1. ใบความรู้ เรือง อิเล็กทรอนิกส์ เบืองต้ น
นางดารารัตน์ ทิพวรรณทรัพย์ ครู ผู้สอน
อิเล็กทรอนิกส์ (electronics) เป็ นคําทีมีความเกียวเนืองกับคําว่าอิเล็กตรอน(electron)เป็ น
อย่างยิง ซึ งจะได้เห็นได้จากอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆจะสามารถใช้งานได้ก็ต่อเมือมีการผ่าน
กระแสไฟฟ้ าไปในชิ6นส่ วนอิเล็กทรอนิกส์ชิ6นนั6น ซึ งหลายคนทราบกันดีแล้วว่ากระแสไฟฟ้ าเกิด
่
จากการเคลือนทีของอิเล็กตรอนทีอยูในแหล่งกําเนิดหรื อตัวนํานั6นๆ เพียงแต่ทิศทางของอิเล็กตรอน
กับทิศทางของกระแสไฟฟ้ ามีทิศทางตรงกันข้ามกัน เมือกระแสไฟฟ้ าผ่านชิ6นส่ วนอิเล็กทรอนิกส์ ก็
จะเกิดการเปลียนแปลงไปในทางใดทางหนึง เช่น มีขนาดของกระแสไฟฟ้ าลดลง มีขนาดความ
ต่างศักย์เปลียนแปลงไป
่
ดังนั6นจึงกล่าวได้วา ชิ6นส่ วนอิเล็กทรอนิกส์ ก็คือชื6นส่ วนหรื ออุปกรณ์ทีทําหน้าทีในการ
ควบคุมการไหลของกระแสไฟฟ้ า และความหมายของอิเล็กทรอนิกส์ก็คือวิชาทีว่าด้วยการควบคุม
ออกแบบ การไหลของกระแสไฟฟ้ าในวงจรไฟฟ้ า
สั ญญาณอิเล็กทรอนิกส์ ( electronic signal ) หรื อเรี ยกชือได้อีกชือหนึงว่า สัญญาณไฟฟ้ า
หมายถึง ค่าของกระแสไฟฟ้ า ความต่างศักย์ไฟฟ้ า หรื อพลังงานไฟฟ้ าทีไหลในวงจรนั6นๆ แล้ว
สามารถ วัดค่าดังกล่าวได้ดวยอุปกรณ์ต่างๆ เช่น มัลติมิเตอร์ แอมมิเตอร์ โวลต์มิเตอร์
้
ออสซิ ลโลสโคป เป็ นต้น

2. สั ญญาณไฟฟาออกเป็ น 2 แบบ ตามลักษณะของสั ญญาณทีวัดได้ คือ
้
1. สั ญญาณอนาลอก ( analog signal ) เป็ นสัญญาณไฟฟ้ าทีมีลกษณะต่อเนือง คล้ายคลืน
ั
เชือกทีสะบัดขึ6นลงสัญญาณอนาลอกเป็ นสัญญาณไฟฟ้ าทีถูกรบกวนให้เปลียนแปลงได้ง่าย และไม่
นิยมใช้สัญญาณชนิ ดนี6ในการส่ งสัญญาณเพือการสื อสารทีต้องการความแม่นยําสู ง โดยมักใช้วทยุ
ิ
สื อสารระยะใกล้ ใช้ในระบบวิทยุ A.M. และ F.M.
2. สั ญญาณดิจิตอล (digital signal ) เป็ นสัญญาณไฟฟ้ าทีมีลกษณะไม่ต่อเนือง คล้าย
ั
ั
ขั6นบันไดสัญญาณดิจิตอลเป็ นสัญญาณไฟฟ้ าทีนิยมใช้กนมาก เพราะเมือถูกรบกวน สัญญาณ
ดิจิตอลจะเปลียนแปลงจากเดิมได้นอย ตัวอย่างการประยุกต์ใช้สัญญาณดิจิตอลในเครื องใช้ไฟฟ้ า
้
ต่างๆเช่น โทรศัพท์เคลือนที คอมพิวเตอร์ นาฬิกาดิจิตอล

3. ตัวต้านทาน (Resistor)
ตัวต้านทานเป็ นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ชนิดหนึงทีมีสมบัติในการต้านการไหลของ
กระแสไฟฟ้ า แบ่งเป็ น 4 ประเภท ได้แก่
1) ตัวต้ านทานคงที ( Fixed Value Resistor ) เป็ นตัวต้านทานทีมีค่าความต้านทานของ
การไหลของกระแสไฟฟ้ าคงที มีสัญลักษณ์ทีใช้ในวงจร คือ ซึ งสามารถอ่านค่าความ
่
ต้านทานได้จากแถบสี ทีคาดอยูบนตัวความต้านทาน มีหน่วยเป็ นโอห์ม ( Ω )
แถบสี ทีอยูบนตัวต้านทาน โดยส่ วนมากจะมี 4 แถบ และมีแถบสี ทีชิดกันอยู่ 3 สี อีกสี
่
หนึงจะอยูห่างออกไปทีปลายข้างหนึง การอ่านค่าจะเริ มจากแถบสี ทีอยูชิดกันก่อนโดยแถบทีอยู่
่ ่
ด้านนอกสุ ดให้เป็ นแถบสี ที 1 และสี ถดไปเป็ นสี ที 2, 3 และ 4 ตามลําดับ สี แต่ละสี จะมีรหัสประจํา
ั
แต่ละสี ดังตาราง
แถบสี ที 1 แถบสี ที 2 แถบสี ที 3 แถบสี ที 4
ค่ าตัวแรก ค่ าตัวแรก ตัวคูณ % ความ
สี
(หลักสิ บ) (หลักหน่ วย) คลาดเคลือน
ดํา 0 0 1 -
นํ6าตาล 1 1 10 -
แดง 2 2 100 ±2%
ส้ม 3 3 1,000 -
เหลือง 4 4 10,000 -
เขียว 5 5 100,000 -
ฟ้ า 6 6 1,000,000 -
ม่วง 7 7 10,000,000 -
เทา 8 8 100,000,000 -
ขาว 9 9 1,000,000,000 -
ทอง - - 0.1 ±5%
เงิน - - 0.01 ± 10 %
ไม่มีสี - - - ± 20 %

4. 2) ตัวต้ านทานทีเปลียนค่ าได้ ( Variable Value Resistor ) เป็ นตัวต้านทานทีเมือ
หมุนแกนของตัวต้านทาน แล้วค่าความต้านทานจะเปลียนแปลงไป นิยมใช้ในการควบคุมค่าความ
ต่ างศักย์ ไฟฟา ( Voltage ) ในวงจรอิเล็กทรอนิกส์ เช่น การเพิม – ลดเสี ยงในวิทยุหรื อโทรทัศน์ เป็ น
้
ต้น สัญลักษณ์ทีใช้ในวงจร คือ
3) ตัวต้ านทานไวแสง หรือ แอลดีอาร์ ( LDR ) ย่อมาจาก Light Dependent Resistor
่ ั
เป็ นตัวต้านทานปรับค่าได้ โดยค่าความต้านทานขึ6นอยูกบปริ มาณแสงทีตกกระทบ ถ้าแสงทีตก
กระทบมีปริ มาณมาก LDR จะมีค่าความต้านทานตํา ซึ งสัญลักษณ์ทีใช้ในวงจร คือ
4) THERMISTOR:NTC เทอร์ มิสเตอร์ ชนิด NTC ตัวตรวจจับอุณหภูมิ ช่วง
ประมาณ -30 ถึง 120 องศา เป็ นเทอร์ มิสเตอร์ แบบทีค่าความต้านทานจะลดลงเมืออุณหภูมิสูงขึ6น

5. ตัวเก็บประจุ (Capacitor)
ตัวเก็บประจุเป็ นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ชนิดหนึงทีทําหน้าทีสะสมประจุไฟฟ้ าหรื อ
ั
คายประจุไฟฟ้ าให้กบวงจรหรื ออุปกรณ์อืน ๆ ตัวเก็บประจุบางชนิดจะมีข6 ว คือขั6วบวก และขั6วลบ
ั
ดังนั6นการต่อตัวเก็บประจุในวงจร ต้องต่อให้ถูกขั6ว และต้องทราบค่าของตัวเก็บประจุดวยว่า ้
เหมาะสมกับวงจรอิเล็กทรอนิกส์น6 น ๆหรื อไม่ซึงค่ าความจุของตัวเก็บประจุจะมีหน่ วยเป็ นฟารัด
ั
( Farad ) ใช้ ตัวอักษรย่ อคือ F แต่ ตัวเก็บประจุทใช้ กนทัวไปมักมีหน่ วยเป็ นไมโครฟารั ด ( µ F ) ซึง
ี ั
1 F มีค่าเท่ ากับ 10 6 µ F ตัวเก็บประจุมีดวยกันหลายแบบหลายขนาด แต่ละแบบจะมีความ
้
เหมาะสมกับงานทีแตกต่างกัน ตัวเก็บประจุโดยทัวไปแบ่งเป็ น 2 แบบ ได้แก่
1) ตัวเก็บประจุชนิดค่ าคงที ( Fixed Value Capacitor ) เป็ นตัวเก็บประจุทีได้รับ
การผลิตให้มีค่าคงที ไม่สามารถเปลียนแปลงค่าความจุได้ แต่จะปรับค่าความจุให้เหมาะสมกับวงจร
ได้โดยนําตัวเก็บประจุหลายๆ ตัวมาต่อกันแบบขนานหรื ออนุกรม สัญลักษณ์ของตัวเก็บประจุชนิด
ค่าคงทีในวงจรจะเป็ น หรื อ
2 ) ตัวเก็บประจุเปลียนค่ าได้ ( Variable Value Capacitor ) เป็ นตัวเก็บประจุที
สามารถปรับค่าความจุได้ โดยทัวไปมักใช้ในวงจรปรับแต่งสัญญาณทางอิเล็กทรอนิกส์ หรื อพบใน
เครื องรับวิทยุซึงใช้เป็ นตัวเลือกหาสถานีวทยุ ตัวเก็บประจุชนิดนี6ส่วนมากเป็ นตัวเก็บประจุชนิดใช้
ิ
อากาศเป็ นสารไดอิเล็กทริ กและการปรับค่าจะทําได้โดยการหมุนแกน ซึ งมีโลหะหลาย ๆ แผ่นอยู่
บนแกนนั6น เมือหมุนแกนแผ่นโลหะจะเลือนเข้าหากันทําให้ค่าประจุเปลียนแปลง สัญลักษณ์ของ
ตัวเก็บประจุเปลียนค่าได้ในวงจรจะเป็ น หรื อ

6. ไดโอด(Diode)
ไดโอดเป็ นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทีทําจากสารกึงตัวนํา ช่วยควบคุมให้
กระแสไฟฟ้ าจากภายนอกไหลผ่านได้ทิศทางเดียว และป้ องกันกระแสไฟฟ้ าไหลย้อนกลับ จาก
อุปกรณ์ประเภทขดลวดต่างๆ ไดโอดประกอบด้วยขั6ว 2 ขั6ว คือ แอโนด ( Anode : A )ต้ องต่ อ
กับถ่ านไฟฉายขัวบวก ( + ) และแคโทด ( Cathode : K ) ต้ องต่ อกับถ่ านไฟฉายขัวลบ ( - ) การต่อ
ไดโอเข้ากับวงจรต้องต่อให้ถูกขั6ว ถ้าต่อผิดขั6วไดโอดจะไม่ยอมให้กระแสไฟฟ้ าไหลผ่าน ทําให้
เครื องใช้ไฟฟ้ าทํางานในวงจรไม่ได้ซึงสัญลักษณ์ของไดโอดในวงจรไฟฟ้ า เป็ น
ไดโอดบางชนิดเมือมีกระแสไฟฟ้ าไหลผ่านจะให้แสงสว่างออกมา เราเรี ยกว่า
ไดโอดเปล่ งแสง หรื อ แอลอีดี ( LED) ซึ งย่อมาจาก Light Emitting Diode และมีสัญลักษณ์ใน
วงจรเป็ น
จากภาพจะเห็นว่า LED มีขายืนออกมาสองขา ขาทีสั6นกว่าคือ ขั6วแคโทด (ขั6วลบ) และ
ขาทียาวกว่าคือ ขั6วแอโนด (ขั6วบวก) ไดโอดเปล่งแสงนี6มีลกษณะคล้าย ๆ หลอดไฟเล็กๆ กินไฟน้อย
ั
และนิยมนํามาใช้งานอย่างกว้างขวาง เช่น ไฟกะพริ บตามเสี ยงเพลง ไฟหน้าปั ดรถยนต์ ไฟเตือนใน
เครื องใช้ไฟฟ้ าต่างๆ ไฟทีใช้ในการแสดงตัวเลขของเครื องคิดเลข เป็ นต้น

7. ทรานซิสเตอร์ (Transistor)
ทรานซิ สเตอร์ เป็ นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทีทําจากสารกึงตัวนํา ทรานซิ สเตอร์ แต่ละชนิด
จะมี 3 ขา ได้แก่ ขาเบส ( Base : B ) ขาอิมิตเตอร์ ( Emitter : E ) ขาคอลเล็กเตอร์ ( Collector : C )
หากแบ่งประเภทของทรานซิ สเตอร์ ตามโครงสร้างของสารทีนํามาใช้จะแบ่งได้ 2 แบบ คือ
1) ทรานซิสเตอร์ ชนิด พีเอ็นพี ( PNP ) มีสัญลักษณ์ในวงจรเป็ น ทรานซิ สเตอร์ ทีจ่ายไฟเข้า
ทีขาเบสให้มีความต่างศักย์ตากว่าขาอิมิตเตอร์
ํ
2) ทรานซิสเตอร์ ชนิด เอ็นพีเอ็น ( NPN ) มีสัญลักษณ์ในวงจรเป็ นทรานซิ สเตอร์ ทีจ่ายไฟ
เข้าทีขาเบสให้มีความต่างศักย์สูงกว่าขาอิมิตเตอร์

8. ทรานซิ สเตอร์ เป็ นอุปกรณ์ซึงถูกควบคุมด้วยกระแสไฟฟ้ าทีผ่านขา B หรื อเรี ยกว่า กระแส
เบส นันคือ เมือกระแสเบสเปลียนแปลงเพียงเล็กน้อยก็จะทําให้กระแสไฟฟ้ าในขา E (กระแส
อิมิตเตอร์ ) และกระแสไฟฟ้ าในขา C (กระแสคอลเล็กเตอร์ ) เปลียนแลงไปด้วย ซึ งทําให้
ทรานซิ สเตอร์ ทาหน้าทีเป็ นสวิตช์ปิดหรื อเปิ ดวงจร โดยถ้าไม่มีกระแสไฟฟ้ าผ่านขา B ก็จะทําให้ไม่
ํ
มีกระแสไฟฟ้ าผ่านขา E และ C ด้วย ซึ งเปรี ยบเสมือนปิ ดไฟ (วงจรเปิ ด) แต่ถาให้กระแสไฟฟ้ าเพียง
้
่
เล็กน้อยผ่านขา B จะสามารถควบคุมกระแสไฟฟ้ าทีมากกว่าให้ผานทรานซิ สเตอร์ แล้วผ่านไปยังขา
E และผ่านไปยังอุปกรณ์อืนทีต่อจากขา C

9. วงจรรวม IC (Integrated Circuit)
เป็ นอุปกรณ์รวมการทํางานของทรานซิ สเตอร์ ไดโอด รี ซิสเตอร์ และอุปกรณ์สารกึงตัวนํา
อืน ๆ เข้ารวมเป็ นชิ6นเดียวกันและมีขาออกมาภายนอกสําหรับป้ อนแหล่งจ่าย มีหลายชนิดแล้วแต่
หน้าทีการทํางาน
หม้ อแปลง (Transformer)
เป็ นอุปกรณ์รวมการทํางานของทรานซิ สเตอร์ ไดโอด รี ซิสเตอร์ และอุปกรณ์สารกึง
ตัวนําอืน ๆ เข้ารวมเป็ นชิ6นเดียวกันและมีขาออกมาภายนอกสําหรับป้ อนแหล่งจ่าย มีหลายชนิด
แล้วแต่หน้าทีการทํางาน

10. วงจรแผ่ นพิมพ์ (Printed Circuit Boards)
วงจรแผ่นพิมพ์หรื อแผ่นปริ6 นท์ เป็ นแผ่นพลาสติกทีผิวด้านหนึงถูกเคลือบด้วยแผ่น
ทองแดงบางเพือใช้ทาลายพิมพ์วงจรและทําให้เกิดวงจรขึ6นมา ใช้เป็ นลายตัวนําในการเชือมต่อ
ํ
อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เข้าด้วยกัน เกิดเป็ นวงจรต่าง ๆ ตามต้องการ