Presented at The Seventh National Conference on Medical Informatics and The Annual Meeting of the Thai Medical Informatics Association (TMI-NCMedInfo 2018), Bangkok, Thailand on November 23, 2018

1. กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับ Telemedicine
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
23 พ.ย. 2561

2. • Telemedicine (โทรเวชกรรม)
• tele- (to or at a distance) + medicine/health
• “The use of telecommunications technology for
medical diagnostic, monitoring and therapeutic
purposes when distance and/or time separates the
participants.”
• Some use telehealth to indicate care beyond
provided in medical encounters (e.g. health
education, health-related websites)
Telemedicine & Telehealth
Hersh et al (2006)

3. • Patient-Provider Communication
• Provider-Provider Communication
Broad Types of
Healthcare Communication through IT
Hersh et al (2006)

4. • Store-and-forward telemedicine
– Collect data then transmit them for subsequent interpretation
• Home-based telemedicine
– Used by health professionals to monitor physiology, test results,
images and sounds, usually collected in a patient’s home or a
nursing facility
• Office/hospital-based telemedicine
– Usually real-time clinician-patient interactions that conventionally
would require face-to-face encounters between a patient and a
health professional
3 Main Types of Telemedicine
Hersh et al (2006)

5. The Previous Era of
Telemedicine & Telehealth
Hersh et al (2001)

6. The Previous Era of
Telemedicine & Telehealth
Hersh et al (2002)

7. The Previous Era of
Telemedicine & Telehealth
Hersh et al (2006)

8. • “Store-and-forward services have been studied in many specialties,
the most common being dermatology, wound care and
ophthalmology. The evidence for their efficacy is mixed.
• Several limited studies showed the benefits of home-based
telemedicine interventions in chronic diseases. Studies of
office/hospital-based telemedicine suggest that telemedicine is most
effective for verbal interactions, e.g. videoconferencing for diagnosis
and treatment in specialties like neurology and psychiatry.
• There are still significant gaps in the evidence base between where
telemedicine is used and where its use is supported by high-quality
evidence.
The Previous Era of
Telemedicine & Telehealth
Hersh et al (2006)

9. Dimitrov DV (2016)

10. 3 Areas of Health IT
Patients &
Consumers
Providers & Patients
Healthcare Managers,
Policy-Makers,
Payers,
Epidemiologists,
Researchers
Copyright  Nawanan Theera-Ampornpunt (2018)
Clinical
Informatics
Public
Health
Informatics
Consumer
Health
Informatics

11. Some Categories of “Health IT”
Providers
Patients &
Consumers
Electronic Health
Records (EHRs/EMRs)
Hospital Information
Systems (HIS)
mHealth
Management Information
Systems (such as Enterprise
Resource Planning)
Personal Health Records
(PHRs)
Telemedicine
Wearable Devices
“Smart Homes” IoT
mHealthWeb & Social Media
“Consumer Health
Informatics”
“Clinical Informatics”
Health Information
Exchange (HIE)

12. Health Tech Ecosystem
Phongchai Petsanghan & “Health Tech Startup Thailand” Facebook Page

13. State of TeleHealth
Dorsey & Topol (2015)

14. • Current Trends
–Change from using telehealth to increase access to
health care to providing convenience and reducing
cost
–Expansion of telehealth to chronic conditions
–Migration of telehealth from hospitals and clinics to
home and mobile devices
State of TeleHealth
Dorsey & Topol (2015)

15. • Limitations of Telehealth
–Reimbursement
• Limited & fragmented insurance coverage of telehealth
• Potential for excess health care utilization
–Clinical issues
• Patient-physician relationship
• Quality of physical examination
• Quality of care with remote visits than with in-person
visits
State of TeleHealth
Dorsey & Topol (2015)

16. Dorsey & Topol (2015)
• Limitations of Telehealth
–Clinical issues (continued)
•Potential for abuse (e.g. overprescribing of
narcotics)
•Fragmentation of care among multiple providers
–Legal issues (e.g., state licensure, liability)
–Social issues (digital divide)
State of TeleHealth

17. Legal Issues
• Privacy & Security Issues
• Liability due to Risks of Medical Errors
 Misdiagnosis
 Delayed Diagnosis & Treatment
 Miscommunication & Information Reliability
• Legal Compliance
 พรบ.สถานพยาบาล, พรบ.วิชาชีพ, พรบ.ยา, พรบ.เครื่องมือ
แพทย์ ฯลฯ
 Legal Documentation

18. Legal Issues
• Roles of Professionals & Human-Technology
Balance

19. Rise of the Machines

20. Controlling Artificial Intelligence
(Like Killer Robots)
http://mashable.com/2017/08/20/ai-weapons-ban-open-letter-un

21. • Health IT as a replacement or supplement of
clinicians?
– The demise of the “Greek Oracle” model (Miller & Masarie, 1990)
The “Greek Oracle” Model
The “Fundamental Theorem” Model
Friedman (2009)
Wrong Assumption
Correct Assumption
Proper Roles of Health IT

22. Some Legal Questions on Telemedicine
• คนไข้สามารถให้ความยินยอมไว้ล่วงหน้า สาหรับกิจกรรมที่ต้องขอความยินยอมใน
ทุกเรื่องในคราวเดียวได้หรือไม่
• กรณีที่ผลการตรวจอยู่ในรูปแบบ Electronic แพทยสภารับรองหรือยัง
• กรณีที่พยาบาลส่งข้อมูลให้แพทย์ทาง social ถือว่าเป็นการละเมิดสิทธิผู้ป่วยหรือไม่
• กรณีที่มี App ให้คาปรึกษาที่มีอยู่ทุกวันนี้มี พรบ.คุ้มครองผู้ใช้บริการด้วยหรือไม่
• ในการส่งผ่านข้อมูลของคนไข้ระหว่างแพทย์กับแพทย์ ซึ่งข้อมูลที่ส่งนั้นไม่สามารถทา
ให้ระบุตัวตนได้ เช่น รูปถ่ายบาดแผล ยังจะต้องได้รับความยินยอมจากคนไข้อีก
หรือไม่
• กรณีที่เราเชื่อมข้อมูลแล้วมาตรฐานแต่ละโรงพยาบาลไม่เหมือนกันแล้วเกิดเหตุการณ์
ทาการรักษาผิดพลาด ใครเป็นคนผิดชอบหรือมาตรฐานโรงพยาบาลไหนผิด
จากงานสัมมนา Healthtech Forum: Powering the future of healthcare
จัดโดยคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ Baker & McKenzie (24 ส.ค. 2560)

23. Some Legal Questions on Telemedicine
• ปกติปัญหา IT จะมีระบบ error, ข้อมูลโดน virus ในแง่ทางการแพทย์ตรงนี้มีอันตรายต่อคนไข้
มากน้อยแค่ไหน และในแง่กฎหมายหากมีคนปล่อยไวรัสจะถือเป็นฆาตกรออนไลน์หรือไม่ มี
แนวทางป้องกันอย่างไร
• ในปัจจุบันมีการใช้ทีวีฉายภาพให้หมอมา consult คนไข้ในประเทศไทยแล้ว แปลว่าข้อจากัดการ
ให้การรักษาทางการแพทย์ไม่มีการจากัดในประเด็นนี่ใช่หรือไม่
• ในการนา IT มาใช้สาหรับการแพทย์ หากมีการ error ของระบบ หรือมีคนคิดไวรัสเข้าระบบจะ
เป็นอันตรายต่อชีวิตคนไข้ ตรงนี้ในแง่กฎหมายและทางการแพทย์ควรมีการควบคุมอย่างไร และจะ
ถือว่าเป็นฆาตกรออนไลน์หรือไม่ อย่างไร
• เข้าใจว่าในกรอบของกฎหมายในปัจจุบัน การซื้อยาที่ร้านขายยา จะต้องให้เภสัชกรเป็นผู้จ่าย เมื่อมี
เทคโนโลยีเข้ามาทาให้คนไข้อาจปรึกษาเภสัชกรผ่านช่องทางออนไลน์ได้ เช่นนี้จะมีความเสี่ยงทาง
กฎหมายหรือไม่ อย่างไร
• นักท่องเที่ยวต่างชาติที่เดินทางเข้ามาเพื่อการรักษาพยาบาล หรือ Medical Tourism หากรัฐจะขอ
ประวัติเพื่อนาไปประกอบการทาสถิติที่เกี่ยวกับการท่องเที่ยวเชิงการแพทย์สามารถทาได้มากน้อย
เท่าใดถึงจะไม่ผิดกฎหมาย จากงานสัมมนา Healthtech Forum: Powering the future of healthcare
จัดโดยคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ Baker & McKenzie (24 ส.ค. 2560)

24. Some Legal Questions on Telemedicine
• เราสามารถที่จะเอาเว็บไป certify ไว้ที่ไหนได้ไหมว่าเราเป็นแพทย์ที่ตอบจริง มีที่ไหนที่ certify ได้บ้างครับ
• เราจะสามารถจดทะเบียนเว็บหรือ social media ที่ให้บริการทางการแพทย์อย่างถูกต้อง และมีคนมารับรองว่าเว็บ นี้
ถูกต้องและเชื่อถือได้ จะสามารถทาได้ไหม และทางกฎหมายสามารถรองรับเว็บลักษณะแบบนี้ได้อย่างไร
• มีข้อจากัดในการประกอบธุรกิจหรือไม่ในเรื่องเอาข้อมูลอาการคนไข้จากที่คนไข้ไปตรวจในโรงพยาบาลหนึ่ง แล้วเอาผล
มาให้แพทย์อีกโรงพยาบาลวินิจฉัยอาการ โดยช่องทางทางอิเล็กทรอนิกส์
• ในประเทศไทย มีการรักษาแบบ telemedicine อย่างถูกกฎหมายแล้วหรือไม่?
• กรณีที่หมอ consult คนไข้ผ่าน telemedicine ระหว่างประเทศ สถานะของข้อวินิจฉัยดังกล่าว มีข้อจากัดทางวิชาชีพ
(ใบประกอบวิชาชีพ) หรือทางกฎหมาย หรือไม่
• การให้คาปรึกษาทางการแพทย์ online มีข้อจากัดทางกฎหมายอย่างไรบ้าง
• ข้อจากัดการทา telemedicine ภายใต้บริบทกฎหมายไทยมีอย่างไรบ้าง ?
• การให้คาปรึกษาทางการแพทย์ออนไลน์ เช่น เฟซไทม์ คุยกันเห็นหน้ากันเพื่อตรวจสอบอาการ เป็นสิ่งที่แพทย์หรือ
หน่วยงานสามารถทาธุรกิจด้านนี้ได้หรือไม่ มีข้อจากัดเรื่องสัญชาติแพทย์ที่ให้คาปรึกษาหรือไม่
• Cloud based EHR จะมีในประเทศไทยได้หรือไม่ ใครจะเป็นหน่วยงานผลักดัน
จากงานสัมมนา Healthtech Forum: Powering the future of healthcare
จัดโดยคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ Baker & McKenzie (24 ส.ค. 2560)

25. Laws Related to Telemedicine

26. Laws Related to Telemedicine

27. Laws Related to Telemedicine

28. Laws Related to Telemedicine

29. Laws Related to Telemedicine

30. Laws Related to Telemedicine

31. Laws Related to Telemedicine

32. Laws Related to Telemedicine

33. Laws Related to Telemedicine

34. Laws Related to Telemedicine

35. Thailand’s Telemedicine Efforts

36. Thailand’s Telemedicine Efforts

37. • Financing & Governance
• Medical Practice & Care Delivery
• Data Privacy & Integrity
• Legal Issues, Liability & Ethics
Key Issues on Telemedicine
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

38. • Telemedical Consultation (โทรเวชกรรมการปรึกษา)
• เป็นการให้คาปรึกษาแนะนาแก่ผู้ให้การบริบาลซึ่งเป็นผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม
• Telemedical Direction (โทรเวชกรรมการอานวยการ)
• เป็นการให้คาสั่งการบริบาลแก่ผู้ให้การบริบาล ซึ่งเป็นบุคลากรสาธารณสุขที่ไม่ได้
เป็นผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม
• Telemedical Care (โทรเวชกรรมการบริบาล)
• เป็นการให้การบริบาลแก่ผู้รับการบริบาลโดยตรงหรือให้แก่ผู้ให้การบริบาล ซึ่งไม่ได้
เป็นบุคลากรสาธารณสุข
• แต่ละประเภทมี accountability ตามบริบทนั้นๆ ทานองเดียวกับ
conventional medical practice
A Way to Classify Telemedicine
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

39. Telemedicine Regulatory Stakeholders
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

40. Telemedicine Boundaries
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

41. Telemedicine Conceptual Framework
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

42. Telemedicine Conceptual Framework
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

43. Telemedicine
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

44. Telemedicine
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

45. Telemedicine
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

46. • Disease-specific & specialty-specific telemedicine
medical practice guidelines (review of evidence &
balancing risk-benefits)
• Medical records documentation guidelines
• Security, privacy & identification/authentication
standards
• Harmonization among regulators
• Professional telemedicine training/certification?
Next Steps on Telemedicine
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

47. • ความจาเป็นในการแก้ไข พรบ.วิชาชีพเวชกรรม หรือกฎหมาย
อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง หรือออก พรบ. Telemedicine ยังไม่ชัดเจน
แต่มีความพยายามที่จะหารือกันระหว่างหน่วยงานต่างๆ
• Telemedicine Providers เริ่มเปิดให้บริการแล้ว ต้อง
monitor case ร้องเรียน หรือปัญหาที่เกิดขึ้น
Next Steps on Telemedicine
คณะอนุกรรมการพิจารณาแนวทางการใช้สื่อสารสนเทศทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม แพทยสภา (2560-2561) (ยังไม่ใช่ Official Position)

48. Intelligent &
helpful robots
Intelligent
humanistic robots
in a human world
Machines that
replace humans for
a “better” world
HAL 9000 Data David NS-5
Dangerous killer
machines
Which Future Lies Ahead?