ภาคตะวันออก เที่ยว

1. ท่องทั่วไทย 77 จังหวัด
ท่องทั่วไทย 77 จังหวัดนำเสนอประวัติคำขวัญวัฒนธรรมวังวัดธรรมชำติ
และของดีของจังหวัดต่ำงๆแยกตำมภำคเพื่อใช้เป็นข้อมูลพื้นฐำนเบื้องต้นของจังหวัดนั้นๆ
ภาคตะวันออก
1.จันทบุรี เมืองที่อุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยำกรธรรมชำติทั้งในดินและในน้ำ
คาขวัญ“น้ำตกลือเลื่องเมืองผลไม้ พริกไทยพันธุ์ดีอัญมณีมำกเหลือเสื่อจันทบูร สมบูรณ์ธรรมชำติ
สมเด็จพระเจ้ำตำกสินมหำรำชรวมญำติกู้ชำติที่จันทบุรี”
ประวัติ
จังหวัดจันทบุรีตั้งอยู่ในพื้นที่ชำยฝั่งทะเลภำคตะวันออกของประเทศไทย
เป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยำกรธรรมชำติทั้งในดินและในน้ำ
มีสภำพภูมิประเทศและภูมิอำกำศที่เอื้ออำนวยต่อกำรทำกำรเกษตรโดยเฉพำะกำรเพำะปลูกผลไม้ที่ขึ้นชื่อของจังหวัด
ได้แก่ ทุเรียนเงำะมังคุด ลำงสำดและพืชผลทำงกำรเกษตรอื่นๆเช่นพริกไทยและยำงพำรำ
ส่วนบริเวณชำยฝั่งก็มีทำกำรประมงจึงเป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยอำหำรทะเลนำนำชนิดและในอีกแง่มุมหนึ่ง
จันทบุรีคือศูนย์กลำงธุรกิจด้ำนอัญมณีที่มีชื่อเสียงแพร่หลำยไปทั่วโลก
เป็นแหล่งรวมช่ำงฝีมือในกำรเจียระไนอัญมณีและทำเครื่องประดับต่ำงๆ
ทั้งยังมีสถำนที่ท่องเที่ยวทำงธรรมชำติที่สวยงำมหลำยแห่งและมีแหล่งท่องเที่ยวอื่นๆที่น่ำสนใจมำกมำยทั้งศำสนสถำน
โบรำณสถำนและโบรำณวัตถุจึงทำให้จันทบุรีเป็นจังหวัดท่องเที่ยวที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของประเทศในปัจจุบัน
จังหวัดจันทบุรีมีเนื้อที่ประมำณ6,338 ตำรำงกิโลเมตรหรือ3,961,250ไร่ เป็นจังหวัดที่มีขนำดใหญ่เป็นอันดับ34
ของประเทศ สภำพพื้นที่ทำงด้ำนทิศเหนือและทิศตะวันออกโดยทั่วไปเป็นป่ำไม้ ภูเขำและที่รำบสูง
มีควำมสูงจำกระดับน้ำทะเลปำนกลำงประมำณ30-190เมตรเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำจันทบุรี
แม่น้ำสำยสำคัญของจังหวัดที่ไหลลงสู่อ่ำวไทยทำงทิศใต้ ส่วนทำงทิศใต้เป็นที่รำบลุ่มริมฝั่งทะเล
และบริเวณชำยฝั่งมีลักษณะเป็นอ่ำวแหลมและหำดทรำยจันทบุรีเป็นเมืองเก่ำแก่เมืองหนึ่งของภูมิภำค
เคยมีมนุษย์อำศัยอยู่ตั้งแต่ในยุคก่อนประวัติศำสตร์ ดังหลักฐำนกำรค้นพบเครื่องมือเครื่องใช้ยุคหินขัดอำยุประมำณ2,000
ปี ในเขตอำเภอมะขำมอำเภอท่ำใหม่ และที่รำบเชิงเขำที่บ้ำนคลองบอนอำเภอโป่งน้ำร้อน
โดยสันนิษฐำนว่ำเริ่มมีกำรตั้งเป็นชุมชนเมืองขึ้นเป็นครั้งแรกในช่วงประมำณพุทธศตวรรษที่18ที่บริเวณหน้ำเขำสระบำป
โดยชนพื้นเมืองกลุ่มแรกเป็นชนเผ่ำในตระกูลมอญ-เขมรหรือเรียกว่ำ“ชำวชอง”ดำรงชีพด้วยกำรเก็บของป่ำขำย
แต่ปัจจุบันพื้นที่ป่ำลดน้อยลงไปมำกเพรำะถูกแปรเปลี่ยนไปเป็นพื้นที่ทำงกำรเกษตร
และที่ดินส่วนมำกถูกจับจองโดยคนไทยและคนจีนอีกทั้งกำรเก็บของป่ำกลำยเป็นสิ่งผิดกฎหมำย
นำยพรำนชำวชองจึงต้องเปลี่ยนวิถีกำรดำรงชีพไปเป็นแรงงำนต่ำงๆในเมือง
และมีบำงส่วนที่ยังคงยึดอำชีพทำสวนทำนำอยู่ปัจจุบันชำวชองรวมตัวกันอยู่ที่บ้ำนคลองพลูกิ่งอำเภอเขำคิชฌกูฏในปี

2. พ.ศ. 2200ได้มีกำรย้ำยเมืองมำอยู่ที่บ้ำนลุ่มทำงฝั่งตะวันตกของแม่น้ำจันทบุรี
ต่อมำเมื่อกรุงศรีอยุธยำพ่ำยสงครำมและตกเป็นเมืองขึ้นของพม่ำ
สมเด็จพระเจ้ำตำกสินมหำรำชเมื่อครั้งยังดำรงตำแหน่งเป็นพระยำวชิร
-2-
ปรำกำรก็ได้นำกำลังพลประมำณ500คนตีฝ่ ำวงล้อมพม่ำออกมำทำงทิศตะวันออก
และจัดตั้งเมืองจันทบุรีเป็นแหล่งสะสมเสบียงอำหำรและกำลังพลเป็นเวลำถึง5เดือน
ก่อนนำทัพที่ประกอบด้วยไพร่พลทั้งชำวไทยและจีนจำนวนรำว5,000คนกลับไปกอบกู้กรุงศรีอยุธยำในปี พ.ศ.2310
ซึ่งกำรมีบทบำทในกำรช่วยกอบกู้เอกรำชของชำติในครั้งนั้นนับเป็นเหตุกำรณ์ที่เป็นควำมภำคภูมิใจของชำวจันทบุรี
ปัจจุบันจึงมีโบรำณสถำนและอนุสรณ์สถำนหลำยแห่งที่เกี่ยวข้องหรือจัดสร้ำงขึ้นเพื่อเป็นกำรน้อมรำลึกถึงพระมหำกรุณำธิ
คุณของสมเด็จพระเจ้ำตำกสินมหำรำชในครั้งนั้นต่อมำในสมัยพระบำทสมเด็จพระนั่งเกล้ำเจ้ำอยู่หัวรัชกำลที่3
ได้โปรดให้ย้ำยเมืองจันทบุรีไปตั้งบนพื้นที่สูงที่บ้ำนเนินวงเพื่อให้เป็นที่มั่นในกำรป้ องกันกำรถูกรุกรำนจำกชำวญวน
จนกระทั่งสมัยพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่รัชกำลที่5โปรดให้ย้ำยหัวเมืองจันทบุรีกลับมำตั้งที่บ้ำนลุ่มตำมเดิม
เนื่องจำกบ้ำนเนินวงนั้นอยู่ไกลจำกแหล่งน้ำในปี พ.ศ.2436 เกิดกรณีพิพำทระหว่ำงไทยกับประเทศฝรั่งเศส
ชำวฝรั่งเศสได้เข้ำมำยึดครองเมืองจันทบุรีไว้นำนถึง11ปี จนไทยต้องยอมยกดินแดนฝั่งซ้ำยของแม่น้ำโขงให้กับฝรั่งเศสไป
เพื่อแลกเอำเมืองจันทบุรีกลับคืนมำต่อมำในปี พ.ศ. 2476 มีกำรจัดระเบียบบริหำรรำชกำรแผ่นดินขึ้นใหม่
เมืองจันทบุรีจึงมีฐำนะเป็นจังหวัดมำจนถึงปัจจุบันชื่อเมืองจันทบุรี หรือ “เมืองจันท์” นั้นมีควำมหมำยว่ำ
“เมืองที่สงบร่มเย็นเช่นเดียวกับเมื่ออยู่ใต้แสงจันทร์”โดยมีตรำประจำจังหวัดเป็นดวงจันทร์กำลังส่องแสง
มีกระต่ำยน้อยอยู่ตรงกลำงจังหวัดจันทบุรีแบ่งเขตกำรปกครองออกเป็น9อำเภอ และ1 กิ่งอำเภอได้แก่
อำเภอเมืองจันทบุรี อำเภอท่ำใหม่ อำเภอขลุง อำเภอแหลมสิงห์ อำเภอโป่งน้ำร้อนอำเภอมะขำมอำเภอสอยดำว
อำเภอนำยำยอำมอำเภอแก่งหำงแมวและกิ่งอำเภอเขำคิชฌกูฏ
วัฒนธรรม
ศาลหลักเมือง ศำลเจ้ำพ่อหลักเมืองถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองจันท์เคียงคู่กับศำลสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯ
เป็นศำลหลักเมืองที่สร้ำงอย่ำงสวยงำมศำลเดิมนั้นสันนิษฐำนว่ำสมเด็จพระเจ้ำตำกสินทรงสร้ำงขึ้นในปี พ.ศ.2310
ต่อมำมีสภำพทรุดโทรมชำวจันทบุรีจึงร่วมกันก่อสร้ำงศำลใหม่รวมทั้งหล่อองค์เจ้ำพ่อหลักเมืองขึ้นใหม่ด้วย
โดยวำงศิลำฤกษ์เมื่อปี พ.ศ.2524ก่อสร้ำงแล้วเสร็จปี พ.ศ.2526 หลักเมืองเป็นแท่งศิลำสูง3ม..
ส่วนเจ้ำพ่อหลักเมืองเป็นเทพเจ้ำจีน
ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ศำลสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯเป็นสถำนที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของเมืองจันท์
บ่งบอกถึงควำมผูกพันของชำวเมืองนี้ที่มีต่อพระเจ้ำ:ศำลสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯ
เดิมเป็นศำลไม้อยู่ข้ำงศำลเจ้ำพ่อหลักเมืองต่อมำในปี 2463 สมัยม.จ. สฤษดิเดชชยำงกูร
เป็นสมุหเทศำภิบำลมณฑลจันทบุรี ได้สร้ำงศำลขึ้นใหม่บริเวณด้ำนหน้ำค่ำยทหำรกองพันนำวิกโยธิน
คนละฝั่งถนนกับศำลเจ้ำพ่อหลักเมืองโดยอำศัยอำคำรเป็นศำลำคอนกรีตสี่เหลี่ยมจตุรมุข

3. มีบันไดด้ำนหน้ำและด้ำนข้ำงรวม3ด้ำน
กรมศิลปำกรเป็นผู้ออกแบบ ภำยในเป็นที่ประดิษฐำนเทวรูปซึ่งเป็นเทพเจ้ำประจำพระองค์พระเจ้ำตำก
ขณะนั้นยังไม่มีพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯ ประดิษฐำนเช่นปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2534
ชำวจันทบุรีได้ร่วมกันบริจำคเงินสร้ำงศำลสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯขึ้นใหม่อีกหลังเป็นศำลทรงเก้ำเหลี่ยมคู่กับศำลเดิม
ศำลสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯเป็นศำลทรงเก้ำเหลี่ยมหลังคำเป็นรูปพระมำลำ เป็นที่ประดิษฐำนพระบรมรูปสมเด็จพระ
-3-
เจ้ำตำกสินมหำรำชซึ่งหล่อด้วยทองเหลืองรมดำผนังภำยในเขียนลำยพุ่มข้ำวบิณฑ์ไว้อย่ำงสวยงำม
ชำวจันทบุรีถือว่ำสมเด็จพระเจ้ำตำกสินมหำรำชทรงมีพระมหำกรุณำธิคุณ ทำให้จันทบุรีเป็นที่รู้จัก
และเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศำสตร์กำรกอบกู้เอกรำชครำวเสียกรุงครั้งที่ 2
ในฐำนะเป็นฐำนที่มั่นของสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯในระหว่ำงกำรรวบรวมพลรวมถึงเสบียงอำหำร
และสถำปนำอำนำจขึ้นใหม่กล่ำวคือในปี พ.ศ. 2310 ขณะที่พม่ำล้อมกรุงศรีอยุธยำอยู่
สมเด็จพระเจ้ำตำกสินหรือพระยำวชิรปรำกำร (สิน)ในขณะนั้น
เล็งเห็นว่ำกรุงศรีอยุธยำต้องแตกพ่ำยและตกเป็นของพม่ำแน่นอนจึงรวบรวมพลทหำรไทยจีนได้ 500 คน
ตีฝ่ ำวงล้อมพม่ำทำงทิศตะวันออกโดยต่อสู้กับข้ำศึกในระหว่ำงทำงและได้ชัยชนะสำมำรถรวบรวมไพร่พลได้มำกขึ้น
พระยำวชิรปรำกำรเห็นว่ำจันทบุรีมีชัยภูมิที่เหมำะสมในทำงยุทธศำสตร์ เป็นหัวเมืองชำยทะเลที่ปลอดจำกสงครำม
ทั้งมีควำมอุดมสมบูรณ์ด้ำนพืชพันธุ์ธัญญำหำรรวมทั้งยังเป็นชุมชนชำวจีนแต้จิ๋ว
พระยำวชิรปรำกำรมีเชื้อสำยจีนแต้จิ๋วและเคยเป็นพ่อค้ำมำก่อนจึงมุ่งหวังว่ำจะได้รับควำมช่วยเหลือจำกชำวจีนเหล่ำนี้
ดังนั้นจึงใช้เมืองจันท์เป็นที่มั่น และรวบรวมหัวเมืองชำยฝั่งทะเลตะวันออกได้ทั้งหมดสำมำรถต่อเรือรบได้ 100ลำ
มีผู้สวำมิภักดิ์มำกขึ้นถึง5,000คนแล้วกลับไปตีทัพพม่ำขับไล่ออกไปจำกอยุธยำได้สำเร็จ
นับเป็นกำรกอบกู้เอกรำชของชำติกลับคืนมำได้อีกครั้ง
ศำลหลักเมือง เจ้ำพ่อศำลหลักเมือง ศำลสมเด็จพระเจ้ำตำกสินฯ พระบรมรูปพระเจ้ำตำกฯ

4. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพาณิชย์นาวี เกิดมำจำกกำรที่กรมศิลปำกร
ได้ตั้งฐำนปฏิบัติกำรโบรำณคดีใต้น้ำขึ้นที่ท่ำแฉลบและตั้งศูนย์กำรอนุรักษ์โบรำณวัตถุใต้ทะเลขึ้นที่แห่งนี้
ด้วยควำมที่มีโบรำณวัตถุใต้ทะเลอยู่เป็นปริมำณมำกนับหมื่นๆชิ้น
กรมศิลป์ จึงดำเนินกำรสร้ำงพิพิธภัณฑสถำนแห่งชำติพำณิชย์นำวีขึ้นในปี พ.ศ.2537 บริเวณค่ำยเนินวงตำบลบำงกะจะ
ออกแบบเป็นอำคำรแฝด2 ชั้นภำยในจัดแสดงนิทรรศกำรเกี่ยวกับกำรค้ำทำงเรือของไทย
มีกำรรวบรวมหลักฐำนทำงประวัติศำสตร์ที่ได้จำกกำรดำเนินงำนด้ำนกำรศึกษำค้นคว้ำวิจัยทำงโบรำณคดีใต้น้ำมำเป็นเวล
ำกว่ำ20ปี
ห้องจัดแสดง แบ่งเป็นห้องแสดงหลักกับห้องย่อยๆอื่นๆ ห้องแสดงหลักอยู่ที่ชั้น2
ซึ่งได้จัดสร้ำงเรือสำเภำขนำดเท่ำของจริงที่ผู้ชมสำมำรถเดินเข้ำไปชมภำยในลำเรือได้
เพื่อบอกถึงเรื่องรำวกำรเดินเรือและกำรค้ำขำยระหว่ำงประเทศมีหลำยห้องเช่น ห้องแนะนำปฏิบัติกำรโบรำณคดีใต้น้ำ
ให้ควำมรู้และจำลองกำรศึกโบรำณคดีใต้น้ำห้องแสดงเรือและชีวิตชำวเรือจัดแสดงเรือประเภทต่ำงๆ
ที่หำดูได้ยำกในปัจจุบันห้องคลังเก็บโบรำณวัตถุจัดแสดงโบรำณวัตถุโดยไม่กั้นกระจก
ให้เรำได้สัมผัสกลิ่นอำยวันเก่ำก่อนได้มำกขึ้น ต่อมำคือห้องบุคคลสำคัญจัดแสดงวีรกรรมของพระเจ้ำตำกสินในครำวกู้
-4-
กรุงศรีอยุธยำและห้องของดีเมืองจันท์เป็นสถำนที่ที่จัดแสดงของดีต่ำงๆของจังหวัดจันทบุรี อำทิ กำรทำเหมืองพลอย
กำรทำสวนผลไม้แหล่งท่องเที่ยวทำงธรรมชำติและเรื่องรำวของชำวชองซึ่งเป็นชนพื้นเมืองดั้งเดิมของจันทบุรีอีกด้วย
พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ผู้สนใจสำมำรถเข้ำชมได้ทุกวันพุธ-อำทิตย์หยุดวันนักขัตฤกษ์เวลำ09.00-16.00น.
วังสวนบ้านแก้ว และพิพิธภัณฑ์วังสวนบ้านแก้ว ตั้งอยู่เลขที่41 หมู่5 ตำบลท่ำช้ำงอำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี
ในสมัยก่อนเป็นที่ประทับของสมเด็จพระนำงเจ้ำรำไพพรรณี พระบรมรำชินีในรัชกำลที่7
ซึ่งประกอบไปด้วยตำหนักและอำคำรหลำยหลัง
ปัจจุบันวังสวนบ้ำนแก้วอยู่ในควำมดูแลของมหำวิทยำลัยรำชภัฎรำไพพรรณี
ควำมเป็นมำของวังสวนบ้ำนแก้วย้อนกลับไปเมื่อปี พ.ศ.2492สมเด็จพระนำงเจ้ำรำไพพรรณีฯ
ได้อัญเชิญพระบรมอัฐิของพระบำทสมเด็จพระปกเกล้ำเจ้ำอยู่หัวจำกประเทศอังกฤษกลับสู่ประเทศไทย
หลังจำกนั้นสมเด็จพระนำงเจ้ำรำไพพรรณีฯทรงมีพระรำชประสงค์ที่จะมีที่ประทับสำหรับพักผ่อนพระรำชอิริยำบถ
จึงได้ทรงสร้ำงวังบ้ำนสวนแก้วขึ้นในจังหวัดจันทบุรี
สมเด็จพระนำงเจ้ำรำไพพรรณีฯทรงกู้เงินจำกธนำคำรเพื่อซื้อที่ดินสองฝั่งคลองบ้ำนแก้วรวมเนื้อที่ทั้งหมด687ไร่
และพระรำชทำนนำมสถำนที่แห่งนี้ตำมชื่อคลองว่ำ “สวนบ้ำนแก้ว”

5. ในระยะแรกนั้นสวนบ้ำนแก้วยังมีสภำพเป็นป่ำจึงโปรดเกล้ำฯให้ทำกำรปรับที่ดิน
พร้อมกับสร้ำงที่ประทับชั่วครำวทำด้วยไม้ไผ่หลังคำมุงจำกและได้เสด็จพระรำชดำเนินไปประทับแรมครั้งแรกเมื่อวันที่20
มิถุนำยนพ.ศ.2493 ซึ่งในขณะนั้นยังไม่มีไฟฟ้ ำและน้ำประปำใช้
ต่อมำโปรดเกล้ำฯให้สร้ำงเรือนไม้หลังเล็กขึ้น2หลัง คือเรือนเทำ
ซึ่งเป็นที่ประทับของสมเด็จพระนำงเจ้ำรำไพพรรณีฯส่วนเรือนแดงเป็นที่พักของข้ำหลวงผู้ติดตำม
และมีเรือนอีกหลังหนึ่งสร้ำงแบบบังกะโลเรียกว่ำเรือนเขียวเป็นที่พักของรำชเลขำนุกำร
เรือนทั้งสำมหลังนี้นับเป็นอำคำรถำวรชุดแรกของสวนบ้ำนแก้ว
ต่อมำในปี พุทธศักรำช2515พระองค์ทรงมีพระชมมำยุสูงขึ้นและพระพลำนำมัยไม่สมบูรณ์นักดังนั้น
เมื่อรัฐบำลได้กรำบบังคมทูลพระกรุณำขอรับพระรำชทำนที่ดินสวนบ้ำนแก้วเพื่อจัดตั้งวิทยำลัยครูจันทบุรี
พระองค์จึงได้พระรำชทำนสวนบ้ำนแก้วแก่กระทรวงศึกษำธิกำรเพื่อเป็นกำรพระรำชทำนโอกำสทำงกำรศึกษำแก่ประชำชน
ในจังหวัดจันทบุรี และได้ย้ำยไปประทับณวังศุโขทัยจวบจนวำระสุดท้ำยของพระองค์
-5-
พิพิธภัณฑ์สถำนแห่งชำติพำณิชย์นำวี วังสวนบ้ำนแก้วและพิพิธภัณฑ์วังสวนบ้ำนแก้ว
โบราณสถานค่ายเนินวงเป็นค่ำยเก่ำแก่สร้ำงในรัชสมัยรัชกำลที่3ที่โปรดเกล้ำฯให้เจ้ำพระยำพระคลังสร้ำงขึ้น
เมื่อวันที่ 9 มกรำคมพ.ศ. 2377 โดยรื้อศิลำแลงและอิฐของกำแพงจำกเมืองจันทบุรีไปสร้ำง
เพื่อป้ องกันกำรรุกรำนของชำวญวนบนกำแพงค่ำยวำงปืนใหญ่เรียงรำยอยู่โดยรอบหลำยสิบกระบอก
ภำยในค่ำยเป็นที่ตั้งของสำนักงำนโบรำณคดีใต้น้ำกรมศิลปำกรและพิพิธภัณฑ์สถำนแห่งชำติพำณิชย์นำวี

6. พื้นที่ภำยในกำแพงเมืองมีขนำด270ไร่เศษสร้ำงเป็นกำแพงสูงประมำณ6เมตรมีป้ อม คู และประตูสี่ทิศ
รวมทั้งมีปืนใหญ่แบบโบรำณตั้งเรียงรำยตำมช่องใบเสมำแต่เดิมมีหญ้ำขึ้นรกทึบบำงส่วนพังทลำยลง
ปัจจุบันแนวกำแพงและตัวป้ อมได้บูรณะขึ้นใหม่
โบราณสถานเมืองเพนียด เพนียดเป็นชุมชนโบรำณที่พบหลักฐำนทำงโบรำณคดี
ประวัติศำสตร์ที่สำคัญจำกจำรึกภำษำขอมอำยุรำวพ.ศ.800-1000ได้กล่ำวว่ำบริเวณที่ตั้งโบรำณสถำนเพนียดนั้น
เดิมเป็นที่ตั้งเมืองจันทบุรีในยุคแรก ซึ่งขอมถือเป็นแหล่งอำรยธรรมที่สำคัญเมืองหนึ่งของอำณำจักรกัมพูชำ
โดยมีเจ้ำผู้ครองนครทำกำรปกครองอย่ำงอิสระ
ได้มีกำรติดต่อกับอินเดียและรับเอำวัฒนธรรมของอินเดียเข้ำมำใช้ในวิถีชีวิตเนื่องจำกเป็นบริเวณที่มีเรือสำเภำ
ผ่ำนเป็นไปมำค้ำขำยกับจีนและอินเดีย ดังนั้นชำวพื้นเมืองคือชำวชองและชำวขอม
โบรำณสถำนเพนียด โบรำณสถำนค่ำยเนินวง แนวกำแพงโบรำณสถำนค่ำยเนินวง
-6-
อู่ต่อเรือพระเจ้าตาก หรือ อู่ต่อเรือเสม็ดงาม ตั้งอยู่ที่บ้ำนเสม็ดงำมตำบลหนองบัวอำเภอเมือง
ห่ำงจำกอำเภอเมือง 11 กิโลเมตร
สันนิษฐำนว่ำเป็นสถำนที่ซึ่งสมเด็จพระเจ้ำตำกสินมหำรำชใช้เป็นอู่ต่อเรือเมื่อครั้งเตรียมยกทัพไปตีพม่ำเพื่อกู้เอกรำชชำติไ
ทย เมื่อ พ.ศ. 2310 หน่วยโบรำณคดีใต้น้ำ กองโบรำณคดี กรมศิลปำกร
ได้ขุดค้นซำกเรือและตรวจสอบชั้นดินทำงโบรำณคดีตำมริมฝั่งอ่ำว
พบแอ่งน้ำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ำลักษณะคล้ำยอู่เรืออยู่หลำยแห่ง พร้อมทั้งส่วนประกอบต่ำง ๆ ของเรือโบรำณ
และสันนิษฐำนว่ำ น่ำจะเป็นเรือสำเภำจีนแบบฟูเจียนขนำดเล็กใช้สำหรับบรรทุกสินค้ำ มีใบสำมเสำใช้หำงเสือเรือ
ขนำดเรือยำว 24 เมตร กว้ำง 5 เมตร บริเวณใกล้เคียงมีโรงเก็บเรือจำลองและเรือของชำวบ้ำนที่เคยใช้กันในอดีต
ตึกแดง ตั้งอยู่ที่ตำบลปำกน้ำแหลมสิงห์อำเภอแหลมสิงห์บริเวณท่ำเรือแหลมสิงห์ใกล้กับคุกขี้ไก่
ห่ำงจำกตัวเมืองจันทบุรี 30กิโลเมตรสร้ำงขึ้นเมื่อพ.ศ.2436 เดิมเป็นที่ตั้งของป้ อมพิฆำตปัจจำมิตร

7. ซึ่งสร้ำงขึ้นในสมัยรัชกำลที่3ต่อมำเมื่อฝรั่งเศสเข้ำยึดเมืองจันทบุรีได้รื้อป้ อมแห่งนี้ลง
และสร้ำงตึกแดงขึ้นเพื่อใช้เป็นที่พักและกองบัญชำกำรทหำรฝรั่งเศสเป็นตึกชั้นเดียว สีแดงหลังคำมุงกระเบื้อง
คุกขี้ไก่ สร้ำงขึ้นในสมัยร.ศ.๑๑๒หรือพ.ศ.๒๔๓๖ โดยชำว"ฝรั่งเศส"สร้ำงเพื่อใช้ขังคนไทยที่จัดขืนคำสั่ง
เมื่อครั้งที่ฝรั่งเศสเข้ำยึดครอง"เมืองจันทบุรี"เมื่อ พ.ศ.๒๔๓๖ (ร.ศ.๑๑๒) ไทยกับฝรั่งเศสยกกองทหำรเข้ำสู่เมืองจันทบุรี
รวมทั้งสิ้น๖๐๐คนเศษ แยกกันอยู่๒แห่ง ฝ่ ำยไทยตั้งอยู่ที่เมืองจันทบุรีในบริเวณที่เป็น"ค่ำยตำกสิน"ส่วนฝรั่งเศสรื้อ
"ป้ อมพิฆำตปัจจำมิตร" ริมปำกน้ำแหลมสิงห์สร้ำงตึกแถวที่พักและกองบัญชำกำรเรียกว่ำ "ตึกแดง"และ
"คุกขี้ไก่"โดยฝรั่งเศสจะจับนักโทษขังไว้ในป้ อมนี้แล้วเลี้ยงไก่ไว้ข้ำงบนให้ไก่ขี้รดหัวนักโทษจึงเรียกว่ำ"คุกขี้ไก่"
อู่ต่อเรือพระเจ้ำตำก ตึกแดง คุกขี้ไก่
-7-

8. พิพิธภัณฑ์สัตว์น้าอ่าวคุ้งกระเบน จันทบุรีตั้งอยู่ที่ ศูนย์ศึกษำกำรพัฒนำอ่ำวคุ้งกระเบน
อันเนื่องมำจำกพระรำชดำริ ก่อสร้ำงเนื่องในวโรกำสที่พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช
ทรงมีพระชนมำยุครบ72พระชันษำในปี พ.ศ. 2542 กรมประมง
โดยศูนย์ศึกษำกำรพัฒนำประมงอ่ำวคุ้งกระเบนและสำนักงำนคณะกรรมกำรพิเศษเพื่อประสำนงำนโครงกำรอันเนื่องมำจำ
กพระรำชดำริ (กปร.)
ร่วมเฉลิมพระเกียรติพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวโดยดำเนินกำรก่อสร้ำงสถำนแสดงพันธุ์สัตว์น้ำในบริเวณพื้นที่โครงกำรศู
นย์ศึกษำกำรพัฒนำอ่ำวคุ้งกระเบนอันเนื่องมำจำกพระรำชดำริ กำรก่อสร้ำงสถำนแสดงพันธุ์สัตว์น้ำดังกล่ำว
ควำมทรำบฝ่ ำละอองธุลีพระบำทพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวทรงพระรำชทำนนำมสถำนแสดงพันธุ์สัตว์น้ำแห่งนี้เพื่อเป็น
ศิริมงคลว่ำ“สถำนแสดงพันธุ์สัตว์น้ำเฉลิมพระเกียรติ6รอบพระชนมพรรษำ”
สถำนที่แห่งมีภำยในอำคำรมีตู้ปลำแสดงพันธุ์สัตว์น้ำทำงทะเลที่น่ำสนใจจำกท้องถิ่นและพื้นที่ใกล้เคียงนำมำจัดแสดง มี
พันธุ์สัตว์น้ำแสดงทั้งหมด36ตู้ ในพื้นที่ระยะที่1 และพื้นที่ระยะที่2จำนวน 17 ตู้
และมีอุโมงค์ปลำขนำดใหญ่ให้เรำได้เดินชมแม้ควำมยำวไม่มำกแต่ก็สร้ำงควำมเพลิดเพลิดได้ดี
นอกจำกนี้ยังมีจุดแสดงอุปกรณ์ของใช้เครื่องใช้ในยุคก่อน และมีตู้แสดงซำกฟอสซิลของหอยนำนำๆชนิดอีกมำกมำย
ให้เรำได้ชมศึกษำหำควำมรู้
พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำอ่ำวคุ้งกระเบน ซำกฟอสซิลหอยนำนำชนิด

9. -8-
ชมวัด
วัดพลับพลา ตั้งอยู่บนถนนตรีรัตน์ห่ำงจำกโรงแรมเค.พี.แกรนด์ประมำณ 500เมตร
จำกรูปแบบทำงสถำปัตยกรรมสันนิษฐำนว่ำพระอุโบสถเป็นลักษณะอำคำรในสมัยรัชกำลที่3ลงมำ
มีกำแพงแก้วล้อมรอบทั้ง4ด้ำนแต่ละด้ำนมีช่องทำงเข้ำฉนวนด้ำนหลังมีเสำรองรับ5ต้นไม่มีบัวหัวเสำ
ฐำนอำคำรเป็นเส้นตรงมีเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสองขนำดเล็กอยู่ภำยในกำแพงแก้ว
ภำพจิตรกรรมฝำผนังเป็นภำพต้นไม้ประเภทบอนไซและดอกไม้แบบจีนเรื่องทศชำติและพุทธประวัติ
ลักษณะกำรเขียนน่ำจะเป็นจิตรกรรมที่เขียนขึ้นหลังรัชกำลที่ 3
ลงมำเนื่องจำกมีชำวต่ำงชำติปรำกฏเป็นจำนวนมำกในภำพวำด
วัดไผ่ล้อม เป็นวัดเก่ำของเมืองจันทบุรี สิ่งก่อสร้ำงต่ำงๆที่เหลืออยู่ภำยในวัดเช่นกุฏิพระและศำลำกำรเปรียญ
มีไม้ฉลุแบบขนมปังขิงประดับตกแต่งอย่ำงสวยงำมล้วนแล้วแต่เป็นของเก่ำอำยุเกือบร้อยปีทั้งนั้น
ที่ไม่ควรพลำดชมเห็นจะเป็นพระอุโบสถซึ่งสร้ำงมำตั้งแต่สมัยอยุธยำตอนปลำยเป็นอย่ำงน้อย
ทั้งนี้จะเห็นได้จำกฐำนโบสถ์ที่โค้งอย่ำงที่เรียกว่ำ"ตกท้องช้ำงหรือท้องเชือก"
อันเป็นสถำปัตยกรรมในสมัยอยุธยำตอนปลำยและภำยในพระอุโบสถยังมีภำพจิตรกรรมโบรำณ
เรื่องทศชำติและพุทธประวัติที่ยังคงสภำพสมบูรณ์อยู่ซึ่งเขียนขึ้นโดยช่ำงสมัยอยุธยำ
นอกจำกนี้ยังมีพระพุทธรูปปำงไสยำสน์ที่มีขนำดใหญ่ที่สุดในภำคตะวันออก ประดิษฐำนอยู่ภำยในวิหำรอีกด้วย
วัดทองทั่ว ตำแหน่งที่ตั้งวัดซึ่งไม่ห่ำงจำกโบรำณสถำนเมืองเพนียดมำกนัก
วัดทองทั่วมีโบสถ์หลังเก่ำซึ่งเป็นสถำปัตยกรรมแบบต้นรัตนโกสินทร์ สร้ำงทับไปบนศำสนสถำนแบบขอมทำงทิศตะวันออก
หน้ำโบสถ์มีสิงห์นั่งแกะสลักด้วยหินทรำยสีแดงสูง90ซม. หน้ำประตูมีชิ้นส่วนธรณีประตูหินทรำยสีขำวในโบสถ์เก่ำหลังนี้
ปัจจุบันเป็นที่เก็บทับหลังหินทรำยสีขำวและสลักเป็นศิลปแบบถำลำบริวัตรต่อสมโบรไพรกุก (พ.ศ.1150)อีกชิ้นคือ
ทับหลังหินทรำยสีขำวเช่นเดียวกันและสลักเป็นรูปลำยพันธุ์พฤกษำและพวงมำลัยลักษณะศิลปแบบไพรกเมง(พ.ศ.1180-
1250) และยังมีเสำประดับกรอบประตูเทวสถำนลักษณะศิลปะละครวัดมีโกลนพระคเณศแกะไม่เสร็จ
ยังกำหนดรูปแบบศิลปะไม่ได้แต่ร่องรอยด้ำนหลังที่เป็นรอยเศียรนำคคือกำรดัดแปลงพระพุทธรูปนำคปรกให้เป็นเทวรูป
แสดงให้เห็นถึงลักษณะศิลปะทวำรวดีที่ปะปนกับขอมซึ่งขึ้นอยู่กับผู้ครองนคร จะเลื่อมใสศำสนำใดมำกกว่ำกัน
ลักษณะแบบนี้พบในเมืองโบรำณหลำยแห่งทำงภำคตะวันออกนี้เช่นเมืองพระรถเมืองศรีมโหสถ
เมืองดงละครและโคกกระโดนอยู่ริมถนนสุขุมวิทห่ำงจำกตัวเมืองรำว 4กิโลเมตร

10. วัดพลับพลำ วัดไผ่ล้อม วัดทองทั่ว
-9-
วัดเขาสุกิม ประวัติเดิมเป็นสถำนปฏิบัติธรรมบนเขำซึ่งเรียกกันในท้องถิ่นว่ำเขำอีกิมต่อมำในปี พ.ศ. 2507
ชำวบ้ำนได้นิมนต์พระอำจำรย์สมชำยฐิตวิริโยและภิกษุสำมเณรจำกสำนักสงฆ์เนินดินแดงซึ่งอยู่ไม่ไกล
มำจำพรรษำบนเขำอีกิมพระอำจำรย์สมชำยได้พัฒนำวัดจนเป็นวัดใหญ่เป็นที่รู้จักของคนทั่วไปและเปลี่ยนชื่อเป็นเขำสุกิม
นอกจำกนี้ยังได้สร้ำงโรงเรียนมัธยมวัดเขำสุกิมและโรงพยำบำลวัดเขำสุกิมเพื่อเป็นประโยชน์ต่อสำธำรณะด้วย
พิพิธภัณฑ์วัดเขำสุกิมอยู่บนชั้น3 ของตึก 60 ปีเฉลิมพระเกียรติเป็นที่เก็บรวบรวมโบรำณวัตถุจำนวนมำก
เช่นพระพุทธรูปปำงต่ำงๆทั้งที่ด้วยศิลำและสำริดเครื่องถ้วยกระเบื้องจีนทั้งขนำดเล็กและใหญ่ นอกจำกนี้ก็มีขวำนหิน
ฆ้อง หม้อ ไห มีด ดำบเครื่องประดับสำริดกระต่ำยขูดมะพร้ำวเป็นต้น
วัดมังกรบุปผาราม หรือวัด “เล่งฮัวยี่”ตั้งอยู่บนถนนสุขุมวิทเส้นทำงสำยจันทบุรี-ขลุงห่ำงจำกตัวเมืองจันทบุรี 16
กิโลเมตรสร้ำงขึ้นในปี พ.ศ. 2520 เป็นวัดในพุทธศำสนำนิกำยมหำยำน
มีศำลำและพระอุโบสถที่ตกแต่งด้วยกระเบื้องโมเสกเป็นลวดลำยต่ำงๆอย่ำงงดงำม ภำยในวัดมีบรรยำกำศที่เงียบสงบ
และร่มรื่นเหมำะสำหรับผู้ที่สนใจในกำรปฏิบัติธรรมซึ่งทำงวัดยินดีจะอำนวยควำมสะดวกในด้ำนที่พัก
วัดแห่งนี้มีงำนประจำปีที่สำคัญ2งำนคืองำนบุญกฐินจะจัดขึ้นหลังช่วงเทศกำลออกพรรษำ
และงำนทำบุญประจำปีของวัดซึ่งจะจัดขึ้นหลังวันตรุษจีน21วันซึ่งจะมีประชำชนเดินทำงมำร่วมทำบุญถือศีล
และพำนักที่วัดตลอดช่วงกำรจัดงำนนำน7-10วัน
โบสถ์คอทอลิค เป็นโบสถ์คริสต์นิกำยคำทอลิกตั้งอยู่ในบริเวณโรงเรียนสตรีมำรดำพิทักษ์ตำบลจันทนิมิตร
สำมำรถเข้ำทำงเดียวกับวัดไผ่ล้อมเมื่อถึงวัดไผ่ล้อมแล้วเดินทำงต่อไปอีกรำว 1กม.
หรือจำกตัวเมืองเดินทำงข้ำมสะพำนวัดจันท์ไปตำมถนนจันทนิมิตรจะพบทำงแยกขวำไปโบสถ์คำทอลิก
สถำนที่แห่งนี้มีชื่อเรียกอีกอย่ำงหนึ่งว่ำวัดแม่พระปฏิสนธินิรมล ได้ชื่อว่ำเป็นโบสถ์คำทอลิกที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย
มีรูปทรงทำงสถำปัตยกรรมแบบตะวันตกที่เรียกว่ำศิลปะแบบโกธิค ตบแต่งด้วยกระจกสีติดผนังเป็นภำพทำงคริสต์ศำสนำ
สวยงำมมำก
เจดีย์ยอดเขาพลอยแหวน วัดเขำพลอยแหวนเป็นวัดเล็กๆตั้งอยู่บนเนินเขำพลอยแหวน
บริเวณนี้เดิมเคยเป็นแหล่งขุดพลอยแห่งแรกของจันทบุรี
ภำยในวัดมีบันไดขึ้นสู่ยอดเขำอันเป็นที่ตั้งของเจดีย์ซึ่งบรรจุพระบรมสำรีริกธำตุและมณฑปพระพุทธบำท
วันนี้ได้รับกำรขึ้นทะเบียนเป็นโบรำณสถำนเมื่อปี พ.ศ.2530

11. เจดีย์บรรจุพระบรมสำรีริกธำตุและมณฑปพระพุทธบำทพระยำไกรโกษำข้ำหลวงเมืองจันทบุรี
สร้ำงองค์รัตนคีรีเจดีย์เมื่อปี พ.ศ.2379 เป็นเจดีย์ทรงกลมแบบลังกำก่ออิฐถือปูนกว้ำง4 วำสูง 6 วำ 3 ศอก
ภำยในบรรจุพระบรมสำรีริกธำตุต่อมำปี พ.ศ.2495 มีกำรบูรณะเจดีย์โดยขยำยควำมกว้ำงและควำมสูงของฐำน
เป็นกว้ำง4 วำ2 ศอก สูง7 วำ บริเวณด้ำนหน้ำเจดีย์เป็นที่ตั้งของมณฑปซึ่งก่อสร้ำงค้ำงไว้ตั้งแต่ปี พ.ศ.2471
ภำยในประดิษฐำนพรพุทธรูปปำงมำรวิชัยขนำดหน้ำตัก1ศอกหนึ่งองค์ฐำนมณฑปประดิษฐำนรอยพระพุทธบำทจำลอง
ยอดเขำพลอยแหวนเป็นจุดชมทิวทัศน์รอบเมืองจันท์ต้องเดินขึ้นบันไดไปรำว600ขั้น
ทำงขึ้นแวดล้อมด้วยป่ำดงดิบเขียวชอุ่มและมีนกหลำยชนิดให้ดูโดยเฉพำะในฤดูฝนจะมีนกแต้วแล้วธรรมดำจำนวนมำกอพ
ยพเข้ำมำสร้ำงรัง
-10-
วัดเขำสุกิม วัดมังกรบุปผำรำม โบสถ์คำทอลิค ยอดเขำพลอยแหวน
ธรรมชาติ
วนอุทยานแหลมสิงห์ ตั้งที่ตำบลบำงกะไชยอำเภอแหลมสิงห์
สำรถเดินทำงไปถึงได้โดยเช่ำเรือจำกหำดแหลมสิงห์ไปรำว 400เมตรแล้วเดินเท้ำอีก400เมตรแต่เส้นทำงที่สะดวกคือ
เดินทำงจำกอำเภอท่ำใหม่ทำงรถยนต์ไปตำมเส้นทำงท่ำใหม่-บำงกะไชยระยะทำง25กม.
เส้นทำงนี้จะผ่ำนวัดเขำแหลมสิงห์ตัดขึ้นภูเขำไปจนถึงที่ทำกำรวนอุทยำนซึ่งตั้งอยู่บนที่สูงมองเห็นทิวทัศน์ชำยทะเลได้กว้ำง
ไกลและยังเป็นจุดที่สำมำรถชมพระอำทิตย์อัสดงได้อย่ำงสวยงำม
เขำแหลมสิงห์เป็นภูเขำขนำดเล็กสูงจำกระดับน้ำทะเลรำว 172เมตรเหตุที่เรียกว่ำเขำแหลมสิงห์
เนื่องจำกด้ำนหน้ำเขำมีหินเป็นแก่งเกำะยื่นล้ำออกไปในทะเลเป็นรูปคล้ำยสิงห์หมอบมีหัว ลำตัวหำงเท้ำ
และดวงตำบริเวณใกล้กันมีป้ อมปืนที่สร้ำงในสมัยรัชกำลที่3คือป้ อมไพรีพินาศจำกที่ทำกำรบนเนินเขำมีทำงเดินลงไปยัง
หาดอ่าวกระทิงซึ่งเป็นชำยหำดเล็กๆหำดทรำยสีเหลืองนวลบรรยำกำศเงียบสงบและสวยงำม
สำมำรถขออนุญำตตั้งเต๊นท์พักแรมได้

12. ด้ำนหน้ำอ่ำวกระทิงมีเกาะนมสาวซึ่งมีหำดทรำยและแนวปะกำรังสวยงำม
ถัดจำกเกำะนมสำวไปทำงทิศตะวันออกเป็นเกำะจุฬำเป็นเกำะเล็กๆ
ที่มีหำดทรำยเช่นกันสำมำรถเช่ำเรือจำกหำดแหลมสิงห์ไปเที่ยวชมได้
อุทยานแห่งชาติน้าตกพลิ้ว มีพื้นที่ครอบคลุมท้องที่อำเภอเมืองอำเภอแหลมสิงห์อำเภอขลุง และอำเภอมะขำม
จังหวัดจันทบุรี มีเนื้อที่ประมำณ134.50 ตำรำงกิโลเมตรหรือ84,062.50 ไร่ ประกอบด้วยป่ำที่สมบูรณ์
เทือกเขำสูงสลับซับซ้อนทำให้มีอำกำศจะเย็นสบำยตลอดทั้งปี ยอดเขำสลับซับซ้อนสูงจำกระดับน้ำทะเลปำนกลำงตั้งแต่
20-924 เมตรจุดสูงสุดของพื้นที่อยู่ที่ยอดเขำมำบหว้ำกรอกมีควำมสูงจำกระดับน้ำทะเลปำนกลำง 924เมตร
และเป็นแหล่งต้นน้ำลำธำรหลำยสำยอยู่ห่ำงจำกจังหวัดจันทบุรีประมำณ 14กิโลเมตร น้ำตกพลิ้ว
เป็นน้ำตกขนำดใหญ่และสวยงำมมีน้ำตลอดปี ประกอบด้วยสำยธำร 2สำยสำยหนึ่งไหลลดหลั่นผ่ำนซอกหินผำ
อีกสำยหนึ่งมีขนำดเล็กกว่ำแต่ทิ้งตัวลงมำจำกผำสูง20เมตรทั้งสองสำยไหลมำรวมกันในแอ่งน้ำใสสะอำด
มำกสำมำรถมองเห็นพื้นล่ำงซึ่งส่วนใหญ่เป็นหินและทรำยในระดับลึกกว่ำ 2เมตรภำยในบริเวณน้ำตกและลำคลอง
มีปลำใหญ่น้อยหลำยชนิดอำศัยอยู่เป็นจำนวนมำก เป็นที่ตื่นตำตรึงใจกับฝูงปลำแก่ผู้ที่ไปท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ
โดยเฉพำะ"ปลำพลวงหิน"เหล่ำนี้
-11-
อุทยานแห่งชาติเขาคิชฌ-กูฏหรือที่ใครๆเรียกกันจนติดปำกว่ำ "เขำคิชฌกูฏ"มี พื้นที่ครอบคลุมอำเภอมะขำม
และกิ่งอำเภอเขำคิชฌกูฏจังหวัดจันทบุรีและยังเป็นต้นน้ำสำคัญของแม่น้ำจันทบุรี สภำพป่ำในบริเวณนี้มีทั้งป่ำดิบชื้น
ป่ำดิบเขำ และป่ำไม้ผลัดใบมีสมุนไพรและกล้วยไม้ป่ำนำนำชนิด รวมทั้งมีพันธุ์ไม้หำยำกคือไม้กฤษณำ
เด่นในเรื่องของกำรขึ้นไปสักกำระรอยพระบำทเขำคิชฌกูฏหรือพระบำทพลวง
โดยประชำชนจะนิยมไปนมัสกำรเพื่อเสริมสิริมงคลให้กับตัวเองในช่วงเทศกำลตรุษจีนถึงช่วงวันมำฆบูชำของทุกปี
นอกจำกนี้ที่นี่ยังมีสถำนที่ท่องเที่ยวอื่นที่น่ำสนใจเช่นน้ำตกกระทิง,น้ำตกคลองช้ำงเซ,ยอดเขำพระบำท
วนอุทยำนแหลมสิงห์ อุทยำนแห่งชำติน้ำตกพลิ้ว อุทยำนแห่งชำติเขำคิชฌกูฏ

13. หาดแหลมเสด็จ เป็นหำดทรำยละเอียดสีขำวหม่นมีควำมยำว2–3 กิโลเมตร
ร่มรื่นไปด้วยเงำของสนทะเลและพันธุ์ไม้ชำยหำดนำนำชนิดในช่วงเดือนพฤศจิกำยน –เมษำยนคลื่นลมสงบ
เมื่อเข้ำสู่ฤดูมรสุมน้ำทะเลค่อนข้ำงขุ่นและคลื่นแรงไม่เหมำะจะเล่น
หาดเจ้าหลาวสถำนที่ท่องเที่ยวที่เป็นที่นิยมในจังหวัดจันทบุรี
โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งในระหว่ำงเทศกำลงำนประเพณีขึ้นเขำคิชฌกูฎประมำณมกรำคม -มีนำคมของทุกปี
ซึ่งเมื่อเดินทำงมำทำบุญก็จะหำสถำนที่ท่องเที่ยวแวะระหว่ำงทำงและที่นี่ก็จะได้รับกำรเลือกเป็นอันดับต้นๆ
โดยหำดเจ้ำหลำวจะอยู่ห่ำงจำกอำเภอท่ำใหม่17กิโลเมตรถัดมำจำกหำดแหลมเสด็จมีบรรยำกำศเงียบสงบ
เป็นหำดทรำยสีนวลยำวเหยียดสุดสำยตำร่มรื่นด้วยทิวมะพร้ำวเป็นหำดทรำยขำวสะอำดปนสีเทำยำวเหยียดสุดสำยตำ
มีบรรยำกำศสงบเงียบเหมำะสำหรับเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ
น้าตกคลองนารายณ์ เป็นน้ำตกขนำดกลำงสูงรำว25ม.สำยน้ำไหลจำกผำสูงชันลดหลั่นลงมำผ่ำนโขดหิน
น้ำใสสะอำดและมีน้ำมำกตลอดปี
บรรยำกำศโดยรอบค่อนข้ำงเงียบสงบอยู่ท่ำมกลำงป่ำดงดิบชื้นที่อุดมสมบูรณ์ด้วยพันธ์ไม้หลำกชนิด เช่นพนอง กฤษณำ
สัตบรรณเป็นต้น น้าตกคลองนารายณ์ เป็นแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์1ใน 18 แห่งทั่วประเทศ
ซึ่งนำน้ำมำใช้ในพระรำชพิธีบรมรำชำภิเษก คือพระรำชพิธีในกำรสถำปนำซึ่งเป็นพระมหำกษัตริย์
ไม่มีประวัติระบุว่ำมีกำรนำน้ำจำกน้ำตกแห่งนี้มำเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ตั้งแต่สมัยใด
พระบำทสมเด็จพระจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัวและพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัวเคยลงสรงน้ำในธำรน้ำตกแห่งนี้
-12-
หำดแหลมเสด็จ หำดเจ้ำหลำว น้ำตกคลองนำรำยณ์
ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอ่าวคุ้งกระเบนอันเนื่องมาจากพระราชดาริ ตั้งอยู่บริเวณอ่ำวคุ้งกระเบน
มีพื้นที่ครอบคลุมทั้งหมดประมำณ 4,000ไร่ เป็นไปตำมพระรำชประสงค์ในพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัว
เพื่อทำกำรฟื้นฟูและจัดกำรทรัพยำกรชำยฝั่งอย่ำงยั่งยืน
ทั้งยังเป็นศูนย์กลำงในกำรอบรมเผยแพร่ควำมรู้ที่ได้จำกกำรศึกษำวิจัย

14. นำมำพัฒนำด้ำนกำรประมงและกำรเพำะเลี้ยงสัตว์น้ำ รวมถึงยังเป็นกำลังสำคัญในกำรอนุรักษ์สภำพแวดล้อมพร้อมๆ
ไปกับกำรรักษำสมดุลของระบบนิเวศให้มีควำมอุดมสมบูรณ์ ทั้งนี้พื้นที่โดยรอบของป่ำชำยเลนนักท่องเที่ยวสำมำรถใช้
สะพำนเดินศึกษำธรรมชำติและป่ำชำยเลนอ่ำวคุ้งกระเบนในกำรเที่ยวชมตำมจุดต่ำงๆ
พร้อมกับข้อมูลควำมรู้เกี่ยวกับป่ำชำยเลนที่ติดอยู่ตรงศำลำเล็กๆให้ได้ทรำบอยู่เป็นระยะ
น้ำตกเขำสอยดำว เป็นน้ำตกที่มีทั้งหมด16ชั้น กำรเดินชมน้ำตกเขำสอยดำวแบ่งเป็น2ระดับซึ่งระดับที่1 คือ
ชั้นที่1-6 เป็นชั้นที่นักท่องเที่ยวสำมำรถปีนป่ำยเดินเท้ำขึ้นไปชมเองได้ ระดับ2 คือชั้นที่ 7-16
ต้องมีเจ้ำหน้ำที่นำทำเพรำะดีไม่ดีอำจเกิดอันตรำยได้ ท่ำมกลำงป่ำลึกที่ยังคงควำมเป็นธรรมชำติ
ตลอดเส้นทำงเดินชมน้ำตกมีทั้งควำมงำมและควำมตื่นเต้นท้ำทำยและถ้ำใครที่ชื่นชอบกำรดูผีเสื้อต้องห้ำมพลำด
เพรำะที่นี่ในบริเวณธำรน้ำจะมีผีเสื้อจำนวนมำก อีกทั้งยังถือเป็นที่ศึกษำพรรณไม้ พื้นที่เขตรักษำ
พันธุ์สัตว์ป่ำเขำสอยดำวนั้นมีสภำพป่ำเบญจพรรณป่ำเต็งรังและสมุนไพรเช่นกระชำยป่ำกระวำนสัตว์ป่ำไก่ฟ้ ำ
นกสำริกำเขียวหำงสั้นสภำพภูมิประเทศเป็นภูเขำสลับซับซ้อนโดยมียอดเขำสูง 2ยอด คือ
ยอดสอยดำวเหนือและสอยดำวใต้ ควำมสูงของยอดสูงสุดคือยอดสอยดำวใต้ อยู่ที่ประมำณ 1,675เมตร
จำกระดับน้ำทะเล
ถนนเฉลิมบูรพำชลทิต ไม่มีอะไรดีไปกว่ำกำรได้ขับรถเพลินๆ
ไปบนถนนที่ด้ำนหนึ่งเป็นภูเขำและอีกด้ำนเป็นทะเลเป็นแน่ถนนที่ชมวิวได้อย่ำงต่อเนื่องสำยนี้มีจุดเริ่มตั้งแต่จ.ชลบุรี ผ่ำน
จ.ระยอง จ.จันทบุรี ไปจนถึง จ.ตรำด เป็นเส้นทำงที่เรียกได้ว่ำมีทัศนียภำพที่สวยงำมที่สุดในภำคตะวันออก
มำชวนเพื่อนครอบครัวหรือคนรักเปิดหน้ำต่ำงฟังเสียงคลื่นสัมผัสกลิ่นไอทะเลในอำรมณ์ “ScenicRoute”บน
“ถนนเฉลิมบูรพำชลทิต” เสน่ห์ของกำรเดินทำงอันสวยงำมน่ำประทับใจเลำะเลี้ยวไปกับฝั่งทะเลและชำยเขำ
ผ่ำนเส้นทำงที่หำไม่ได้จำกที่ไหนๆซึ่งนอกจำกจะเป็นทำงรถยนต์สวยๆ
ยังมีช่องทำงสำหรับจักรยำนให้นักปั่นได้สัมผัสควำมรื่นรมย์อย่ำงช้ำๆที่ได้ทั้งกำรท่องเที่ยวและสุขภำพ
-13-
อ่ำวกระทิง เป็นชำยหำดขนำดเล็กที่สวยงำมและเงียบสงบอย่ำงยิ่งตั้งอยู่ในเขตวนอุทยำนแห่งชำติเขำแหลมสิงห์
ซึ่งด้วยกฎของวนอุทยำนที่ห้ำมส่งเสียงดังทำให้ที่นี่เหมำะสำหรับกำรพักผ่อนอย่ำงแท้จริงเล่นน้ำได้
ศูนย์ศึกษำฯอ่ำวคุ้งกระเบน น้ำตกเขำสอยดำว ถนนเฉลิมบูรพำชลทิต อ่ำวกระทิง

15. ของดี
ผลไม้แปรรูป
สินค้ำแปรรูปที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักทั่วไป ทำจำกผลไม้ เช่นทุเรียนเงำะ มังคุด ระกำ สละ
มีกลิ่นหอม รสชำติหวำนกลมกล่อมตำมรสชำติของผลไม้แต่ละชนิด
ก๋วยเตี๋ยวหมูเลียงและเนื้อเลียง
ก๋วยเตี๋ยวหมูเลียงและเนื้อเลียงมีรสชำติของน้ำก๋วยเตี๋ยวต่ำงจำกก๋วยเตี๋ยวอื่นๆ คือ
มีรสหวำนและเปรี้ยว เพรำะต้มด้วยเครื่องเทศหลำยชนิด ทำให้มีกลิ่นหอมของเร่วหอม
เวลำรับประทำนจะปรุงด้วยน้ำตำลอ้อย และน้ำส้มพริกขี้หนูสด
สารอง
ลูกสำรองถือเป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่ง ถูกนำมำใช้เป็นอำหำรตั้งแต่สมัยโบรำณ
โดยทำนเป็นขนมหวำนใส่น้ำเชื่อมรับประทำน รับรองชื่นใจ
ก๋วยเตี๋ยวผัดปู
มีลักษณะคล้ำยก๋วยเตี๋ยวผัดไท
แต่ใช้ก๋วยเตี๋ยวเส้นจันท์ผัดกับเครื่องแกงใส่ปูทะเลและสับปะรดซอยมีรสเข้มข้นทั้งเปรี้ยว เผ็ด
หวำน
-14-
หมูชะมวง
เนื้อหมูสำมชั้นปรุงกับหอมเผำ ข่ำเผำ และพริกเผำ โขลกละเอียดใส่น้ำปรุงรสออกหวำนและเค็ม
ไม่ต้องเติมเปรี้ยว เพรำะควำมเปรี้ยวเกิดจำกใบชะมวงที่แกออกเป็นชิ้นๆ และนำไปเคี่ยวจนได้ที
ก๋วยเตี๋ยวเส้นจันท์
นับเป็นสินค้ำพื้นเมืองที่เป็นเอกลักษณ์สิ่งหนึ่งของจังหวัดจันทบุรีเหมำะที่จะซื้อหำเป็นของระลึ
ก เมื่อมำเที่ยวจังหวัดจันทบุรี

16. อัญมณี
เป็นสินค้ำที่ขึ้นชื่อของจังหวัดจันทบุรี
นักท่องเที่ยวสำมำรถที่จะเลือกซื้อหำได้ตำมร้ำนจำหน่ำยอัญมณี บนถนนอัญมณี
เสื่อจันทบูร
หัตถกรรมพื้นบ้ำนอีกชนิดหนึ่งที่มีชื่อเสียงของจังหวัดจันทบุรี
ผลิตจำกกกปัจจุบันได้เอำเสื่อกกมำดัดแปลงเป็นเครื่องใช้ เครื่องประดับต่ำง ๆ มำกมำย
ผลไม้
ทุเรียนเงำะ มังคุด ระกำหวำนสละ
ลองกองเป็นผลไม้เมืองร้อนจะหำซื้อผลรสอร่อยรำคำย่อมเยำว์มีคุณภำพดีได้เป็นจำนวนมำก
--------------------------------------------------------------------------------------------------
-15-
2.ฉะเชิงเทรา หรือที่มักเรียกว่ำเมืองแปดริ้วเป็นจังหวัดใกล้กรุงเทพฯที่ยังดกดื่นร่มรื่นไปด้วยสวนผลไม้
โดยเฉพำะมะม่วงพันธุ์ดีโดดเด่นด้วยกำรเป็นเมืองเก่ำริมแม่น้ำบำงปะกงมีวัดหลวงพ่อโสธรเป็นศูนย์รวมจิตใจ
ประวัติ
ฉะเชิงเทรำหรือที่หลำยคนมักเรียกว่ำเมืองแปดริ้วคือจังหวัดใกล้กรุงที่ยังดกดื่นร่มรื่นด้วยสวนผลไม้
โดยเฉพำะมะม่วงพันธุ์ดีนอกจำกนี้ยังโดดเด่นด้วยกำรเป็นเมืองเก่ำแก่ริมน้ำบำงปะกงซึ่งมีวัดหลวงพ่อโสธร
หรือวัดโสธรวรำรำมวรวิหำรเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชำชนแหล่งธรรมชำติในฉะเชิงเทรำนั้น
นับว่ำอุดมด้วยสรรพชีวิตไม่น้อยหน้ำใครผืนป่ำสำคัญของที่นี่คือเขตรักษำพันธุ์สัตว์ป่ำเขำอ่ำงฤำไน
ซึ่งเป็นแหล่งอำศัยสุดท้ำยของจระเข้น้ำจืดในเมืองไทยส่วนในแม่น้ำบำงปะกงช่วงปำกอ่ำว
ก็เป็นแหล่งชมโลมำหลำยสำยพันธุ์ที่ว่ำยเวียนเข้ำมำทุกปีในช่วงเดือนพฤศจิกำยน-มกรำคมด้วยเหตุนี้

17. ฉะเชิงเทรำซึ่งอยู่ห่ำงจำกกรุงเทพฯไม่ถึง100กิโลเมตรจึงเป็นอีกจังหวัดที่น่ำเที่ยวน่ำชม
เพรำะที่นี่ยังมีของดีซุกซ่อนอยู่มำกมำยชนิดที่หลำยคนก็คำดไม่ถึง
ฉะเชิงเทรำเป็นจังหวัดหนึ่งในภำคกลำงมีพื้นที่ประมำณ5,351ตำรำงกิโลเมตร
เป็นดินแดนเก่ำแก่ซึ่งไม่ปรำกฏหลักฐำนชัดเจนว่ำถือกำเนิดขึ้นเมื่อไร
แต่จำกกำรสำรวจและขุดค้นตำมแหล่งอำรยธรรมสำคัญโดยนักโบรำณคดี
ทำให้รู้ว่ำพื้นที่นี้เคยเป็นที่อยู่ของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศำสตร์ในช่วงหลำยพันปีที่ผ่ำนมำสันนิษฐำนว่ำในยุคนั้น
ฉะเชิงเทรำเป็นดินแดนสำคัญแห่งหนึ่งทำงด้ำนชำยฝั่งทะเลตะวันตะวันออก
ชื่อฉะเชิงเทรำปรำกฏเป็นครั้งแรกในพระรำชพงศำวดำรสมัยกรุงศรีอยุธยำ
โดยเป็นเมืองเก่ำแก่ตั้งแต่รัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนำถมีฐำนะเป็นเมืองจัตวำหรือหัวเมืองชั้นใน
จนถึงรัชสมัยของสมเด็จพระนเรศวรมหำรำชพระองค์ทรงใช้ฉะเชิงเทรำเป็นที่รวบรวมไพร่พล
นอกจำกนี้ยังทรงใช้เป็นเมืองหน้ำด่ำนอีกด้วยครั้นล่วงมำถึงสมัยรัตนโกสินทร์
ฉะเชิงเทรำก็เป็นเมืองที่ขึ้นอยู่ในสังกัดกรมพระกลำโหมและย้ำยมำอยู่ในสังกัดกรมมหำดไทย
จนกระทั่งถึงรัชสมัยของพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัวมีกำรเปลี่ยนแปลงระบบกำรปกครองแผ่นดิน
ฉะเชิงเทรำจึงเปลี่ยนฐำนะเป็นเมืองเมืองหนึ่งในมณฑลปรำจีนบุรี ร่วมกับเมืองนครนำยกพนมสำรคำมพนัสนิคมชลบุรี
และบำงละมุงจนถึงพ.ศ. 2459 ก็ได้ยกรับกำรฐำนะขึ้นเป็นจังหวัด จำกยุคก่อนประวัติศำสตร์ล่วงเลยมำจนถึงทุกวันนี้
ฉะเชิงเทรำนับว่ำเป็นดินแดนแห่งกำรเพำะปลูกเพรำะมีดินตะกอนอันสมบูรณ์ด้วยแร่ธำตุรวมทั้งอุดมด้วยแหล่งน้ำ
โดยมีแม่น้ำบำงปะกงเป็นดั่งเส้นเลือดใหญ่ของจังหวัด
ชำวบ้ำนส่วนใหญ่ตั้งบ้ำนเรือนอยู่ริมแม่น้ำและริมลำคลองสำขำย่อยโดยประกอบอำชีพเกษตรกรรมเป็นส่วนใหญ่
สำหรับชื่อ“ฉะเชิงเทรำ”นั้นสันนิษฐำนว่ำเพี้ยนมำจำกภำษำเขมร
ซึ่งเคยมีอำนำจกำรปกครองในพื้นที่นี้ในช่วงอำณำจักรลพบุรี โดยมำจำกคำว่ำ“สตรึงเตรำ”แปลว่ำ“คลองลึก”
แต่ก็มีข้อสันนิษฐำนอื่นว่ำน่ำจะมำจำกชื่อเมือง“แสงเซรำ”หรือ“แซงเซำ”
ที่สมเด็จพระบรมรำชำธิรำชแห่งอำณำจักรอยุธยำ
เสด็จไปตีเมืองได้ตำมที่ปรำกฏในพระรำชพงศำวดำรฉบับหลวงประเสริฐ ส่วนชื่อ“แปดริ้ว”
คำดว่ำน่ำจะมำจำกขนำดตัวอันใหญ่โตของปลำช่อนที่เมื่อนำมำแล่แล้วได้จำนวนถึง8ริ้ว
มำกกว่ำปลำช่อนในพื้นที่อื่นที่แล่ได้แค่4-6ริ้วเท่ำนั้นอีกที่มำหนึ่งเล่ำว่ำชื่อแปดริ้วได้มำจำกนิทำนพื้นบ้ำนเรื่อง “พระรถ-
เมรี” ที่ยักษ์ฆ่ำนำงสิบสองแล้วชำแหละศพเป็นชิ้นๆรวม8 ริ้วก่อนนำไปทิ้งในลำน้ำท่ำลำด
จังหวัดฉะเชิงเทรำแบ่งกำรปกครองออกเป็น11อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง.
-16-
ฉะเชิงเทรำอำเภอบำงคล้ำอำเภอบำงน้ำเปรี้ยวอำเภอบำงปะกงอำเภอบ้ำนโพธิ์อำเภอพนมสำรคำม
อำเภอสนำมชัยเขตอำเภอแปลงยำวอำเภอรำชสำส์นอำเภอท่ำตะเกียบและอำเภอคลองเขื่อน
คาขวัญ “แม่น้ำบำงปะกงแหล่งชีวิตพระศักดิ์สิทธิ์หลวงพ่อโสธรพระยำศรีสุนทรปรำชญ์ภำษำไทย อ่ำงฤำไนป่ำสมบูรณ์”

18. วัฒนธรรม
แม่น้าบางปะกงมีต้นกำเนิดจำกทิวเขำสันกำแพงบนที่รำบสูงโครำช ไหลผ่ำนจังหวัดปรำจีนบุรี
(เรียกว่ำแม่น้ำปรำจีนบุรี)ผ่ำนอำเภอบำงน้ำเปรี้ยว(เรียกว่ำแม่น้ำแปดริ้ว)ผ่ำนอำเภอบำงคล้ำอำเภอเมืองฉะเชิงเทรำ
และออกสู่อ่ำวไทยที่อำเภอบำงปะกงระยะทำง230กิโลเมตรกำรท่องเที่ยวทำงเรือในลำน้ำบำงปะกง
เริ่มจำกตัวเมืองฉะเชิงเทรำเพื่อชมธรรมชำติสองฝั่งน้ำชมบ้ำนเรือนซึ่งยังคงสภำพควำมเป็นอยู่อย่ำงไทย
สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ ฉะเชิงเทรา ตั้งอยู่หน้ำศำลำกลำงจังหวัดริมแม่น้ำบำงปะกง
เป็นสวนสำธำรณะที่มีสระน้ำขนำดใหญ่อยู่กลำงสวน มีทำงเดินโดยรอบสระและต้นไม้ขึ้นร่มรื่น
เหมำะเป็นสถำนที่พักผ่อนหย่อนใจ
ป้ อมเมืองฉะเชิงเทรา อยู่ที่ถนนมรุพงษ์สร้ำงในสมัยรัชกำลที่3ในปีพ.ศ. 2337 เพื่อป้ องกันข้ำศึกศัตรูมำรุกรำน
ในสมัยรัชกำลที่5ใช้เป็นที่ตั้งมั่นกองทัพในกำรปรำบกบฏอั้งยี่
ซึ่งเป็นพ่อค้ำฝิ่นเถื่อนชำวจีนที่ก่อควำมวุ่นวำยปล้นสะดมชำวเมืองบริเวณหน้ำป้ อมจัดเป็นสวนสำธำรณะ
สำหรับพักผ่อนหย่อนใจชมทิวทัศน์แม่น้ำบำงปะกงมีปืนใหญ่ตั้งอยู่ตำมกำแพงเมือง
ศาลมณฑลปราจีนบุรี ตั้งอยู่ที่ถนนมรุพงษ์ใกล้กับศำลำกลำงจังหวัดหลังเก่ำ
ในอดีตเป็นที่ตั้งของศำลมณฑลปรำจีน
พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวอำนันทมหิดลและพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหำรำช
ขณะทรงเป็นสมเด็จพระเจ้ำน้องยำเธอฯได้เสด็จประทับเป็นองค์ประธำนคณะผู้พิพำกษำ เมื่อวันที่24พฤษภำคมพ.ศ.
2489ปัจจุบันใช้เป็นอำคำรพุทธมณฑลฉะเชิงเทรำ โดยกรมศิลปำกรประกำศขึ้นทะเบียนเป็นโบรำณสถำนแห่งชำติ
สวนสมเด็จพระศรีฯฉะเชิงเทรำ ป้ อมเมืองฉะเชิงเทรำ แม่น้ำบำงปะกง
-17-
พระสถูปเจดีย์พระเจ้าตากสินมหาราช
ในสมัยกรุงศรีอยุธยำถูกพม่ำโอบล้อมเมืองไว้ ก่อนที่จะเสียกรุงพระเจ้ำตำกสินได้ตีฝ่ ำวงล้อมของพม่ำออกมำจนมำถึงบริเ

19. วณที่เรียกว่ำปำกน้ำโจโล้ กองทัพพม่ำมีกำลังเหนือกว่ำตำมตีกองกำลังของพระเจ้ำตำกสินเกิดปะทะและสู้รบกันบริเวณพื้
นที่ตำบลปำกน้ำโจ้โล้
ในขณะที่พักทัพอยู่ได้สั่งให้สร้ำงพระเจดีย์เพื่อเป็นอนุสรณ์ในกำรสู้รบกับพม่ำจนมีชัยชนะตรงบริเวณปำกน้ำโจ้โล้ (คลองท่
ำลำด) ต่อเหนือจำกบริเวณดังกล่ำวเป็นแหลมที่มีกระแสน้ำจำกคลองท่ำลำดไหลบรรจบกับแม่น้ำบำงปะกง ทำให้กระแส
น้ำกัดเซำะจนบริเวณแหลมปำกน้ำที่พระเจดีย์พระเจ้ำตำกสินตั้งอยู่พังทลำยเมื่อประมำณ พ.ศ.
2491 และได้ดำเนินกำรก่อสร้ำงพระสถูปเจดีย์พระเจ้ำตำกสินขึ้นมำบริเวณเดิมแล้วเสร็จเมื่อพ.ศ.2542
อนุสาวรีย์พระยาศรีสุนทรโวหาร(น้อย อาจารยางกูร) ตั้งอยู่บริเวณสำมแยกถนนศรีโสธรตัดใหม่
สร้ำงขึ้นเพื่อยกย่องปูชนียบุคคลด้ำนภำษำไทยเป็นปรำชญ์ชำวฉะเชิงเทรำที่มีชื่อเสียงในสมัยรัชกำลที่ 5
เป็นผู้มีควำมรู้แตกฉำนทั้งภำษำไทยภำษำขอมบำลีสันสฤต และกำรแต่งคำประพันธ์ฉันทลักษณ์เป็นอย่ำงดี
ผลงำนสำคัญที่เป็นคุณเอนกอนันต์แก่ประเทศชำติคือท่ำนได้แต่งแบบเรียนภำษำไทยไว้หลำยเล่มได้แก่ มูลบทบรรพกิจ
วำหนิติ์นิกรอักษรประโยคสังโยคพิธำนไวพจน์พิจำรณ์ พิศำลกำรันต์อนันตวิภำคเขมรำกษมำลำ ปกีรณพจนำดถ์
พรรณพฤกษำสัตวำภิธำนและนิติสำรสำธกสมเด็จพระเทพรัตนรำชสุดำฯสยำมบรมรำชกุมำรี
ได้เสด็จพระรำชดำเนินประกอบพิธีเปิดอนุสำวรีย์เมื่อวันที่ 9มิถุนำยนพ.ศ. 2542
ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดาริ
ศูนย์แห่งนี้ได้รับสถำปนำจำกพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวฯเมื่อวันที่ 8สิงหำคมพ.ศ.2522
เนื่องมำจำกพื้นที่บริเวณดังกล่ำวมีสภำพเสื่อมโทรมดินขำดควำมอุดมสมบูรณ์ เนื้อดินเป็นทรำย
มีกำรชะล้ำงพังทลำยของดินสูง ในหลวงได้ทรงพัฒนำพื้นที่สภำพแวดล้อมและระบบนิเวศน์บริเวณศูนย์ทั้งแหล่งน้ำ
ฟื้นฟูสภำพป่ำกำรพัฒนำดินกำรวำงแผนกำรปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์
ด้วยวิธีกำรเกษตรแผนใหม่ตำมปรัชญำเศรษฐกิจพอเพียง
รวมทั้งมีกำรจัดเป็นพิพิธภัณฑ์ธรรมชำติที่มีชีวิตและเป็นศูนย์รวมกำรพัฒนำแบบเบ็ดเสร็จเพื่อให้เป็นต้นแบบแนวทำงและตั
วอย่ำงกำรพัฒนำให้แก่พื้นที่อื่น
ศูนย์พัฒนำเขำหินซ้อน อนุสำวรีย์พระศรีสุนทรโวหำร พระสถูปเจดีย์พระเจ้ำตำกสินมหำรำช

20. -18-
มหกรรมปั้นทรายโลกประติมำกรรมทรำยในร่มที่ใหญ่ที่สุดในโลกและแห่งเดียวในประเทศไทยบนพื้นที่กว่ำ12ไร่
ในรูปแบบต่ำงๆที่ถูกนำมำร้อยเรียงเป็นเรื่องรำวได้อย่ำงน่ำอัศจรรย์
ตลาดบ้านใหม่ หรือตลาดร้อยปีบ้านใหม่ในอดีตมีชุมชนชำวไทย-จีนอำศัยอยู่บริเวณนี้
และทุกคนอยู่กันแบบถ้อยทีถ้อยอำศัยซึ่งกันและกันตลอดสองฝั่งริมแม่น้ำบำงปะกง จำกอดีตจนถึงปัจจุบัน
ที่แห่งนี้มีประวัติศำสตร์มำยำวนำนกว่ำ100ปี
ตลาดคลองสวน 100 ปี ตั้งอยู่ อำเภอบ้ำนโพธิ์ถือเป็นตลำดเก่ำแก่ที่เปิดบริกำรมำอย่ำงยำวนำน
เป็นสถำนที่ผสมผสำนวิถีชีวิตของชำวคลองสวนทั้งชำวไทยจีน,ชำวไทยพุทธ,ชำยไทยมุสลิม
ผสมผสำนวัฒนธรรมและกำรดำรงชีวิตประจำวันชมของเก่ำและสถำปัตยกรรมรวมทั้งยังมีกิจกรรมล่องเรือเที่ยว
คุ้มวิมานดินเป็นแหล่งผลิตงำนปั้นดินเผำในรูปแบบกำรปั้นมือล้วนๆแล้ว
ยังมีกำรเปิดโอกำสให้นักท่องเที่ยวได้เข้ำมำร่วมทำกิจกรรมกำรปั้นดินด้วยตัวเอง,กำรชมบ้ำนดิน
พร้อมทั้งเรียนรู้กำรเกษตรแนวธรรมชำติ
ตลำดบ้ำนใหม่ มหกรรมปั้นทรำยโลก คุ้มวิมำนดิน
ชมวัด
วัดโสธรวรำรำมวรวิหำรเดิมชื่อว่ำวัดหงษ์สร้ำงในสมัยกรุงศรีอยุธยำตอนปลำย
ปัจจุบันเป็นสถำนที่ประดิษฐำนของพระพุทธรูปคู่บ้ำนคู่เมืองที่มีชื่อเสียงของฉะเชิงเทรำ คือ"หลวงพ่อพุทธโสธร"
พระพุทธรูปปูนปั้นปำงสมำธิภำยในพระอุโบสถประกอบด้วยศิลปะภำพจิตรกรรมฝำผนังโดยรอบนับตั้งแต่พื้นพระอุโบสถ
เสำผนัง และเพดำนที่บรรจุเรื่องรำวให้เป็นแดนแห่งทิพย์เป็นเรื่องรำวของสีทันดรมหำสมุทรจตุโลกบำล
สวรรค์ชั้นดำวดึงส์พรหมโลกดวงดำว และจักรวำล
สำหรับสถำนที่ประดิษฐำนหลวงพ่อโสธรจะเปิดให้เข้ำชมเฉพำะในส่วนของวิหำรจำลอง