17 Mayıs 2005, ANKARA, “ULUS PANELİ”, Sunulan Davetli Bildiri, “JANSEN’DEN BUGÜNE TARİHSEL ÇEVRE KORUMA SÜRECİ VE KORUMA POLİTİKALARI”, ANKARAM PLATFORMU (14’den fazla STK’nın oluşturduğu birlik), ULUS GİRİŞİMİ, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, TMMOB, Mimarlar Odası, Ankara Şubesi, 2007, S.19-38. (Panel Konuşmaları Band Çözümü yayınlanmıştır)
4. “ Ankara, uzun tarihinin şaşırtıcı terkipleriyle
doludur. Asırlar içinde uğradığı istilalar, üst üste
yangınlar ve yağmalar, şehirde geçmiş
zamanların pek az eserini bırakmıştır. Acayip
bir karışıklık içinde bu tarih daima insanın gözü
önündedir. Türk kültürünün kendinden evvel
gelmiş medeniyetlerden kalan şeylerle bu kadar
canlı surette rastgele karıştığı, haşır neşir
olduğu pek az yer vardır... “
TANPINAR, A. H. , “Beş Şehir”, 1946.
8. “Şehirler yaşanılan zamanın in’ikaslarıdır.
Bunlar kuvvetli, vücut vermek arzusu ile
yaratılmışlarsa taştan olan ifadeleri ebedi
bir kıymeti kazanırlar. Şehirler aynı
zamanda gelecek zamanlara maziyi
tanıtan birer varlıktır. Hatta harabeleri bile
büyük bir zamana şehadet edebilirler.”
Jansen, 1932
11. “ Yeni şehircilikte yeni şehir kısımlarının
kurulmasını eski kısmın yayılışından tamamen
ayırmak lazımdır. Hatta nazari olarak eski şehir
üzerine hatti zatında bir cam levhası
kapamalıdır.
12. • Bu suretle kolaylıkla bütün gidişat takip
edilerek şehri fenalıklardan korumak kabul
olur. Eski şehre mümkün olduğu kadar
fazla el sürmemek gerekir.
Jansen, 1932
13. ATATÜRK BULVARI
• Cumhuriyet’in ilanı ve
Ankara’nın başkent
oluşu ile, Eski
Ankara’yı etkileyecek
pek çok uygulama
yapılmıştır.
14.
15. • EN ÖNEMLİ KARARLARDAN BİRİ :
Eskişehir korunacak, eskisinin üstüne değil,
yanına yeni bir kent kurulacaktır.
17. • Eskişehir:
• kendi kaderine terk edilmiş,
• yenileme, işlev değiştirme, kullanım
yoğunluğu arttırma,
• onarmadan kullanma gibi süreçlerle
değişikliğe uğramıştır
18. • Eski Ankara’da;
• Belediye ve merkezi idare tarafından
kentsel yenileme çalışmaları, yol açılması
vb uygulamalar olmuş,
19. • ancak, tarihi anıt değeri olan yapıları
onarma ve çevre ölçeğinde koruma
çabaları çok yetersiz kalmıştır.
20. • Yeni Ankara’nın eskisi üzerine değil, onun
yanında bir yere kurulması” kararı ,
geleneksel dokuyu bir açıdan koruyucu
olmuş, ama bir başka açıdan da onun
tahrip edilmesine olanak hazırlamıştır.
21. “Eğer tabiat ve araziye bağlı kalarak, ve tarihi
kıymetleri nazarı itibara alarak serbest ve
gayet tabii olarak bu vazifeyi hallediyorsa
şehrin manzarası da insanı ikna edici bir
mana kazanır. Ve bu sebepten tarihi
şehirler önünde hayran kalmaktayız.
Bilhassa en mühim şartlar olan manzara,
iklim, iktisadi ve tarihi kıymetler yeni
şehirciliğin hususiyetlerini teşkil ederler...
Jansen, 1937
22.
23. Yeni kısmın imarının tekemmül ve terakkisinden
sonra eski kısma münasip bir şekilde dikkatle
bağlamak kabul olur. Yeni ihtiyaçlara göre mesela
seyrüseferin, hissi bakımların icabatıına göre
uydurulur. En mühim nokta eski kısmın
karakterinin bozulmamasıdır. Bizim vazifemiz
onun hususiyetini istikbal için saklamaktır.
Bunda da, ufak tefek mevcut hataları nazarı
itibara almayarak bir eski şehre ait nizamname
tanzimile muvaffak olunur. Bu nizamnamede
tasavvur edilen değişikliklerin hudut ve cinsleri
kararlaştırılarak tesbit edilir.. . Jansen
24.
25.
26.
27.
28. • “Eski şehri muhafazası, eğer yeni şehir mevki
verilişi itibarı ile ayrılırsa, kendinden kabil
olur. Bu suretle bu iki kısmın karışması
tatbikat bakımından kat’iyyen hatıra
gelmez. ......Diğer cihetten bütün eski şehrin
cazibe ve güzelliği, hususiyeti kat kat
yükselen canlılık gösteren eski evlerde,
hakim olan taç, kalededir. Düz bir ovada aynı
tesirle bir şehir manzarası vücude getirmek
imkan dahilinde olmazdı.
Jansen, 1932 [
29. • Bu yüzden şehrin ve yeni kısımların inşası
tepeyi, alt yamaçları da doldurarak kabili
kıyas olmayacak bir manzara verecektir.
Eski ve yeni Ankara’nın birbirinden
tamamen ayrılmış olması ile de buna
kat’iyyen muvaffak olunamazdı”.
• Jansen, 1937
30. • Milli varlığımızı ve medeniyetimizi
bugün ve gelecek asırlarda dünyaya
tanıtan ve tanıtacak olan kıymetli
abidelerin manalı manasız bahanelerle
yıktırılması değil, bilakis beşerin ve
tabiatın tahribatına karşı titiz bir itina ile
korunulması mültezimdir; yalnız kanuni
bir vazife değil milli bir borçtur.
• 31.08.1938 Başvekil İsmet İNÖNÜ
32. HERMANN JANSEN’İN
KORUMACI YAKLAŞIMI:
• Daha önce bilinen plan ilkelerinin Ankara
Planı’nda yansıması ve Ankara Planı’na özgü
ilkeler:
• Eski dokunun sanatsal değerlerinin dikkate
alınması,
• Eski ve Yeni Kent’in birbirinden ayrılıp, birincil bir
bağlantı ile bütünleştirilerek dengenin
sağlanması,
• Tarihsel Çevre’nin yeni gelişmeyi simgesel bir
güçle yönlendirmesi,
33. • SONUÇLAR :
• Jansen Eski Ankara’yı korumak istemekte,
bunun için Yeni Şehir’i eskisinden uzakta
kurmak gerektiğini söylemektedir.
• Eski şehir’in çekim gücü olduğunu öne
sürerek eski ile yeniyi yanyana koymakta ve
geleneksel dokunun korunmasını
güçleştirecek kararlar vermiştir.
34. Belediye ise Eski Ankara’yı korumak değil ona
pek dokunmamak istemektedir. Amaç “koruma”
değil, “kısıtlı, yavaş ve parça parça imar”dır.
Çünkü Belediye ne eski Ankara’yı ihmal, ne de
onu imar edecek bir durumdadır.
Jansen ’in geleneksel dokuya karşı gösterdiği
duyarlılık, bir tarihi çevre koruma endişesinden
değil, daha çok geleneksel dokuda
uygulanabilir gerçekçi bir imar yaklaşımı
getirebilmek kaygısından ileri gelmiştir.
35. • Geleneksel dokunun korunmasını
savunan “Eski Şehir Talimatnamesi”
daha sonraki planlarda “Protokol
Sahası” olarak belirlenen alanda
uygulanmış ve bu alan o günden 1980’lere
kadar, koruma geliştirme çalışmaları bir
yana, imarı engelleyici, bozulmaya
bırakılmış bir doku haline dönüşmüştür
36.
37. • Protokol Sahası’nda koruma - geliştirme
yönünde bilinçli herhangi bir çalışma
yapılmamıştır.
38. • Plan uygulamasının bu bölgelere
ulaşamaması, kendi başına ve düzensiz
gelişmelere neden olmuştur. Yenilenmesi
gerekli alanlar yenilenmediği için bu
kesimler konut dışı kullanımlara açılmıştır
39. • Eski şehrin çevresinde gecekondulaşma
artarak sürmüş,
• bu kesim düşük gelir gruplarına terk
edilmiş,
40.
41.
42.
43. 1920-1940
. Taşhan Yıkılıp
Sümerbank inşa
edildi,
Suluhan çevresi
Tahtakale Yangını ile
yokoldu,
. Anafartalar Çarşısı,
Ulus işhanı inşa
edilerek geleneksel
doku yok edildi..
44. 1920-1940
Bedesten
Anadolu
Medeniyetleri
Müzesi olarak
restore edildi.
Kale önü açıldı..
45. • 1930 - 1950
“ Yeni Ankara ” ’nın eskisi yanında
kurulmasıyla kent bütününün tek ana
merkezi durumuna giren Ulus ve
çevresinde “ Eski Şehir - Yeni Şehir ”
bağlantıları boyunca spekülatif baskılar
yoğunlaşmış, çeşitli yenilemeler
yapılmıştır
49. • 2006 yılı nüfusu 750 000,
• Kızılay yeni merkez B
• “Protokol Alanı”nın bir kısmı (Hacı Bayram
çevresi dahil) planlanmış,
• kısmen yollar önerilmiştir.
50. • Aşırı nüfus artışları ve plan uygulama
araçlarındaki yetersizliklere bağlı olarak,
kentin sağlıklı gelişimi bu planla da
denetlenememiştir.
51. • Bölge Kat Nizamı Planı (1961-2)
• yoğunluklar arttırılmış,
• tarihi çevreye uygun olmayan gabariler
(yer yer 6-8 kat) verilerek,
• küçük tapulama parselleri birleştirilmiş ve
taban alanları arttırılmıştır.
52. • TalatPaşa Bulvarı, Ulucanlar, Denizciler
ve Anafartalar Caddeleri boyunca bu
planlar uygulanmış,
• cadde arkalarında topografyanın çok
eğimli olması,
• planın tarihi doku ile uyum sağlamaması,
mülkiyetin aşırı parçalanmış oluşu,
• kişi ve kamunun uygulama için maddi
yeterli güce sahip bulunmayışı ve benzeri
nedenlerle çok katlı yapılaşmaya
gidilememiştir.
53. • Eski Ankara: ÇÖKÜNTÜ BÖLGESİ
• cadde boyunca yapılaşan 6 - 8 katlı
bloklar ardında sıkışıp kalmış,
• kullanım değişikliği, çevre kalitesinde
düşüş,
54. sosyal dönüşüm,
doğal yıpranma,
bölüntü ve eklentilerle
çöküntü bölgesi niteliği kazanarak
günümüze kadar ulaşabilmiştir
55. • Bu bölgelerde günümüze kadar yapılan
imar uygulamaları da planla öngörülen
gelişme yönünde koruma ya da ıslah
amaçlı olmayıp, tamamen yıkıp
yenilemeye yönelik olmuştur.
56.
57.
58. YENİLEME ÖRNEKLERİ :
• Hacı Bayram çevresindeki yapıların yıkılarak,
bugünkü açık alanın oluşturulması ( 1937),
• Çok sayıda konutun kamulaştırılarak yıkılmasını
gerektiren Ulucanlar Caddesi’nin açılması
(1955),
• Kurtuluş ve Kırgız gibi pek çok nitelikli eski
Ankara Evi ile anıtsal yapıların oluşturduğu iki
mahalleyi yok ederek oluşturulan Hacettepe
Hastane Kompleksi (1967-70).
59. KÜLTÜR BAKANLIĞI ÇALIŞMALARI :
• eski eser saptama ve belgeleme (tespit ve
tescil) çalışmaları ilk olarak 1964 yılında
yapılmıştır.
60. • 1972 yılında tekrarlanmış,
• bazı yapılar tescilden düşürülerek yeni bir
tescil listesi hazırlanmıştır
61. • 1972-1979 G.E.E.A.Y.K. kararları
incelendiğinde,
1. birkaç anıtsal yapı onarım izni dışında,
doğal sit ve tek yapı tescil kararları ile
2. tescilden düşme ve yıkım taleplerine karşı
çıkan kararlar alındığı görülmektedir.
62. • Her tesbit çalışmasında bir öncekinde var
olan bazı yapılar yok olmakta ve tescilden
düşülmektedir.
63. • Tescilli yapıların tahrip edilerek ortadan
kaldırılmasının sebebi:
1. arsa spekülasyonu,
2. kamunun bu yapılara teknik ve maddi
yardımda bulunmaması,
3. sadece yasaklayıcı tedbirlerle kamu
yararı için özel mülkiyetin kısıtlanması
64. • Yeni yapılan tescil listelerinde bu yapıların
tescilden düşülmesi, yapılan
kanunsuzluğu yasallaştırmaktadır. Aynı
zamanda çevredeki diğer tescilli yapı
sahiplerine de kötü örnek olmaktadır.
65. • Tescilli yapıların özel kişiler eliyle
tahribatının yanı sıra kamunun yaptığı
yıkımlar da Ankara tarihi kent dokusu’ nun
zaman içinde yok olmasına sebep
olmaktadır.
66. • MAKRO PLANLAMA ÇALIŞMALARI
VE 1990 ANKARA NAZIM PLANI
67. • İmar ve İskan Bakanlığı (1967), il
ölçeğinde bir çalışma başlatılmıştır.
“Ankara Metropoliten Alan Nazım Plan
Bürosu” (1973) çalışmaları ile kentin
1990 “Ankara Nazım Planı”
• 1982 yılında onaylanarak yürürlüğe
girmiştir
68.
69. • ANA PLAN KARARI
• Eski Ankara üzerindeki baskıları azaltmak
ve Ulus’u koruyarak gelişmesini
sağlamak amacıyla
• MİA’ nın “ Kazıkiçi Bostanları ” na
gelişmesi
70. • Ancak, 1957 Planı ile Bölge Kat Rejimi
planlarının halen yürürlükte olmaları
nedeniyle korumaya ilişkin herhangi bir
gelişme 1980‘ lere gelinceye dek
gündeme gelememiştir
71. • Ankara Belediyesi (1979-1982)
1. Hasırcılar - Denizciler Caddesi bağlantısı
2. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi gelişme
alanı kamulaştırılarak tamamen yıkılmıştır
72. • 1957 plan kararı: Sulu Han ile Ulus Hali
üzerinden geçen kısmı Sulu Han’ ın
restore edilmesinden sonra iptal edilmiştir.
• Hasırcılar yolunun batısında kalan alan
yok edilmiştir.
73. • Hasırcılar - Osmanlı Kavşağı Planı
Yüksek Kurul görüşü alınmadan
uygulanmıştır.
74.
75. • 1979-80 : Kültür Bakanlığı ile Belediye
saptama ve belgeleme çalışmaları
Eski Ankara Evleri ve anıtsal nitelikteki tek
yapılar saptanmış,
“Geçit Dönemi Koruma Geliştirme Planı”
onaylanmıştır
76. I. , II. ve III. Derece Kentsel ve Arkeolojik
Sit Alan Sınırları, Tarihi Ticari Bölge
• (150 Hektar) imar planları uygulaması
durdurulması
• ve tarihi kent dokusunu koruyacak şekilde
koruma amaçlı imar planlarının yapılması
öngörülmüştür
77.
78. • 2863 SAYILI K.T.V.Koruma Yasası :
Sit alanlarında “Koruma Amaçlı İmar
Planlarının” yapılması yükümlülüğü
Belediyelere verildi..
79. geniş bir alanda 1957 Planı ile Kat Rejimi
Planlarının uygulaması durdurulmuştur.
80. • Talatpaşa, Ulucanlar, Hasırcılar,
Anafartalar, Denizciler, Hükümet
Caddeleri boyunca uygulama sürmüştür
81. • Yönlendirici bir makro planın olmayışı, sit
alanlarında:
• alan daraltılması,
• sit alanından çıkarılma,
• tescilden düşülme,
• Kurul Kararları alarak cadde üzerlerinde çok katlı
yapılaşmaların sürmesi
• Rant beklentisi: yapıların bakımsız
bırakılmalarına, terk edilmelerine, yakılarak yok
edilmelerine ve bu alanların çöküntü alanı niteliği
kazanmasına neden olmuştur.
83. • Ankara Tarihi Kent Dokusu Koruma ve
Geliştirme Projesini hazırlamak amacı ile,
Ankara Şehri İmar Müdürlüğü “Kentsel
Koruma Geliştirme Planlama Bürosu”
oluşturulmuştur.
84. • “Ankara Tarihi Alanlar Koruma Birimi (ATAK)” ve
Altındağ Belediyesinde de bir “Koruma Kurulu”
oluşturulmuştur.
• “Kentsel Estetik Kurul” kurulmuştur.
• Parçacı koruma planları, çevre düzenleme projeleri
hazırlanmıştır.
85. Ulus Tarihi Kent Merkezi (1986) ve Kaleiçi’ne (1987)
ilişkin Koruma amaçlı ulusal Planlama ve Projelendirme
yarışmaları açılmıştır.
Korumanın planlı ve programlı uygulanmasına yönelik
önemli bir adım atılmıştır.
90. • “Ulus Tarihi Kent Merkezi Çevre
Düzenleme Yarışması” (1986) ile
yarışmada birinciliği kazanan Prof. Dr.
Raci BADEMLİ başkanlığındaki ODTÜ
Proje Ekibi ile yapılan sözleşme
gereğince “Ulus Koruma Islah İmar Planı”
hazırlanmıştır.
91.
92.
93. • Hükümet Meydanı
• Hacı Bayram Meydanlarını
“KENT MEYDANI” olarak düzenlemek
amacıyla,
Bentderesi Caddesi üzerinde bulunan alan
“Dolmuş Durakları ve Otopark” olarak
düzenlenmiştir .
94. • Hacı Bayram Çevresinde Korumaya Yönelik
Planlama Çalışmaları
95. • Hacı Bayram Camii ve Ogüst Mabedi’ nin
bulunduğu meydan ve çevresinin 1/ 500
Ölçekli Çevre Düzenleme Projeleri Ulus
Koruma Islah İmar Planı kapsamında elde
edilmiş ve uygulamıştır.
96.
97. • Hacı Bayram Projesi’nde bu çevrede
yaşamakta olan insanlar, burayla ilgili tüm
kararlara katılmışlardır. Bu alanda
yaratılan değerin nasıl paylaşılacağına
ilişkin bir mekanizma, “Hacı Bayram
Karar Kurulu” denilen bir örgütlenme
oluşturulmuştur.
98. • Proje‘ nin uygulanmasında, Ankara Büyük
Şehir Belediyesi “Proje Demokrasisi”
adı verilen bir sistem uygulamaya
koymuştur.
99. • Bu sistemde; Hacı Bayram Projesi ile ilgili
olarak alınan her türlü karar, mekan
düzenlemesinde, kaynakların
kullanılmasına kadar, mutlaka o projenin
muhatabı olan insanların da katıldığı bir
kurul tarafından alınmış ve bu kurulun
gözetimi ve denetiminde uygulanmıştır.
100. • Bu projelendirme ve uygulama yaklaşımı
günümüzde yapılmak istenilen çalışmalar
için bir örnek oluşturmalıdır.
• (Modern Çarşı ve Hal çevresindeki
planlama ve projelendirme çalışmaları
için)
115. Ulus Projesi kapsamında ODTÜ tarafından 1/200
ölçekte yapılan bir projedir ve kısmen uygulanmıştır.
Disiplinlerarası bir ekip tarafından hazırlanmıştır.
116. Anafartalar, Koyunpazarı Caddesi, pirinç ve Saksı
Sokakları arasında kalan 5 yapı adası bir bütün olarak
ele alınmış ve alan için 1/2000 ölçekli koruma,
sağlıklaştırma ve geliştirme amaçlı avan proje
hazırlanmıştır.
117. İki yapı adasında da onarım, sağlıklaştırma ve
geliştirme amaçlı 1/50 ölçekli uygulama projeleri
hazırlanmıştır.
Bu proje de büyük oranda uygulanmıştır.
119. 1990 sonrasında Geleneksel dokunun korunmasına
yönelik 12 adet yeni proje alanı tanımlanmıştır. 54.5
hektar alanı kapsayan alan çalışmaları, 1021 ev ve
yapının fişlenmesi yapılmıştır.
120. Bu çalışmalarda mevcut 118 tescilli yapı yanısıra 106 yapı
için tescil önerisi yapılmıştır. 217 yapı için de “varolan
değerleri ve cephe özellikleri korunacak yenilecek” yapı
tanımlaması getirilmiştir.
121. Erzurum Sokak ile Kesikbaş türbesini birleştiren kuzey-
güney dolaşım aksı çevresinde “Geleneksel Doku
Geliştirme Bölgeleri” (13 adet) ve bütünüyle dönüşecek
Yeni Proje Alanları’nı oluşturmaktadır.
122. Kültür Bakanlığı tarafından “Sokak Sağlıklaştırması” başlığı
altında alınmasına karar verilen İNCİ ve DUTLU SOKAK’lar
123. Altındağ Belediyesi tarafından düzenlenmesi önerilen
Aslanhane Çarşısı ve Çevresi Projeleri kısa vadede
uygulanması düşünülen pilot projelerdir.
124. Bu proje ile Ahi Şerafettin Türbesi, Ahi Şerafettin Camii
(Aslanhane) ve Kesik baş Türbesi’nin çevreleri ile birlikte
ele alınması öngörülmüştür.
125. 2005 Yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi tasarıları:
• Ulus Çarşı Projesi yapmak üzere, tümü yarışma ile
elde edilmiş yapıların oluşturduğu Ulus Meydanı’nı
da içeren ada yok edilmek isteniyor.
126. • Yıkılması düşünülen
yapıların arasında 1937
tarihli Robert Oerley
tasarımı Hal Binası, 1947
yılında Nezih Eldem
tarafından tasarlanmış
olan Belediye Binası ve
50 yıldır Ulus Meydanı’nın
kimliğini oluşturan Ulus
Meydanı İşhanı da
bulunuyor.
128. 1. Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma-Islah Planı’nda
yer alan, “özel proje paketleri” (kentsel tasarım
alanları) belirli bir program dahilinde ele alınmalı
ve katılımcı bir süreçle uygulamaya konmalıdır.
1/500, 1/200, 1/50...1/1 ölçeklere kadar inen
projelendirme çalışmaları yapılmalıdır.
129. 2. Yerel ve merkezi yönetim birimleri (belediyeler-
bakanlık-vakıflar) eşgüdüm içinde ve birbirine destek
verecek şekilde çalışmalıdırlar. Günümüze kadar
hazırlanmış plan ve projeler derlenerek, uygulama
durumları incelenmeli ve uygulamaya sokulmalıdır.
130. 3. Korunması gerekli değerler üzerinde artık tam bir
mutabakat sağlanmalı ve en önemlilerinden
başlanılarak restorasyon, bakım, cephe düzenleme,
sağlıklaştırma uygulamaları yapılmalıdır.
131. 4. Ulus Meydanı ve çevresinde, yeni bir “Cumhuriyet
Dönemi Sit Alanı” belirlenmeli ve tescilli olmayan
korunması gerekli yapılan tescillenerek koruma altına
alınmalıdır.
132. YEREL YÖNETİMLER
5. Belediyeler bünyesindeki koruma-geliştirme birimleri
parasal ve teknik bakımdan desteklenerek
geliştirilmelidir.
Koruma konusunda sivil toplum kuruluşlarının
görüşleri alınmalı ve destekleri sağlanmalıdır.
133. SÜRDÜRÜLEBİLİR KORUMA
6. Sivil mimarlık örnekleri bir yapı stoku olarak
görülmeli ve korunması için bu yapı sahiplerine teknik
ve parasal destek sağlanmalıdır.
134. • “....eski şehirden ve onun
hatıralarından birdenbire
ayrılmak,...kimse tarafından arzu
edilemezdi ve edilmedi. Böylece Ankara
kalenin altında yayılacak, ebediyete
kadar mavi, daima parlıyan gök altında
haşmet saçacaktır.”
HERMANN JANSEN, 1932
135. • “.. eski şehrin zamanla tazyik
görmesinden kendimizi korumalıyız,
kale ve etrafındaki mozaik gibi olan
ahşap iskeletli dolma duvarlı Türk
evleri, daima hükümet merkezinin göz
bebeği olarak kalmalıdırlar..”
HERMANN JANSEN, 1932
136. Ankara'nın taşına bak
Gözlerimin yaşına bak
Ankara'nın dardır yolu
Yunan almış sağı-solu
Gelsin Kemal Paşa Kolu
Korku nedir içimizde bilinmez
Kanlı yazı alnımızda silinmez
Biz var iken, Ankara'ya girilmez."
137. KAYNAKLAR
• TUNÇER, M., Sürdürülebilir Kalkınma İçin Tarihsel Çevreyi Koruma
Politikası : Ankara, Bergama ve Şanlıurfa Örnekleri, Doktora Tezi,
AÜ, SBF.
• TANKUT, G., “JANSEN PLANI: Uygulama Sorunları ve Cumhuriyet
Bürokrasisinin Kent Planına Yaklaşımı”, Tarih İçinde Ankara
Semineri, 1981., ODTÜ, Ankaralılar Vakfı. Ank. 2000.
• ANKARA İMAR PLANI, 1937, S.5, Alaeddin Kıral Basımevi,
İstanbul. (Hermann Jansen’in Ankara İmar Plan Raporu, Türkçe
Çevirisi)
• Ankara Kalesi Koruma Geliştirme İmar Planı, Projesi, Yarışma
Şartnamesi, Ank. 1987.
• Mehmed Kemal, 1983, Türkiye’nin Kalbi Ankara
• ÖNEN, R., Ahi Şefafettin Camisi ve Çevresinin Sağlıklaştırılması
Projesi, TMMOB. MO Ank. Şb. “Kültürel Miras Sayısı”.
• http://www.ergir.com/Ankara.htm