3. ჭყონდიდი-
წარმართული რელიგიური ცენტრი
მაღალ ბორცვზე იდგა ბომონი-ჭყონის
უზარმაზარი ხე
იგი წარმოადგენდა ნაყოფიერების,
გამრავლებისა და ოჯახის კეთილდღეობის
მფარველ კაპუნიას წარმართულ სალოცავს
პირველი ეკლესია სწორედ ამ ადგილას
აშენებულა ანდრია პირველწოდებულის
სახელზე
4. მარტვილის ტაძარი
აშენდა მე-7 საუკუნეში
ტრაპეზი დაფლულ სიწმინდეს-მოჭრილი მუხის
ფესვებს დაეფუძნა
ტაძარი თავდაპირველად ჯვრის ტიპის ნაგებობა
ყოფილა
ტაძარი ძლიერ დააზიანა თურქ-არაბთა შემოსევებმა
5. გიორგი მეორის დაინტერესება
მარტვილის ტაძრით
Oმტრის შემოსევების შედეგად დაზიანებული
ტაძარი საფუძვლიანად შეაკეთებინა მეფე
გიორგი მეორემ
O„ქართლის ცხოვრების“ მიხედვით, აფხაზთა
მეფე გიორგი მეორე მარტვილის ტაძრის
აღმშენებელია
Oგიორგი მეფემ ტაძარი საეპისკოპოსო
კათედრად გამოაცხადა
6. ჭყონდიდელთა ინსტიტუტი
Oტაძარს შერჩა სახელი მარტვილი, ეპისკოპოსებს
კი ჭყონდიდელები ეწოდათ
Oჭყონდიდელი ძველ საქართველოში
მწიგნობართუხუცესობასაც ითავსებდა
Oმარტვილის ტაძრის მღვდელმთავრები
„ჭყონდიდელ მწიგნობართუხუცესად და
ვაზირთა ყოველთა უპირველესად“
იწოდებოდნენ
7. მარტვილის ტაძარში მოღვაწეობდნენ:
Oიოანე მინჩხი - X საუკუნე
Oსტეფანე სანანოისძე ჭყოდიდელი - X საუკუნე
Oგიორგი ჭყონდიდელი-XI საუკუნე
Oიოანე მესვეტე-XI საუკუნე
O სვიმონ ჭყონდიდელი-XII საუკუნე
Oანტონ ცაგარელ-ჭყონდიდელი-XIX საუკუნე
Oრომანოზ მესვეტე- XIX საუკუნე