2. 30/5/2015 A mediados dos anos setenta, "Rompente" un grupo de afoutos mozos rachou todas as convencións da poesía galega. Rompente: A semente da mo…
http://culturagalega.gal/noticia.php?id=8798&soportal=lg3 2/7
que, con núcleo de Alberto Avendaño, Manolo Romón
e Antón Reixa, apostaron por levar a poesía á rúa xa
nos anos setenta, nunha proposta que revolucionou o
xénero e entroncou coa movida urbana do país.
"Rompente tiña moitas cousas por facer naquel momento. Tiña
unha carga ideolóxica que non tiveron grupos de despois, tiña a
vontade de enlazar historicamente co lado mais iconoclasta das
vangardas e unha actitude de modernidade estética e de
subversión", explica Chus Nogueira, filóloga e crítica literaria no
noso soportal Lg3. Segundo explica Antón Reixa, un dos seus
fundadores, "Rompente foi un colectivo que nun comezo nace
como revulsivo fronte ao que era cara a 1975 a hexemonía da
poesía social". A iniciativa cristalizaba co nome de Grupo de
Resistencia Poética (máis tarde mudaría a Grupo de
Comunicación Poética), en 1976. A partir diso, "o colectivo tardou
en se definir, pasou por alí xente como Alfonso Pexegueiro, e
Méndez Ferrín está moi preto e mesmo publica con este selo `Con
pólvora e magnolias´. Ao final, Rompente queda como a creación
colectiva de Manuel Romón, Alberto Avendaño e miña". Nun
artigo sobre a cuestión, "O meu rompente", Avendaño lembra que
"a idea era crear un grupo que defendese os poetas do silencio
editorial no que se encontraban e proxectase a súa voz nunha
Galicia en transformación e transición política". A provocación
formal, unha linguaxe urbana, a introdución de elementos da
publicidade, o verso directo, a poesía como espectáculo e, en
xeral, a busca dunha maior relación co lector son características
propias deste grupo.
Ruptura conceptual
Segundo explica Chus Nogueira "o que fixo Rompente foi rachar a
tradición no sentido de cuestionar o propio texto clásico da
poesía. Foron por outras vías tanto desde o punto de vista do
texto como á hora de levalo á rúa e facer do poema algo
representable e que se podía difundir". Neste sentido, Reixa
lembra que o que unía os membros do grupo "foi unha
concepción da poesía como unha forma de intervención. Isto
supuña darlle moito valor a como editar os poemas e tamén a
3. 30/5/2015 A mediados dos anos setenta, "Rompente" un grupo de afoutos mozos rachou todas as convencións da poesía galega. Rompente: A semente da mo…
http://culturagalega.gal/noticia.php?id=8798&soportal=lg3 3/7
como os pór en escena. Fixemos unha serie de actos que
chamábamos espectáculos poéticos audiovisuais, hoxe serían
performances. Alí púñamos diapositivas, música... Lembro unha
intervención do grupo no parque de Castrelos, en Vigo, con
motivo do Día das Letras do 77 ou 78. Tíñamos unha escenografía
deseñada por Antón Patiño e Menchu Lamas, un púlpito e un
megáfono para recitar, lembro aquilo como especialmente grato".
De xeito semellante, os recitais-espectáculos de rompente
percorreron, entre 1976 e 1983 o país rachando convencións.
Disfraces, dramatizacións, improvisacións... todo se incorporaba
ao discurso poético nun momento en que a cultura bulía.
Ruptura do soporte
E é que, como amosa ese exemplo, o colectivo foi pioneiro na
conexión da poética con outras artes. Ademais da intensa
colaboración con artistas plásticos coma Patiño e Lamas, os
membros de Rompente participan no desenvolvemento da
movida viguesa e comparten escenarios e proxectos con artistas
coma Julián Hernández, futuro membro de Siniestro Total, que
achegou a música a moitos dos espectáculos do grupo. Aínda que
é ben coñecida a posterior carreira musical de Antón Reixa cos
Resentidos, tamén Romón participou en iniciativas deste tipo
como o grupo "Los ratones de Vigo" e mesmo compartía coche
coa xente de Siniestro Total no accidente que lle deu nome ao
grupo. A inquedanza multimedia do grupo levounos mesmo a
levar un programa de radio, "Rompente Radio Esquimal", que se
emitiu desde a Radio Popular de Vigo os sábados e que, segundo
lembra Avendaño, "estivo no aire menos do que dura a
primavera".
Edición alternativa
Ademais do propio traballo de creación e da difusión da poesía, o
grupo desenvolveu tamén un intenso labor de edición,
"Seraogna" de Pexegueiro, "Facer pulgarcitos tres" de Antón
Patiño, "Galletas kokoschka non" de Romón, "As ladillas do
travesti" de Reixa ou o colectivo "Silabario da turbina" son algúns
dos títulos que xurdiron daquela aventura. Boa parte da
produción impresa do grupo xurdiu na forma de publicacións de
estilo fanzine. De feito, a primeira edición de Rompente, "Crebar
4. 30/5/2015 A mediados dos anos setenta, "Rompente" un grupo de afoutos mozos rachou todas as convencións da poesía galega. Rompente: A semente da mo…
http://culturagalega.gal/noticia.php?id=8798&soportal=lg3 4/7
as liras" xurdiu directamente dunhas das imprentas artesás
coñecidas coma vietnamitas que se empregaban para a edición
de panfletos clandestinos. Na mesma liña, o colectivo difundía en
manifestacións e eventos públicos, na forma de pasquíns, as
"Follas de resistencia poética". "Tirabamos cincocentos panfletos
cun par de textos con contido non necesariamente político, pero
acompañados de consignas políticas e sociais impresas
posteriormente en cada folla, manualmente", lembra Avendaño.
A partir destas experiencias botaron a andar uns "Boletíns" dos
que só chegaría a saír un número. Iso si, ben cheo de polémica, xa
que no Día das Letras dedicado a Manuel Antonio, a portada
reclamaba "¡Fora as vosas sucias mans de Manuel Antonio!". E é
que o poeta vangardista de Rianxo era especialmente querido
polos membros do grupo.
A mudanza
A pesar da intensa renovación que o grupo supuxo, e que deu no
fin da época do realismo social, as propostas de Rompente non
cristalizaron nas novas voces líricas dos anos oitenta. "Cando o
grupo acadou madureza, a poesía galega xa ía por outro camiño.
O grupo mantense ata o ano 83, e xa desde o 79 comeza a
predominar unha serie de poetas novos importantes que daquela
eran chamados `venecianos´" lembra Reixa. "Eran
fundamentalmente líricos e nós non estábamos nesa categoría".
Concorda con esta idea Chus Nogueira: "Isto quedou na memoria,
pero se pensamos nos autores máis recoñecidos dos oitenta,
caracterízanse polo clasicismo, a moderación e tamén unha idea
de normalidade que reivindicaba Rompente". Dos membros do
grupo foi o polifacético Reixa o que conseguiu con posterioridade
mais sona, continuando na música co seu espírito provocador.
Tamén Romón continuou a súa actividade poética ao longo do
tempo, traballando ademais en televisión. Pola súa banda, tamén
Avendaño desenvolveu unha certa carreira televisiva, ata chegar
ao ensino universitario. Desde aquela, deu ao prelo un libro,
"Texas", aínda no ano 2000.
O legado silandeiro
En medios académicos debátese aínda a importancia que o
movemento tivo naquela altura. "Hai mesmo certa polémica
5. 30/5/2015 A mediados dos anos setenta, "Rompente" un grupo de afoutos mozos rachou todas as convencións da poesía galega. Rompente: A semente da mo…
http://culturagalega.gal/noticia.php?id=8798&soportal=lg3 5/7
Literatura (tematica.php?tematica=Literatura)
sobre ata que punto callou no seu tempo. Se os lectores e o
público estaban preparados para unha proposta coma esa. Hai
quen considera que foi máis reivindicado a comezos dos noventa
do que no seu propio momento", lembra Chus Nogueira. Reixa,
pola súa banda, sinala que "a verdade é que tiñamos unha certa
actividade de recitais. Levábamos o sambenito de que o que
escribíamos era máis interesante recitado por nós do que lido".
Avendaño, no seu artigo, lembra con entusiasmo que "os recitais
enchían os auditorios as casa de cultura, as aulas universitarias e
os paraninfos dos institutos", e sinala que a miúdo encontraban
un público composto por mozos do máis moderno que accedía
con eles por primeira vez á poesía en galego. Non cabe dúbida de
que Rompente conseguiu levar a súa proposta onde nunca
chegara antes a cultura no noso idioma. Da influencia posterior
de Rompente dá boa fe a reivindicación que deles se fixo coa
edición, en 1998, de "Upalás" cunha escolma da súa produción.
Para alén, o nome deste colectivo é unha referencia inescusable á
hora de falarmos de grupos que, anos despois, tentaron de novo a
aventura de levar a poesía ao ámbito máis popular, como foron
Ronseltz ou o Batallón Literario da Costa da Morte.
NA NOSA EDICIÓN
(noticia.php?
id=25449)
Quiosco: Grial 205 (noticia.php?id=25449)
