Σχέδιο εργασίας με ευρύτερη θεματική ομπρέλα: Η Προίκα

1. ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΣΕ
ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Μέλη Ομάδος:
Γεωργία Ήλκου
Ορέστης Αλεκτορίδης
Νίκος Αποστολίδης
Υπεύθυνη
Καθηγήτρια:
Τζιμπιλή Στέλλα
1ο ΓΕΛ
Νεάπολης
Σχ.ετ. 2016-17
Τμήμα Β6

2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο θεσμός του γάμου αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ελληνικής
παράδοσης, για αυτό και παρατηρείται η ύπαρξη ποικίλων εθίμων σε
όλη την επικράτεια.
Πολλά από τα έθιμα του γάμου έρχονται από το παρελθόν, αλλά
συνεχίζονται μέχρι την εποχή μας. Αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά
της χώρας μας. Η θέση της γυναίκας στα έθιμα αυτά διαφέρει από
περιοχή σε περιοχή, λόγω των στερεοτύπων που επικρατούσαν εκείνη
την εποχή. Η παρούσα εργασία αποτελεί κομμάτι της ευρύτερης
έρευνας, σχετικά με την θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία την
παλαιότερη εποχή.

3. ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
1. Προξενητής ή προξενήτρα.
Στην επαρχία, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, οι γάμοι γίνονταν με προξενιό
(συνοικέσιο). Οι οικογένειες αποφάσιζαν και μάλιστα πολλές φορές χωρίς να
ρωτηθούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Οι πατεράδες ήταν οι γενικοί
κουμανταδόροι κι αυτοί έπαιρναν τις αποφάσεις, επιβάλλοντας συχνά στην
κόρη τους να αποδεχτεί για σύζυγο κάποιο πρόσωπο που δεν ήθελε.
Το ξεκίνημα του γάμου ήταν το προξενιό, με κυρίαρχο θέμα τις
διαπραγματεύσεις για την προίκα (αναχρονιστικός θεσμός, που έφερνε σε
δύσκολη θέση τη γυναίκα και ειδικά αυτήν που ήταν από φτωχή οικογένεια
- καταργήθηκε με νόμο το 1983).

4. Η ΠΟΝΤΙΑ ΠΡΟΞΕΝΗΤΡΑ

5. ΤΟ ΠΡΟΙΚΟΣYΜΦΩΝΟ
Η σύνταξη της κόπιας ήταν πανομοιότυπη και είχε ως εξής:
ΠΡΟΙΚΟΣΥΜΦΩΝΟ
Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και του Αγίου Προκοπίου, ημείς ο ………………………………......................
και η …………………………………….................................................
Προκειμένου να υπανδρεύσομεν τη θυγατέρα μας ………………..με τον …………………………., της δίδουμε ως προίκα:
Χρήματα ………………………………(γράφονταν το χρηματικό ποσό που θα έδιναν οι γονείς της νύφης)
Ακίνητα ………………………………. (γράφονταν όλα τα κτήματα που θα ελάμβανε η κόρη)
π.χ. Έναν αγρόν με ελαιόδεντρα στη θέση ……….., έναν αγρόν ξηρικόν στη θέση …………… .
Κινητά
Ρουχισμός : Xoνδρικά ……………………. (ανάφεραν όλο το ρουχισμό που θα έδιναν) κλινοσκεπάσματα, στρώματα, μαξιλάρια, σακιά,
σακούλια, λιόπανα κλπ. Ψιλικά …………………. (ανάφεραν όλο το ρουχισμό που θα έδιναν) φορεσιές, εσώρουχα και φορέματα, καθώς
και τα υφαντά υφάσματα για υποκάμισα και φουστάνια, τις πετσέτες κλπ. .
Χαλκώματα : …………………… (έγραφαν όλα τα σκεύη της κουζίνας : μαχαίρια, κουτάλια, πιρούνια, ποτήρια, κανάτες, κατσαρόλες,
τεντζέρια και χαρανιά κλπ.
Με την ευχή μας
Ο πατέρας και η μητέρα

6. 2.«Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα»
Όταν διαβάζεται από τον ψάλτη «ο απόστολος» (η επιστολή
του αποστόλου Παύλου) ακούγεται η φράση:
«Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα». Το έθιμο λέει να
πατά το πόδι του γαμπρού η νύφη, ελαφρά βέβαια, για να του
δώσει το μήνυμα ότι δεν τον φοβάται και τόσο. Μερικοί
γαμπροί το εκλαμβάνουν ως χιούμορ. Σε άλλους όμως, δεν
αρέσει και τόσο. Έχει συμβεί να μείνουν πολλοί γάμοι στη
μέση.

7. 3.ΤΟ ΛΟΥΣΙΜΟ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ (ΦΛΩΡΙΝΑ)
Το απόγευμα του Σαββάτου (της εβδομάδας του γάμου) έρχονται οι οργανοπαίχτες.
Τους περιμένει ο βλάμης (κουμπάρος) και τους οδηγεί στο σπίτι του γαμπρού.
Στο δρόμο τραγουδούν οι φίλοι τον γαμπρού και χορεύουν. Στο κατώφλι του σπιτιού, τους
περιμένει και τους υποδέχεται η μητέρα τον γαμπρού με το ψωμί κάτω από
τη μασχάλη και κανάτα με κρασί. Το βράδυ ο γαμπρός με φίλους του πηγαίνει τους
οργανοπαίχτες στο σπίτι της νύφης και διανυκτερεύουν. Χορεύουν όλοι οι συγγενείς της
νύφης. Το γαμπρό τον πηγαίνουν οι φίλοι στο σπίτι. Το βράδυ λούζεται μετά μουσικής. Το
ίδιο και η νύφη. Έχει κοντά της την
αδελφή ή κάποια φίλη της η οποία την βοηθάει. Έτσι φεύγει το πορτοκαλί χρώμα από τα
μαλλιά της, τα οποία είχε βάψει την Τετάρτη, που της είχε στείλει ο γαμπρός τον λεγόμενο
ακνά (Λέχοβο).

8. 4.ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ
Στην Θράκη, οι προετοιμασίες του γάμου διαρκούσαν μια εβδομάδα. Το μυστήριο γινόταν την
Κυριακή μετά την Θεία Λειτουργία. Το Σάββατο συνηθίζονταν οι φίλες της νύφης να πηγαίνουν στο
σπίτι της για να της βάψουν τα μαλλιά και τα νύχια της. Μάλιστα έβαφαν και το μικρό δάχτυλο του
χεριού τους, κάτι που πιστοποιούσε πως θα ήταν μάρτυρες στο γάμο που θα ακολουθούσε.
Το βράδυ του Σαββάτου η μελλοντική νυφούλα ακολουθούσε το έθιμο που την ήθελε να κοιμάται
με δύο παιδάκια. Ένα αγόρι από την δεξιά πλευρά και ένα κορίτσι από την αριστερή, ώστε το πρώτο
μωρό που θα κάνει το ζευγάρι να είναι αγόρι και να ακολουθήσει το κορίτσι. Τα παιδάκια που
κοιμόταν μαζί της το πρωί έπρεπε να πλύνουν τα χέρια της νύφης και εκείνη με την σειρά της να τα
…ασημώσει. Αμέσως μετά άρχιζε η προετοιμασία της νύφης και το στόλισμά της με την βοήθεια
των φιλενάδων της, μέσα σε ένα εορταστικό κλίμα γεμάτο από τις νότες γαμήλιων τραγουδιών.

9. ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ

10. 5.ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ
Οι Σαρακατσάνοι δεν ζητούσαν ποτέ προίκα .Σημασία είχαν οι άνθρωποι, το ποιόν
τους και όχι η προίκα που θα τους συνόδευε. Τα κριτήρια επιλογής ήταν
κυρίως το σόι της νύφης και μετά η ομορφιά και η εργατικότητα της. Ενώ ο γαμπρός
έπρεπε να είναι ικανός στις δουλειές να ξέρει γραφή , ανάγνωση και λογαριασμό.
Το έθιμο πρόσταζε ο Σαρακατσάνος να νυμφεύετε πάντα Σαρακατσάνα και αυτό
επειδή η θέση της γυναίκας στην σαρακατσάνικη κοινωνία ,η σκληρή ζωή της ,η
ιδιορρυθμία γενικά του τρόπου ζωής της δεν άφηναν περιθώρια για επιλογή άλλης
γυναίκας εκτός από Σαρακατσάνας.
Μετά το 1960 περίπου όμως άρχισαν να γίνονται και γάμοι εκτός της
Σαρακατσάνικης κοινωνίας.

11. Σαρακατσάνικος γάμος

12. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Συμπερασματικά, παρατηρούμε πως, παρόλο που τα έθιμα διαφέρουν
από περιοχή σε περιοχή, η θέση της γυναίκας καθιστούνταν το ίδιο
μειονεκτική σε όλες τις περιοχές. Ευτυχώς, στο πέρασμα του χρόνου η
γυναίκα απέκτησε δικαιώματα με αποτέλεσμα να ισχυροποιηθεί ως φύλο
σε ευρύτερο επίπεδο και κατ’ επέκταση στον θεσμό του γάμου.
Βέβαια δεν πρέπει να παραλείψουμε πως, τα έθιμα του ελληνικού γάμου
που σώζονται εώς τις μέρες μας, έχουν τελείως συμβολικό χαρακτήρα και
πραγματοποιούνται ως μέσω τίμησης της παράδοσής μας, εφόσον
αποτελούν πολιτιστική μας κληρονομιά.

13. Παραπομπές
http://kparlapani.blogspot.gr/2010/08/blog-post_26.html
http://www.loganikos.gr/folklore/koinonikos-vios/o-gamos-
kai-ta-ethima-tou.html
http://www.emprosnet.gr/article/69986-ta-ellinika-ethima-toy-
gamoy-kai-oi-symvolismoi-toys
http://www.pontos-news.gr/pontic- article/145701/i-pontia-
proxenitra
 http://gamosthraki.weebly.com/
http://www.loganikos.gr/folklore/koinonikos- vios/o-gamos-
kai-ta-ethima-tou.html
http://www.grparadosi.com

14. Ευχαριστούμε
για την προσοχή σας!