მოსწავლეთა ჯგუფის პრეზენტაცია (მომზადდა პროექტ "მარტვილის" ფარგლებში)

1. ჩქვალერის საჯარო სკოლა
VIII კლასი
ფოლკლორისტები
2014

2. ლეგენდები მარტვილზე

3. ლეგენდა მარტვილზე
მარტვილს მრავალი საინტერესო ლეგენდა
უკავშირდება.
,,ბჟა დიდა რე ჩქიმი, თუთა - მუმა ჩქიმი, ჭიჭე,
ჭიჭე მურიცხეფი - და დო ჯიმა ჩქიმი“ (მზე
დედაა ჩემი, მთვარე-მამაჩემი, პატარ-პატარა
ვარსკვლავები და-ძმებია ჩემი). განსაკუთრებით
გამორჩეული იყო მზისა და ხის კულტები.
მარტვილის მუხაში, ჭყონდიდში, მუხის
უკვდავებასა და სიკეთეში ხალხი მზის სულსა
და სახიერებას ხედავდა.

4. ლეგენდის მიხედვით:
 მუხა ისეთი მაღალი და დიდი ყოფილა, რომ
ერთი ტოტი მდინარე აბაშის ნაპირებამდე
ჩადიოდა. კარგი ვაჟკაცები მისი ტოტით
ამოდიოდნენ თურმე იმ მაღალ გორაკზე, სადაც
ახლა მარტვილის მონასტერია განთავსებული
 სწორედ ეს მუხა ყოფილა სარიტუალო,
საკულტო ბომონი
 ხალხს იგი კერპად, მზის ძალით შემოსილ
ადგილის დედად მიაჩნდა

5. რიტუალი ასე იწყებოდა:
 მუხის ძირას განთავსებულ ქვის სავარძელში
ქურუმი მჯდარა
 ამაღლებულ კვარცხლბეკზე სამსხვერპლოს
გვერდით მზის გამოსახულებიანი ქვის დიდი
ლამბაქი ყოფილა
 ლამბაქს ხვრელები ჰქონია, საიდანაც მუხის
ფესვებთან ჩადიოდა მსხვერპლის სისხლი
 თავყრილობა მუხის გარშემო მის
პატივსაცემად "ბჟაშდღას" - მზის დღეს -
იმართებოდა
 ქურუმები აღავლენდნენ ლოცვას
 ხალხი იჩოქებდა და ემთხვეოდა მიწას

6. მსხვერპლშეწირვა
 ბჟაშდღას შეკრებაზე კენჭისყრით აირჩევდნენ სამი თვის
დედისერთა ჩვილს, რომელიც მშობლებს ნებაყოფლობით
უნდა შეეწირათ მსხვერპლად მუხისთვის
 დედა ყვავილებით მორთული ჩვილით ჯდებოდა ეტლში,
რომელსაც სიმღერითა მიჰყვებოდა ხალხი
 ქურუმი შემოატარებდა მუხის ხეს დედა–შვილს
 შემდეგ დედას აძლევდნენ ოქროსტარიან დანას, დედა
სამსხვერპლოზე ყელს გამოღადრავდა მას
 ჩვილის სისხლით ირწყვებოდა მუხის ფესვები
 ყელგამოღადრულ ბავშვს აწვენდნენ სპეციალურ ემბაზში,
ბალზამში შეახვევდნენ და ცეცხლს უკიდებდნენ
 თუ ცეცხლი თავისუფლად გაივლიდა მუხის ფოთლებს
შორის, ის წელი ბედნიერი და ნაყოფიერი იქნებოდა

7. მეორე ლეგენდის მიხედვით:
 დედა, რომელსაც კენჭისყრით ერგო შვილის
მსხვერპლად შეწირვა, წინ აღუდგა ხალხს
 არ ემეტებოდა ჩვილი სამსხვერპლოდ.
 დედა ძალით ჩასვეს ყრმით ეტლში და აიყვანეს
ჭყონდიდის მაღლობზე. მან უარი თქვა შვილის
მსხვერპლად შეწირვაზე
 ქურუმებმა დედა ტრაპეზთან დააჩოქეს, ძალით დანა
გააყრევინეს შვილისათვის. მიათრიეს მუხასთან,
შვილის სისხლით შეღებინეს მუხის ფესვები
 შემდეგ თვითონვე აიტანეს ჩვილი ტრაპეზზე,
ბალზამში შეახვიეს და დაწვეს
 ურჩი დედა ქურუმებმა მოკლეს

8. ხალხს უნახავს იმავე ღამეს:
 მთავარ გალავანზე გადმოდგა დედა,
რომელსაც ერთი დღის განმავლობაში თმა
გასთეთრებოდა
 გაჰყვიროდა სასოწარკვეთილი დედა:
„მა რვილი, სკუა!“ (მე მოგკალი, შვილო)
 ხალხი ირწმუნება, რომ სწორედ განწირული
დედის სიტყვებიდან წარმოდგა ქალაქის
სახელწოდება „მარტვილი“