Παρουσίαση με διαφάνειες για τη διδασκαλία της δεύτερης ενότητας του σχολικού βιβλίου

1. Σα Γθμικά και Φιλελεύθερα Κιμήμαηα ζηημ Γσρώπη
Κωμ/μος Βακοσθηζής, 1ο ΓΓΛ ΢σκεώμ, 2012-2013

2. Οι δσμάμεις ηης προόδοσ και οι πολιηικές αμαηροπές
Μεηά ηεκ Γαιιηθή Γπακάζηαζε θαη ημοξ Ναπμιεόκηεημοξ Πόιεμμοξ
(1789 -1815), μ θόζμμ ηεξ Γονώπεξ ήηακ πμιύ διαθορεηικός: Σμ
«παιαηό» θαζεζηώξ ζε πμιιέξ εονςπασθέξ πώνεξ είπε
παιηκμνζςζεί, αιιά οπήνπακ έκημκεξ πολιηικές και κοιμωμικές
διεργαζίες. Η ζύγθνμοζε μεηαλύ ηςκ ζοκηενεηηθώκ δοκάμεςκ θαη ηςκ
πνμμδεοηηθώκ δοκάμεςκ ήηακ έκημκε.
Δσμάμεις ζσμηήρηζης
• Μμκανπία
• Γθθιεζία
• Γαημθηεηηθή ανηζημθναηία
Δσμάμεις προόδοσ
• Γζκηθηζμόξ
• Φηιειεοζενηζμόξ
• Ρηδμζπαζηηζμόξ

3. ΢ηαδιακή εμθάμιζη εθμικώμ και θιλελεύθερωμ κιμημάηωμ
Γθμικό κίμημα: είκαη ε πνμζπάζεηα μηαξ
θμηκόηεηαξ ακζνώπςκ, με θμηκή γιώζζα ή/
θαη ζνεζθεία, δηαθνηηέξ παναδόζεηξ θαη
ηζημνία θαη θμηκή ηαοηόηεηα, κα απμθηήζεη
ακελανηεζία από ηεκ ελμοζία μηαξ άιιεξ
δηαθνηηήξ ακζνώπηκεξ θμηκόηεηαξ. Σμ εζκηθό
θίκεμα απμζθμπεί ζηεκ πνμβμιή θαη
επηθνάηεζε εκόξ έζκμοξ.
Φιλελεύθερα κιμήμαηα: είκαη μη
πνμζπάζεηεξ πνμώζεζεξ ζοκηαγμαηηθώκ
θαη θμηκμβμοιεοηηθώκ ζεζμώκ θαη
θαημπύνςζεξ ηςκ πμιηηηθώκ δηθαηςμάηςκ
θαη ειεοζενηώκ ηςκ πμιηηώκ. Σμ θηιειεύζενμ
θίκεμα απμζθμπεί ζηεκ πνμβμιή θαη ακάδεηλε
εκόξ ιαμύ.
- Σα εζκηθά θηκήμαηα απμζθμπμύζακ ζηεκ
πνμβμιή θαη ηεκ επηθνάηεζε εκόξ έθμοσς, μηαξ
Οπιηζμέκεξ γοκαίθεξ βαδίδμοκ εκακηίμκ ηςκ ακαθηόνςκ ηςκ πμιηηηζηηθήξ θμηκόηεηαξ.
Βενζαιηώκ, 5 Οθηςβνίμο 1789 - Σα θηιειεύζενα θηκήμαηα επηδίςθακ ηεκ
καηοτύρωζη ηωμ δικαιωμάηωμ εκόξ ιαμύ, ημο
ιαμύ με ηεκ έκκμηα ηεξ πμιηηηθήξ θμηκόηεηαξ, ε
μπμία απμθηά πναγμαηηθή οπόζηαζε θαη έπεη
ζογθεθνημέκμ νόιμ ζημ πιαίζημ εκόξ
θαηαζηαηηθμύ πάνηε, ημο ΢οκηάγμαημξ.

4. Ο ταρακηήρας ηωμ κιμημάηωμ
• Η Αµερικαμική Γπαμάζηαζη (1776) ζοκδύαδε ζημηπεία εζκηθώκ θαη
θηιειεοζένςκ θηκεµάηςκ πμο εθδειώζεθακ ζηεκ Γονώπε θαη αιιμύ ημκ 19μ
αηώκα.
• Βρεηαμία: μ εζκηθηζµόξ πνμέβαιε θαη οπμζηήνηλε παναδμζηαθμύξ ζεζµμύξ
πώναξ (θμηκμβμοιεοηηζµό θαη αημµηθέξ ειεοζενίεξ).
• Ιζπαμία, Ιηαλία και Γερµαμία (γαιιμθναημύµεκεξ πώνεξ): εζκηθά
θηκήµαηα
ακηηηάπζεθακ ζημκ αοηανπηθό µεπακηζµό ηεξ καπμιεόκηεηαξ αοημθναημνίαξ.
• Ιηαλία: ιόγς θαηαηεµαπηζµμύ πώναξ, ακαπηύπζεθε εζκηθή ηαοηόηεηα θαη
επηζοµία γηα εκηαία ηηαιηθή παηνίδα.
• Πολωμία: ημ εζκηθό θίκεµα ζηνεθόηακ θαηά θονηάνπςκ Αοζηνηαθώκ,
Πνώζςκ θαη Ρώζςκ, δειαδή ακηηπάιςκ Ναπμιέμκηα.

5. Σμ εζκηθό θίκεµα ηςκ Γενµακώκ
Σμ ζεµακηηθόηενμ εζκηθό θίκεµα ζηεκ Γονώπε.
Γπενέαζε ηεκ ακάπηολε ημο εθμικιζµού.
• Ακηίδναζε ζηε γαιιηθή πανμοζία, αιιά θαη
επακαζηαηηθέξ ηδέεξ ημο ∆ηαθςηηζµμύ.
• Γπμπή θηκήµαημξ Ροµαμηιζµού – Αµθιζβήηηζη
Ορθολογιζµού.
• Γπηννμή από ένγμ Χέρμηερ: θάζε αοζεκηηθόξ
πμιηηηζµόξ πεγάδεη από ημκ απιό ιαό. Κάζε ιαόξ,
πμο έπεη δηθή ημο γιώζζα, δηθά ημο έζηµα, δηθό ημο
πκεύµα, θαηά ζοκέπεηα έπεη δηθό ημο πμιηηηζµό,
αοηόξ δε μ πμιηηηζµόξ ημο έπεη εζκηθό παναθηήνα.
Γηόπακ Γθμηθνίκη Υένκηεν, 1744–1803

6. Σα κσριόηερα κιμήµαηα ζηημ Γσρώπη καηά ηο πρώηο ηέηαρηο ηοσ 19 οσ αιώμα
• Ιζπαμία 1820: επακαθμνά ζοκηάγµαημξ 1812 θαη δηάιοζε Ιενάξ Γλέηαζεξ.
Βαζηιηθή ακηεπακάζηαζε (1822), αθοβενκεζία θαη επέµβαζε γαιιηθώκ
ζηναηεοµάηςκ γηα πνμζηαζία µμκανπίαξ.
• Πορηογαλία 1820 (Αύγμοζημξ): ζύγθιεζε Γζκμζοκέιεοζεξ (Ιακ. 1821), ζέζπηζε
θηιειεύζενμο ζοκηάγµαημξ (΢επη. 1822), θαηάνγεζε θεμοδαιηθώκ πνμκμµίςκ
θαη Ιενάξ Γλεηάζεςξ, θαζηένςζε ζοκηαγµαηηθήξ µμκανπίαξ.
• Ιηαλική τερζόμηζος 1820 Ιμύιημξ:
∆ηαθμνεηηθμί ζηόπμη εκμπμίεζε ηηαιηθώκ πςνώκ ή εηζαγςγή θηιειεύζενςκ
µεηαννοζµίζεςκ θαη μηθμκμµηθήξ ακάπηολεξ.
• Γπακάζηαζε ζημ Βαζίιεημ ηςκ ∆ύμ ΢ηθειηώκ (΢ηθειία θαη Νεάπμιε-κόημξ), µε
οπμζηήνηλε Καρµπομάρωμ, νηδμζπαζηώκ πμο πνμςζμύζακ νηδηθέξ πμιηηηθέξ
µεηαννοζµίζεηξ θαη αβαζίιεοημ πμιίηεοµα.
α) ΢ικελία: απμηοπία θαη εµθύιηα ζύνναλε.
β) Νεάπολη: ζηναηηςηηθή επέµβαζε Αοζηνίαξ (Μαν. 1821) πνμιαβαίκεη
θαηάννεοζή ηεξ.
• Γπαμάζηαζη ζηο Πεδοµόμηιο (Μαν. 1821), µε οπμζηήνηλε Κανµπμκάνςκ.
θαηεζηάιε από ζηναηεύµαηα Αοζηνίαξ (Απνίιημξ).
∆οηηθή Γονώπε: ακηηπανάζεζε θηιειεοζενηζµμύ νηδμζπαζηηζµμύ µε Ιενά
΢οµµαπία θαη δοκάµεηξ παιηκόνζςζεξ ιήγεη (πνμξ ημ πανόκ) µε ήηηα ηςκ
πνώηςκ.
• Νοηιοαμαηολική Γσρώπη (Βαλκάμια): 1821 Γιιεκηθή Γπακάζηαζε: επηννμή από
ακαηνεπηηθά µεκύµαηα Γάιιςκ). Τπμπώνεζε θηιειεύζενςκ ζημηπείςκ έκακηη
ζοκηενεηηθώκ, πνμθεηµέκμο κα ελαζθαιηζζεί ε εζκηθή ακελανηεζία (1830-1832)
µε ζοκαίκεζε θαη εγγύεζε ηνηώκ Μεγάιςκ ∆οκάµεςκ Γονώπεξ (Βνεηακίαξ,
Γαιιίαξ, Ρςζίαξ).
• ΢ηε Ρωζία: 1825. Γπακάζηαζε ∆εθεµβνηζηώκ (κέςκ αληςµαηηθώκ) απέηοπε ιόγς
µεγάιεξ απμιοηανπηθήξ πανάδμζεξ Σζάνμξ εκηζποµέκμξ. Σε µμκανπία ζηήνηδακ
ε Γθθιεζία θαη μη γαημθηήµμκεξ.

7. Γδέκ Νηειαθνμοά (Eugene Delacroix, 1798-1863) «Η Γιεοζενία μδεγεί ημκ ιαό», 1830, Μμοζείμ Λμύβνμο, Πανίζη. Η
πνμζςπμπμηεμέκε Γιεοζενία θαζμδεγεί ημκ ιαό θναδαίκμκηαξ ηεκ ηνίπνςμε ζεμαία ηεξ Γαιιηθήξ Γπακάζηαζεξ. Ο
πίκαθαξ είκαη εμπκεοζμέκμξ από ηεκ Ιμοιηακή Γπακάζηαζε ημο Πανηζημύ (1830), πμο απέβιεπε ζηεκ απμθαηάζηαζε
ημο δεμμθναηηθμύ θαζεζηώημξ μεηά ηεκ πηώζε ηςκ Βμονβόκςκ. Η επακάζηαζε έζεζε ηέιμξ ζηεκ απόιοηε μμκανπία
ημο Κανόιμο Ι' θαη εγθαζίδνοζε ηεκ Ιμοιηακή Μμκανπία ημο Λμοδμβίθμο-Φηιίππμο, πμο απμηειμύζε μηα μμνθή
ζομβηβαζμμύ ακάμεζα ζηεκ επακάζηαζε θαη ηεκ παιηκόνζςζε, πημ θμκηά ζηηξ επηδηώλεηξ ηςκ θηιειεύζενςκ αζηώκ.

8. Πνόζζεηα παναζέµαηα / πεγέξ
«Οθείιμομε ζημ όκμμα ηεξ εηιηθνίκεηαξ θαη ηςκ θηιηθώκ
μαξ ζπέζεςκ με ηηξ εονςπασθέξ δοκάμεηξ κα δειώζμομε
όηη ζα ζεςνήζμομε θάζε απόπεηνά ημοξ γηα επέθηαζε ημο
ζοζηήμαηόξ ημοξ ζε μπμημδήπμηε μένμξ αοημύ ημο
εμηζθαηνίμο ςξ επηθίκδοκε γηα ηεκ εηνήκε θαη ηεκ αζθάιεηά
μαξ. Δεκ έπμομε ακαμεηπζεί ζηηξ απμηθίεξ θαη ηηξ
ελανηεμέκεξ πενημπέξ θαμηάξ εονςπασθήξ δύκαμεξ θαη δε
ζθμπεύμομε κα ακαμεηπζμύμε. Αιιά από θμηκμύ με ηηξ
θοβενκήζεηξ πμο δήιςζακ ηεκ ακελανηεζία ημοξ θαη ηεκ
δηεηήνεζακ, μηα ακελανηεζία πμο με πμιιή πενίζθερε θαη
βαζηδόμεκμη ζηηξ ανπέξ ημο δηθαίμο, έπμομε ακαγκςνίζεη,
δεκ μπμνμύμε κα με ζεςνήζμομε μπμηαδήπμηε ακάμεηλε
πμο ζημπεύεη ζηεκ θαηαπίεζε θαη ημκ έιεγπμ ημο
πεπνςμέκμο ημοξ από μπμηαδήπμηε εονςπασθή δύκαμε θαη
με μπμημδήπμηε ηνόπμ πανά μόκμ ςξ εθδήιςζε με θηιηθήξ
δηάζεζεξ απέκακηη ζηηξ Ηκςμέκεξ Πμιηηείεξ».
Πνόεδνμξ James Monroe, Μήκομα ζημ Κμγθνέζμ (2
Portrait of James Monroe Δεθεμβνίμο 1823). Βι. M.J. Cohen and John Major,
History in Quotations, Cassell, London 2004, ζ. 614.

9. Πνόζζεηα παναζέµαηα / πεγέξ
Ο ΢ηµόκ Μπμιηβάν, ήνςαξ ημο απειεοζενςηηθμύ θηκήµαημξ ηεξ
Λαηηκηθήξ Αµενηθήξ θαηά ηςκ Ιζπακώκ απμηθημθναηώκ:
«Η επηηοπία ζα ζηέρεη ηηξ πνμζπάζεηέξ µαξ, γηαηί ε µμίνα ηεξ
Αµενηθήξ έπεη αµεηάθιεηα παγηςζεί. Ο δεζµόξ πμο ηε ζοκέδεε µε ηεκ
Ιζπακία θόπεθε… Σμ µίζμξ πμο ε Υενζόκεζμξ (ε Ιβενηθή) µαξ
εκέπκεοζε είκαη µεγαιύηενμ θη απ’ ημκ ςθεακό (ημκ Αηιακηηθό) πμο
µαξ πςνίδεη. Θα ήηακ ιηγόηενμ δύζθμιμ κα εκώζεη θακείξ ηηξ δομ
επείνμοξ από ημ κα ζοµθηιηώζεη ηα πκεύµαηα ηςκ δομ
πςνώκ…οπμθέναµε ηα πάκηα ζηα πένηα αοηήξ ηεξ αθύζηθεξ µεηνηάξ-
ηεξ Ιζπακίαξ. Σμ παναπέηαζµα έπεη πηα ζθηζηεί ζε θμµµάηηα.
Μπμνμύµε ηώνα κα ακηηθνύζμοµε ημ θςξ• ζέιμοκ όµςξ κα µαξ
λακαβμοηήλμοκ ζημ ζθμηάδη. Οη αιοζίδεξ µαξ έζπαζακ θαη
ειεοζενςζήθαµε. Αιιά μη επζνμί µαξ ζέιμοκ κα µαξ λακαζθιαβώζμοκ
πάιη. Γηα ημ ιόγμ αοηό ε Αµενηθή (ε Λαηηκηθή Αµενηθή) αγςκίδεηαη
απειπηζµέκα, θαη ζπάκηα ε απειπηζία δεκ ζηέθεηαη από ηε κίθε».
M.J. Cohen – John Major, ό.π., ζ. 547: 4.

10. Αθμύ μειεηήζεηε ηα παναζέμαηα «Σμ Δόγμα Μμκνόε» θαη «Ο ΢ημόκ
Μπμιηβάν, ήνςαξ ημο απειεοζενςηηθμύ θηκήμαημξ ηεξ Λαηηκηθήξ
Αμενηθήξ» κα ζοδεηήζεηε ηηξ πημ θάης μπηηθέξ γςκίεξ:
Υώνεξ ηεξ Λαηηκηθήξ Αμενηθήξ –
«μήιμκ ηεξ Ένηδμξ»:
•Πώξ ηηξ ακηημεηςπίδμοκ μη
ΗΠΑ θαη γηαηί ;
•Πώξ ηηξ ακηημεηςπίδμοκ μη
Γονςπασθέξ απμηθηαθέξ
δοκάμεηξ θαη γηαηί ;
•Πμηα ε βμύιεζε ηςκ πςνώκ ηεξ
Λαηηκηθήξ Αμενηθήξ;
Νίθμξ Γγγμκόπμοιμξ, Μπμιηβάν

11. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ράπηεξ, Κ. Γεκηθή Ιζημνία ηεξ Γονώπεξ. Γιιεκηθό Ακμηθηό
Πακεπηζηήμημ, Πάηνα, 1999.
2. Hobsbawm E.J. Η επμπή ηςκ επακαζηάζεςκ, Μμνθςηηθό Ίδνομα
Γζκηθήξ Σναπέδεξ, Αζήκα, 2002.
3. Bernstein S. – Milza P. Ιζημνία ηεξ Γονώπεξ – Η Γονςπασθή
ζομθςκία θαη ε Γονώπε ηςκ Γζκώκ, Γθδόζεηξ Αιελάκδνεηα, Αζήκα,
1997.
4. Ανβειέν Γ. – Aymard M. Οη Γονςπαίμη, β΄ηόμμξ, Γθδόζεηξ
΢αββάιαξ, Αζήκα, 2003.