ύφασμα και
τα χρωματιστά , είτε λινά και το λινάρι το κατεργάζονταν οι γυναίκες , εργάτριες
ή σκλάβες είτε μάλλινα , για το χειμερινό πανωφόρι των πλουσίων . Απουσίαζαν
βέβαια τα βαμβακερά , που θα έρχονταν αργότερα από τις Ινδίες , καθώς και τα
μεταξωτά , που θα έρχονταν πολύ αργότερα από την Κίνα .
23
26. 2.8 Ενδυμασία στην Αρχαία Ρώμη.
Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΗ
Οι γυναίκες φορούσαν ένα χιτώνα που παρουσίαζε ομοιότητες με εκείνου της
ελληνικής ενδυμασίας και έφτανε μέχρι τα γόνατα. Πάνω
από αυτό τον χιτώνα φορούσαν έναν άλλο μακρύ που
ονομαζόταν stola. Το stola που έφτανε μέχρι τα πόδια
συνοδευόταν από ένα μάλλινο μανδύα που λεγόταν
palla. Η τοποθέτηση του μανδύα ήταν περίπλοκη
εξαιτίας των πολλαπλών στρωμάτων του υφάσματος
που χρησιμοποιούταν για διαφορετικά είδη φορέματος
.Το pala φοριόταν συνήθως τυλιγμένο γύρω από τους
ώμους και τα χέρια ή χρησιμοποιούταν για την κάλυψη
της κεφαλής. Κατά την διάρκεια του κρύου χειμώνα,
εξαιτίας των περιορισμένων επιλογών ο χιτώνας
κατασκευαζόταν κυρίως από μαλλί. Το χειμώνα πάνω
από τον χιτώνα φορούσαν ένα βαρύ μάλλινο μανδύα εξαιτίας της λεπτότητας του
υφάσματος του χιτώνα. Οι εύπορες γυναίκες που ανήκαν σε υψηλότερες
κοινωνικές θέσεις της αρχαίας ρωμαϊκής κοινωνίας φορούσαν ενδύματα
κατασκευασμένα από τέλεια υφάσματα από μετάξι και μουσελίνα ενώ αντίθετα οι
γυναίκες των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων περιορίζονταν σε ένα απλό
χιτώνα με τρύπες για το κεφάλι και τα χέρια που συγκρατούνταν με την βοήθεια
μιας ζώνης που τοποθετούνταν στην μέση. Κατά περιστάσεις, οι χιτώνες
κατασκευάζονται από λινό ύφασμα, προοριζόμενοι για την χρήση τους το
καλοκαίρι, αλλά εξαιτίας της έλλειψης αρκετής ποσότητας λιναριού εκείνο τον
καιρό χρησιμοποιούνταν σπάνια. Οι χιτώνες βάφονταν σε διαφορετικά χρώματα,
συνήθως ζωηρά και φωτεινά επειδή οι Ρωμαίοι λάτρευαν τις έντονες ποικιλίες
χρωμάτων. Τα κορίτσια φορούσαν έναν απλό χιτώνα συνοδευόμενο από μια
ζώνη στην μέση. Όταν έβγαιναν έξω φορούσαν ένα δεύτερο χιτώνα που έφτανε
μέχρι τα πόδια τους.
Νυφική ενδυμασία
Η Ρωμαία νύφη φορούσε ένα στενό χιτώνα διακοσμημένο από κοσμήματα και
κορδέλες. Ο χιτώνας έπρεπε να φτάνει μέχρι τα πόδια ενώ παράλληλα φορούσε
και μια ζώνη γύρω από την μέση της, η οποία ονομαζόταν η ζώνη του Ηρακλή
και συμβόλιζε την διαφύλαξη και προστασία της έγγαμης ζωής. Στους γάμους
των ανώτερων κοινωνικών τάξεων η νύφη φορούσε ένα πορτοκαλί πέπλο πάνω
από το νυφικό χιτώνα, ο οποίος ήταν κεντημένος με πέρλες και πολυτίμους
λίθους που επιδείκνυε την κοινωνική θέση των μελλονύμφων. Το πέπλο
τοποθετούνταν στην κορυφή της κεφαλής μαζί με ένα στεφάνι από λουλούδια
που έπρεπε να έχει συλλέξει η νύφη πριν την έναρξη της τελετής. Οι ρωμαϊκοί
γάμοι αποτέλεσαν πηγή πολλών εθίμων που διατηρούνται μέχρι και σήμερα.
Ένα δαχτυλίδι που τοποθετούνταν στο 3ο δάκτυλο του αριστερού χεριού του
κοριτσιού, συμβόλιζε τη δέσμευση. Στη γαμήλια τελετή, η νύφη ήταν ντυμένη με
25
27. λευκό φόρεμα, φορούσε πέπλο και συνοδευόταν από μια παράνυμφο.
Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΗ
Μετά την κατάκτηση της Μεγάλης Ελλάδας, τον 3ο π.χ. αιώνα, οι άντρες άρχισαν
επίσης να φορούν το ιμάτιο (pallium). Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του
ρωμαϊκού ενδύματος ήταν η έντονη διαφοροποίησή του, ανάλογα με τις
κοινωνικές και επαγγελματικές τάξεις.
Η tunica, ένα είδος υποκάμισου που αντιστοιχούσε στον ελληνικό χιτώνα. Το
αποτελούσαν δύο κομμάτια λινού υφάσματος, ραμμένα στο πλάι και στους
ώμους, με ανοίγματα για το κεφάλι και τα χέρια. Οι πληβείοι, οι ποιμένες και οι
δούλοι φορούσαν στενούς χιτώνες από χοντρό λινό σε σκούρα χρώματα, ενώ οι
Πατρίκιοι φορούσαν λεπτούς μάλλινους άσπρους χιτώνες. Οι παιδικοί χιτώνες
ήταν πλατύτεροι και με φαρδιά μανίκια. Ο χιτώνας με στενές λωρίδες (tunica
angusticlavia=στενόσημη εσθήτα) ήταν το ένδυμα για τα παιδιά των Πατρικίων
μέχρι την ηλικία των 16 χρόνων, οπότε άρχιζαν να φορούν τον σκέτο λευκό
χιτώνα (tunica pura). Οι κρατικοί αξιωματούχοι και οι «ιππείς» φορούσαν τη
στενόσημη εσθήτα, ενώ οι συγκλητικοί και άλλοι υψηλοί άρχοντες τον πλατύσημο
χιτώνα (tunica laticlavia).
Τον 2ο αιώνα τα μανίκια έγιναν πολύ φαρδιά και οι διακοσμητικές ταινίες
επαναλαμβάνονταν σε αυτά. Το ένδυμα αυτό ήταν η δαλματική, που
κατασκευαζόταν από λευκό μαλλί της Δαλματίας. Αργότερα υιοθετήθηκε από
τους χριστιανούς ως λειτουργικό ένδυμα.
Το χαρακτηριστικό ρωμαϊκό ένδυμα, η τήβεννος, ετρουσκικής προέλευσης,
φοριόταν κατά την πρώιμη περίοδο από άντρες και γυναίκες όλων των τάξεων.
Ένας Ρωμαίος μπορούσε να δείξει πόσο σημαντικός ή πλούσιος ήταν από την
τήβεννο που φορούσε. Σιγά-σιγά εγκαταλείφθηκε από τις γυναίκες, μετά από την
εργατική τάξη και έπειτα από το μεγαλύτερο μέρος των Πατρικίων. Σε όλη όμως
την διάρκεια της αυτοκρατορίας παρέμεινε το επίσημο ένδυμα για τον
αυτοκράτορα και τους ανώτερους κρατικούς αξιωματούχους. Η χρωματιστή και
πορφυρή παρυφή (μπορντούρα) ήταν αυστηρά καθορισμένη για τους πιο
πολλούς από όσους τη φορούσαν και ο τρόπος διευθέτησής της έγινε εξαιρετικά
πολύπλοκος, ώστε οι πλούσιοι γιέθεταν ειδικούς δούλους που είχαν ως κύριο
έργο τους τη διευθέτηση της τηβέννου. Οι στρατηγοί στους θριάμβους τους και
αργότερα, οι ύπατοι φορούσαν κεντημένη τήβεννο. Οι υποψήφιοι για δημόσια
υπηρεσία φορούσαν κατάλευκη τήβεννο.
Διάφορα προσωπικά αντικείμενα που συνόδευαν την
ενδυμασία
Οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν ομπρέλες ηλίου καθώς και βεντάλιες
κατασκευασμένες από φτερά παγωνιού, ξύλο ή τεντωμένο λινάρι. Τα καπέλα
φοριόνταν μόνο από τις δούλες αλλά οι ελεύθερες έπρεπε να καλύπτουν τα
26
28. κεφάλια τους.
Είδη καλλωπισμού θεωρούνταν, η πούδρα, ο
άνθρακας, η ζαφορά. Τα καπέλα φοριόνταν μόνο
από τις δούλες αλλά οι ελεύθερες έπρεπε να
καλύπτουν τα κεφάλια τους όταν έβγαιναν έξω από
την οικία τους. Για την συμπλήρωση της
εξωτερικής τους εμφάνισης απαραίτητη ήταν η
χρησιμοποίηση κοσμημάτων όπως πολύτιμων
περιδέραιων, κουμπιών διακοσμημένων και
σκουλαρικιών, στα μαλλιά τοποθετούσαν
φουρκέτες και φιλέ από καθαρό χρυσάφι. Τα
χρυσαφένια και μπρούτζινα κοσμήματα
χρησιμοποιούνταν από τις γυναίκες των ανώτερων
κοινωνικών τάξεων και ήταν ακριβά. Επίσης
διέθεταν καθρέφτες από λουστραρισμένο μέταλλο
και όχι από γυαλί για την διευκόλυνσή τους κατά
την διάρκεια του καλλωπισμού. Στη Ρώμη άρχισαν να χρησιμοποιούνται οι
περούκες από τα πρώτα χρόνια της αυτοκρατορίας. Οι άντρες συνήθιζαν να
φορούν περούκες για μεταμφίεση ή για να κρύβουν τη φαλάκρα τους. Αλλά και οι
Ρωμαίες δεσποινίδες συνήθιζαν να φορούν περουκίνια σε διάφορα χρώματα, οι
οποίες αποτελούσαν μέρος της κανονικής ιματιοθήκης τους.
Τα bulla ήταν ειδικά μενταγιόν που φορούσαν στα παιδιά από την ημέρα της
γέννησής τους. Περιείχαν ένα φυλαχτό που παρείχε προστασία ενάντια στο κακό
και φοριόταν με αλυσίδα, χορδή ή λεπτή κλωστή. Τα κορίτσια φορούσαν τα bulla
μέχρι το βράδυ της ημέρας του γάμου τους, όπου τα bulla παραμερίζονταν μαζί
με τα υπόλοιπα αντικείμενα της παιδικής τους ηλικίας.
2.9 Ενδυμασία στο Βυζάντιο.
Τα πρώτα βυζαντινά ενδύματα ήταν επηρεασμένα από της ρωμαϊκές
ενδυματολογικές συνήθεις και μάλιστα των πρώτων χριστιανικών χρόνων.
Έχουμε λοιπόν ως βασικό ένδυμα την τονικά που σταδιακά μετασχηματίζεται σε
δαλματική και επιβιώνει ως κύριο ένδυμα, η ως βασικό τμήμα πιο σύνθετων
συνόλων, στις σχετικές φορεσιές των λαών της Βαλκανικής και της Ανατολικής
Μεσογείου.
Τα ενδύματα της ανώτερης κοινωνικής ομάδας χαρακτήριζαν οι ακριβές
πρώτες ύλες, το μετάξι, η βαφή της πορφύρας, τα μεταλλικά νήματα και
χρυσοκλωστές. Οι παιδικοί χιτώνες ήταν πλατύτεροι και με φαρδιά μανίκια.
Τα υποδήματα διαφοροποιούνταν ανάλογα με τις κοινωνικές τάξεις. Οι
γυναίκες φορούσαν κλειστά υποδήματα διαφόρων χρωμάτων, ενώ οι άνδρες
φορούσαν σανδάλια.
27
29. 2.10 Ενδυμασία στην Περσική Αυτοκρατορία.
Το αρχέγονο περσικό ένδυμα ήταν φτιαγμένο από δέρματα ζώων, γιατί το μαλλί
ήταν σχεδόν άγνωστο πριν από την εποχή του Κύρου, ενώ το βαμβάκι και το
μετάξι ήταν τελείως άγνωστα υλικά. Η ενδυμασία αποτελούνταν από έναν
επενδυτή και παντελόνια και η ενδυμασία αυτή διατηρήθηκε με μικρές
παραλλαγές μέχρι τους νεώτερους χρόνους.
Με την αύξηση της οικονομικής ευμάρειας, οι Πέρσες άρχισαν να
κατασκευάζουν τον μανδύα και τα παντελόνια από χρωματιστό ύφασμα. Αρχικά,
φορούσαν ένα δερμάτινο κάλυμμα στο κεφάλι που στη συνέχεια αντικαταστήθηκε
για ένα διάστημα από έναν, φρυγικό σκούφο. Το κωνικό κάλυμμα της κεφαλής
περιβαλλόταν από λωρίδες υφάσματος, από το οποίο ενδέχεται να κατάγεται το
τουρμπάνι. Χαρακτηριστικά ήταν ένα ανάγλυφο που βρέθηκε στα ερείπια του
ανακτόρου της περσέπολης, που απεικονίζει διάφορους ανθρώπους
προσκομίζουν δώρα και είναι ντυμένοι με ανάμεικτες περσικές και εβραϊκές
φορεσιές.
2.11 Ενδυμασία τον 17 αιώνα.
Το ανδρικό κοστούμι εξελίσσεται κατά τρόπο μοναδικό γύρω στο 1660.τα
διάφορα κομμάτια μικραίνουν, προβάλλεται το πουκάμισο και ένα πλήθος από
μετάξινες ταινίες ενώνεται σε μπουκλίτσες τούφες. Εμφανίζονται υποδήματα
στολισμένα με κορδέλες και κομπιαστό σακάκι φτάνει ως τη ζώνη και τα μανίκια
τουρκέτα μέχρι τον αγκώνα, αφήνουν να φανούν τα φαρδιά μανίκια του
πουκαμίσου περούκα είναι ένα καινούριο στοιχειό στο ανδρικό ντύσιμο. Από την
άλλη το γυναικείο κοστούμι εξακολουθεί να αποτελείται από ένα κορσάζ, στο
όποιο συρράπτεται με ουρά, ανοιχτή μπροστά. Οι πτυχές της φούστας
συγκεντρώνονται πίσω, πάνω από ένα στήριγμα.
2.12 Δεκαετία 192Ο.
Μετά τη λήξη του Ά παγκοσμίου πολέμου οι γυναίκες αρχίζουν να γίνονται
ανεξάρτητες.Είναι η περίοδος των αποκαλούμενων φλάπερ κοριτσιών
[flappergirls] που ζούν έντονα και προκλητικά.Οι γυναίκες καπνίζουν,αποκτούν
σεξουαλική ελευθερία και πλέον μπορούν να ψηφίζουν .Διαβάζουν περιοδικά
όπως Vogue,The Queen,Gazette και Harper's.Ο κορσές καταργείται δίνοντας
ακόμα περισσότερη ελευθερία και τα ρούχα αποκτούν φαρδιές γραμμές,ενώ για
πρώτη φορά τα πόδια αποκαλύπτονται.Τα πλεκτά μαγιό είναι αποδεκτή
περιδολή για την παραλία και καθιερώνονται από την Αυστραλέζα κολυμβήτρια
Anette Kellerman.Το 1921 η Chanel λανσάρει το περίφημο Chanel No 5.Η
28
30. σιλουέτα είναι φαρδιά με ζώνη στη μέση .Το 1925 η γραμμή ανεβαίνει μέχρι το
γόνατο και για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια πάνω από το γόνατο. Τα
φορέματα είναι κεντημένα, έχουν κρόσσια και συνήθως τα υφάσματα είναι αέρινα
και διαφανή. Τα παλτό είναι βαριά και φοριούνται γύρω από το σώμα σαν κιμονό.
Αμάνικες μπλούζες ,βαθιά ντεκολτέ ,αλλά και τα πρώτα πουλόβερ. Οι φούστες
έχουν πιέτες και είναι διακοσμημένες με φιόγκους ,λουλούδια και χάντρες και
αργότερα με γεωμετρικά σχέδια.
ΑΞΕΣΟΥΑΡ
Η γούνα αποτελεί αγαπημένο αξεσουάρ, ενώ ο Benito γίνεται γνωστός για τις
όμορφες γούνες του από ερμίνα σε σχήμα σωλήνα .Τα καλσόν είναι από μετάξι
σε τόνους του δέρματος. Τα παπούτσια είναι άνετα για να εξυπηρετούν στο χορό
και τα χαρακτηρίζει μια μπαρέτα στο ύψος του αστραγάλου .Οι ταμπακιέρες και
οι μακριές πίπες χρησιμοποιούνται ευρέως.Οι πέρλες είναι το αγαπημένο
κόσμημα, ενώ τα καπέλα [κλος] εφαρμόζουν τέλεια στο κεφάλι, κατεβαίνουν
μέχρι το ύψος των φρυδιών, αναδεικνύοντας τα κοντά κουρέματα.
Cloche Καπέλα
Οι γυναίκες φορούσαν Cloche
καπέλα σε όλο το είκοσι. Ένα
καπέλο Cloche καπέλο είπε σε
όλους ότι είχαν κοντά μαλλιά. Ήταν
δυνατή μόνο για να πάρετε μια
στενή τοποθέτηση Cloche στο
κρανίο, αν τα μαλλιά ήταν
περικοπεί μικρή και επίπεδη. Το
καπέλο Cloche επηρεάζονται
στάση του σώματος καθώς με
αποτέλεσμα να πέσουν και πάνω
από τα μάτια που σήμαινε νέες
γυναίκες που πραγματοποιήθηκε το
κεφάλι τους σε μια συγκεκριμένη
γωνία ,ώστε να δούνε πού
πήγαιναν. Μέτωπα ήταν δημοφιλές
στη δεκαετία του1920.
1920-1930 Παπούτσια
Τ-bar παπούτσια με αγκράφες και τα τόξα και ιμάντες χαρακτήρισε τη δεκαετία
του 1920.Η Mary Jane αστράγαλο ιμάντα παπούτσι κουμπί ήταν το ύφος του
29
31. twenties.Υποδήματα ήταν ορατά κάτω από τα κοντά φορέματα. Μόλις τα
παπούτσια άρχισαν να κατασκευάζονται το 1920και έγινε ένα απαραίτητο
αξεσουάρ της εποχής. Επιλέγονταν με πάρα πολλή προσοχή. Τα τακούνια ήταν
πάνω από 2 πόντους υψηλό και μεσάτο μέχρι την δεκαετία του 1930 .Τ-bar
παπούτσια ή άλλα με πόρπες και τα τόξα έκαναν ενδιαφέρουσες δηλώσεις
μόδας. Πούλιες ή Diamante περιποιήσεις ήταν αρκετά συνηθισμένο.
ΟΜΟΡΦΙΑ
ΜΑΚΙΓΙΑΖ. Τα μάτια είναι πολύ τονισμένα, σχεδόν μουτζουρωμένα από
σκούρες γκρι και μαύρες σκιές στο επάνω και το κάτω βλέφαρο. Τα χείλη είναι
σκούρα σε τόνους μπορντό και βυσσινί.
ΜΑΛΛΙΑ. Το κοντό μαλλί, γνωστό και ως [a la garconne],έχει αφέλειες, άλλες
φορές είναι ίσιο και άλλες κυματιστά. Πολλές γυναίκες είχαν αρχίσει να κόβουν τα
μαλλιά τους, όταν κάνει τη δουλειά του πολέμου, για πρακτικούς λόγους. Το 1920
ήταν μια παγκόσμια μόδα για κοντά μαλλιά.
ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ
CHANEL [COCO] GABRIELLE
Η μεγάλη σχεδιάστρια μόδας Gabrielle
Chanel 1883-1971 είναι γνωστή ως Coco
Chanel. Mέχρι το 1920 τα σχέδια των
ρούχων της ήταν η επιτομή του '20.Το
έργο των άλλων διάσημων σχεδιαστών
δίπλα στο δικό της φαινόταν ντεμοντέ και
ξεπερασμένο.
ΕΙΔΩΛΑ
Anita Loos, Clara Bow, Louise Brooks, Marion Morehouse, Josephine Baker, Kiki
de Montparnasse, Nancy Cunard, Coco Chanel.
30
32. 2.13 Δεκαετία 193Ο.
H μόδα συναντά τον
κινηματογράφο και το Χόλυγουντ
δημιουργεί σύμβολα κομψότη-
τας, καθώς οι γυναίκες θέλουν
να είναι διαρκώς λαμπερές,
όπως οι αγαπημένες τους
πρωταγωνίστριες. Τα φορέματα
είναι λοξά κομμένα [το λεγόμενο
bias-cut] καλύπτουν τις γάμπες
αλλά αφήνουν όλη την πλάτη
έξω. Η σιλουέτα είναι λεπτή και
ψιλή με τονισμένη μέση και
έντονους ώμους. Καπέλα και
γάντια γίνονται απαραίτητα
στοιχεία της γυναικείας
γκαρνταρόμπας. Τα παντελόνια
και τα σορτς γίνονται αποδεκτά
ως ενδύματα παραλίας αλλά και
άνεσης. Το 1933 ο οίκος Helmes
λανσάρει το πρώτο του μεταξωτό
μαντήλι γράφοντας τη δική του ιστορία. Το μαύρισμα γίνεται μανία, τα
μονοκόμματα μαγιό με βαθιά ανοιχτή πλάτη συναρπάζουν, ενώ τα γυαλιά ηλίου
είναι το απόλυτο αξεσουάρ. Το λευκό χρώμα και το σατέν κυριαρχούν. Η
οικονομική κρίση 1929,η ανεργία και η εμφάνιση του εθνικοσοσιαλισμού ήταν
κάποια φαινόμενα που επηρέασαν έντονα όλους τους τομείς της ζωής την
περίοδο αυτή και φυσικά την μόδα. Η γυναικεία ενδυμασία για το πρωί ήταν
θηλυκή και καθωσπρέπει και για το βράδυ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί
λαμπερή και αστραφτερή. Τα προηγούμενα χρόνια δεν ενδιέφερε τις γυναίκες τα
ρούχα που θα φοράνε να είναι πρακτικά, αφού οι καθημερινές δουλειές γίνονταν
από τις υπηρέτριες. Τη δεκαετία του '30όμωσ τα πράγματα άλλαξαν, οι γυναίκες
έγιναν περισσότερο παραγωγικές και πολυάσχολες, αυτό είχε ως αποτέλεσμα
την εμφάνιση πιο πρακτικών και απλών ρούχων που έδιναν ελευθερία στις
κινήσεις για την ημέρα. Τα πιο εντυπωσιακά και πολυτελή φορέματα τα
φορούσαν στις βραδινές τους εμφανίσεις. Την περίοδο αυτή επίσης, έκαναν την
εμφάνιση τους νέα υφάσματα που ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένα στα βραδινά
φορέματα, όπως το μεταλλικό λαμέ. Σε γενικές γραμμές τα φορέματα ήταν από
ανάλαφρα χυτά υφάσματα, τη μέρα βρίσκονταν στα είκοσι εκατοστά από το
έδαφος και το βράδυ άγγιζαν τον αστράγαλο, τόνιζαν τη μέση, ήταν εφαρμοστά
31
33. στους γοφούς και στο κάτω μέρος ήταν σε σχήμα καμπάνας, τα βραδινά
φορέματα είχαν ντεκολτέ και ένα μικρό είδος πέπλου στο πίσω μέρος. Τέλος η
στενή γραμμή επικράτησε και στις ζακέτες και στα παλτό. Η ανδρική ενδυμασία
παρέμεινε συντηρητική και μόνο η καθημερινή ενδυμασία με τον καιρό, έγινε πιο
σπορ. Οι άνδρες φορούσαν μεσάτα σακάκια που τόνιζαν τους ώμους και
παντελόνια σε ευθεία γραμμή με φαρδιά ρεβέρ. Αξίζει να αναφερθεί ότι εκείνη την
περίοδο, εκτός την Coco Chanel υπήρχαν και κάποιες άλλες μεγάλες
σχεδιάστριες.
ΑΞΕΣΟΥΑΡ
Τσάντες φάκελοι ή μικρά πουγκιά, γούνινες εσάρπες και ετόλ από ζώα. Καπέλα
κλος, μπερέ και καπέλα με μεγάλο γείσο αλλά και τουρμπάνι. Γάντια, μικρά
στρογγυλά γυαλιά ηλίου, καρφίτσες και αληθινά κοσμήματα που συνδυάζονται με
ψεύτικα. Μυτερές γόβες, μπαλαρίνες, πέδιλα και οι πρώτες πλατφόρμες.
Γυναικεία μαγιό του 1930
Οι περισσότεροι από εμάς θα
αναγνωρίσουν τα τέλη της
δεκαετίας του 1930 ως ένα μαγιό
που έχει κάποια σχέση με το με το
μαγιό του σήμερα. Το μαγιό που
εμφανίζονται κάτω ήταν
κατασκευασμένα από Λαστέξ.
ΟΜΟΡΦΙΑ
ΜΑΚΙΓΙΑΖ Βγαλμένα έντονα φρύδια, ψεύτικες
βλεφαρίδες και κόκκινα νύχια. Η Revlon και η Germaine
Monteil λανσάρουν τα πρώτα καλλυντικά.
ΜΑΛΛΙΑ Ξανθό πλατινέ, πολύ κοντές αφέλειες και
κυματιστά μαλλιά.
32
34. ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ
ELSA SCHIAPARELL
Οι κολεξιόν της σηματοδότησαν τη δεκαετία. Εκκεντρική και αστείρευτα
δημιουργική εμπνέεται από το σουρεαλισμό και τον κυβισμό. Ο Salvador Dali
είναι φίλος της και μαζί δημιουργούν το διάσημο φόρεμα με τον αστακό. Τα
καπέλα της έχουν σχήμα παπουτσιών και τα κουμπιά σχήμα ζώων. Αγαπημένο
της χρώμα το ροζ-μωβ, το αποκαλούμενο shocking που γίνεται και άρωμα.
MARLENE DIETRICH
Ήταν η πρώτη γυναίκα που κάπνισε δημόσια και φόρεσε αντρικό κουστούμι.
ΕΙΔΩΛΟ
Greta Garbo, Marlene Dietrich,Mae West,Constance Bennet, Joan Crawford
simpron, Vivien Leigh, Ginger Rogers, Jean Harlow, Amelia Earhart, leni
Riefenstahl, Bette Davis, Dolores Del Rio.
Γκρέτα Γκάρμπο 1930 Fashion Icon
Mια πλήρης αντίθεση με την
Louise Brooks είναι Γκρέτα
Γκάρμπο, που ήταν ένα πιο
γνωστά και τα πιο
αγαπημένα αστέρια όλων
των 1920 και 1930.
Διατυμπανίζει ως μια
ενδιαφέρουσα εικόνα της
μόδας του μυστηρίου, και
γοητείας. Είχε μαλακότερο
βλέμμα και ήταν συνολικά
διαφορετική από τη Louise
Brooks,αλλά ήταν γεμάτη
θηλυκότητα. Γεννήθηκε το
1905 ως Lovisa Γκρέτα
Γκάρμπο Γκούσταφσον στη
Στοκχόλμη, από φτωχούς
γονείς για πρώτη φορά πήγε
33
