3. 3
Hasta güvenliği;
Sağlık bakım hizmetlerinin
sunumu aşamasında,
hastaya zarar verilmesini
önlemek amacıyla
kuruluş ve çalışanların
aldığı önlemlerdir
5. 5
Institute of Medicine’ın raporuna göre
Amerika Birleşik Devletleri hastanelerinde
her gün en az 100 hasta, tıbbi hatalar
nedeni ile hayatını kaybetmekte
Donald M Berwick, Errors Today and Errors Tomorrow, New
Engl J Med, 348;2570, 2003.
6. 6
21. yüzyılın sağlık bakım
sisteminde kalite için
gereklilikler
– Güvenli
– Etkili
– Hasta merkezli
– Verimli
– Zamanında
– Eşitlikçi
8. 8
Çocuklar küçük yetişkinler değildir
Çocuklar zarar verici olaylara karşı daha
hassastırlar
– Kendi güvenliklerini kontrol etme
yetenekleri sınırlıdır.
– Yetişkine bağımlıdırlar.
9. 9
Çocuklarda ilaç hataları yetişkinlerden daha fazladır .
Çünkü:
• Dozlar standart değildir. Kiloya uygun ilaç yazılması
gerekir.
• Doz hesaplarken matematik hatalar oluşabilir.
• Süspansiyonlar sıklıkla bileşik olmak zorundadır.
• Uygun dozu ayarlayabilmek için tabletleri kesmek
gerekebilir.
• İlaç çözeltilerini hazırlarken seyreltme yanlış
yapılabilir.
• Çocuklar hataları yetişkinler kadar tolere
edemezler.
10. 10
Hasta Güvenliği İhlalleri /
Hataların Sonuçları
• Mortalite ve morbidite
• Yatış süresinde uzama
• Hasta ve hasta yakınlarına verdiği
rahatsızlık
• Hukuksal sorunlar
Pronovost et al. Defining and measuring patient safety. Crit Care Clin 2005; 21:1-19.
11. 11
Temel Nedenler
• İnsan faktörü
– Yorgunluk
– Yetersiz eğitim
– İletişim yetersizliği
– Güç/Kontrol
– Zamansızlık
– Yanlış karar
– Mantık hatası
– Tartışmacı kişilik
• Kurumsal faktörler
– İş yeri yapısı
– Politikalar
– İdari/finansal yapı
• Liderlik
– Geri dönüm
– Konularda yetersizlik
– Personelin yanlış
dağıtımı
• Teknik faktörler
– Yetersiz otomasyon
– Yetersiz cihazlar
– Eksik cihazlar
– Karar verme destek
eksikliği
– İntegrasyon eksikliği
McNutt et al., JAMA 2002
12. 12
Hasta güvenliği ile ilgili çalışmalar yoğun
bakım ünitesinde çalışan doktorlar ve
hemşireler arasındaki zayıf iletişimin bu
ünitelerdeki kritik olaylar altında yatan
en yaygın neden olduğunu göstermiştir.
Reader et al. 2007
13. 13
Hekimler
• Çok önemli %81.7
• Önemli %16.7
• Önemsiz %1.6
Hemşireler
%95.2
%3.7
%1.1
Hasta Güvenliği Önemli mi?
VanGeest and Cummins, An educational needs assessment for improving patient safety,
National Patient Safety Foundation, White Paper Report 3, 2003.
14. 14
Yenidoğan Yoğun bakım Üniteleri
Medikal hatalar YDYB ünitelerinde sıktır ve çoğunlukla bu
durum bebeğin zarar görmesi ile sonuçlanır.
İnternet tabanlı gönüllü hata raporlama sisteminde
yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde meydana gelen hatalar
şöyle sıralanmakta:
• En sık görülen hatalar yanlış ilaç, doz , zamanlama ve
infüzyon hızı % 47
• Hasta kimliğini yanlış belirleme %11 özellikle yanlış bebeği
anneye emzirmesi için verme
• Hatalı yada geç tanılama % 7
• Hatalı işlem yada tekik % 4
Suresh G, Horbar JD, Plsek P, et al. Voluntary anonymous reporting of medical errors for neonatal
intensive care. Pediatrics. 2004;113:1609-1618.
16. 16
Hasta kimlik bilgilerinin tanımlanması ve doğrulanması
MADDE 7- (1) Hasta kimlik bilgilerinin tanımlanması ve
doğrulanması kapsamında yapılacak işlemler şunlardır:
a) Sağlık kurum ve kuruluşlarınca, hasta kimlik tanımlama ve
kimlik doğrulama ile ilgili bir süreç oluşturulur.
b) Tetkik, tedavi, cerrahi girişimler ile girişimsel işlemler
öncesinde ve ilaç, kan ve kan ürünü uygulamadan önce, klinik
testler için numune alımında ve hasta transferinde kimlik
doğrulama işlemi gerçekleştirilir.
c) Hasta kimlik tanımlama ve doğrulama işleminde hasta kol
bandı kullanılır, oda ve yatak numarası kullanılmaz.
SAĞLIK KURUM VE KURULUŞLARINDA HASTA VE
ÇALIŞAN GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI VE
KORUNMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA
TEBLİĞ
29 Nisan 2009 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 27214
17. 17
ç) Hasta kimlik tanımlama işleminde kullanılan
barkodlu kol bandında;
1) Protokol numarası (kalın ve büyük
punto),
3) Hasta adı- soyadı,
4) Doğum tarihi (gün-ay-yıl),
5) Doğum yeri,
6) Tabibin adı soyadı,
bulunmalıdır.
d) Hasta kimlik doğrulamada ise hasta adı ve
soyadına ek olarak T.C. kimlik numarası, doğum
tarihi ya da protokol numarasından biri
kullanılır.
18. 18
e) Hasta yatışlarında dört ayrı renkte kol
bandı kullanılır. Renkli kol bandı uygulamasında;
1) Normal hastalar için beyaz barkodlu kimlik
doğrulama kol bandı,
2) Alerjik hastalar için kırmızı,
3) Aynı serviste aynı isimli hasta için lacivert,
4) Diğer hastalara ve çalışanlara bulaş riski
olan hastalıklar için sarı renk kullanılması,
5) Alerjisi ve bulaş riski olan hastalar için,
beyaz bilezik üzerine, kırmızı ve sarı renkli
etiketler yapıştırılması, zorunludur.
19. 19
f) Doğumhanede numaratörlü kol bandı
uygulaması işleminde;
1) Doğum öncesi yatış işlemlerinde, iki
kol bandı hazırlanır ve kol bandından birisi
doğumdan sonra bebeğin koluna dolaşımı
engellemeyecek, bebeği rahatsız etmeyecek
ve çıkmayacak şekilde takılır.
2) Bebeğin kol bandında anne adı ve
soyadı, bebeğin doğum tarihi ve annenin
protokol numarası bulunur.
3) Cinsiyetin karışmaması için erkek
çocuklara mavi, kız çocuklara pembe kol bandı
uygulanır.
20. 20
Yenidoğan ve çocuk güvenliğinin
sağlanması
MADDE 17 - (1) Yenidoğan ve çocuk güvenliğinin
sağlanması (Pembe Kod uygulaması) için yapılacak
işlemler şunlardır:
a) Yeni doğan / bebek / çocuk kaçırılması veya
kaybolması durumlarına karşı önlem almak ve bebek
güvenliğini sağlamak amacıyla "pembe kod" uygulaması
gerçekleştirilir.
b) Pembe kod uygulamasını gerçekleştirmek için
hastane müdürünün sorumluluğunda başhemşire veya
başhemşire yardımcısı, servis hemşiresi, teknik servis
elemanı, güvenlik amiri ve güvenlik elemanlarından
oluşan bir ekip kurulur.
21. 21
c) Ekip üyelerinin görev tanımları sağlık kurum
veya kuruluşu yönetimince yapılır ve ekibe
tatbikat yoluyla gerekli eğitim verilir.
ç) Anne ve babası ayrı ya da ailevi sorunları
olduğuna dair bilgi verilmiş bebeklerin
farkındalığının ortaya konulması ve takibi için
anne, hemşire bankosuna yakın bir odada
yatırılır ve bebeğin farkındalığını ortaya
koyacak ve sadece hemşireler tarafından fark
edilecek bir belirteç oluşturulur.
22. 22
Yenidoğanda yapılan hatalar:
• Yanlış dozda ilaç uygulama
• Aspirasyona bağlı komplikasyonlar
• Kateter bağlantısının iyi yapılmamasına bağlı ciddi kan kaybı
• Süt ya da oral ilaçların IV yolla verilmesi
• İnfüzyon pompaları ile ilgili hatalar
• Anne sütlerinin yanlış hastalara verilmesi
• Kateter tespit bantlarının kesilerek çıkarılması sırasında
yaralanmalar ( kulak , parmak gibi)
Suresh et al Pediatrics 2004; 113:1609-1618
23. 23
• Uygun olmayan kan transfüzyonu
• Bebek kaçırma
• Yenidoğan sarılıklarının yetersiz tedavisi sonucu
kernikterus
• Taburculuk sırasında yanlış bebeği verme
Simpson 2006
26. 26
ÇOCUK ACİL
Çocuk acil hasta güvenliği açısından en
riskli bölümdür.
Güvenli hasta bakımı için takım çalışmasını güçlendirmek gerekir.
27. 27
Neden daha riskli?
• Çok sayıda hastanın aynı anda bakımı
gerekiyor.
• Zaman sınırlı ve yoğunluk fazla
• Sınırlı bir bilgiden tanı koyup tedaviyi
başlatmak gerekiyor.
• Çalışanlarda yorgunluk fazla
• Hastalıklar çok çeşitli
28. 28
Acil servis hataları
• Medikal hata oranı %18
• 300 hatadan biri olumsuz bir olay
yaşamıştır.
Fordyce et al 2003
29. 29
• İlaç hataları ile çalışan personelin
deneyimsiz olması (Kozer, Pediatrics, 2002), stresli
ve yorgun olması arsında pozitif
korelasyon var.(Selbst, Pediatric Emergency Care, 1999)
30. 30
• Sedasyon ve resüsitasyon uygulamaları
özellikle hataya daha yatkın.
Coté, Pediatrics, 2000
31. 31
Hataları önlemek için iletişimin
geliştirilmesi
• Hemşirelerin vardiya teslimi sırasında
içeriği standardize edilmek
• Vardiya teslimi sürecini standardize
etmek
• Hasta ve aileyi vardiya tesliminin bir
parçası olarak yerleştirmek.
Veronica D. Feeg, 2009.
40. 40
SAĞLIK KURUM VE KURULUŞLARINDA HASTA VE ÇALIŞAN
GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI VE KORUNMASINA İLİŞKİN USUL VE
ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ
29 Nisan 2009 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 27214
Sıra beklemeden kaynaklanan olumsuzlukların
önlenmesi
MADDE 14 - (1) Sıra beklemeden kaynaklanan
olumsuzlukların önlenmesi için yapılacak işlemler şunlardır:
a) Sağlık kuruluşuna müracaat eden hastalar risk gruplarına
göre değerlendirilir.
b) Yüksek riskli hastalara tedavi sürecinde öncelik tanınır.
c) Yüksek riskli ve kronik hastalığı nedeniyle, sık hastaneye
başvuran hastaların daha hızlı hizmet alması için düzenlemeler
yapılır.
ç) Hastalar, sıra beklemesi gerektiği durumlarda bekleme
nedenleri ve tahmini bekleme süreleri hakkında bilgilendirilerek,
istek halinde ilgili hizmete ulaşabilecekleri bir diğer sağlık
kuruluşuna yönlendirilir.
41. 41
ÇOCUK/BEBEK GÜVENLİĞİ
Çocuk hastaneleri onların güvenli bakım, eğitim ve
ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte ve çocuk
merkezli ortamlar olmalıdır.
Çocuk ve bebekler kesinlikle yalnız bırakılmamamalıdır.
Bebek ve çocuğun annesi veya yakını bebek / çocuğun
yanından ayrılacaksa hemşireye haber verilmelidir.
Çocuk ve bebek güvenliği için servisler kamera ile
izlenir.
43. 43
Oyuncaklar, bu konuda hazırlanmış Temizlik Talimatı
doğrultusunda temizlenmelidir.
Oyuncaklar, başka çocuk oynamadan önce Temizlik
Talimatı doğrultusunda temizlenmelidir.
Tüm ilaçlar, temizlik malzemeleri, ufak objeler,
çocukların ulaşamayacağı yerlerde tutulmalıdır.
44. 44
Düşmeler
Pediatrik Risk Faktörleri:
- Düşme öyküsü
- Yaş / Cinsiyet
- Tanı
- Bilişsel / fiziksel yetersizliği
- Fonksiyonel durum
- Hasta bakım ekipmanları
- İlaçlar (denge değiştirebilir)
- Çevresel faktörler
45. 45
Çocuk Servislerinde düşmelerin önlenmesi
Y e r l e r k a y g a n v e ı s l a k b ı r a k ı l m a m a l ı ,
Özürlü ve nörolojik hastalar gibi yataktan düşme riski
olan hastalar için geliştirilmiş ölçekler vardır. Hemşireler
bu ölçekler yardımı ile çocuğun düşme riskini belirleyip
, çocuğun bu riski konusunda hem aileye hem de
çalışanlara dikkatli olmaları için bilgi vermelidir.
Çocuklar banyoda yalnız bırakılmamalıdır.
46. 46
• Düşmeleri önlemek için koridorlara,
tuvaletlere ve banyolara özel tutunma
yerleri hazırlanmalıdır.
• Yataktan düşmeleri önlemek için gerekli
önlemler alınmalı aileler
bilgilendirilmelidir.
• Aydınlatma uygun olmalıdır.
47. 47
Yurt dışında yapılan bir çalışmada
hastanede meydana gelen düşmelerin
%82 ‘si çocuk ailesinin yanındayken
gerçekleşmiştir.
Razmus I, Wilson D, Smith R, Newman E. Falls in
Hospitalized Children. Pediatric Nursing 2006 December;
32(6):568-72
51. 51
Transport şekli
• Gönderen hastane ambulansı % 44
• Özel araç % 36
• 112 acil ambulansı % 15
• Özel ambulans ve diğer % 5
Türkiye’de hastaneler arası
pediatrik transport çalışması
Soysal DD, et al. Ulus Travma Derg 2004;10:168-72
52. 52
Türkiye’de hastaneler arası pediatrik transport
çalışması
Transport öncesi bildirim (%)
Hayır 80
Evet 20
Telefon 83
Yazılı 8
Aile 7
Soysal DD, et al. Ulus Travma Derg 2004;10:168-72
53. 53
Türkiye’de hastaneler arası
pediatrik transport çalışması
Transport öncesi bilgi verilmesi (%)
Yeterli 26
Yetersiz 32
Yok 42
Soysal DD, et al. Ulus Travma Derg 2004;10:168-72
54. 54
Pediatrik hastaların transportu sırasında mecbur
olmadıkça, hasta düz yatar pozisyonda olmamalıdır.
Sedyenin baş tarafı kaldırılmalıdır
55. 55
Acil bakım ekipmanlarının çoğu yetişkin hastalar için
düzenlenmiştir. Acil bakım personeli kendi seçeneklerini
yaratabilmelidir. Örneğin; travmalı bir çocuğun
sabitlenmesi için travma yeleği tüm vücudu
sabitlemek için kullanılabilir
60. 60
Çocuk Koltuğu Kullanımında;
Koltuk iyi tespit edilmeli,
Çocuğun pozisyonu yarı eğik (45˚C)
olmalı,
Çocuğun koltuğu büyük ise rulo haline
getirilmiş havlu veya battaniyelerle çocuk
desteklenmelidir.
62. 62
• Uyarı ışıklarının ve sirenin kullanılması
sürücülerde adrenalin deşarjı yaparak ,
sürücünün hıza olan eğilimini artırmakta ,
kan basıncı, solunum sayısı ve nabız
değerleri yükselmektedir.
63. 63
• Sesli uyaranlar epileptik hastalarda
nöbeti tetiklediği gibi, kardiyak
sorunları olan hastalarda kalp ritimlerini
bozmaktadır.
• Hastaların tranportu sırasında ekipman
kaynaklı sorunlarda ortaya çıkmaktadır (
kateter,sonda çıkması vb)
64. 64
Çok önemli prensipler
Güvenlik kültürü
Sürücülerin dikkatli olması
Araç içindeki herkesin emniyet
kemerlerini takması
Tüm ekipmanın güvenli olması
Tüm yolcular ve sürücüler için
potansiyel bir yaralanma yada kaza
riski olduğu unutulmamalıdır.
70. 70
• Hasta teslimi sırasında bakım verenler
arasında etkili iletişim geliştirilmelidir.
• Joint Commission ( JCAHO) ,rapor
edilen tıbbi hataların %80 ‘ine
iletişimdeki yetersizliklerin yol açtığını
belirlemiştir.Bunların en az yarısı hasta
teslimi sırasında olmaktadır.
71. 71
Taburculuk ve evde hasta çocuğun
güvenliği
• Çocuklara ve ailelerine , hastalığın
nedenleri, belirtileri, ailenin vereceği
ilaçlar, evde bakımı, beslenmesi
konusunda sağlık eğitimi verilmeli ve
taburculuk öncesi uygulamaları yakından
takip edilmelidir.
73. 73
Onkoloji polikliniğine gelen çocuk
hastaların aileleriyle yapılan çalışmada
ailelerin %30 unun çocuğu kemoterapi
için bazen götürmediği ve 69 hastadan
17 sinin ilaçları hatalı uyguladığı
saptanmıştır.
Taylor JA., Winter L, Geyer LJ, et al., Oral outpatient chemotherapy medication errors in children with acute
lymphoblastic leukemia. Cancer, 2006. 107(6): p. 1400-6.
74. 74
Hasta Güvenliğini İyileştirmenin Önündeki
Engeller
Sağlık hizmetinin çok karmaşık hale gelmesi
İnkar
Hata yapmaya karşı gösterilen tepki
Korku
Konu ile ilgili eğitim yetersizliği
Hataların rapor edilmesinin hiçbir şeyi değiştirmeyeceği algılaması
VanGeest and Cummins, An educational needs assessment for improving patient safety, National
Patient Safety Foundation, White Paper Report 3, 2003.
75. 75
Sistemik Yaklaşım
• Hatalar neden gelişiyor? Kanıt
toplama/araştırma fazı.
• Sistemdeki sorunlara cevap verecek
stratejilerin geliştirilmesi.
• Hasta güvenliği kültürünün geliştirilmesi.
Korkmadan-çekinmeden hataların bildirilmesi.
JM Eisenberg, Director, AHRQ, 2000
76. 76
Hasta güvenliği kültürü, hasta
güvenliğinin kurumun en öncelikli konusu
ve ortak değeri olarak kabullenilmesidir.
Cooper MD. Towards a model of safety culture. Safety Science, 2000.
Pizzi LT, Goldfarb NI, Nash DB. Promoting a culture of safety. Making Health
Care safer. AHRQ Publication O1-E058, 2001.
77. 77
Hasta Güvenliği Kültürü
Lider Davranışları
• Hasta güvenliği konusunun herkesin sahiplenmesi
gereken bir konu olduğunun ilan edilmesi,
• Hasta güvenliği konusunda liderler, çalışanlar ve
hastalar arasında açık iletişimin teşvik edilmesi,
• Çalışanlara hasta güvenliğini tehdit eden işlemleri
belirleme ve azaltma konusunda sorumluluk devri,
• Hasta güvenliği için kaynak ayrılması,
• Tüm çalışanların hasta güvenliği konusunda sürekli
eğitiminin sağlanması.
Pronovost et al, Senior executive adopt-a-work unit: A model for safety improvement.
Jt Comm J Qual Saf 2004; 30:59-68.
78. 78
• Raporlama sistemi ile ilgili çalışanların
desteklenmesi.
• Tüm diğer bölümlerle ve disiplinlerle iletişim,
işbirliği.
• Bölüm içi hemşirelik bakım süreçlerinin rutin
izlenmesi
79. 79
SONUÇ
• Çocuk hastaya bakım verirken hemşireler
kanıta dayalı ve aile merkezli bakım
vermelidirler. Aileler ve sağlık ekibi arasındaki
bu işbirliği hasta çocuğun güvenliğinin
sağlanması içinde son derece önemlidir.
• Bu bakış açısıyla ailelerin hastanelerdeki hasta
güvenliği komitelerinin üyeleri arasında yer
alması ve komitenin verimli çalışabilmesi için
aile ve sağlık personeli arasında işbirliğinin
sağlanması gerekliliği çalışmalarda
vurgulanmaktadır.
80. 80
• Çocuk hastanın güvenliğini artırmak için
aile merkezli yaklaşım sürdürülmelidir.
Bu yaklaşım sağlıklı ya da hasta çocuğun
ev ortamındaki güvenliğinin sağlanmasına
da katkıda bulunacaktır.
81. 81
• Sağlık personelinin ceza veya suçlama
korkusu olmadan problemleri nasıl
çözecekleri hakkında özgürce
konuşabildikleri karşılıklı bir güven
atmosferi olarak tanımlanan hasta
güvenliği kültürünün oluşturulması,
geliştirilmesi ve hemşirelik hizmetlerinin
sunumuna yansıtılması için stratejiler
geliştirilmelidir.
82. 82
• Hemşireler çocuk hastanın güvenliği ile
ilgili yaşadıkları sorunları paylaşmaları
ve raporlamaları için cesaretlendirilmeli
sorunların çözümünde kişilere değil
sisteme odaklanılmalıdır. Ancak bu
şekilde sorunların tespit edilmesi ve
çözülmesi mümkün olabilir. Aksi takdirde
sorunların çoğu gizli kalacak, artarak
devam edecek ve daha ciddi sonuçlara
yol açacaktır.
84. 84
“Knowing is not enough; we must apply.
Willing is not enough; we must do.”
Johann von Goethe
“Bilmek yetmez; uygulamalıyız.
İstemek yetmez; yapmalıyız.”
