Yüksek yapı mimarisi (Gökdelenler) üzerine hazırlanmıştır.

1. YÜKSEK YAPI
MiMARLIĞI: TEKNİK, TOPLUMSAL,
EKONOMİK
YAKLAŞIMLAR
Prof. Dr. Mehmet TUNÇER

3. Le Corbusier
 Gökdeleni ‘ CESARET, ATILGANLIK, MAHARET VE
DEHA’ olarak nitelendirmiştir.

4. Chicago-ABD

7. Frank Lloyd Wright
 Gökdeleni ‘Sokaktaki adamın ticari amaçla
sömürülmesi için yükselen ölüm tanrıları’ na
benzeterek ve ‘insan yaşamını tehdit eden iblis’
şeklinde tanımlayarak gökdelenleri reddetmiştir.

9. Antik çağda yüksek yapılar..
 Yüksek yapılar, Antik Dönemlerde Doğu ve Batı’daki
çeşitli uygarlıklarda belli formlarda çoğunlukla da
“KULE” tipi yapılar olarak görülmektedir.

10. Antik çağda yüksek yapılar
 Antik Mısır’daki piramitler, Meksika’daki Maya
Tapınakları, Babil Kulesi, Rodos Heykeli, İskenderiye
Feneri tarih içinde karşılaşabileceğimiz ilk yüksek
yapılardır.
Chichen Itza Piramidi...

13.  Bulundukları şehrin dokusuna ve karakterlerine
doğrudan etki eden, çoğu anıtsal açıdan olan bu
yapıların, günümüzdeki yüksek yapılar ile tek ortak
noktası, yapıldıkları dönemin zenginliğini ve gücünü
ifade etmeleridir.

15. CHICHEN ITZA PİRAMİDİ
 ...Chichen Itza Piramidi (M.Ö. 800 öncesi) Yucatan Yarımadası, Meksika
Chichen Itza, Maya medeniyetinin ekonomik ve politik merkezi olarak
hizmet vermiş en meşhur Maya tapınak sitesidir. Değişik yapıları ?Kukulkan
piramidi, Chac Mol Tapınağı, Bin Kolonlar Geçidi, Tutukluların Oyun Sahası?
bugün dahi harikulade bir mimari alan ve mekân düzenleme göstergesi
olarak kendini göstermektedir. Piramidin kendisi Maya tapınaklarının en
sonuncusu hiç şüphesiz en büyüğüdür.

16. Tanımlar..
 Gökdelen, çok yüksek yapı anlamına gelmektedir,
gemicilikte geminin uzun direğine verilen isimdir.
 Bir gökdelen için en düşük yükseklik 305 metre (1000
fit) olarak kabul edilmektedir.
 “Gökdelen” kelimesinin karşılığı olan İngilizce
kelime skyscraper (gök kazıyan)

17. Özellikler..
 Amerika Birleşik Devletlerin ’de, geleneksel olarak
gökdelenlerin en düşük uzunluğu 153 metre (500 fit)
olarak kabul edilmektedir.
 Çelik, güçlendirilmiş betonlar, su pompaları ve
asansörler gökdelenler için en önemli gelişmelere
sebep olmuştur.

18. Çelik strüktür
 Gökdelenlerin ağırlık taşıyan sistemleri diğer
yapılara göre büyük farklılıklar göstermektedir. 4 kata
kadar yapılar sadece duvarlardan destek alabilirler,
ancak gökdelenler çelik iskeletlerden destek almak
zorunda olan geniş yapılardır.

19.  Duvarlar bu çelik iskeletlere perde gibi asılırlar-hatta
mimaride bu çelik iskeletler tarafından desteklenen
cam kaplamalı yüksek yapılara “perde duvar” denir.
Rüzgar için ise özel durumlar göz önüne
alınmaktadır.
 İlk gökdelen olarak Şikago'da 1884-1885’te inşa
edilen on katlı “Home Insurance” binası kabul
edilmektedir.

20. İlk gökdelenler
 İlk gökdelen olarak Chicago’da 1884-1885’te inşa
edilen on katlı “Home Insurance” binası kabul
edilmektedir. Günümüz koşullarıyla ilk gökdelen ise
New York’taki “Woolworth Building” dir.
Gökdelenler 19. yüzyılın sonlarında New York, Chicago
ve Londra da, 1930 ların başından itibaren Güney
Amerika(Sao Paulo, Buenos Aires) ve Asya(Şanghay,
Hong Kong, Singapur)’da inşa edilmeye başlandı.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/fotograflar-
gezegeni/162192-dunyanin-en-yuksek-binalari-
gokdelen-resimleri.html#ixzz1eSWy5Zhn

21. Yüksek Yapılar
 Mimarlık alanında biçim
arayışlarında en çok
dikkati çeken yapı;
dünyadaki diğer yapılarla
kıyaslandığında,
sayılarının çok daha az
olmasına rağmen, çok
daha fazla tartışılan
«Yüksek Yapılar» dır.

23. Lower Manhattan

24. Sydney-Avustralya

25. Hong Kong-Çin

26. Sanayi Devrimi
 İlk çıkış noktası Amerika olan günümüz yüksek
yapılarında Sanayi Devrimi gelişmenin itici gücü
olmuştur.
 Sanayi Devrimi sonrası, üretim ve uluslararası
ticaretteki olağanüstü artış, başta Amerika Birleşik
Devletleri olmak üzere pek çok ülkede büyük sermaye
birikimlerinin oluşmasını sağlamıştır.

27. Yapı Malzeme ve Teknolojilerindeki
Gelişmeler
 19. yüzyıl sonrasında, yapısal çelik üretimi ile birlikte,
cam, asansör ve diğer yapı malzemeleri ve yapı
teknolojilerindeki gelişmeler ve mühendislik
alanındaki ilerlemelerin, sermaye birikimine sahip
grupların, şirketlerin ve ailelerin tutkuları ile
buluşması sonunda öncelikle ABD’nin Newyork ve
Chicago kentlerinde ilk yüksek yapıların yapılmaya
başladığı bilinmektedir.

28. Shibam, a town in Hadramawt, Yemen, is
considered to have the world’s oldest
skyscrapers. It has about 7,000 inhabitants
and all of the town’s house are made out of
mud bricks. Some of these structures rise 5
to 9 stories high.

30. This building NY Tribune, was built in New
York in 1873:
The Home Insurance Building was built in
1885 and demolished in 1931. Rising 10
stories high, it is considered by some to be
the father of the skyscraper."

31. Rendering of Sperry-Rand
Building on Sixth Avenue
(Emery Roth & Sons). 1961.

32. Aerial view of Midtown Manhattan looking
south showing the Rockefeller Center's new
43-story Sperry-Rand Building under
construction at center. September 1962.

33. The new face of Rockefeller Center. Aerial view of the complex
looking west showing the new 43-story Sperry-Rand Building.
March 1963.

34. Early morning view of Midtown
Manhattan looking south from Waldorf-
Astoria hotel showing Chrysler and new
Third Avenue's skyscrapers (left), the
new 59-story Pan Am Building and New
York Central Building (center) and
Empire State Building (far right).
January 1963.

35. Aerial view of Midtown Manhattan looking northwest.
February 1963. Photo: Fairchild Aerial Surveys

36. Pan Am Building
model with its heliport.
1961.

38. Leveque: The First Full Story Of Columbus’
Largest Skyscraper. Columbus Skyscrapers

39. Birdseye view of Lower Manhattan Date around 1914

41. Güç simgesi
 Geçmişteki gücün mimari simgelerinin yerini
günümüzdeki finans işletme veya medya kurumlarının
anıt/ikon yapıları almaktadır. Bu kurumların “güç”
simgesi anıtları, çoğunlukla “iş merkezleri” olan
gökdelenler şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

42. Amerikan Bankası için Manhattan One
Bryant Park’ta yapılan yeni merkez binası
tamamlanmak üzere. New York mimarlık
şirketi Cook+Fox tarafından tasarlanan 52
katlı cam ve çelik gökdelen, kentin ilk LEED
Platin sertifikalı, ülkenin de en yeşil
gökdeleni unvanlarını alacak.

43. Midtown Manhattan’ın en
büyük gelişme alanında yer alan
Amerikan Bankası Gökdeleni,
banka merkezi olarak 102.000
metrekare alanı kullanırken,
4.650 metrekare alanda yeniden
inşa edilen Henry Miller
tiyatrosu ile 93.000 metrekare
alanda da ofis ve diğer kiracılara
ev sahipliği yapacak.Amerikan
Bankası ile The Dust
Organization ortaklığında
gerçekleştirilen 1 milyar $’lık
proje, Four Times Square’de
Condé Nast Binası’nın yanında
yükselecek.

44. Plastik bir öğe!
 Dikey ikonlar olarak adlandırılabilecek, farklı
şekillerde algılanabilen ve anlamlar yüklenebilen
GÖKDELENLER, anlamlı bir mimari biçim ve plastik
bir obje olarak algılanabilir.

45.  Gökdelenler, mimari açıdan anlamlı bir biçim olarak,
insan ve toplumun plastik biçim üzerinde oluşturduğu
olguları ve biçimin toplumsal ve kültürel boyutunu
tanımlamaktadır.

46. Bina, çevreci teknolojilerle olan
entegrasyonunun başarısıyla öne çıkıyor.
Tabandan tavana yüksek performanslı
cam duvar perdesi, gelişmiş yeraltı
havalandırma sistemi ve enerji kayıplarını
önlemek üzere buz depolama sistemiyle
uyumlu biçimde çalışan bir elektrik-
ısıtma sistemi, binanın yeşil
özelliklerinden bazıları. Binada aynı
zamanda, yılda milyonlarca galon temiz
suyu kurtaracak olan, neredeyse tüm
yağmur suyu ve atık suyu tutup yeniden
kullanımını sağlayan bir sistem de yer
alıyor.

47. Binanın kesme kristal
formu, değişik açılardaki
gün ışığını tutar ve kırarken,
aynı zamanda da ışığın yola
ulaşmasını da sağlıyor.
Binanın parlak ve düzgün
dış yüzeyine karşın tabanı,
insan ölçeğiyle yakından
ilişkili biçimde doğal, toprak
bazlı malzemelerle kentsel
dokuya bağlanıyor. Yapının
6. Cadde ile 43. Cadde’nin
köşesinde “Kentsel Bahçe”
adı verilen bölümü de,
Bryant Park’ın bir
genişlemesi olarak bir ön
avlu gibi kamusal alan işlevi
görecek.
Kaynak: World Architecture
News
Çeviri: mimdap

48. Form Özellikleri
 Donald Appleyard, bazı binaların neden diğerlerinden
daha etkili, akılda kalıcı bir özellik taşıdığını salt
biçimlenme açısından araştırdığında, FORM
ÖZELLİKLERİ’nin kolay algılanabilir, akılda kalıcı ve
önemi vurgulayan bir karakter taşımasının o binanın
GÖRSEL ve SİMGESEL ETKİNLİĞİ’ni arttırdığını
saptamıştır.

50. PetronasTowers gokdelen
Petronas Towers gökdelen
Jin Mao Building

51. Empire State Building, New York'da
bir gökdelen. Bina, Manhattan, Fifth
Avenue'de 33. ve 34. caddelerin
arasında yer alır. Tam olarak adresi
350 Fifth Avenue, New York, N.Y.
10118 şeklindedir. 1 Mayıs 1931
tarihinde, o güne kadar Dünya'nın en
yüksek binası olan Chrysler
Building'in bu unvanını elinden
almıştır. Bina 102 katlı olup, 1576
merdiven basamağına sahiptir.
Yüksekliği 381 m, anten ile beraber
443,2 m'dir. World Trade Center
(Dünya Ticaret Merkezi) binasının
1972 tarihindeki açılışına kadar
Dünya'nın en yüksek binası olarak
kalmıştır.

53. Gestald ilkeleri
 Kent İçinde diğere yapılardan ayrılan ve açık, net,
farklı bir biçime sahip olan yüksek yapılar, kolaylıkla
şekil olarak algılanabilmektedir.
 Böylece GESTALD ilkelerinden «İYİ ŞEKİL OLMA»
özelliğini kazanmaktadır.

54.  Gökdelenlerin en büyük avantajları,
çok yüksek olmaları nedeniye TEK
BAŞINA DURMA ÖZELLİĞİNE
sahip olmalarıdır.

55. Burj Dubai
Burj Dubai („ arab.
„Dubai'nin Kulesi“) Dubai'de inşası
devam eden tamamlandığında
dünyanın en yüksek gökdeleni
olacak gökdelendir. Yaklaşık 800
metrelik yüksekliğe sahip ve en az
160 katlı bir gökdelen olması
beklenmektedir. Şubat 2008
itibariyle 159. kat (604,9 m)
tamamlanmıştır.
Kaynak:
http://www.msxlabs.org/forum/fot
ograflar-gezegeni/162192-
dunyanin-en-yuksek-binalari-
gokdelen-
resimleri.html#ixzz1eSWQMyB6

56. 5 Şubat 2008 itibariyle kulenin yüksekliği onun
yapıcıları tarafından 604.9 m olarak rapor
ediliyor. Toplam tamamlanmış 159 kat. Bu da
gösteriyor ki Burj Dubai dünyanın en yüksek
yapısı olan Taipei 101 (509 metre)' i geçmiş
durumda.
Şubat 2007 de, Burj dubai dünyanın en çok katlı
yapısı olan Sears Tower Sears Kulesi 'ni
geçmişti.
22 Temmuz'da BBC News 512 metre yüksekliğe
ulaşan Burj Dubai'nin dünyanın en uzun yapısı
olduğunu rapor etti. Oysa Kanada,Toronto'daki,
CN Kulesi'nin halihazırda 553 metre yükseklik
ile ayakta duran en uzun kalan yapı olmasına
rağmen.
Kaynak:
http://www.msxlabs.org/forum/fotograflar-
gezegeni/162192-dunyanin-en-yuksek-binalari-
gokdelen-resimleri.html#ixzz1eSWjDbOx

57.  Bütün içinde dikkatin tek bir nesneye odaklanması,
biçimin algılanması için önemli bir özelliktir.

58.  GESTALT ilkelerindeki şekil-zemin ilişkisi gökdelenler
ve çevresi için de düşünülebilir.
 Bununla birlikte çoğu metropol kentlerde
gökdelenlerin yapıldığı New York’ta Manhattan,
İngiltere’de Docklands, Fransa’da La Defance ve
İstanbul’daki Levent-Maslak gibi bölgeler
bulunmaktadır.

61.  Bu durumda gökdelenlerin iyi şekil olabilmesi
gerekmektedir. İşte bu yüzden New York’taki Empire
State, Chrysler, AT&T ve Hong Kong’taki Çin Bankası
gibi binaların biçim özellikleri net bir şekilde
algılanabilmektedir.

62. New York' ta bulunan Chrysler
Building dış cephesini paslanmaz
çelikle kaplamış ,kusursuz bir
görünüm ve heybet elde etmiştir.
Bina paslanmaz çelik giydirilmiş
haliyle de postmodern bir anlayışın
da simgesi haline gelmiştir.
Tip 316 paslanmaz dünyanın en yüksek gökdelenleri olan Petronas
İkiz Kuleleri, ve Jin Mao Building binalarının her ikisinin de dış
kısımlarında kullanılmıştır.

63. Dubai

64. William Pederson
 «Gökdelenlerin insan biçimcilik özellikleri» özellikleri,
bizim için aşk- nefret tesiri uyandıran bir cazibeyi
ortaya koyar. Gökdelenler, Liliput şehrindeki Güliverler
gibidir. Büyüklükleri nedeniyle korkuturlar.
 Gökdelenler dünyadaki diğer binalarla kıyaslandığında,
sayılarının çok daha az olmasına rağmen, belki de en
çok tartışılan yapı tipidir.

65. Chicago-USA

67. Amerika’nın en yeşil gökdeleni

68.  Gökdelenler
yüksek olduğu için
tartışılmaktadır.
Ne kadar yüksekse
o kadar
tartışılmaktadır.
Yüksekliğin insan
imgelemindeki
yeri, etkisi
açısından
tartışılmaktadır.

69. Yüksek yapı yarışı
Günümüzde de hemen bütün dünya kentlerinde
(Uzakdoğu ve Güney Asya kentlerinde daha yoğun
olmak üzere) bir gökdelenler yarışı şeklinde sürmekte.

71. CBD / 10 Tasarım Çin-Tayvan Pingtan Master Planı

72. Pingtan Master Planı
 10 Design Mimarlar 93 hektarlık bir araziye
önerdikleri Pingtan Master Planı için
ödüllendirildi. Pingtan yeni ticaret aksları
bağlantı merkezi olarak düşünüldü. Ancak
sadece bir ticaret merkezi olarak kalmamakta,
tiyatro, konferans salonları, sergi ve yardımcı
birimlerden oluşan, kültürel nitelikleri olan dev
bir yeni kente dönüşmekte.

74. Mimarlar: 10 Tasarım

Yer: Pingtan, Çin-Tayvan
Tasarım Ortağı: Gordon Affleck
Mimari ekip: Brian Fok Francisco Fajardo, Frisly
Colop Morales, Laura Rusconi Clerici, Lukasz
Wawrzenczyk, Maciej Setniewski Mike Kwok, Ryan
Leong, Shane Dale
Peyzaj ekibi: Ewa Koter, Fabio Pang
Yerleşim Alanı: 93 hektar
GFA: 2.315.000 m²
Fonksiyon: Çin-Tayvan Kıta Forum Merkezi,
Tiyatro, Kongre Merkezi Sergi Merkezi, Yardımcı
Ticari ve Kültürel Tesisler, 5 yıldızlı Hotel

76.  Çevredeki yağmur suyu toplama kanallarının
doğrudan bağlandığı bir suni göl ile
merkezinin oluştuğu yeni kent, 3,3 milyon
m2’lik yeni gelişme programı ile ilk etabı
gerçekleştirmek istemekte.

77.  Şeffaflık bu yeni yerleşimler için seçilen ana
tema. Yapıların yaratılan doğal ortam ile
ilişkileri ise bir başka hedef. Su kıyısı bir dizi
erişim ve kamusal etkinlik için uygun alanların
ortaya çıkmasını sağlamanın yanı sıra ana
peyzaj elemanı olarak da benzersiz bir işlev
görmekte.

81. Kaynak:Archdaily
Çeviri: Mimdap

82. Küreselleşme
 Kentleşme sürecinde, küresel – neo
liberal politikaların ve sermaye birikimlerinin kent
mekanına yansıyan uygulamalarından olan yüksek
yapılar, simgesellik, güç, prestij vb. gerçeklikleriyle
günümüzün ve geleceğin kaçınılmaz kentsel - mimari
gelişmeleridir.

83.  Yüksek yapıların mimarlık alanında da önemli
yansımalar bulan, tasarım süreçleri, teknoloji
kullanımı ve yapı malzemelerindeki yenilikler ile kendi
aralarındaki yarış tartışmalarla birlikte
sürecektir.

84.  Ülkemizde ve kentimizde her türlü kentsel gelişmenin,
bir planlama bütünlüğü içinde, eşitlikçi, kentin
değerlerine saygılı, kentsel alt yapıyı zorlayan değil
geliştiren bir politika olarak benimsenmesi ile
duyarlılıkla planlanmış kent bölgelerinde yapılacak
yüksek yapılar, başarılı tasarım ve uygulamalarla kente
değer ve zenginlik kazandıracaktır.