Bronxial Astma insanlarda rast gəlinir

1. Azərbaycan Tibb Universiteti
Məmmedov Kazım 218a6b
Mövzu: Bronxial astma

4. tənəffüs yollarının xroniki
residivləşən immun-
iltihabi prosesidir; onun
patogenezinin əsas və
mütləq mexanizmini
bronxların spesifik və
qeyri-spesifik faktorlarla
qarşı yaranan
hiperreaktivliyi,
klinikasının əsas və
mütləq əlamətini
bronxospazm, selikli
qişanın ödemi və hiper-
və diskriniya nəticəsində
yaranan ekspirator tipli

5. GINA-ya əsasən astmanın tərifi
 TY-nın hiperreaktivliyi ilə əlaqəli olan və fitvrici
tənəffüsün, təngnəfəsliyin, döş qəfəsində sıxıntı hissi
yaxud öskürəyin təkrarlanan epizodlarına gətirən
(xüsusən gecələr yaxud səhər tezdən) TY-nın xroniki
iltihabı xəstəliyidir.
 Bu əlamətlər tez-tez spontan yaxud müalicənin təsiri
nəticəsində geri dönən, yayılmış ancaq dəyişkən
xarakterli TY-rı obstruksiyası ilə əlaqali olaraq yaranır.

6. Etiologiyası
Xəstəliyin yaranmasına
səbəb olan 2 tip risk
faktorlar qeyd edilir:
bilavasitə xəstəliyi
yaradan faktorlar və
artıq yaranmış
xəstəliyin
kəskinləşməsinə səbəb
olan faktorlar.

7.  meyl faktorları. - irsiyyət,
atopiya və bronxların
hiperreaktivliyi
 səbəb faktorları. TY-da iltihabi
proses yaradan ekzogen
spesifik faktorlar
 imkan yaradan faktorlar-
induktorların təsiri altında BA-
nın yaranma ehtimalını artıran
faktorlar-hava
polyutantları,aktiv və öassiv
siqaret çəkmə,az çəki ilə
doğulma

8. BA-nın kəskinləşməsinə imkan
yaradan faktorlar –Triggerlər
 Bu faktorlar TY-da iltihabi
prosesi stimulyasiya edir,
bu isə öz növbəsində
onların hiperreaktivliyini
artırır və TY-ın kəskin
obstruksiyasına səbəb
olur.Tez-tez təsadüf edilən
triggerlər - bütün
allergenlər,respirator
viruslar, fiziki gərginlik,
meteofaktorlar,bəzi dərman
preparatları

9. Patoloji anatomiyası
 Əksər hallarda boğulma tutmaları və astmatik
statusda: •bronxiolların selikli və ya selikli-irinli
eksudatla tutulması,•selikli qişaların ödemi,•kiçik
qan dövranında durğunluq əlamətləri,•ağciyərdə
emfizemа, pnevmoskleroz,•sağ mədəciyin
dilatasiyası və hipertrofiyası əlamətləri
Mikroskopik müayinədə bronxlarda
:•qədəhəbənzər hüceyrələrin
çoxalması,•səyrici epitel hüceyrələrinin
atrofiyayası,•selik vəzilərinin çoxalması,•bazal
membranın qalınlaşması,• bronx divarlarında
çoxlu eozinofillər, bəzən isə•çoxqatlı metaplaziya

13. Patogenezi
BA-nın patogenezinin əsasını bronxların
hiperreaktivliyi təşkil edir.Hiperreaktivliyi
əsasən bronxların divarlarında cərəyan edən
iltihabi proses yaradır. Hiperreaktivlik –TY-nın
sağlam şəxslər üçün indifferent olan stimullara
qarşı yüksək həssaslığı deməkdir. Atopik BA-
nın patogenezində I tip allergik reaksiya iştirak
edir.Bu reaksiyada İgE və İgG rol oynayır. Bu
proses Ts (sitotoksik T-
limfositlər)subpopulyasiyasının çatışmazlığı ilə
müşayət olunur.

15. BA-nın XBT-10 üzrə Təsnifatı
 J45 Astma
 J45.0 Allergik komponentin üstünlüyü ilə gedən astma
 J45.1 Qeyri-allergik astma
 J45.8 Qarışıq astma
 J45.9 Dəqiqləşdirilməmiş astma
 J46 Asmatik status

17. BA-nın nəsarət səviyyəsinə görə
təsnifatı
Nəzarət edilən
 Hissəvi nəzarət edilən
 Nəzarət edilməyən

18. NƏZARƏT EDİLƏN BA
Gündüz simptomları-yoxdur yaxud həftədə
<2dəfə
Fəallığın məhdudlaşması-yoxdur
Gecə simptomları-yoxdur
Təcili yardım preparatlarına ehtiyac-yoxdur
yaxud həftədə 2dəfə
AC-rin funksiyası(NMS yaxud GNH1%)-
normaldır
Kəskinləşmələr(tutmalar)-yoxdur
Xüsusiyyətlərin hamısı mövcuddur

20. Hissəvi nəzarət edilən BA
Gündüz simptomları-həftədə 2d<
Fəallığın məhdudlaşması-hər hansı
Gecə simptomları-hər hansı
Təcili yardım preparatlarına ehtiyac-həftədə 2d<
AC-rin funksiyası-əvvəlki ən yaxşı göstəricilərin
80%>
Kəskinləşmələr-ildə 1 dəfə və ya <
Xüsusiyyətlərin hər hansı biri istənilən həftə
ərzində müşahidə olunur

22. Nəzarət edilməyən BA
Gündüz simptomları
Fəallığın məhdudlaşması —hissəvi nəzarət edilən
BA-dan 3və ya daha çox
Gecə simptomları
Təcili yardım preparatları
AC-rin funksiyası-müşahifə olunur
Kəskinləşmələr-həftədə 1dəfə

23. BA-nın ağırlıq dərəcəsinə görə təsnifatı
 Yüngül epizodik - Qısa müddətli epizodik əlamətlər həftədə 1 d.
az, gecə əlamətləri ayda 2 d. çox olmur, kəskinləşmələr uzun
sürmür. Kəskinləşmə arası dövrdə əlamətlər yoxdur, ağciyər
funksiyası normaldır.
 Yüngül persistəedici (davamlı) - Astma simptomları həftədə 1
dəfədən çox, ancaq gündə 1 dəfədən az olmamaq şərtilə, gecə
simptomları ayda 2 d. çox, xəstəliyin kəskinləşməsi fiziki aktivliyi
və yuxunu pozur.
 Orta davamlı - Əlamətlər hər gün təsadüf edilir.Gecə tutmaları
həftədə 1 d. çox olur, kəskinləşmələr əmək qabiliyyətini, fiz.
aktivliyi və yuxunu pozur.
 Ağır davamlı - Daim ifadə olunan əlamətlər, tez-tez gecə
simptomları (kəskinləşmələr) nəticəsində fiz. aktivliyin

24. Simptomlar

26. Xəstəliyin gedişatının fazaları
Kəskinləşmə fazası - boğulma tutmalarının
yaranması yaxud tezləşməsi/yaxud tənəffüs
diskomfortunun başqa əlamətləri.
Remissiya fazası: - Qeyi-stabil remissiya -
kəskinləşmə fazasından remissiya fazasına
keçid: kəskinləşmə əlamətləri xeyli azalır, ancaq hələ
tam
keçmir.
- Stabil remissiya - simptomların itməsi, 1-2 ildən
artıq sürən remissiya.

27. BA-nın klinik-patogenetik
variantları •Atopik;
•İnfeksiyadan asılı
Autoimmun;
Dishormonal (hormondan asılı);
Disovarial;
Adrenergik disbalans;
Xolinergik;
Neyro-psixiki;
Aspirin;
Bronxların birincili hiperreaktivliyi.

29. Klinikası
BA-nın tipik əlaməti - boğulma tutmasıdır.Tutma
allergenlə kontakt zamanı baş verir.Əksər hallarda
tutma qəflətən yaranaraq tədricən artır.•Səciyyəvi
şikayətlər-•hava çatmamazlığı, döş qəfəsində sıxıntı,
ekspirator tipli təngnəfəslik,•az miqdarda qatı
bəlğəm ifrazı ilə müşayət olunan öskürək,•nəfəs alma
aktı qısa, nəfəs vermə isə 2-4 dəfə uzanmış olur.•Xəstə
məcburi oturaq vəziyyəti alır, əlləri ilə dizlərinə,
masanın kənarına yaxud kürsüyə dirəklənir və ağzı ilə
hava udmağa çalışır.•Belə məcburi vəziyyət yardımçı
tənəffüs əzələlərini səfərbər edir.•Xəstənin sifəti
avazımış göy çalarlı, həyacanlı, soyuq tərlə örtülmüş
olur.

31. Ağırlaşmalar
1. Ağciər mənşəli ağırlaşmaları
Asmatik status
Ağciyər emfizeması
Kəskin tənəffüs çatışmamazlığı
Xroniki bronxitin kəskinləşməsi
Xroniki tənəffüs çatışmamazlığı
 Pnevmoniya
Spontan pnevmotoraks
Ağciyər atelektazı

32. 2. Ürək mənşəli
miokardın distrofiyası
Aritmiya
Kəskin və bəzən xroniki ağciyər ürəyi
3.Mədə-bağırsaq
QlükokortikosteroidlərinQKSqəbulu
ilə əlaqədar peptiki xora
Xoranın perforasiyası, qanaxma

34. Diaqnostikası
 Anamnez və fizikal müayinə anamnezdə - digər allergik xəstəliklər,
yaxud nəsildə BA və digər allergiya hallarının
mövcudluğu. - aşağıdakı simptomların
mövcudluğu:
 ► əsasən gecələr güclənən öskürək
 ► fitverici xırıltıların təkrarlanması
 ► təkrar boğulma epizodları
 ► döş qəfəsində sixıntıların təkrarlanması Simptomların yaranma
yaxud güclənmə şərtləri:
 ► gecə saatları
 ► atm.temperatur, rütubətlik kəskin dəyişdikdə
 ► allergenlər və trigger amiiləri və məişət tozu ilə kontaktda,
 ► DP-nin istifadəsində, fiz.gərginlikdə, YTY-ın KRVİ –
larında, psixo- emosional gərginlikdə

35.  Quru öskürək
 Astmaya qarşı DP müsbət təsiri
 Uşaqlarda:
 Hiperekspansiya
 Ekspirator təngnəfəslik və auskultasiyada
fışıltılı xırıltılar Allergik rinit (rinosinusopatiya
 2. XTF-nın nüayinəsi
 ► Pikfloumetriya
 ► Spirometriya
 3 Əlavə diaqnostik testlər
 ► hiperreaktivliyin aşkarı
(histamin,metaxolin sınaqları)
 ► dəriallergen testləri yaxudqanda spesifik İqE təyin

37. Ümumi müayinə üsulları
Periferik qanın
müayinəsi: xəstəliyin
kəskinləşmə dövründə -
tez-tez eozinofiliya, -
mülayim dərəcədə EÇS
artması qeyd olunur.
 Bəlğəmin müayinəsi: -
atopik formada –
eozinofiliya [40-50%], -
Kurşman spiralları və
Şarko-Leyden kristalları

38. Rentgenoloji müayinə
ağciyərlərin
şəffaflığının artması, -
ağciyər köklərinin
genişlənməsi -
diafraqmanın
hərəkətliliyinin
məhdudləşması
müşahidə olunur. -
Ağciyərlərin
aşağı hüdudlarının e
kskursiyasının
məhdudlaşması

40. KT

41. Müalicəsi.Əsas məqsədləri
xəstəliyin əlamətləriüzərində nəzarətin əldə olunması və
saxlanılması
- kəskinləşmələrin qarşısının alıınması
 - fiziki aktivliyin normal səviyyəyə çatdırılması, yaxud
bu səviyyəyə yaxinlaşdırılması
 - müalicənin arzu olunmayan əsirlərinin
qarşısının alınması yaxud aradan qaldırılması - xəstəliyin
ağırlaşmalarının profilaktiksı
 - Ölüm hallarinin qarşısının alınması
- təcili yarlım çağırışlarının və qospitalizasiya saylarının
azaldılması
 - müalicənin nəticələri ilə xəstənin və
onun yaxınlarının qane edilməsi

44. Müalicənin 4 komponenti
1. Həkimlə xəstə arasında əməkdaşlıq
2. Risk faktorlarinin aşkar edilməsi və
onların təsirinin azaldılması
3. Astmanın ağırlıqının
qiymətləndirilməsi,müalicəsi və nəzarət
olunması
4. Kəskinləşmələrin(tutmaların) müalicəsi

45. 2 əsas qrup preparatlar: 1. bronxolitiklər 2.
iltihaba qarşı preparatlar-bazisli terapiya
 Bronxodilyatorlardan: -
 β2-aqonistlər: QMBA (fenoterol, ventolin,
brikanil və b. UMBA (salmeterol,
Onbrez Brizhzler
- M-xolinolitiklər: QM- ipratropium bromid –
Atrovent, oksitropium bromid UM –
tiotropium bromid – Spiriva -
 Metilksantinlər : klassik teofillin
törəmələr yeni nəsl metilksantinlər
(Doksafillin)

46. 2. Bazisli iltihab əleyhi müalicə uzun müddət-3 ay
və daha artıq müalicə üçün nəzərdə tutulub.
 - membranostabilizatorlar: natrium
kromoqlikat ( intal, zaditen), nedokromil
natrium (tayled), ketotifen
- antileykotrien preparatları – zafirlukast
(akolat), montelukast (Sinqulyar,
Sinqlon), Zileyton
 - İQKS : Beklometazon (Beklazon-Eko, Bekotid ,
Beklofort) Budesonid (Pulmikort) ,
- SQKS
 - kombinə preparatlar: UMBA+ İQKS -
Budesonid/Formoterol (Simbikort),
- Flyutikazon/Salmeterol (Seretid)