Poster voor de JCU docentenconferentie 2010 over de NLT-module IJs en Klimaat

1. IJs en Klimaat
NLT module voor 6V
Marloes Kloosterboer (Goois Lyceum en JCU) en
Ton van der Valk (JCU)
(uit H4) Schematische voorstelling van de rol van smeltwater in het
glijgedrag van gletsjers
De module
• Hoofdauteur: prof. Michiel van den Broeke (UU, IMAU)
IJs in de klimaatdiscussie • NLT-domein C Aarde en klimaat
• Theorie en practicum
Groenlandse ijskap smelt laatste jaren veel • Getest op JCU, het Utrechts Stedelijk Gymnasium, de
Werkplaats en het Revius Lyceum
sneller
• Samenwerking natuurkunde – aardrijkskunde
Volkskrant 14 november '09
• Certificering verwacht in juni 2010
ZEESPIEGEL De Groenlandse ijskap is tussen 2000 en 2008
ongeveer 1.500 miljard ton massa kwijtgeraakt. Dat schrijven
onderzoekers van onder meer het IMAU in Utrecht deze week in Reacties van de leerlingen
Science. Door het smelten is de zee per jaar gemiddeld 0,46 • Interessant & actueel. Je krijgt een beter beeld van de
millimeter gestegen. Het massaverlies door smelten en afkalven opwarming van de aarde
bleken de laatste jaren nog veel sneller te gaan: sinds 2006 0,75 • Mooie plaatjes! Leuker dan van tevoren werd gedacht
millimeter per jaar erbij. • De module brengt een aantal verschillende bètavakken
bijeen in een actueel verband
Zeespiegel stijging lijkt mee te vallen
Weblog van Paul Luttikhuis, 15 mei 2009, weblogs.nrc.nl
Een geruststellend onderzoek in Science: de zeespiegel zal niet
vijf tot zes meter stijgen als het ijs op westelijk deel van
Antarctica smelt, maar gemiddeld slechts 3,30 meter.
Ophef over fouten in klimaatrapport
Bron: De Telegraaf, 5 februari 2010
.... Zo bleek deze week dat het IPCC het overstromingsgevaar
van Nederland zwaar heeft overschat. In het rapport uit 2007
staat dat 55 procent van ons land onder de zeespiegel ligt terwijl
dit in werkelijkheid 26 procent is......
Discussieer mee met kennis van
(Uit H3) Boren van een ondiepe kern in zuidoost Groenland, waar
zaken …. door de module elk jaar meer dan 10 m sneeuw valt! Foto: Jason Box, Ohio
State University.
De centrale vraag van de module is : Hoe is de interactie tussen Voorbeeldopdrachten
ijs en klimaat?
Deze vraag wordt in vier hoofdstukken beantwoord: (uit H1) Leidt smeltend zee-ijs tot zeespiegelstijging?
1. IJs op aarde: de cryosfeer a Wat heeft een kleinere dichtheid, ijs of vloeibaar water?
• Fysische en chemische eigenschappen van ijs (gebruik eventueel je BINAS)
• IJs in de lucht en op land b Als je een fles water invriest wat gebeurt er dan met de fles?
• Van sneeuw naar ijskappen c Als je een ijsblokje in een bekerglas met water legt en je laat
het smelten, dan verandert er niets aan de waterhoogte.
2. De invloed van ijs op het klimaat Hoe komt dat?
• Opvangen en weerkaatsen van zonnestraling d Wat is je conclusie: leidt smeltend zeeijs tot
• Uitzenden van warmtestraling zeespiegelstijging?
• Energiebalans van de aarde
(uit H3) Boren in het ijs
a. Waarom sluit een boorgat in het ijs op grote diepte zich
snel?
b. Aan welke eisen moet een boorvloeistof, die het sluiten
voorkomt, voldoen?
c. Bereken hoeveel kg ijs en ijsgruis uit een boorgat met een
diameter van 10 cm moet worden gehaald om 3km diep te
boren.
Reacties van docenten
• Zeer interessante en actuele module om te geven
• Dit moet gegeven worden door in ieder geval een
natuurkunde docent, liefst samen met een aardrijkskunde
(uit H2) Energiefluxen in het systeem Aarde - atmosfeer, docent
gemiddeld over het jaar en gemiddeld over het hele • De bijgeleverde powerpoint presentaties zijn erg handig, al
aardoppervlak (alle getallen in Js-1 m-2 = Wm-2). kost het ook altijd weer tijd om er mijn eigen verhaal van te
maken
3. IJs als klimaatarchief
• Boren in het ijs
• Dateren van ijskernen
• Reconstructie temperatuur/samenstelling atmosfeer
Contactgegevens
4. IJs en klimaatverandering Meer informatie bij de module coördinator;
• Afsmelten van gletsjers MKloosterboer@gl.gsf.nl
• Opbreken van ijsplaten op Antarctica Zie ook de website:
• Stroming van de grote ijskappen www.uu.nl/JCU
• Zeespiegelstijging
Deze poster is gemaakt voor de JCU-Docentenconferentie 2010.