2. 1. METODOLOGIA I ZAKRES BADANIA 3
CEL BADANIA 3
ZAKRES BADANIA 3
KRYTERIA EWALUACJI 3
MATERIAŁ BADAWCZY – ŹRÓDŁA DANYCH 3
2. KONCEPCJA I CELE PROGRAMU 4
KONCEPCJA PROGRAMU „WARTO PAMIĘTAĆ” 4
CELE PROGRAMU „WARTO PAMIĘTAĆ” 4
KOORDYNACJA PROGRAMU „WARTO PAMIĘTAĆ” 5
WYBÓR PROJEKTÓW 5
3. PODSUMOWANIE PROGRAMU 9
PRODUKTY PROGRAMU „WARTO PAMIĘTAĆ” 9
ODBIORCY PROGRAMU „WARTO PAMIĘTAĆ” 10
ZESPÓŁ REALIZATORSKI PROGRAMU „WARTO PAMIĘTAĆ” 11
KOMISJA PROJEKTOWA 11
PARTNERZY MAŁOPOLSKIEGO PROGRAMU OBCHODÓW ROCZNIC 11
PROMOCJA MAŁOPOLSKIEGO PROGRAMU OBCHODÓW ROCZNIC 12
BUDŻET PRZEZNACZONY NA WSPARCIE - WSPÓŁORGANIZACJĘ PROJEKTÓW W RAMACH PROGRAMU „WARTO
PAMIĘTAĆ” 12
4. EFEKTY PROGRAMU 13
NA POZIOMIE PRODUKTÓW 13
NA POZIOMIE REZULTATÓW 13
NA POZIOMIE ODDZIAŁYWAŃ 14
5. PODSUMOWANIE RAPORTU – WNIOSKI I REKOMENDACJE 16
WNIOSKI 16
REKOMENDACJE 16
3. 1. METODOLOGIA I ZAKRES BADANIA
Cel badania
Niniejszy raport ewaluacyjny ma charakter sprawozdawczy. Jego celem jest
podsumowanie całości realizowanego Programu, ocena trwałości osiągniętych efektów
oraz próba sformułowania rekomendacji dla podobnych inicjatyw.
Zakres badania
• przedmiotowy
Przedmiotem analizy jest Program „Warto pamiętać”, a w nim przede wszystkich 13
projektów zrealizowanych przy współpracy z Małopolskim Instytutem Kultury.
• czasowy
Badanie dotyczy całego procesu realizacji Programu „Warto pamiętać”, a więc okresu od
lipca do grudnia 2009 roku.
• przestrzenny
Zakres przestrzenny badania obejmuje całą Małopolskę, w szczególności wszystkie
miejsca, w których realizowane były projekty wpisane w „Warto pamiętać”.
Kryteria ewaluacji
W trakcie analizy zostaną wzięte pod uwagę następujące kryteria ewaluacji:
• kryterium skuteczności, które pozwoli odnieść rzeczywiste efekty Programu
do zakładanych celów:
o w wymiarze ilościowym, gdzie podstawą jest realizacja wszystkich
zaplanowanych projektów na przyjętych warunkach,
o w wymiarze jakościowym, gdzie stopień rzeczywistej realizacji celów
szczegółowych Programu oceniony został (por. załącznik 2 – jakościowa
ocena projektów) na podstawie obserwacji ekspertów monitorujących
realizację projektów na przestrzeni istnienia całego Programu,
• kryterium trwałości, aby odpowiedzieć na pytanie czy pozytywne efekty
związane z realizacją Programu będą wykraczać poza horyzont czasowy
Programu oraz czy będą zdolne do generowania efektów dodatkowych w
dłuższej perspektywie.
Materiał badawczy – źródła danych
Materiał badawczy będący podstawą dla ilościowej oraz jakościowej analizy Programu
stanowią:
• sprawozdania merytoryczne z realizacji 13 Projektów otrzymane przez
Małopolski Instytut Kultury od partnerów,
• statystyki i zawartość strony internetowej utworzonej na użytek projektu.
• wyniki ankiety skierowanej do koordynatorów projektów zrealizowanych w
ramach programu
• recenzje i relacje z realizacji przedsięwzięć w ramach programu
4. KONCEPCJA I CELE PROGRAMU
Program „Warto pamiętać” został powołany uchwałą sejmiku XXXIV 497/09 z dnia 3 lipca
2009 r.
Koncepcja Programu „Warto pamiętać”
Program „Warto pamiętać” to cykl przedsięwzięć kulturalnych, edukacyjnych oraz
artystycznych, związanych z wypadającymi w 2009 roku małopolskimi obchodami
rocznicowymi, które obejmują 70-tą rocznicę wybuchu II wojny światowej, 30-tą rocznicę
pielgrzymki Jana Pawła II w 1979 roku do Polski oraz 20-tą rocznicę wyborów 4 czerwca
1989 roku. Przedsięwzięcia zakwalifikowane do Programu, realizowane były przez
partnerów publicznych i społecznych z terenu Małopolski z inicjatywy i przy wsparciu
finansowym Województwa Małopolskiego.
Założeniem „Warto pamiętać” było stworzenie zintegrowanego i kompleksowego
programu wydarzeń kulturalnych, działań promocyjnych oraz projektów edukacji
i animacji kulturalnej w ramach obchodów rocznicowych. Przy czym za priorytet uznano
stworzenie nowego oblicza obchodów poprzez promowanie twórczych i ciekawych form
upamiętnienia, które jednocześnie formułują spójny komunikat na zewnątrz.
Małopolski Instytut Kultury realizował w ramach programu dwa zadania:
• Wybór, współrealizacja i wsparcie finansowe projektów wybranych do realizacji
w ramach programu
• Koordynacja i promocja Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic, w którym
znalazły się przedsięwzięcia i inicjatywy wsparte finansowo przez Województwo
Małopolskie (koordynacja programu, kampania promocyjna, strona WWW
programu)
Cele Programu „Warto pamiętać”
Główne cele Programu „Warto pamiętać”, które zostały przyjęte do realizacji:
• budowanie postaw nowoczesnego patriotyzmu,
• integrowanie mieszkańców Małopolski w oparciu o dziedzictwo historyczne,
• organizowanie wydarzeń, w których mieszkańcy Małopolski mogą aktywnie
uczestniczyć.
Cele te przedstawia się w postaci następujących celów szczegółowych:
• Budowanie aktywności kulturalnej mieszkańców Małopolski,
• Promowanie interesujących z punktu widzenia rocznic miejsc historyczno-
kulturowych,
• Integrowanie pokoleń wokół rocznicowych zworników pamięci w postaci
wydarzeń, miejsc czy też ludzi,
• Rozwijanie nowoczesnego patriotyzmu w regionie, realizowane poprzez pamięć
– dziedzictwo – tożsamość,
• Budowanie znaczeń Małopolski jako regionu w przestrzeni europejskiej w
wymiarze dziedzictwa historycznego,
• Ochrona dziedzictwa historycznego związanego z rocznicami.
5. Z przytoczonymi powyżej celami szczegółowymi bezpośrednio korespondowały kryteria
wyboru projektów do Programu „Warto pamiętać”, szczegółowo opisane poniżej.
Aby ułatwić realizację powyższych celów powstała interaktywna strona internetowa
www.wartopamietac.info, umożliwiająca komunikację pomiędzy wszystkimi „aktorami”
chcącymi upamiętnić rocznice w formie zorganizowanych działań i przedsięwzięć. Strona
na bieżąco informowała (w formie zapowiedzi, relacji z przebiegu i podsumowań) o
wydarzeniach. Dzięki interaktywności, umożliwiała zainteresowanym wyrażanie opinii na
tematy poruszane w postach.
Koordynacja Programu „Warto pamiętać”
Koordynatorem Programu „Warto pamiętać” był Małopolski Instytut Kultury, którego
działania polegały na:
• współpracy z 13 małopolskimi partnerami realizującymi własne projekty,
• informowaniu (na stronie internetowej oraz w formie materiałów
promocyjnych) o wydarzeniach rocznicowych z terenu województwa
małopolskiego, wpisanych w Małopolski Program Obchodów Rocznic.
Małopolski Instytut Kultury (MIK) jest samorządową instytucją kultury Województwa
Małopolskiego. Za swój cel obrał przede wszystkim stworzenie wspólnoty małopolskich
instytucji kultury, ustanowionej nad wspólnie realizowanymi projektami, dotyczącymi
dziedzictwa kulturowego regionu. Budowanie oferty kulturalnej regionu (rozumianej jako
przestrzeń spotkań Małopolan oraz forma budowania kapitału społecznego Małopolski),
pociąga za sobą konieczność wypracowania efektywnych metod zarządzania sektorem
kultury, a także dokładną analizę zjawisk i procesów kulturowych. W swoich działaniach
MIK kładzie nacisk na:
• efektywne zarządzanie w kulturze,
• interaktywną edukację dla kultury,
• nowe technologie w informacji o kulturze,
• analizę zjawisk i procesów zachodzących w kulturze,
• promowanie dziedzictwa kulturowego Małopolski, w tym dziedzictwa
mniejszości narodowych i etnicznych.
Do Małopolskiego Programu Obchodów Rocznicowych drogą ustaleń z Departamentem
Kultury i Dziedzictwa Narodowego Województwa Małopolskiego wpisane zostały:
• Wojewódzkie obchody 70. rocznicy Bitwy Radłowskiej i wybuchu II wojny
światowej zorganizowane przez Starostwo Powiatowe w Tarnowie,
• 13 projektów z terenu Małopolski, realizowanych przy wsparciu finansowym
Samorządu Województwa Małopolskiego,
• 13 projektów wyłonionych przez Małopolski Instytut Kultury: 2 na drodze
przetargu oraz 11 w procedurze wyboru ofert projektu.
Wybór projektów
Z nadesłanych 30 propozycji wyłoniono te, które spełniały określone kryteria formalne oraz
były najlepiej dopasowane do przyjętych kryteriów merytorycznych:
1. Budowanie aktywności odbiorców/uczestników projektów
6. Osoby, do których adresowane są działania projektowe mają szansę bezpośredniego i
aktywnego uczestnictwa: podejmują wysiłek intelektualny, mogą zadawać pytania,
wybierają odpowiednią dla siebie ścieżkę edukacyjną, mogą bezpośrednio dotrzeć do
miejsc lub osób ważnych z punktu widzenia celów Projektu, mogą wygłosić własną opinię.
2. Promowanie interesujących z punktu widzenia rocznic miejsc historyczno-
kulturowych
Miejsca związane z ww. rocznicami zostają pokazane jako symbole wydarzeń ważnych dla
polskiej historii, w sposób ciekawy i inspirujący do myślenia.
3. Integrowanie pokoleń wokół rocznicowych zworników pamięci – wydarzeń,
miejsc, ludzi
Dialog pokoleniowy powinien przebiegać w obie strony – nie tylko jako opowieść
świadków, ale też jako komentarz słuchaczy.
4. Wspomaganie rozwoju nowoczesnego patriotyzmu realizowane poprzez
pamięć – dziedzictwo – tożsamość
Budowanie postaw patriotycznych zarówno poprzez odniesienie do przeszłości jak i do
spraw współczesnych.
5. Budowanie znaczeń Małopolski jako regionu w przestrzeni europejskiej w
wymiarze dziedzictwa historycznego
Ukazanie Małopolski w kontekście ww. rocznic na tle historii Europy. Odpowiedź na
pytanie, w jaki sposób region buduje własną pamięć przeszłości, a przez to tworzy własną
tożsamość.
6. Ochrona dziedzictwa historycznego związanego z ww. rocznicami
Zapis wspomnień świadków, ochrona dokumentów i przedmiotów związanych
z wydarzeniami z lat 1939/79/89.
Wybrane projekty do realizacji
Odsłonięcie pomnika upamiętniającego 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej i
65. rocznicę śmierci załogi samolotu Halifax
• uroczystości oficjalne, Krzywa, 28 sierpnia 2009
• sesja popularno-naukowa, Sękowa, 28 sierpnia 2009
Stowarzyszenie Rozwoju o Promocji Gminy Sękowa
Nowotarski wrzesień
• rekonstrukcja historyczna wkroczenia wojsk niemieckich, Nowy Targ, Rynek, 30
sierpnia 2009
World Orchestra for Peace / Światowa Orkiestra dla Pokoju
• koncert w 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej, Kraków, kościół św. św.
Piotra i Pawła, 1września 2009
Krakowskie Biuro Festiwalowe
7. Blogi ’39. Śladami historii ze szkolnych zeszytów
• happening historyczny w rocznicę wybuchu II wojny światowej na Rynku w
Wadowicach, 1 września 2009
• cykl działań edukacyjnych w Muzeum Miejskim w Wadowicach (warsztaty
edukacyjne, gry historyczne, konkurs plastyczny, opracowanie scenariuszy zajęć
lekcyjnych)
• publikacja i blog zawierające wypracowania uczniów z 1939 roku
Wadowickie Centrum Kultury w Wadowicach
70. rocznica wybuchu II wojny światowej
• uroczystości z udziałem kombatantów, Limanowa, IV LO im. Kardynała S.
Wyszyńskiego, 1 września 2009
• publikacja o historii Batalionu Obrony Narodowej „Limanowa”
IV Liceum Ogólnokształcące w Limanowej
Zostań Świadkiem
• warsztaty historyczne, Tarnowiec, Zespół Szkół Publicznych, 1 września – 11
listopada 2009
• happening historyczny oraz wystawa rocznicowa w Tarnowcu w Zespole Szkół
Publicznych w Tarnowcu, 11 listopada 2009
Centrum Animacji Kulturalnej Gminy Tarnów
Patroni krzeszowickich ulic
• cykl wykładów i spotkań poświęconych postaciom II wojny światowej,
Krzeszowice, 1 września – 15 listopada 2009
Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej
Nowa Europa. Krajobraz przemian 20 lat po upadku komunizmu
• wystawa fotograficzna, Kraków, Galeria Camelot, 11 września – 30 października
2009
• plenerowa wystawa fotograficzna, Kraków, Rynek Główny, 21 września – 9
października 2009
• przygotowanie strony internetowej projektu ze zdjęciami oraz reportażami
twórców projektu
Fundacja Imago Mundi
Inna lekcja historii, czyli pierwsze wojenne wspomnienie
• wystawa plenerowa poświęcona osobistym relacjom Podgórzan na temat
września ’39, Kraków, Rynek Podgórski, 5 października – 15 listopada 2009
• przygotowanie strony internetowej projektu ze zdjęciami i wywiadami
Stowarzyszenie Podgórze.pl
Systemy
• artystyczne eksploracje historii w ramach 7. edycji Unsound Festival, Kraków, 19
– 25 października 2009
Fundacja Tone
8. Józef Beck – żołnierz, polityk, dyplomata
• konferencja naukowa, Kraków, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, 4 listopada
2009
Uniwersytet Pedagogiczny im KEN w Krakowie
Przebudź się, jesteś wolny
• debata poświęcona polskim drogom do wolności, Kraków, Klub pod
Jaszczurami, 8 listopada 2009
Stowarzyszenie Instytut Sztuki
Kawałek ziemi
• wystawa fotograficzna, Kraków, Galeria Camelot, 14 listopada – 28 grudnia 2009
Fundacja Imago Mundi
9. 2. PODSUMOWANIE PROGRAMU
Produkty Programu „Warto pamiętać”
W ramach Programu powstała strona internetowa www.wartopamietac.info, poprzez którą
informowano o Małopolskim Programie Obchodów Rocznic (MPOR), w tym o 13
projektach Programu „Warto pamiętać”. Szczegółowe dane zawiera Tabela 1 Zestawienie
ilościowe produktów Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic.
Tabela 1 Zestawienie ilościowe produktów Małopolskiego Programu Obchodów
Rocznic
Liczba wszystkich projektów wpisanych w MPOR 26
Liczba partnerów przy MPOR 33
Liczba projektów zrealizowanych we współpracy z MIK 13
Liczba postów na www.wartopamietac.info informujących o wydarzeniach
140
rocznicowych*
Liczba odwiedzin strony www.wartopamietac.info* 8 070
Bezwzględna liczba niepowtarzalnych użytkowników
5 806
www.wartopamietac.info*
Liczba odsłon www.wartopamietac.info* 16 055
Liczba serwisów społecznościowych, używanych do komunikowania o
4
MPOR
* dane z dnia 15.12.2009 r.
Źródło: Sprawozdania z realizacji projektów, statystyki strony internetowej
www.wartopamietac.info
Do Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic wpisane zostało 26 projektów z terenu
województwa małopolskiego, w realizacji których uczestniczyło 33 partnerów. We
współpracy z MIK zostało zrealizowanych 13 projektów.
W ramach strony www.wartopamietac.info, utworzonej na użytek projektu powstało 140
wpisów. W bazie materiałów graficznych Małopolskiego Instytutu Kultury na stronie
www.flickr.com/photos/mik_krakow/ powstała również bogata galeria zdjęć z wydarzeń i
grafik dotyczących całego Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic. Wszystkie
komunikaty umieszczane na stronie www.wartopamietac.info umieszczano również na
portalu społecznościowym Facebook (www.pl-pl.facebook.com/mik.krakow). Jako narzędzi
podnoszących jakość strony www.wartopamietac.info oraz pomagających w atrakcyjnym
dla odbiorcy jej prowadzeniu, korzystano również z serwisów społecznościowych
www.youtube.com oraz www.slideshare.net.
W okresie od początku istnienia strony (14 lipca 2009 r.) do 15 grudnia 2009 r. strona
www.wartopamietac.info miała 16 055 odsłon. Odwiedziło ją 8 070 użytkowników, w tym
5 806 niepowtarzalnych.
Treść strony Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic powstawała na bieżąco.
Wydarzenia uważnie śledzono, a na większości z nich obecne były osoby pracujące w
Programie lub wolontariuszka. Działania te miały poniekąd charakter obserwacji
uczestniczącej, co pozwalało realizatorom relacjonować, ale również na świeżo oceniać i, w
wypadku 13 projektów partnerskich Miku, monitorować ich przebieg.
10. Niniejsza ewaluacja dotyczy przede wszystkim 13 projektów współtworzących
Program „Warto pamiętać”, które MIK realizował z partnerami w okresie od 28
sierpnia do 15 listopada 2009 r. Szczegółowe informacje na temat produktów – liczbę w
danej kategorii oraz liczbę ich odbiorców przedstawia Tabela 2 Ilościowe zestawienie
produktów Programu „Warto pamiętać” wraz z liczbą odbiorców poszczególnych
produktów (dokładne zestawienie produktów poszczególnych projektów oraz ich
odbiorców znajduje się w załączniku 1 – produkty i liczba odbiorców projektów).
Tabela 2 Ilościowe zestawienie produktów Programu „Warto pamiętać” wraz z liczbą
odbiorców poszczególnych produktów
Liczba Liczba
Produkty Programu „Warto pamiętać” według kategorii
produktów odbiorców*
Publikacje 4 >200
Strony internetowe 3 b.d.
Archiwa nowopowstałe oraz uzupełnione 3 b.d.
Powstałe multimedia 2 >150
Koncerty 1 >800
Uroczystości, akcje happeningowe, rekonstrukcje historyczne
5 5 837
itp.
Wystawy (w tym wernisaże), projekcje filmowe i pokazy 14 75 150
multimedialne
W tym wystawy plenerowe 3 69 280
Konferencje/sesje/spotkania autorskie/debaty 19 1 565
Konkursy zorganizowane w ramach projektu 3 213
Warsztaty zorganizowane w ramach projektu 6 165
Suma 60 84 080
* liczba wszystkich osób, które wzięły udział w poszczególnych wydarzeniach; oznaczenie
„>” wskazuje na to, że taka liczba odbiorców została podana, ale nie jest to liczba całkowita,
gdyż nie we wszystkich projektach podano dokładną liczbę odbiorców produktów we
wszystkich kategoriach
Źródło: Sprawozdania z realizacji projektów
Najwięcej wydarzeń zorganizowanych w Programie miało charakter konferencji, spotkań,
debat itp. – ich łączna suma wynosi 19 oraz wystaw i pokazów – w sumie 14.
Odbiorcy Programu „Warto pamiętać”
Liczba odbiorców projektów należących do Programu „Warto pamiętać” wynosi (nie mniej
niż) 84 080 osób, z czego najliczniejszą grupą (blisko 83%) byli odbiorcy wystaw
plenerowych. Ich liczba ma istotny wpływ ogólne na statystyki Programu.
Odbiorców produktów, które mają charakter trwały, tj.: stron internetowych, publikacji,
archiwów czy multimediów, nie sposób dokładnie policzyć ani porównać ze względu na
brak pełnych danych oraz jednolitych standardów pozwalających dokonać potrzebnych
szacunków. Dlatego udział procentowy odbiorców w poszczególnych kategoriach zostanie
opracowany w stosunku do wszystkich uczestników, z wyłączeniem odbiorców wystaw
plenerowych oraz cząstkowo podanej liczby odbiorców produktów o charakterze trwałym.
Przy takich założeniach ustalono ogólną liczbę 14 150 odbiorców wydarzeń wpisanych
w Program.
11. W takim układzie najliczniejsze grono odbiorców zebrały wystawy, projekcje filmowe
i pokazy multimedialne, których odbiorcy (5 870 osób) stanowią ponad 41% ogółu.
Niemalże taki sam był udział odbiorców publicznych form upamiętnienia, takich jak
uroczystości, akcje happeningowe oraz rekonstrukcje historyczne. Spore grono odbiorców
(ok. 9%) zebrały konferencje, spotkania, debaty itp. oraz wydarzenia skategoryzowane jako
koncerty (ok. 6%; przy czym faktycznie chodzi o jeden koncert, który oprócz tego, że
zgromadził podaną liczbę odbiorców był również transmitowany przesz TVP2 i CNN, dzięki
czemu potencjalny dostęp do niego wg organizatorów miało kilkaset tysięcy ludzi).
Należy mieć na uwadze, że nawet stosunkowo niewielka liczba bezpośrednich odbiorców
działań takich jak warsztaty i konkursy (niecałe 3%), nie pomniejsza ich znaczenia, gdyż
wymagają one innego charakteru współpracy odbiorcy i organizatora.
Zespół realizatorski Programu „Warto pamiętać”
Piotr Knaś – Koordynator projektu
Anna Miodyńska – współpraca z partnerami, rozliczanie sprawozdań merytorycznych
Zofia Noworól (współpracownik) – kontakty z partnerami oraz UMWM, redakcja,
przygotowanie artykułów na stronę programu, przygotowanie raportu ewaluacyjnego
Marcin Wójcik (współpracownik) – opracowanie i rozwój strony WWW programu
Jakub Wojnarowski, Marcin Klag – opracowanie grafiki programu
Agnieszka Urbanowska (wolontariuszka) – przygotowanie artykułów na stronę
Komisja Projektowa
Zgodnie z zarządzeniem nr 13/2009 Dyrektorki Małopolskiego Instytutu Kultury z dnia 31
lipca 2009 r. w skład Komisji Projektowej do formalnej i merytorycznej oceny Projektów w
ramach Programu „Warto pamiętać” weszli: przewodniczący - Piotr Knaś, członkinie - Anna
Miodyńska, Patrycja Trzeszczyńska, Elżbieta Kaproń oraz sekretarka - Zofia Noworól.
Partnerzy Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic
IV Liceum Ogólnokształcące im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Limanowej, Balet
Dworski Cracovia Danza, Centrum Animacji Kulturalnej Gminy Tarnów, Fundacja Imago
Mundi, Fundacja Ośrodka KARTA, Fundacja Tone – Muzyka i Nowe Formy Sztuki, Gmina
Sękowa, Gmina Tarnów, Krakowskie Biuro Festiwalowe, Małopolski Związek Hodowców
Gołębi, Miasto Kraków, Miasto Limanowa, Miejski Ośrodek Kultury w Nowym Targu,
Mościckie Centrum Kultury, Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, Muzeum Historii
Fotografii w Krakowie, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Muzeum Okręgowe w
Tarnowie, Narodowe Centrum Kultury, Politechnika Krakowska, Powiat Limanowski,
Społeczny Komitet Budowy Pomnika Lotników, Starostwo Powiatowe w Tarnowie
(koordynator Wojewódzkich Obchodów 70. rocznicy Bitwy Radłowskiej i wybuchu II wojny
światowej), Stowarzyszenie „Piwnica Świętego Norberta”, Stowarzyszenie Gmin
Babiogórskich w Zawoi, Stowarzyszenie Kultury Akademickiej Instytut Sztuki,
Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej, Stowarzyszenie PODGORZE.PL,
Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Sękowa, Światowy Związek Żołnierzy Armii
Krajowej, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Unsound
Festival, Wadowickie Centrum Kultury
12. Promocja Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic
W celu wypromowania Małopolskiego Programu Obchodów Rocznic, MIK upowszechniał
wiedzę o nim poprzez kampanię promocyjną (zrealizowaną w 4 etapach w Krakowie i w
Małopolsce z wykorzystaniem citylightów, plakatów i bookletów) oraz stronę internetową
www.wartopamietac.info. Oprócz tego wszyscy partnerzy realizujący 13 projektów
współorganizowanych z MIK-iem byli zobowiązani do komunikowania o Programie na
własnych drukach promocyjnych i stronach internetowych. Wszystkie posty publikowane
na www.wartopamietac.info umieszczano również na profilu Małopolskiego Instytutu
Kultury na portalu społecznościowym Facebook, co istotnie zwiększało zasięg
informowania o Programie.
Szczegóły dotyczące działań promocyjnych oraz rezonansu medialnego Programu „Warto
pamiętać” zamieszczono w osobnym opracowaniu.
Budżet przeznaczony na wsparcie - współorganizację projektów w ramach Programu
„Warto pamiętać”
Samorząd Województwa Małopolskiego przeznaczył kwotę 400 000 zł na wsparcie
finansowe dla partnerów Programu „Warto pamiętać”. 200 tys. zł przydzielono w
procedurze przetargu na dofinansowanie dwóch projektów dużej skali: World Orchestra
For Peace (100 tys. zł) i Nowej Europy (100 tys. zł).
Pozostałe 200 tys. zł rozdzielone zostało na 11 projektów.
13. 3. EFEKTY PROGRAMU
Na poziomie produktów
Jak dokładnie opisano w części poświęconej podsumowaniu Programu, w jego efekcie
powstało 13 zaplanowanych projektów wraz z wszystkimi ich komponentami (dokładne
zestawienie produktów poszczególnych projektów oraz ich odbiorców znajduje się w
załączniku nr 1 – produkty i liczba odbiorców projektów). Na podstawie przygotowanych
przez instytucje partnerskie sprawozdań należy stwierdzić, iż projekty zrealizowano
zgodnie z umową zawartą przez MIK i instytucję partnerską, a zatem z uwzględnieniem
przyjętych zobowiązań.
MIK jako instytucja koordynująca zakończył współpracę z partnerami zgodnie z ustaleniami
– odbyła się promocja Programu, w której komunikowano o wydarzeniach, o wszystkich
projektach informowano na bieżąco na stronie internetowej www.wartopamietac.info,
a po realizacji projekty zostały rozliczone. MIK wypełnił swoje zadanie również jako
instytucja informująca o pozostałych wydarzeniach rocznicowych wpisanych w Małopolski
Program Obchodów Rocznic. Dlatego w wymiarze ilościowym Program spełnia założone w
procesie ewaluacji kryterium skuteczności.
W celu poznania poziomu realizacji, a zatem również sprawdzenia stopnia skuteczności
Programu, przeanalizowano 13 projektów pod kontem realizowania przez nie 6 celów
szczegółowych Programu. Oceny wystawione projektom traktować należy jak opinie.
Zostały one przyznane projektom przez koordynatora i redaktorkę Programu – osoby,
które monitorowały przebieg wszystkich projektów i posiadają o nich największą wiedzę.
Projekty otrzymały po 6 ocen na skali od 0 do 2, gdzie 0 oznaczało „brak realizacji celu”, 1
oznaczało „średni poziom realizacji celu”, a 2 „bardzo wysoki poziom realizacji celu”.
Przyznane punkty stały się podstawą do obliczenia średnich ocen wszystkich projektów.
Najniższa przyznana ocena to 0,8, pozostałe projekty otrzymały co najmniej 1, natomiast
dwa projekty otrzymały maksymalną ocenę – 2. Średnia ocena wszystkich projektów
wyniosła 1,5. W ujęciu procentowym, średni poziom spełniania kryteriów wyniósł 76%, co
uznać należy za dosyć wysoki poziom realizacji.
Oszacowany na podstawie przyznanych ocen poziom realizacji Programu pozwala
stwierdzić, że program osiągną wysoki poziom skuteczności.
Na poziomie rezultatów
Za rezultaty Programu „Warto pamiętać” uznać należy w pierwszej kolejności
zorganizowanie spójnego dla całego Województwa Małopolskiego programu
obchodów rocznicowych, w ramach których Małopolanie oraz wszyscy odwiedzający
region w okresie trwania Programu mogli uczestniczyć w wielu różnorodnych inicjatywach
kulturalnych.
Ważnym rezultatem jest powstanie spójnego kanału komunikowania o Małopolskim
Programie Obchodów Rocznic w postaci strony internetowej Programu
www.wartopamietac.info, która pełniła rolę bieżącego informatora, ale treści na niej
publikowane nie ograniczały się do sprawozdawczości, miały bowiem również charakter
opinii, głosu w dyskusji itp. Niestety nie został należycie wyczerpany potencjał strony
polegający na możliwości prowadzenia dyskusji z udziałem odbiorców publikowanych
tekstów czy też uczestników opisywanych wydarzeń. Mimo tego, w okresie trwania
14. Programu kilkakrotnie artykuły zostały skomentowane na www.wartopamietac.info bądź
na portalu społecznościowym Facebook.
Charakter rezultatu mają również powstałe w ramach projektów wpisanych do Programu
produkty trwałe, takie jak: strony internetowe, publikacje książkowe, nagrania i
prezentacje multimedialne itp., dzięki którym pośrednie oddziaływania Programu zyskują
wymiar długotrwały i ponadregionalny.
Na podstawie zestawienia ocen projektów warto pokazać, w jakim stopniu udało się
realizowanie poszczególnych celów szczegółowych Programu. Okazuje się, że
najczęściej (w 96%) udawało się ochronić dziedzictwo historyczne związane z rocznicami
(cel 6). Projekty w wysokim stopniu (85%) promowały interesujące z punktu widzenia
rocznic miejsca historyczno-kulturowe (cel 2) oraz (77%) działały na rzecz integracji
pokoleń (cel 3) i rozwoju nowoczesnego patriotyzmu (cel 4). Cel dotyczący podnoszenia,
dzięki udziałowi i odbiorowi projektów, aktywności kulturalnej mieszkańców regionu
okazał się nieco trudniejszy do osiągnięcia (65%). Najrzadziej natomiast udawało się
budowanie znaczeń Małopolski, jako regionu w przestrzeni europejskiej w wymiarze
dziedzictwa historycznego (cel 4).
Kolejnym rezultatem Programu jest budowanie oraz wzmacnianie istniejących relacji
między instytucjami kultury Województwa Małopolskiego, zarówno z sektora
publicznego jak i pozarządowego. Za ważny element uznaje się szczególnie szerzenie
przez MIK tak zwanych dobrych praktyk, dzięki którym partnerzy mają szansę podnieść
jakość swojej pracy oraz promować swoją działalność. Tworzenie sieci partnerów
działających w sektorze kultury na poziomie regionu stanowi istotny wkład w budowanie
kapitału społecznego i organizacyjnego i przyczynia się tym samym do jego rozwoju w
Małopolsce.
Za niezwykle korzystne dla regionu, choć trudne do zmierzenia, należy uznać wniesione
przez Program rezultaty i zarazem oddziaływania natury niematerialnej takie jak:
• tworzenie sytuacji, w których dochodzi do wymiany międzypokoleniowej oraz
integracji społeczności wokół wydarzeń i osób związanych z lokalna historią,
• wzmacnianie tożsamości mieszkańców Małopolski poprzez poszukiwanie
i odkrywanie historii lokalnej i regionalnej; należy pamiętać, że podniesienie
poziomu identyfikacji obywateli z Województwem przyczynia się do lepszego
funkcjonowania całych społeczności w wymiarach społecznym i gospodarczym,
• budowanie aktywności społecznej mieszkańców Małopolski, która jest
podstawą tworzenia społeczeństwa obywatelskiego, a może być również formą
wsparcia, szczególnie osób znajdujących się w sytuacji wykluczenia
społecznego.
Na poziomie oddziaływań
Gwarancją dalszego oddziaływania Programu jest utrzymywana przez kolejne 4 lata strona
www.wartopamietac.info – swoiste archiwum, które po zakończeniu wszystkich projektów
staje się kompleksową bazą różnorodnych form upamiętnienia przeszłości. Strona oraz
wypracowany sposób komunikowania o obchodach rocznic powinien okazać się ważnym
odniesieniem w trakcie wdrażania podobnych inicjatyw.
15. Strona www.wartopamietac.info stanowić będzie też spójny komunikat skierowany na
zewnątrz na temat roli przeszłości w budowaniu tożsamości regionu. Nie należy
zapominać również, że strona ma i będzie miała dla Małopolski wymiar promocyjny.
Zakłada się, że dzięki perspektywie 4 lat istnienia strona ma potencjał by nadal, przy
pomocy wypracowanych w Programie środków przekazu, realizować po części cele „Warto
pamiętać”, takie jak budowanie postaw nowoczesnego patriotyzmu, integrowanie
mieszkańców Małopolski w oparciu o dziedzictwo historyczne oraz inne.
Warto nadmienić, że najlepiej spełnionym poprzez projekty kryterium merytorycznym była
ochrona dziedzictwa historycznego związanego z rocznicami, na podstawie czego uważa
się, że archiwizujące produkty trwałe mają potencjał dalszego oddziaływania.
Na podstawie powyższej interpretacji uznaje się, że Program spełnia ewaluacyjne
kryterium trwałości.
16. 4. PODSUMOWANIE RAPORTU – WNIOSKI I REKOMENDACJE
Wnioski
Program „Warto pamiętać” jest pierwszą tego typu inicjatywą w Województwie
Małopolskim. Tym bardziej jego przeprowadzenie uznać należy za sukces, co najlepiej
potwierdza zestawienie i analiza jego efektów.
Jak wykazano w części 4. niniejszego opracowania, zrealizowano wszystkie
zaplanowane projekty w Programie, z których wszystkie zostały pozytywnie odebrane
(oczywiście uwzględnić tu należy planowany zasięg projektu – celowo wybierano zarówno
projekty bardzo lokalne oraz takie, których rezonans wykraczał poza granice Małopolski).
Projekty skutecznie realizowały cele Programu, który uznać należy zatem za skuteczny.
Program okazał się też dobrym mechanizmem współpracy wielu aktorów oraz kanałem
komunikowania o Województwie.
Niestety z powodu braku danych koniecznych do przeprowadzenia analizy i odpowiedzi
na pytanie czy Program spełnił ewaluacyjne kryterium użyteczności (tj. stwierdzenie na
ile Program odpowiada na potrzeby mieszkańców regionu), ograniczyć się trzeba do
przypuszczeń. Badanie skuteczności Programu wykazało wysoki stopień realizacji celów
szczegółowych, co osiągnięto poprzez integrację społeczną, wzrost aktywności i
współdziałania obywateli oraz wzmacnianie dziedzictwa i tożsamości regionu. W ten
sposób zakłada się, że Program przynajmniej częściowo odpowiedział na potrzeby
mieszkańców regionu.
Jak wykazano w analizie efektów „Warto pamiętać”, pozytywne rezultaty związane
z realizacją Programu wykraczają poza okres jego trwania, zatem uważa się, że Program
będzie pozytywnie oddziaływać na mieszkańców Małopolski w dłuższym horyzoncie
czasowym.
Rekomendacje
Powyższe podsumowanie pozwala stwierdzić, iż w ramach „Warto pamiętać” zrealizowano
zakładane cele. Niemniej jednak pamiętać należy o ujawniających się w toku koordynacji
Programu problemach i ograniczeniach. Aby im przeciwdziałać w trakcie realizacji
podobnych inicjatyw, rekomenduje się:
• dopracowanie celów na poziomie operacyjnym (brak konkretnych
wskaźników poszczególnych celów uniemożliwia możliwie najbliższe
obiektywności ocenianie i egzekwowanie realizacji projektu),
• poprawienie umowy partnerskiej, formularza projektu oraz dokumentu
sprawozdania, aby konkretniej określały wzajemne zobowiązania stron, zakres
współpracy oraz cele do osiągnięcia,
• przeniesienie większego ciężaru informowania o projektach na partnerów
(być może poprzedzone szkoleniem partnerów w tym zakresie),
• warto również poszukiwać możliwości głębszego włączenia odbiorców
projektów w dyskusje na ich temat, zarówno w celu promowania dobrych
sposobów spędzania czasu wolnego, jak i po to, by same projekty były lepiej
dostosowane do potrzeb mieszkańców,
17. • w podobnych inicjatywach zaleca się również położenie większego nacisku na
promowanie dziedzictwa Małopolski w przestrzeni ogólnopolskiej i
europejskiej.
Opinie o programie uzyskane od koordynatorów projektów poprzez ankietę [otrzymaliśmy
7 ankiet, można je znaleźć pod adresem: www.wartopamietac.info/category/animacja-
pamieci/] wskazują na:
• zbyt słabą współpracę z partnerami medialnymi w Małopolsce (jedna opinia)
• chęć kontynuacji tego typu współpracy (7 opinii)
• dobry odbiór programu jako platformy wsparcia inicjatyw kulturalnych w
regionie, poświęconych dziedzictwu historii (7 opinii)
• zbudowanie dobrych relacji MIK – partnerzy w obrębie programu (5 opinii)
• dużą wartość programu jako przedsięwzięcia obejmującego cały region oraz
różne inicjatywy - od lokalnych inicjatyw po duże ogólnopolskie
przedsięwzięcia kulturalne (5 opinii)
• dobry odbiór marki „Warto pamiętać’ przez uczestników i odbiorców projektów
(2 opinie)
