9 na pangunahing wika sa pilipinas

1. 9 NA PANGUNAHING
WIKA SA PILIPINAS
Michael De Belen Saudan

2. WIKA
Ito ay kabuuan ng mga sagisag sa paraang
binibigkas na sa pamamagitan nito ay
nagkakaugnay, nagkakaunawaan at nagkakaisa
ang mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao.

3. WIKA
Isang bahagi ng pakikipagtalastasan,
kalipunan ng mga simbolo, tunog at mga
kaugnay na bantas upang maipahayag ang
mga nais sabihin ng kaisipan.

4. WIKA
Tinatayang nasa pagitan ng 6,000
hanggang 7,000 ang mga wika sa daigdig,
depende sa kung gaano katiyak ang
pangahulugan sa wika o kung paano ipinag-
iiba ang mga diyalekto.

5. WIKA
Ang Pilipinas ay isa sa mga bansang may
pinakamaraming wika sa buong daigdig. Maliban sa
pambansang wika na Filipino kasama anng mahigit
sa 1000 katutubong wika, sinasalita rin sa ating
bansa ang mga wikang banyaga tulad ng Ingles,
Mandarin, Fookien, Cantonese, Koreano, Kastila o
Espanyol at Arabe.

6. PANSIT (TULANG CEBUANO)
Mahadlok ko sauna
Kung gutumon si Papa, Ma.
Dili na siya mokaon.
Ang platong gisudlan nimo
Sa sud-an mokalit lag hagtok

7. PANSIT
Sa imong bagulbagol
Ug sama kaguba
Sa karaan natong banggira
Ang mga balikas ni Papa:

8. PANSIT
“Litse! Atay! Yawa!
Wa ka bay laing ipakaon nako
Kung di puros lang pansit?”
Lab-as pa kaayo kanako
Hangtud karon, Ma

9. PANSIT
Ang repolyong sagol sa pansit
Nahinumdom pa ko
Sa ka humot sa hebe
Ug tambok sa ginisang baboy
Nga nanab-it sa imong buhok.

10. PANSIT
Diin sa nagkamantika
Nimong danguynguy
Gipuga sa atong bintana
Ang limonsitong buwan.

11. CEBUANO -TAGALOG
Mahadlok – takot (takot na takot
Sauna- dati
Gutumon- nagugutom
Dili – hindi
Mokaon - kumakain
Gisudlan - nilalagyan

12. CEBUANO TO TAGALOG
Hagtok – binabasag
Bagu‘lbagol – ulo
Karaan – luma
Banggira – lababo
Balikas- mura

13. CEBUANO TO TAGALOG
Wa- wala
Bay- bang
Laing – ibang
Ipakaon- ipapakaon
Nako - sakin

14. CEBUANO TO TAGALOG
Puros- puro
Naaalala – nahinumdom
Humot-Bango
 hebe – alamang (hipon)
tambok-taba
Nanab-it - nakasabit

15. CEBUANO - TAGALOG
Mong-nimong
Danguyngoy- hagulgol
Gipuga- piniga

16. CEBUANO-TAGALOG
Plato-plato
Pansit-pansit
Repolyo-repolyo
Buhok-buhok
Bintana-bintana
Limonsito-limonsito
Buwan-buwan

17. PANSIT (SALIN SA TAGALOG)
Dati, takot na takot ako
Tuwing nagugutom si itay, Inay.
Hindi na siya kumakain.
Bigla na lang niyang binabasag
Ang platong nilalagyan mo ng ulam sa iyong ulo.

18. PANSIT
At kasing sira ng luma nating lababo
Ang mga mura ni Itay:
“Litse! Atay! Yawa!
Wala ka bang ibang ipapakain sakin kundi puro
pansit?”
Hanggang ngayon,

19. PANSIT
Sariwa pa rin sa aking isipan, Inay,
Ang repolyong sangkap sa pansit.
Naaalala ko pa
Ang bango ng alamang
At taba ng ginisang baboy
Na nakasabit sa iyong buhok.

20. PANSIT
Kung saan sa mamantika mong
hagulgol,
Piniga sa ating bintana
Ang limonsitong buwan.

21. PANSIT
Ano ang iyong pagkakaunawa sa
tulang binasa?
Para sa iyo, ano ang mensahe ng
tulang ito?

22. 9 NA PANGUNAHING WIKA
Filipino
Tagalog
Ilocano
Pangasinan
Kapampangan
Bicolano
Sebuano
Hiligaynon
Waray-Waray

23. ILOCANO
Kilala rin sa tawag na Iloko.
Pangunahing wika ng mga
naninirahan sa Hilagang Luzon.
Gamit sa Rehiyon 1 at 2.

24. ILOCANO
Ilan sa mga Salita:
Ading- nakababatang
kapatid na babae o
lalaki
Awan – wala
Apang-lolo o lola
Apang lakay-lolo
Apang baket- lola
Baro- boy
Mangan-kumain

25. ILOCANO
Naimas-masarap
Nataraki – cute
Nataengan- matanda
(nag)guapo – gwapo
Padi- pari
Yes- Wen
No – Saan (Haan)
How are You – Kumusta
Ka?
Good Day – Naimbag nga
Adlaw!
I Love You. – Ay-Ayaten
Ka.
Goodbye. – Agpakadaakon.

26. PANGASINENSE
Nasasailalim sa sangay ng Malayo-Polynesian
ng pamilya ng mga wikang Austronesian.
Sinasalita ng higit pa sa 2 milyon ng mga taga-
Pangasinan at kapansin-pansing may mga
Amerikanong may kanunununuang Pangasinan.

27. PANGASINENSE
Mga salita:
Ngaran- pangalan
Duga- tama o totoo
Far-arawi
Balo- bago
Daan-luma
Maong- mabuti
Maoges- masama
Palandey – bundok
Asewek- usok
Alagey- tayo
Yorong- upo
Tikyab- lipad

28. PANGASINENSE
Yes- on
No – Andi
Good mornimg – Masanto’s ya kabwasan
Good evening – Masantos ya labi
What’s your name?- Anto’y ngaran mo?
I Love You – Inaro Taka

29. BICOLANO
Pangunahing wika ng mga naninirahan sa
Timog-Silangang Luzon. Ginagamit ang
wikang ito bilang midyum sa pagtuturo sa
paaralan, sa pagpapahayag ng salita sa Diyos at
sa iba pang okasyon.

30. BICOLANO
Mahal kita- Inmomootan ta ikaw
Asan ka? – Hain ka?
Umalis ka dito- Humali ka didi
Saan ka nag-aaral? – Diin ka nag-iiskwela?
Magandang Umaga/ Magandang Hapon – Marahay
na Adlaw.

31. BICOLANO
Ang ganda mo. –
Kagayon mo.
Kelan ka aalis- Sano ka
mahali?
Mga Salita:
Pangalan- Pangaran
Opo – mao
Please – tabi
Hindi – dire
Wala – wara
Matalino – listo/ Mayad

33. KAPAMPANGAN
Wikang sinasalita sa Pampanga,
Tarlac at Bataan. Gayundin sa ilang
parte ng Bulacan, Nueva Ecija at sa
mga Aeta ng Zambales.

34. KAPAMPANGAN
•Sinulat ku – I
wrote
•Dintang ya. – He
or she arrived.
•Sabian me kaku.
– Tell it to me.
•Ninu ing minaus
keka? – Sinong
tumawag sa’yo?
•Mamasa la. -Sila
ay nagbabasa

35. KAPAMPANGAN
Kaluguran daka – I
love you.
Edaka buring mawala.
– I don’t want to lose
you.
Buri Daka! – I like
you!
Nanu ini? – what’s
this?

36. KAPAMPANGAN
Mga salitang hiniram sa wikang Cantonese:
Apu- lola
 Atchi – eldest sister
 Koya- eldest brother
 Susi – key
 Pansit- noodles
 Buisit- bad luck

37. CEBUANO
Yes- Oo/O
No – Dili o Di
How are you?
Kumusta man ka?
Good Morning!-
Maayung Buntag!
Good evening! –
Maaying gabii
What’s your name?-
Unsay ngalan nimu?

38. CEBUANO
I love you – Gihigugma tika.
I’m in love with you. – Nahigugma ku nimu.
Goodbye- Goodbye pero maaari rin ang “Ari
sa ku” na ang ibig sabihin ay “Aalis na ako” o
“Mauna na ako.”

39. HILIGAYNON
Tumutukoy sa wika na may kaugnayan sa
Negros Occidental, Bacolod, Iloilo at Capiz.
Kilala rin sa tawag na Ilokano. Ginagamit din
sa mga grupo ng isla sa Panay at Capiz,
Antique, Aklan, Guimaras, at mga parye ng
Mindanao.

40. HILIGAYNON
Mga Pangungusap
Maayong aga/gab-i = Magandang umaga/ gabi
Tagbalay – Tao po
Malakat ka na? – Aalis ka na?
Karon na lang – Mamaya na lang.
Ihatag mo na ini sa iya palihog – Pakibigay mo ito sa
kaniya.

41. HILIGAYNON
Nagakadlaw na siya. – Tumatawa na siya.
Kaon ka na sang kan-on- kumain ka ng kanin!
Diin ka makadto- Saan ka pupunta?
Bakal!- Pabili!
Palangga ta ka- Mahal kita.

42. HILIGAYNON
Mga salita:
Bahay- balay
Ito- ini
Iyan- ina
Iyon- ato
Dito- diri
Diyan- dira
Doon- didto
At- kag

43. WARAY-WARAY
Tinutukoy din bilang Winaray o L(in)eyte-Samaranon) ay
isang wika sa mga lalawigan ng Samar, Hilagang Samar,
Silangang Samar, Leyte (silangang bahagi) at Biliran.
Binubuo ng Waray, Waray Sorsogon at Masbate Soraogon.
Bisakol ang tawag sa mga wikang Waray Soesogon at
Masbate Soraogon dahil komplementaryo sila ng mga
wikang Bisaya at Bikolano.

44. WARAY-WARAY
Mga Salita:
Diri o dire – hindi
Hira o hera – sila
Maopay o maupay –
mabuti
Guinhatag o
ginhatag- binigay

45. MGA EKSPRESYONG WARAY
Magandang Umaga/tanghali/gabi- Maupay nga
(aga/udto/kulop/gab-i)
Nakakaintindi ka ba ng Waray?- Nasabut ka hin
Winaray?
Salamat:Salamat
Ang ganda-ganda mo talaga.- Kahuhusay nimo hin
duro.

46. MGA EKSPRESYONG WARAY
Mahal kita – Hinihigugma
ko ikaw o Ginhihigugma ko
ikaw o Pina-ura ta ikaw.
Tagasaan ka? – Taga diin
ka o Taga nga- in ka?
Magkano ito? – Tag pira
ini?
Ano- Nano o Anya
Sino- Hin-o
Saan – Hain
Kailan- San-o
Kailan- Kakan-o