2. O can é un animal mamífero carnívoro de
características externas moi variables.
A estrutura corporal pode estar moi modificada en
función das adaptacións propias de cada raza.
4. -Tamaño entre os 20 cm de alzada dun
chihuahua e os 90 cm do lobeiro irlandés
-Peso desde escasamente 1 kg, dos máis
pequenos, ata os 75 kg dos máis grandes.
chihuahua
lobeiro irlandés
6. -Rabo longo ou curto, erguido ou caído, co pelo longo ou curto...
7. -Patas rematadas en dedos
con unllas fortes, as de
diante sempre con cinco
dedos e as de atrás con 4, 5
ou 6, aínda que o 5º e o 6º
son case sempre
rudimentarios (están pouco
desenvolvidos).
12. Os cans desprázanse sobre as catro patas
apoiando catro dedos dos pés.
Poden acadar grandes velocidades e algunhas
razas son moi resistentes.
Tamén son bós saltadores.
13. O olfato é o sentido máis desenvolvido dos cans. Para algunhas
sustancias, como a suor, pode ser un millón de veces superior ao
das persoas. Poden seguir pistas de animais e persoas despois
dalgún tempo, atopar cousas enterradas...
14. O oído é catro veces superior
ao das persoas. Capta sons
máis agudos e máis graves e
distingue mellor as
variacións. Localízaos moi
rapidamente grazas ao
movemento das orellas.
A vista capta moi ben o
movemento e peor os detalles
e as cores. Ten un campo de
visión amplo e de noite ve
mellor que as persoas.
15. O tacto está presente en todo o
corpo, pero as zonas de maior
sensibilidade son os beizos, a língua
e os dedos. Ten pelos tactís no
fuciño, nas cellas e aos lados da cara.
Tamén ten un especial sentido da
orientación e unha alta sensibilidade
diante das variacións ambientais
(tormentas, terremotos...).
16. LINGUAXE:
Os cans comunícanse
entre sí de diferentes
maneiras.
Emite sons: ladra por
diversos motivos, desde
a excitación ata o medo.
En xeral o ladrido é unha
chamada de atención.
O roñido: é unha
advertencia agresiva.
O oubeo: é unha
chamada de atención,
que fai xeralmente cando
se sente só ou para dar a
benvida a alguén.
Os cachorros oubean
cando se senten sós,
cando teñen frío...
17. Sinais olfativos:
Os cans machos marcan con pequenos chorros de ouriños diferentes
lugares destacados do camiño que percorren (árbores, esquinas,
farolas...) e vannos cheirando constantemente para interpretar as
mensaxes olfativas deixadas por outros cans.
19. O can é un animal que aínda que está criado polas persoas, mantén as
características dos seus antepadados, os lobos. É un ser social, que vive
en mandas organizadas xerarquicamente, e a familia que o acolle pasa a
convertirse no seu grupo no que o amo exerce o papel de xefe e os demais
membros distintas posicións. Por eso non lle gosta estar só e goza coa
compaña das persoas, cos xogos e cos paseos.
20. ALIMENTACIÓN
Os cans son basicamente carnívoros. Os seus
antepasados eran cazadores e devoraban ás
presas enteiras obtendo delas todo o
necesario.
Os cans que viven coas persoas toman
alimentos de diferentes tipos: pensos
(preparados secos), alimentos enlatados,
peixe ou carne con arroz ou pastas... e restos
das comidas, especialmente carne e ósos.
21. REPRODUCIÓN
A idade da madurez sexual é variable, entre os 7 meses e o ano.
Dúas veces ao ano, xeralmente coincidindo coa primavera e finais do
verán, a femia entra en celo. No seu corpo prodúcense unhas
transformacións e desprenden olores a través dos ouriños que atraen aos
machos. Despois da cópula a femia pode quedar preñada.
22. As crías desenvólvense
dentro da femia arredor de 2
meses (63 días) e despois do
parto a nai dalles de mamar
durante dous meses
aproximadamente.
23. O número de crías é variable.
No ano 1944 unha cadela raposeira
norteamericana pareu unha camada
de 23 cachorros.
24. As crías nacen cegas e xordas,
oriéntanse polo tacto e olfato. A nai
lámbeas constantemente para
mantelas limpas e estimuladas.
Aos 9 días abren os ollos e empezan
a oubir. A partir dos 12 días
prodúcese un maior
desenvolvemento da capacidade
visual e auditiva e comezan a andar.
A partir das tres semanas a comer.
25. Da 4ª á 7ª semana: móvense moito,
utilizan a voz e o rabo para expresarse e
xogan constantemente.
Da 8ª á 12ª semana prodúcese a fase
“social” na que aprenden a relacionarse
cos seus conxéneres e coas persoas.
Son moi activos e están continuamente
xogando e mordendoo todo.
26.
27. OS CANS E AS PERSOAS
O can é o animal doméstico máis antigo, descende duns lobos
que pouco a pouco se foron acostumando á convivencia coas
persoas achegándose aos poboados para alimentarse dos
restos e acompañándoas nas saídas de caza.
Existen referencias de cans en convivencia con seres humanos
desde hai aproximadamente 12.000 anos.
28. Co paso do tempo o home foi perfeccionando e seleccionando as súas
cualidades, desenvolvendo aquelas que mellor se adaptaban ás súas
necesidades: traballo, caza, pastoreo, coidado da casa, compaña e xogo...,
o que foi diversificando as súas características e deu lugar ás diferentes
razas que se coñecen na actualidade (aproximadamente 300).
A primeira exposición canina da
que se ten noticia celebrouse en
Inglaterra no ano 1859.
29. As persoas teñen cans por diferentes motivos e intercambian con eles
afecto e traballo. Na actualidade a maior parte dos cans téñense como
animais de compaña, aínda que tamén se poden adicar a funcións moi
diversas: caza, pastores, lazariños, garda e vixiancia, tiro de trenós,
salvamento, policía, carreiras, actores, de circo.
30. COIDADOS:
-Vacinalos para que non
contraian enfermidades que
poidan ser perigosas para eles
ou para as persoas coas que
conviven, como a rabia, a
parvovirose, o moquillo...
-Desparasitalos
-Mantelos limpos
-Terlle un lugar axeitado para
descansar e un sitio fixo para
comer.
-Facilitarlle o exercicio:
paseos, saídas, xogos...
Un can san pode vivir de 12 a 15 anos,
aínda que nalgúns casos
excepcionais poden chegar aos 18 ou
20.
31. O can que vive nunha casa debe
aprender unhas mínimas normas:
-A andar con correa e camiñar
xunto aos amos.
-Atender ao seu nome e a
respostar a algunhas ordes
sinxelas: vir, sentarse, parar, …
-Non aceptar alimentos de
descoñecidos.
-Facer as súas necesidades en
lugares axeitados.
Aos cans pódeselle empezar a ensinar
dende os 2 meses con pequenas
cousas como decirlle “non” cando fai
algo mal, sen maltratalo, e acariñalo
cando fai algo ben e obedece.
A mellor idade para ensinalo é a partir
dos 4-5 meses.
32. Antes de facernos cun can debemos
ter en conta:
-que pode vivir moitos anos
-o tamaño que vai a acadar
-os gastos que nos vai ocasionar
(alimentación, vacinas,
desparasitacións...)
-as condicións nas que vai vivir (un
piso, unha casa con xardín ou
horta…)
-se teremos a pacencia suficiente
para aguantar algunhas das súas
“trasnadas” e ensinarlle unhas
normas mínimas
-se dispoñemos de tempo para cubrir
a súa necesidade de compaña e de
facer exercicio.
33. Se vivimos nunha vila ou cidade
deberemos ter en conta certas normas
polo ben do can, para evitar accidentes e
por hixiene e respeto aos veciños:
-Non levalo solto polas rúas e estradas.
-Levalo a facer as deposicións en
lugares axeitados ou recollelas. Algúns
concellos teñen normativas específicas
neste sentido.
-Evitar que ladre en horas que moleste
aos veciños.
Segundo o artigo 1.905 do Código
Civil Español: “O posuidor dun animal
ou o que se serve del é responsable
dos perxuícios que causase, aínda
que se lle escape ou extravíe…”
34. ¿Que facer diante dun can descoñecido?
O primeiro que debemos evitar é correr ou
berrar. Se corremos despertamos nel o
instinto cazador e perseguiranos. Se
berramos interpretará os nosos berros como
ladridos doutro can co que nos convertemos
nun “inimigo”.
Se estamos quedos o máis seguro é que se
deteña, ladre e se volva por onde apareceu, ou
que se achegue, nos olfatee e sega coas súas
cousas.
35. AS RAZAS
Na actualidade existen arredor de 300 razas de cans que se
diferencian polas súas formas, o seu tamaño e as súas aptitudes.
SPITZ e PRIMITIVOS
Cans que conservan a apariencia de lobos.
Husky
Chowchow
Samoiedo
Malamute
Akita
Spitz
36. CANS PASTORES
Para a guía, o coidado e a defensa dos rabaños.
Xeralmente son cans medianos ou grandes, áxiles, fortes e dóciles.
Pastor belga
Gos d’atura
Pastor alemán
Komondor
Bobtail
Collie
37. CANS DE GARDA
Cans grandes ou moi grandes, robustos, de aspecto fero.
Doberman
Terranova
Dogo ou Gran danés
Mastín
Bulldog
San Bernardo
38. CANS DE CAZA
Rápidos e de bo olfato.
Cans rastreadores: buscan as presas
Sabuxo
Beagle
Lebreiros: perseguen as pezas á carreira
Galgo
Podenco
Cans de mostra: buscan e localizan as presas
Setter
Pointer
Cans cobradores: recollen as pezas unha vez abatidas
Retriever
Cocker
39. CANS DE COMPAÑA
De tamaño variado, máis ben pequenos, a maioría derivados de cans de caza
Chihuahua
Pincher
Lasha apso
Shi-tzu
Caniche
Terriers
Pequinés
Maltés
40. CANS GALEGOS
Can de palleiro
Raza autóctona galega. Rústico e fornido, de
tipo lupoide, de tamaño medio (duns 60-62 cm
na cruz) e constitución forte.
Can pastor e de garda, polivalente, pois tanto
vai coas vacas guiándoas e gardándoas como
tamén coida da casa. Conserváronse nas zonas
altas de Lugo e Ourense onde se empregaron
desde sempre para coidar do gando.
En xeral o nome de can de
palleiro úsase para os cans de
razas indefinidas procedentes de
mestizaxes.
sabuxo galego
podenco galego
guicho
41. REFRÁNS:
-O can de Torrado, canto fai coa man, desfai co rabo.
-Lobos e cans, fillos de irmáns.
-O home e o can van a onde llo dan.
-Polo pan baila o can.
-Dame pan e chámame can.
-O que a can alleo da pan, perde o pan e perde o can.
-Pelo cortado, can amolado.
-A can flaco todas son pulgas.
-Can ladrador, pouco mordedor.
-Can que moito ladra, pouco morde.
-Can que moito lambe tira sangue.
-De balde andan os cans e levan paus (ou pedradas)
-En febreiro busca a sombra o cadelo.
-Ruín cadela roe ás veces boa correa.
-Se queres gañar ao can, dalle pan.
42. DITOS:
-A can vello non hai “quis, quis”.
-De casta lle ven ao galgo.
-Non queda can detrás do palleiro.
-Morto o can acabouse a rabia.
-Cada can lambe o seu.
-O meu can pillou unha lebre.
