Προβολή παρουσίασης με πληροφορίες και φωτογραφίες από έθιμα του γάμου σε Μάνη και Καλαμάτα.

1. Το μοναδικό χαρμόσυνο γεγονός στην παλιά Μάνη
Κείμενο: Σταυριανού Κατσιρέα
Στην παλιά Μάνη δεν υπήρχαν χαρούμενες γιορτές και επέτειοι. Είχαν
καταργηθεί σχεδόν και οι ονομαστικές εορτές. Οι λύπες ήταν πολλές
περισσότερες και τα μαύρα είχαν καθιερωθεί σαν τοπική φορεσιά.
Οι μοναδικές χαρές, όπως τις έλεγαν ήταν ο γάμος και η γέννηση
αγοριού, γιατί ήξεραν πολύ καλά ότι αυτό το αγόρι βιολογικά θα
διαιώνιζε την οικογένεια, την φυλή και θα ήταν ένα ντουφέκι πάρα
πάνω στον αγώνα.

2. Τον γάμο λοιπόν τον συνδύαζαν με την αναγέννηση της οικογένειας,
της φυλής, σαν κάτι όπως ο καινούργιος χρόνος.
Χαρές λοιπόν ονόμαζαν τους γάμους. Στην παλιά Μάνη, σε καμία άλλη
περίπτωση δεν τραγουδούσαν και δεν χόρευαν, εκτός από τον γάμο. Ο
γάμος γιορταζόταν κατά τον πιο επίσημο και επιδεικτικό τρόπο, γι’
αυτό τον λέγανε και «χαρά».
Το όνομα του κοριτσιού μιας οικογένειας συνοδευότανε από την
κατάληξη …ίτσα, ενώ το όνομα της καινούργιας γυναίκας στην
οικογένεια, της νύφης, είχε το επίθετο με την κατάληξη …έισα.

3. Για το γάμο ειδοποιούνταν όλοι οι συγγενείς εγκαίρως σ’ όλα τα
χωριά. Το σπίτι του γαμπρού επισκευαζόταν και ασπριζόταν.
Επιστρατευόντουσαν όλες οι κοπέλες, συγγενείς και φιλικά πρόσωπα
για να αλέσουν το στάρι και να φτιάξουν τα ψωμιά του γάμου
ανάλογα με τους καλεσμένους.
Σαν προίκα, εκτός από τα διάφορα χωράφια που έπαιρνε η νύφη,
έπαιρνε και πολλά οικιακά σκεύη ή ρούχα ή κουβέρτες και άλλα. Στις
κουβέρτες επάνω πολλές φορές κάρφωναν με διάφορες κορδέλες
δεμένα, παλαιά νομίσματα αξίας, συνήθως ασημένια.
Πολλά απ’ αυτά δωριζόντουσαν αργότερα στην γέννηση κάποιου νέου
μέλους άλλης οικογένειας, συνήθως αγοριού, μαζί με βαμβάκι που
σήμαιναν: το παιδί να ζήσει ως τα βαθιά γεράματα έχοντας την δύναμη
του χρήματος. Πάντως και οι δύο ευχές είχαν προφανώς γεννηθεί από
τις δύο βασικές ελλείψεις των παλιών Μανιατών.

4. Όλα τα κινητά αντικείμενα της προίκας μεταφερόντουσαν με καραβάνι
από μουλάρια και άλογα στο σπίτι του γαμπρού για την καινούργια
εγκατάσταση. Τα ζώα αυτά ήταν στολισμένα με μεταξωτά μαντήλια,
χρωματιστά από καθαρό μετάξι, που ύφαιναν οι ίδιες οι μανιάτισσες
χωρίς πρόσθετα και άλλες σύγχρονες αλχημείες.
Το σημαντικότερο βέβαια στοιχείο σε μια προίκα ήταν η στέρνα. Η
“γλιστέρνα” όπως την έλεγαν, γιατί το νερό ήταν στην παλιά Μάνη
θησαυρός. Περισσότερο και από τα κτήματα και από τα σκουτιά και …
πολλές φορές και απ’ αυτή την ίδια τη νύφη.

5. Όπως λέει ο Σεφέρης:
•Σε άλλα μέρη, κυρίως μέσα Μάνης, προίκα δεν δινόταν στην
νύφη και τα έξοδα του γάμου καλύπτονταν από τα δώρα των
συγγενών του γαμπρού κυρίως.
•Οι αρραβώνες γινόντουσαν με πολύ απλό τρόπο. Πήγαιναν
μερικοί άντρες στο σπίτι της νύφης, έριχναν μερικούς
πυροβολισμούς, έπαιρναν ένα δακτυλίδι και το περνούσαν στα
δάκτυλα των αρραβωνιασμένων και μετά κερνιόντουσαν ρακί
Καλαμών.

6.
Ο αρραβωνιαστικός έβλεπε την αρραβωνιαστικιά του παρόντων των
γονέων της και αδελφών της και ποτέ μόνη. Πολλές φορές οι
αρραβώνες γινόντουσαν χωρίς να είναι παρόντες οι αρραβωνιασμένοι.
Αρκούσε να πήγαιναν δύο τρεις άντρες από το μέρος του γαμπρού στο
σπίτι της νύφης και να έριχναν μερικές ντουφεκιές.
Σε άλλη περίπτωση ήταν αρκετό να πυροβολήσει ο γαμπρός χωρίς να
πάει στο σπίτι της νύφης και να δηλώσει ότι “κρούει ντουφέκι για την
τάδε”. Αυτό όμως, γινόταν όταν οι συγγενείς της νύφης δεν ήθελαν
τον γαμπρό, γιατί ήταν αχαμνότερος, δηλαδή από αδυνατότερη
οικογένεια.
Με το βάρεμα αυτό του ντουφεκιού, τα πράγματα εξελίσσονται
σοβαρά, γιατί ο νέος δέσμευσε το κορίτσι και γιατί κανένας δεν
έπαιρνε γυναίκα άλλου χωρίς να υπολογίσει μαζί του έχθρα μέχρι
θανάτου. Επακόλουθα λοιπόν: ή γάμος με απαγωγή, ή με
συγκατάθεση ή έχθρα.

7. Οι γονείς καθόριζαν την ημερομηνία γάμου και τα παιδιά στο
διάστημα αυτό είχαν την ευκαιρία να γνωριστούν καλύτερα.
Κουμπάρος γινόταν ο νονός του γαμπρού. Οι προσκλήσεις για
τον γάμο ήταν προφορικές και οι καλεσμένοι ήταν ενημερωμένοι
σχεδόν από τους αρραβώνες για το πότε θα τελεστεί ο γάμος ο
οποίος σίγουρα θα γινόταν ημέρα Κυριακή. Την Τετάρτη πριν
τον γάμο, οι κοπέλες πήγαιναν στα σπίτια των μελλονύμφων για
να πιάσουν όπως λέγονταν το προζύμι με το οποίο θα
φτιάχνονταν οι πίτες του γάμου. Για να είναι το πρώτο παιδί του
ζευγαριού αγόρι, το αλεύρι ξεκινούσε να το κοσκινίζει ένα
αγόρι πρωτότοκο.

8. Η κουλούρα του γάμου:
Την Πέμπτη, κοπέλες, από το σόι και το περιβάλλον της νύφης,
πήγαιναν στο δάσος κι έφερναν φτέρη και άνθη με τα οποία
γέμιζαν τα μαξιλάρια και στόλιζαν το «γιούκο» της.
Την Παρασκευή γινόταν στο σπίτι της νύφης το άπλωμα των
προικιών και το απόγευμα πήγαιναν οι γυναίκες του χωριού για
να τα δουν. Το βράδυ τα δίπλωναν πάνω σε μπαούλα και το
Σάββατο το πρωί οι συγγενείς του γαμπρού πήγαιναν να τα
πάρουν με άλογα. Αφού γλεντούσαν τα φόρτωναν στα άλογα τα
οποία η μητέρα της νύφης στόλιζε με λευκά μαντήλια που έδενε
στο καπίστρι τους. Ευχόταν να είναι καλορίζικα και έφευγαν.

9. Την Κυριακή το γλέντι ξεκινούσε απ’ το πρωί.
Αρχιζαν μετά τις δέκα η ώρα να καταφθάνουν στο σπίτι του γαμπρού
και της νύφης οι καλεσμένοι τους. Τους είχαν καλέσει από
προηγούμενες ημέρες για το γάμο και τα στεφανώματα. Όσους
καλούσαν για το γάμο έπρεπε να καθίσουν στο τραπέζι το μεσημέρι
και το βράδυ, ήταν υποχρεωμένοι να πάνε ο κάθε ένας με το
«ντενταρούκι» του. Το ντενταρούκι του γάμου, αποτελούσαν μια πίττα
(ψωμί καλοζυμωμένο και επάνω κεντημένο με άνθη και παραδόσεις
διάφορες), ένα σφάγιο, αρνί ή κατσίκι, ή κανένα κομμάτι από σφάγιο
(μπούτι) και μερικά γλυκά συνήθως δίπλες, ωραία διπλωμένα σε
τραπεζομάντιλα και τοποθετημένα όλα σε σακκούλια. Έπειτα ο
γαμπρός πήγαινε με ακολουθία να πάρει την νύφη. Αν η νύφη ήταν
από άλλο χωριό τότε πήγαιναν να την ανταμώσουν με άλογα
στολισμένα με τα καλύτερα χρωματιστά κιλίμια και μεταξωτά
μαντήλια. Έπειτα γινόταν και γλέντι τρικούβερτο ώς το πρωί.

10. Την Δευτέρα το μεσημέρι η νύφη μετά το φαγητό πρόσφερε
δώρα στην πεθερά και αν υπήρχε στην κουνιάδα της, ενώ έδινε
στους καλεσμένους από ένα μεταξωτό μαντήλι. Αργότερα
κατέβαιναν στην βρύση του χωριού όπου και έριχναν νομίσματα
για την νύφη και εκείνη τους κερνούσε νερό με ένα πήλινο
κανάτι ενώ ακολουθούσε ένα παιχνίδι το γνωστό σήμερα
μπουγέλωμα. Τις δυο επόμενες εβδομάδες, οι Κυριακές ήταν
αφιερωμένες στους γονείς της νύφης όπου γίνονταν τα
πιστόφια, δηλαδή η επιστροφή της νιόπαντρης στο πατρικό της
για να δει τους γονείς της και να γλεντήσουν για ακόμη μια
φορά.

11. Αξιοσημείωτο ήταν πως για ένα χρόνο μετά τον γάμο, το
νιόπαντρο ζευγάρι δεν θα έπρεπε να παρευρεθεί σε μνημόσυνο
ή κηδεία ούτε για ένα χρόνο να βάλουν στο στόμα τους
κόλλυβα. Ακόμη και αν τύχαιναν σε ένα τέτοιο περιστατικό
έβγαιναν από την εκκλησία ώσπου να τελειώσει. Κάποια από τα
έθιμα της Μεσσηνίας ισχύουν ακόμη άλλα όχι. Το σημαντικό
όμως είναι ότι ακόμη και σήμερα ξέρουν να δίνουν στον γάμο
την τιμή που του αξίζει και ξέρουν να γλεντούν. Έτσι ο
παραδοσιακός γάμος στην Μεσσηνία με την πινελιές
εκσυγχρονισμού συνεχίζει να είναι απλά τέλειος

16. Εργασία που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της β’ γυμνασίου του
μαθήματος Ανθολογίου της β’ γυμνασίου από τους κατώθι
μαθητές του β’3 του 1ου
γυμνασίου ζωγράφου:
•Γιάννης Πολυχρονόπουλος
•Ιουλιανός Ραχιώτης
•Κώστας Τζίμας
•Κωνσταντίνος Σερδρενές
•Στάθης Τσαμακλής