1. ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ
Αξραίνο Έιιελαο θπζηθόο θηιόζνθνο θαη επηζηήκνλαο από ηε Μίιεην. Η αθκή ηνπ
πέθηεη ζηνλ 6ν πξνρξηζηηαληθό αηώλα (πέζαλε αλάκεζα ζηα ρξόληα 528 θαη 525).
Ήηαλ νπσζδήπνηε λεόηεξνο από ηνλ ζπκπνιίηε ηνπ Αλαμίκαλδξν, αιιά ε παξάδνζε,
πνπ ηνλ παξνπζηάδεη καζεηή ηνπ, ζεκαίλεη απιά πσο απηόο ζπλέρηζε ηε γξακκή
εθείλνπ ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο ηνπ θπζηθνύ θόζκνπ.
Ο Αλαμηκέλεο ζεώξεζε σο αξρή ησλ πάλησλ ηνλ «αέξα», μεθηλώληαο από ην
ζπγθεθξηκέλν πιηθό ζώκα πνπ απιώλεηαη δηάρπηα γύξσ καο θαη πνπ ηελ
θηλεηηθόηεηά ηνπ είλαη ζε ζέζε ν θαζέλαο λα παξαηεξεί. Ο «αήξ» είλαη ην κόλν
ζηνηρείν πνπ θαηαλέκεηαη θαλνληθά κέζα ζην ρώξν θαη σο ηέηνην είλαη ην θαηάιιειν
γηα λα ζπλέρεη, λα πεξηέρεη θαη λα ζπγθξαηεί ηα πάληα. Καη ην πην ζπνπδαίν είλαη πσο
ν αέξαο απνηειεί ηελ πην ιεπηή ύιε πνπ ηαπηίδεηαη κε ην «πλεύκα» ή ηελ «ςπρή»,
ηελ αξρή ηεο δσήο. Ο θόζκνο ζπιιακβάλεηαη σο έλαο κεγάινο δσληαλόο νξγαληζκόο
πνπ αλαπλέεη αέξα θαη εκςπρώλεηαη από απηόλ. Καη ε αλζξώπηλε ςπρή δελ είλαη
παξά κηα ιεπηή πλνή αέξα πνπ ζπγθξαηεί ζηε δσή ηνλ αλζξώπηλν νξγαληζκό. Σην
ζύζηεκα ηνπ Αλαμηκέλε παξαηεξείηαη σο θύξην ραξαθηεξηζηηθό ε κεηάζεζε ησλ
δηαθνξώλ ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηηο δηαθνξέο ηεο ππθλόηεηάο: ζεξκόηεξν – αξαηόηεξν,
ςπρξόηεξν – ππθλόηεξν. Έηζη όια ηα πξάγκαηα εληάζζνληαη ζε κηα νξηζκέλε
βαζκίδα πάλσ ζηελ θνζκηθή θιίκαθα ζεξκνθξαζίαο, ε νπνία αληηζηνηρεί ζ’ έλαλ
νξηζκέλν βαζκό ππθλόηεηαο ηεο ζηνηρεηαθήο ύιεο (δειαδή ηνπ αέξα).
Η Γε είλαη έλα επίπεδν ζώκα, κηα αβαζήο «ζθάθε» πνπ αησξείηαη ζηνλ αέξα. Καη ηα
νπξάληα ζώκαηα είλαη επίπεδνη δίζθνη πνπ γιηζηξνύλ πάλσ ζηνλ αέξα. Απηά
απνηεινύληαη από θσηηά θαη έρνπλ έλαλ ππξήλα από ζηεξεά ύιε πνπ κέλεη αζέαηε. Ο
Αλαμηκέλεο πηζαλόλ λα ππήξμε ν πξώηνο πνπ παξαηήξεζε πσο ε Σειήλε δαλείδεηαη
ην θσο ηεο από ηελ Ήιην. Εμάιινπ εμεγνύζε ην νπξάλην ηόμν σο απνηέιεζκα ηεο
αληαλάθιαζεο ησλ ειηαθώλ αθηηλώλ πάλε ζε κάδα ζπκππθλσκέλνπ αέξα θαη κε
γλήζην επίζεο επηζηεκνληθό ηαιέλην πεξηέγξαθε ηα ν θαηλόκελν ηνπ θσζθνξηζκνύ
ηεο ζάιαζζαο. Φαίλεηαη πσο απέδηδε κηα θπξίαξρε ζέζε ζηνλ Ήιην: ν Ήιηνο
βξίζθεηαη ζην θέληξν, αλάκεζα ζηε Σειήλε θαη ζηα άζηξα, θαη θσηίδεηαη πξνο θάζε
θαηεύζπλζε. Η κπζηθή πίζηε πσο ν ζεόο Ήιηνο είλαη θπξίαξρνο πάλσ ζε όια θαη
βιέπεη ηα πάληα παξαρσξεί ηε ζέζε ηεο ζε κηα επηζηεκνληθή άπνςε.
Ο δηθόο καο θόζκνο δελ είλαη ν κνλαδηθόο θόζκνο πνπ ππάξρεη. Η αραλήο κάδα ηνπ
αέξα πεξηέρεη ηαπηόρξνλα αλαξίζκεηνπο θόζκνπο πνπ ζπλερώο γελληνύληαη θαη
πεζαίλνπλ, επηζηξέθνληαο ζην αξρηθό άπεηξν λεθέισκα.
Η ζεσξία ηνπ γηα ηνλ αέξα απερείηαη ζηνλ Αξρέιαν ηνλ Αζελαίν θαη εκπλέεη
ηδηαίηεξα ηνλ Δηνγέλε ηνλ Απνιισληάηε, ν νπνίνο επηρείξεζε, ζε κηαλ ύζηαηε
πξνζπάζεηα κέζα ζηα πιαίζηα ηνπ πξνζσθξαηηθνύ ζηνραζκνύ, λα επαλαθέξεη ηνλ
κηιήζην κνληζκό κεηά ηα πινπξαιηζηηθά ζπζηήκαηα ηνπ Εκπεδνθιή, ηνπ Αλαμαγόξα
θαη ησλ Αηνκηθώλ.