10-12 Kasım 2005, SAFRANBOLU, “OVPM-OWHC-OCPM (Dünya Miras Şehirleri Organizasyonu- UNESCO - Council of Europe – Safranbolu Belediyesi ve Kazakistan’ın başkenti Kazan Belediyesi tarafından düzenlenen) “WORLD HERITAGE CITIES OF EURO-ASIA INTERNATIONAL TOURISM SEMINAR”, (AVRASYA Dünya Miras Şehirleri Uluslararası Turizm Semineri)'nde, Sunulan Bildiri; “CULTURAL TOURISM AIMED CONSERVATION POLICIES FOR CESM-I CIHAN AMASRA” (ÇEŞM-İ CİHAN AMASRA’DA KÜLTÜREL TURİZM AMAÇLI KORUMA POLİTİKALARI”

1. OVPM-OWHC-OCPM (Dünya Miras Şehirleri Organizasyonu) – Council of Europe –
Safranbolu Belediyesi
AVRASYA ULUSLAR ARASI TURİZM SEMİNERİ
“AVRASYA DÜNYA MİRAS ŞEHİRLERİNDE KÜLTÜREL TURİZMİN GELİŞİMİ”
ÇEŞM-İ CİHAN AMASRA’DA KÜLTÜREL
TURİZM AMAÇLI KORUMA POLİTİKALARI
CULTURAL TOURISM AIMED CONSERVATION
POLICIES FOR “CESM-İ CİHAN AMASRA”
Mehmet TUNÇER
Doç. Dr., Şehir ve Bölge Yüksek Plancısı
Assoc. Prof. Dr. Urban and Regional Planner
10-11-12 Kasım 2005
SAFRANBOLU

2. Amasra Karadeniz kıyısında Bartın iline bağlı küçük, şirin bir
ilçedir. Yüzölçümü 118 km2 ve merkez nüfusu 6700 dür.
Location: Turkey, Karadeniz Sea shore. Bartın Province.
Area : 118 km2
Population: 6700

4. M.Ö 12.yy. da Fenike, 8.yy. da Mletos kolonisi, 306-288
yılları arasında Synoikisnos site devletinin başkenti,
Fenike; 12. Century B.C.
Miletos Colonnades; 8. Century B.C
Capital of Synoikisnos Site Country; Between 306-288

5. • Roma ve Bizans dönemlerinde (M.Ö 70 ve M.S 395-
1460) Paflagonya eyaletinin merkezi,
• 1261 yılından sonra da Cenevizlerin yaşadığı topraklar,
• Hala o medeniyetlere ait çeşitli eser veya kalıntılara
rastlamak mümkündür.
• Capital of Paflagonia in Roman and Byzantine Eras (70
BC and 395-1460 AD)
• Under the Ceneviz rule after 1261 AD.
• There are many remains and ruins from ancient times.

6. Roma Dönemi – Roman Era

7. M.Ö 306 yılına kadar SESAMOS adıyla
anılmıştır. İlçeye adını veren Kraliçe
Amastris, döneminde Amasra’da görkemli
evler ve köşkler yapılmış “Babil Asma
Bahçeleri” nin bir örneği burada yaşatılmıştır.
The town was called SESAMOS untill 306
BC. Magnificent houses and kiosks had been
constructed during the rule of Queen
Amastris, whose name is given to the Town.

8. Kuşkayası yol anıtı
Kuskayasi road monument

9. Amasra 1803

10. Sormagir Kapısı - Gate

11. İçkale
Inner
Citadel
(1846)

13. Amasra (1940)

14. Amasra (2000)

15. Koruma Kararları
Conservation Decisions

16. • İLK KORUMA KARARI : 1976 yılında,
GEEAYK tarafından alınmıştır.
• Kentin ve gelişme alanlarının büyük bir bölümü
“II. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı” ilan
edilmiş,
• 14 anıtsal, 6 sivil mimarlık örneği yapı tescil
edilmiştir.
• First conservation decision taken by the High
Council of Monuments at 1976. Most of the
urban settlements and developing areas were
declared as II. Degree Archeological Site.
• 14 monumental and 6 vernacular building
decided to be protect.

18. Boztepe

19. Kale

21. • Tarihsel doku içerisinde yeni yapılanma 3 kat ile
sınırlanmış, I. ve II. Derece Arkeolojik ve Doğal
Sit Alanları’ na yeni yapılanma yasağı
getirilmiştir.
• New constructions restricted with 3 floor in
historic sites, new constructions were forbidden at
I, II degree archaeological sites,

22. Arkeolojik sit alanları
Archaeological site areas

23. • Ancak bu yasakların izlenmemesi ve yaptırım gücünün
bulunmayışı, önerilerin plan haline getirilmesi
sürecinin yavaş işlemesi yok etmeyi hızlandırmış,
Kaleiçi ve Boztepe kesimlerindeki tarihi kentsel
dokunun köhneleşmesi, sağlıksızlaşması ve
düzlüklerdeki antik kalıntıların giderek tahribine yol
açmıştır.
• The settlements were getting dilapidated, unhealthy at
Inner Citadel and Boztepe, some of the archaeological
remains destroyed because of:

24. • There were no strict Municipal control and
monitoring,
• There were no financial and technical
assistance given by the Ministry of Culture
and Tourism,
• Time period for producing Conservation
Plan was too long.

25. • 1976 tarihinde G.E.E.A.Yüksek Kurulu tarafından
alınan koruma kararları, 1985 yılında Kültür
Bakanlığı tarafından yeniden irdelenmiştir.
• 1976 dated Conservation Decisions were reviewed
by Ministry of Culture in 1985.

26. • Bu karar sonucunda, 2. Derece Sit Alanı içerisinde
yer alan bazı alanlar, 3. Derece Sit Alanı olarak
değiştirilmiştir.
• Tekketepe Mevkii 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı’
ndan 3. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı’ na
alınmıştır.
• Some of the areas were changed from 2nd to 3rd
Degree Archaeological Sites.
• Tekketepe area was changed from 1st to 3rd
degree Archaeological Sites.

27. • Denetimli yeni yapılaşmaya izin verilmemesi,
imar planı dışında kaçak ve denetimsiz yapıların
oluşmasına, aynı zamanda bakımsızlık nedeniyle
çöküntü bölgesi niteliğinin gelişmesine neden
olmuştur.
• Without permittance of planned and controlled
new constructions; uncontrolled, unplanned,
squatter like and collapsed urban developments
emerged.

28. • 1986 yılında alınan bir karar ile; bir yıl önce
belirlenen sit alanları, Antik Liman ve Büyük
Liman çevresindeki Koruma Bandı için Koruma
Planı’ nın hazırlanarak Kurul’ a sunulması
istenmiştir.
• A decison taken in 1986; “Conservation Plan”
need to be prepared for Historical Site Areas,
Antique and Great Harbour.

29. • Koruma Kurulu raportörlerinin hazırladıkları
Rapor doğrultusunda 1990 Gün ve 1399 Sayılı
Koruma Kurulu Kararı alınmıştır.
• An important decision: 1399 Numbered and 1990
dated Conservation Council, according to the
reporters of the Conservation Directorate.

30. • Yüksek Kurul’ un 1985 tarihinde tescillediği
taşınmazların “Korunması Gerekli Taşınmaz
Kültür Varlığı” olarak tescillerinin devamına ,
• The continuation of the same buildings which
were taken under preservation at 1985 decison of
High Conservation Council of Monuments,

31. • Bu çalışmada, 1985 yılında tescil edilen bazı
korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarından
bir kısmının (8 Adet Sur Duvar Kalıntısı)
özgünlüğünü yitirmiş olduğu veya hatalı
işaretleme nedeniyle yerinde bulunmadığı
anlaşıldığından bu taşınmazların tescil kaydı
kaldırılmış,
• But, some of the monumental buildings –like 8
piece of city wall remains – have been removed
from the inventory list,

34. • 35 adet (sur, duvar kalıntısı, konut, kale burcu vd)
arkeolojik değer ile, sivil mimarlık örneklerinin
tescil edilmesine karar verilmiştir.
• Also additionally 35 (city wall remains, houses,
castle tower etc) archaeological and vernacular
assets were registered.

35. • DOĞAL, ARKEOLOJİK ve KENTSEL SİT
ALANLARI KORUMA PLANI (1986)
• NATURAL, ARCHAEOLOGICAL AND
URBAN SITE CONSERVATION PLAN
(1986)

36. • Boztepe ve Kaleiçi Mahallelerinin gerisinde kalan
düzlükler için saptanmış bulunan arkeolojik sit
alanları,
• Yöresel mimari özellikleri yansıtan Boztepe ve
Kaleiçi Mahalleleri ile Antik Liman (Küçük
Liman) ve Büyük Liman kesimi,
için plan kararları getirilmiştir.
• Plan decisions for Archaelogical site areas,
• Areas reflects vernacular architecture; Boztepe
and Inner Citadel quarters and Antique and Great
Harbour,

37. Koruma Planı yapılan kesimler
Conservation Plan Areas

38. • KÜLTÜREL TURİZM AMAÇLI
KORUMA – GELİŞTİRME POLİTİKA
ÖNERİLERİ
• POLICY PROPOSALS FOR CULTURAL
TOURISM AIMED CONSERVATION &
RENEWAL

39. • 1. ÇOK KATLI YOĞUN KENTLEŞMENİN
ÖNLENMESİ:
• Amasra yarımada üzerinde aşırı yoğun yapılaşmış ve
yapılaşmaktadır. Kentin eşsiz silueti ve zengin tarihi
dokusu çok katlı yapılaşma baskısı altındadır.
• 1. TO PREVENT MULTI-STOREY, HIGH DENSE
URBANISATION :
• Amasra high densely urbanized on a small peninsula and
this trend is still continueing. The magnificent silhuette
and historical urban structure are under pressure.

43. 2.KORUMA PLANININ YENİLENMESİ VE KENTSEL
TASARIM PROJELERİ İLE DESTEKLENMESİ:
• Koruma Planı güncelliğini yitirmiştir ve yer yer
uygulanamamaktadır. Tarihi doku içinde çöküntü alanı
niteliğindeki alanlar sağlıksız ve niteliksiz görünüm
arzetmektedir.
2. REVISING CONSERVATION PLAN, TO SUPPORT
WITH URBAN DESIGN PROJECTS :
• Conservation Plan has lost its actuallity and also not
implementable in some places. Some parts of the historical
site are unhealty, low quality detoriarated areas.

44. Bazı Özel Proje Alanları
Some Special Urban Project Areas

45. 2.1. SUR DİBİ DÜZENLEMESİ (1999-2000):
• Sur dibinde gezinti yolu düzenlemesi 1999-2002 yılları
arasında Kültür Bakanlığı, Döner Sermaye İşletmesi
(DÖSİM) tarafından projelendirilmiş ve uygulanmıştır.
• Ancak Sur Duvarları’nın geri kalan kesimleri ve
özellikle deniz ile doğrudan ilişkili Kuzey kesiminde
herhangi bir düzenleme çalışması henüz yapılamamıştır.
2.1. CASTLE WALLS ARRANGEMENT (1999-2000)
• Project and implementation is made by Ministry Of
Culture (DOSIM)
• However, at northern parts of the Castle Walls, there is
yet to be any project and arrangement works yet.

49. 2.2. BELEDİYE ÖNÜ DÜZENLEMESİ
• Amasra Belediyesi tarafından projelendirilmiş ve 2002-2003
yıllarında uygulanmıştır.
2.2. MUNICIPALITY SQUARE ARRANGEMENT:
• Project and implementation made by Amasra Municipality at
2002-2003.

53. 2.3. ÇEKİCİLER SOKAK & SUR DİBİ
DÜZENLEMELERİ
• Çekiciler Çarşısı’ nın kuzeyi ile Sur Duvarları arasında
kalan düz alanlar, açık alan olarak (yeşil+pazarlama)
düzenlenmelidir. Bu öngörünün büyük oranda son
yıllarda gerçekleştirildiği söylenebilir.
2.3. ARRANGEMENTS OF CEKICILER STREET &
CITY WALLS
• North part of “CEKICILER STREET” and between
City Walls, need to be planned and arranged as green
and open areas. Some part was planned and
implemented by Amasra Municipality in between 2002-
2003.

59. 3. AÇIK VE YEŞİL ALANLARIN
DÜZENLENMESİ
• Kaleiçi ve Boztepe’de bulunan ve kamu
mülkiyetine geçmiş olan alanlar açık/yeşil
alanlar olarak düzenlenmelidir.
3. LANDSCAPE PLANNING OF OPEN AND
GREEN AREAS
• The public owned areas in the Inner Citadel and
Boztepe, will be design and implement as
open/green areas.
• Some of them has beautiful panaromic view.

63. 4. SURLAR, GİRİŞ KAPILARI, BURÇLAR VE KEMERE’NİN
ONARIMI:
• Son yıllarda Kemere’ nin altı temizlenmiş, böylelikle Antik
Limana deniz akımı sağlanmış ve burada oluşan kirlilik ve
birikinti önlenmiştir. Fakat, anıtsal kapı ve surların onarılması,
rutubet sorunlarının önlenmesi gereklidir. Ceneviz Armaları’nın
bakım ve onarımı yapılmalıdır.
4. RESTORATION OF HISTORIC WALLS, GATES,
TOWERS AND KEMERE BRIDGE :
• Accumulation of sand and garbages under Kemere were
cleaned and sea current were obtained to the Ancient Harbour.
But, monumental gate and walls are needed to restore and
prevent humudity problems.
• Ceneviz Arms are also in need of restoration.

67. 5. ANTİK LİMAN VE BÜYÜK LİMAN KIYI
DÜZENLEMELERİNİN YAPILMASI:
• Özellikle Antik Liman ve Büyükliman kıyı
düzenlemelerinin yetersiz olduğu, özellikle turizm
mevsiminde araç ve yaya dolaşımının düzenlenmesi
gerektiği, kıyılarda yer alan yeşil alanların bakımsız,
düzensiz bulunduğu gözlenmiştir.
5. ARRANGEMENT OF ANTIQUE & GREAT
HARBOUR SEA-SHORE :
• Arrangements of Antique and Great Harbour shores have
been unsufficient, especially for tourism season it is
esential to plan the area for cars and pedestrians. Also
green areas requires landscapeplanning projects.

68. • Antik Liman ve Büyükliman (Yat Limanı Projesi)
Kıyı düzenleme projelerinin tamamlanarak
Koruma Kurulu Kararı alınması ve uygulamaya
sokulması gereklidir.
• Antique and Great Harbour (Yatch Harbour
Project) arrangement projects need to be finished
and after decision of Conservation Council need
to be implemented.

73. • Doğal değerler (orman, akarsu, su kaynağı, falez,
kıyı, dağ vd..) saptanmalı ve bir pafta üzerine
işlenmelidir. Bunlar turizm amaçlı kullanım için
korunarak geliştirilebilir. Bunun için Amasradaki
deniz-balık-kültür turizminin çeşitlendirilmesi
gerekir.
• Natural assests (forests, rivers, water sources,
shores, mountains, cliffs etc) need to be fixed.

74. • Doğa turizmi, sürdürülebilir turizm olguları araştırılmalı, potansiyeller
belirlenmelidir. Doğa yürüyüşü, dağcılık, atlı spor, yamaç paraşütü,
çim kayağı, yayla turizmi, dalgıçlık vb turizm türleri Amasra”nın kısa
olan deniz sezonunu uzatacak önlemlerdir ve giderek daha çok turist
çekebilir. Bunun için bir “TURİZM MASTER PLANI”
hazırlanmalıdır. Eko-Turizm ağırlıklı planlama çalışmaları Çevre ve
Orman Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliği ile
hazırlanmalıdır.

75. Kültürel Turizm Potansiyelleri
Potantials of Cultural Tourism

76. DOĞAL ÇEVRE
NATURAL ENVIRONMENT

79. ÇAKRAZ & BOZKÖY

80. GÜZELCEHİSAR &
KURUCAŞİLE

81. ULUYAYLA

82. ROMAN BAZİLİKA
ROMAN BASILICA

86. İLKÇAĞ TİYATROSU
ANTIQUE THEATRE

87. KİLİSE / MANASTIR
CHURCH & MONASTER

88. KUŞKAYASI YOL ANITI
KUSKAYASI ROAD MONUMENT

89. MAĞARALAR - CAVES

90. Gastronomi – Folklor