1. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 2 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรื่อง การจําแนกสาร
การจําแนกสารและสมบัติสาร
การดํารงชีวตของมนุษยจาเปนตองเกี่ยวของสัมพันธกับสสารและพลังงานทั้งสิน ดังนั้นเรา
ิ ํ ้
จึงตองเรียนรูเกี่ยวกับสสาร เพื่อสามารถนําความรูที่ไดไปใชประโยชนในชีวตประจําวันไดอยาง
ิ
เหมาะสม
สสารและพลังงานแตกตางกันอยางไร
สสาร หมายถึง สิ่งทีมีมวล มีน้ําหนัก ตองการที่อยู และสัมผัสได มีทั้งสิงมีชีวตแลไมมี
่ ่ ิ
ชีวต เชน หิน น้ํา แร โตะ สัตว พืช อาหาร มนุษย เปนตน
ิ
พลังงาน หมายถึง สิงที่ไมมีมวล ไมมีน้ําหนัก และสัมผัสไมได เชน พลังงานเสียง พลังงาน
่
ลม พลังงานความรอน เปนตน
สาร หมายถึง สสารนั่นเอง ไดแก กรดเกลือ กรดแอซีติก กํามะถัน เกลือแกง เปนตน
การจําแนกประเภทของสาร
การจัดจําพวกของสารมีวิธีการทําไดหลายวิธี ขึ้นอยูกับเกณฑที่นํามาจําแนก เชน ใช
สถานะเปนเกณฑ ใชลักษณะของเนื้อสารเปนเกณฑ สมบัติความเปนกรด-เบส เปนตน
การจําแนกสารโดยใชลักษณะเนื้อสารเปนเกณฑ ซึ่งแบงได 2 ประเภทคือ
1. สารเนื้อเดียว หมายถึง สารที่มองเห็นเปนเนื้อเดียว และมีสมบัติเดียวกัน ซึ่งไมวาจะ 
สัังเกตดวยวิิธีการใดก็็ตาม เชน นํ้ําบริิสุทธิ์ิ เงิิน ทองแดง นาก อากาศ ทองคํา นําเกลืือ นํ้ําเชื่อม
 ใ ํ ้ํ ื
เปนตน
2.สารเนื้อผสม คือสารที่มีองคประกอบตั้งแต 2 ชนิดขึ้นไป มาผสมกันมองเห็นไมเปนเนื้อ
เดียวกัน สารประเภทนี้อาจมีองคประกอบเหมือนกันหรือตางสถานะกันก็ได เชน น้ําโคลน
น้ํานม น้าสลัด เปนตน
ํ
การจําแนกสารเนื้อเดียวไดสารบริสุทธ และสารละลายเปนวิธีการจําแนกสารโดย
อาศัยสมบัติทางกายภาพของสาร คือลักษณะเนือสารหรือการรวมตัวกันของสารที่เปนองคประกอบ
้
โดย ไมเกิดปฏิกิริยาเคมี
***********

2. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 2 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรื่อง การจําแนกสาร
สาร
สารเนื้อเดียว สารเนื้อผสม
สารบริสุทธิ์ สารละลาย สารแขวนลอย คอลลอยด
การจําแนกสารโดยใชสถานะเปนเกณฑ แบงไดเปน 3 สถานะ คือ
1.ของแข็ง คือสารที่มีสถานะเปนของแข็งในอุณหภูมิปกติ ของแข็งเปนสารที่มีรูปราง
แนนอนเนื่องจากอนุภาคภายในยึดเหนี่ยวกันอยางแนนอน เชน ทองแดง หิน กระดาษ เกาอี้ เปนตน
2. ของเหลว คือ สารที่มีสถานะเปนของเหลวที่อุณหภูมิปกติ ของเหลวจะมีปริมาตร
แนนอนแตรูปรางจะเปลี่ยนไปตามภาชนะที่บรรจุ เนื่องจากอนุภาคภายในจับตัวกันแบบหลวม ๆ
เชน น้ํา น้ามันดิบ แอลกอฮอล เปนตน
ํ
3. กาซ คือ สารที่มีสถานะเปนกาซหรือไอทีอณหภูมิปกติ กาซจะมีรูปรางและปริมาตรไม
ุ่
แนนอน รูปรางจะเปลี่ยนไปตามภาชนะที่บรรจุ(อนุภาคจะฟุงกระจายไปทั่วภาชนะที่บรรจุ)

เนื่องจากกาซมีแรงยึดเหนี่ยวระหวางอนุภาคนอยมาก เชน ไอน้า กาซออกซิเจน กาซไนโตรเจน
ุ ํ
เปนตน
ของแข็ง ของเหลว กาซ

3. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 2 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรื่อง การจําแนกสาร
สมบัติของสาร
สมบัติของสาร หมายถึง ลักษณะเฉพาะตัวของสารที่สามารถบงบอกวาเปนสารชนิดใด
เพราะสมบัติของสารแตละชนิดไมเหมือนกันทุกประการ สมบัติของสารแบงออกเปน 2 ประเภท
ใหญ ๆ คือ สมบัติทางกายภาพและสมบัติทางเคมี
ญ
สมบัติทางกายภาพของสาร หมายถึง สมบัติที่สังเกตเห็นจากลักษณะภายนอก และสามารถ
สัมผัสไดดวยประมาทสัมผัส เชน สถานะ การละลาย การนําไฟฟา จุดเดือด จุดหลอมเหลว เปนตน

1. จุดเดือด คือจุดที่สารนั้นกําลังเปลี่ยนแปลงสถานะจากของเหลวกลายเปนไอ จุดเดือดของ
สารแตละประเภทจะไมเทากัน ดังนั้นจึงสามารถใชสมบัตจดเดือดของสารเปนเกณฑในการบอก
ิุ
ชนิดของสารได เชน นําบริสุทธิ์มีจุดเดือดที่ 100 องศาเซลเซียส เปนตน
้
2. สถานะของสาร คือสมบัติทางกายภาพของสาร สารทั้งหมดบนโลก มีอยู 3 สถานะ คือ
ของแข็ง ของเหลว และกาซ สถานะของสารสามารถเกิดการเปลี่ยนแปลงไดซึ่งตองขึ้นอยูกับสภาวะ
ของอุณหภูมิ เชน วัฏจักรของน้า เปนตน
ํ
3. การละลายนา เปนสมบตเฉพาะตวของสาร สารแตละชนดจะมความสามารถในการละลาย
3 การละลายน้ํา เปนสมบัติเฉพาะตัวของสาร สารแตละชนิดจะมีความสามารถในการละลาย
น้ําไดตางกัน บางชนิดอาจละลายไดดี แตสารบางชนิดละลายน้ําไดนอย หรือไมละลายน้าเลย เชน
  ํ
น้ําตาลทรายละลายในน้า เกลือละลายในน้า เปนตน
ํ ํ
4. ความหนาแนน คือ อัตราสวนระหวางมวลตอปริมาตรของสาร ซึ่งเปนสมบัติเฉพาะของ
สาร ดังนั้นสารแตละชนิดจึงมีความหนาแนนตางกัน ความหนาแนนหาไดจากสูตร
มวลของสาร
ความหนาแนน =
ปริมาตรของสาร
M
D=
V
D คือ ความหนาแนน มีหนวยเปน กรัมตอลูกบาศกเซนติเมตร หรือกิโลกรัมตอลูกบาศกเมตร
M คือ มวลของสาร มีหนวยเปน กรัมหรือ กิโลกรัม
V คือ ปริมาตรของสาร มีหนวยเปน ลูกบาศกเซนติเมตร หรือลูกบาศกเมตร

4. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 2 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรื่อง การจําแนกสาร
5.ความถวงจําเพาะหรือความหนาแนนสัมพัทธ คือ อัตราสวนระหวางความหนาแนนของ
สาร นั้นตอความหนาแนนของน้า ณ อุณหภูมิหนึ่ง (ตามปกติเปนอุณหภูมิ 20 0C)
ํ
ความหนาแนนของสาร

ความถวงจําเพาะ =
ความหนาแนนของน้า
ํ
น้ําบริสุทธิ์มีความหนาแนน = 1.0 กรัมตอลูกบาศก
เซนติเมตร
ความหนาแนนของสาร
ความหนาแนนสัมพัทธ =
1.0 g/cm2
สมบัติทางเคมีของสาร หมายถึง สมบัติที่เกี่ยวของกับองคประกอบโครงสรางภายในของ
สาร(อะตอมหรือโมเลกุล) หรือเกี่ยวของกับปฏิกิริยาเคมี โดยการเกิดปฏิกิริยาของสารบางชนิดจะ
ได สารใหมที่มีสมบัติแตกตางไปจากสารเดิม เชน ความเปนกรดเบส การทําปฏิกิริยากับสารอื่น
การหมักแปงแลวเกิดแอลกอฮอล การเกิดสนิมของเหล็ก เปนตน

5. ใบกิจกรรมวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 2 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรื่อง การจําแนกสาร
กิจกรรม การจําแนกตามลักษณะเนื้อสาร
จุดประสงคการทดลอง
1.จําแนกสารโดยใชลักษณะของเนื้อสารเปนเกณฑได
วิธีการทดลอง
1. นําวัสดุตาง ๆที่ตองการจําแนกประเภทลักษณะของเนื้อสาร ไดแก สมตํา
 
ผงซักฟอก เกลือแกง น้านม น้ําโคลน น้ําหวาน ถาน น้ากะทิ น้ําตาลทราย น้าสมสายชู มา
ํ ํ ํ
สังเกตลักษณะของเนื้อสารแตละชนิด พรอมบันทึกผลที่สังเกตได ถาสารบางชนิดไมอาจ
ตดสนใจอาจใชอุปกรณอื่น ชวย เชน แทงแกว
ตัดสินใจอาจใชอปกรณอน ๆ ชวย เชน แทงแกว
ตารางบันทึกผลการทดลอง
สาร สถานะ ผลการสังเกตลักษณะเนื้อสาร
มองเห็นเปนเนื้อเดียว มองเห็นไมเปนเนื้อเดียว
1. น้้ํากะทิ
2.สมตํา
3.เกลือแกง
4.น้ําตาลทราย
5.น้ําหวาน
6 น้ําสมสายช
6.นาสมสายชู
7.น้ํานม
8.ถาน
9.น้ําโคลน
10.ผงซักฟอก
สรุปผลการ
ทดลอง……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
…………...……………………………………………………………………….

6. ใบงานที…….วิชาวิทยาศาสตร
่
หนวยการเรียนรูที่ 2 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
ผลการเรียนรูที่คาดหวัง เรอง การจาแนกสาร
เรื่อง การจําแนกสาร
1. อธิบายสมบัติทางกายภาพของสารและจําแนกสารเปนกลุมตามลักษณะของเนื้อ
สารและขนาดของอนุภาค
จุดประสงคการเรียนรู
1. สามารถสรุุปสมบัติทางกายภาพของสารและสมบัติทางเคมีของสารได
คําสัง จงเติมคําหรือขอความในชองวางตอไปนี้ใหถูกตอง
่
1. จากการทดลองสารใดบางที่เปนสารเนื้อ
เดียว………………………………………………
……………………………….………………………………………………………………..
2. จงอธิบายการจัดเรียงตัวของอนุภาคของแข็ง ของเหลว และกาซ วามีลักษณะ
อยางไร……..
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………..
3. การจําแนกสารสามารถจําแนกโดยใชเกณฑอะไรบาง……………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
4. สารทั้งหมดบนโลกมีอยู…………สถานะ
คือ……...……………………………………….
5. สารเนื้อเดียว คือ สาร……………………………………………………………………….
สารเนื้อผสม คือ.สาร.………………………………………………………………………….
6.สมบัติทางเคมีของสารคือ…………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
เชน……………………………………………………………………………………………
7.จงยกตัวอยางสมบัติทางกายภาพของสาร……………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………...
ชื่อ………………………..นามสกุล………………………………เลขที่ …………..