Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής. Ν. Παραδείσης -συν2&3

Συνέντευξη με τον κ. Νίκο Παραδείση στο εργαστήριο Πληροφορικής του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας. Σελίδα 1
Συνέντευξη με τον κ. Νίκο Παραδείση, κάτοικο της περιοχής και, μεταξύ άλλων, συγγραφέα βιβλίων για τους Αμπελόκηπους Αθήνας
56ο Γυμνάσιο Αθήνας
Σχολικό έτος: 2014-2015

Ενότητα 1. Προγραμματισμένη συνέντευξη με τον κ. Νίκο Παραδείση, την Τετάρτη 10/09/2014 το μεσημέρι, στο εργαστήριο Πληροφορικής του 56ου Γυμνασίου Αθήνας.

Ενότητα 2. Εκτός συνέντευξης ερωτοαποκρίσεις
Ενότητα 3. Αποσπάσματα από τη δεύτερη επίσκεψη του κ. Νίκου Παραδείση στο σχολείο μας (09/09/2014)

Ενότητα 1. Προγραμματισμένη συνέντευξη με τον κ. Νίκο Παραδείση, την Τετάρτη 10/09/2014 το μεσημέρι, στο εργαστήριο Πληροφορικής του 56ου Γυμνασίου Αθήνας.
Κύριε Παραδείση, καλωσήρθατε,
Ευχαριστούμε πολύ που μας κάνατε την τιμή, για τρίτη φορά, να επισκεφτείτε τη σχολική μας μονάδα. Χρησιμοποιούμε τα βιβλία σας, τα διαβάζουμε, και δίνουμε στα παιδιά να κάνουν εργασίες, με σκοπό οι μαθητές μας να πετύχουν τους στόχους των ενοτήτων των μαθημάτων τους, κάνοντας ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις, γνωρίζοντας την περιοχή τους, ενώ παράλληλα γίνονται οι ίδιοι κατασκευαστές υλικού και δεν μένουν απλοί καταναλωτές.
Σας ευχαριστούμε, επίσης, τόσο για την αρωγή που μας παρέχετε σε δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στην εύρεση πληροφοριών όσο και για την προθυμία που δείχνετε για να μας βοηθήσετε στο να διοργανώσουμε ένα κυνήγι θησαυρού, από κοινού με τους προσκόπους της περιοχής. Στόχος μας είναι η ανάδειξη τοπόσημων και ιστορικών γεγονότων της περιοχής μας (για τα οποία μαθητές της σχολικής μας μονάδας έκαναν έρευνα και εργασίες) καθώς και για το άνοιγμα του σχολείου μας στην κοινωνία με τη συνεργασία μας με τους προσκόπους.
Τέλος, θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε που δεχθήκατε να απαντήσετε διά ζώσης στις ερωτήσεις των μαθητών μας στον χώρο του εργαστηρίου πληροφορικής της σχολικής μας μονάδας.
Με τη σειρά μου θέλω και εγώ να σας πω ότι αισθάνομαι ιδιαίτερα χαρούμενος και ευτυχής που ξαναβρίσκομαι στον χώρο αυτόν, από τον οποίο πριν πολλά χρόνια πέρασα, όχι ως μαθητής, αλλά ως αντιπρόεδρος και μετά πρόεδρος της σχολικής, δεν ξέρω σήμερα πώς το λέτε, της σχολικής επιτροπής. Μάλιστα επί των ημερών μου έγινε η πρόσθετη πλευρά που είναι πίσω και είχα γνωρίσει όλους τους δασκάλους, γιατί τότε δεν ήταν ακόμα γυμνάσιο, και έχω πάρα πολύ καλές αναμνήσεις. Εξάλλου, από εδώ μέσα πέρασαν και τα παιδιά μου, και οι δύο γιοι μου πέρασαν από το δημοτικό σχολείο αυτό.
Χαίρομαι επίσης γιατί, όπως είπανε οι καθηγητές, βρήκατε κάποιο ενδιαφέρον στα βιβλία μου, και θέλετε να υποβάλετε κάποιες ερωτήσεις. Αυτό σημαίνει ότι βρήκατε κάτι που σας εντυπωσίασε ενδεχομένως, ή βρήκατε κάποια κενά που θέλετε να τα συμπληρώσετε. Και εγώ θα ήθελα να σας πω ότι από την ηλικία τη δική σας ξεκίνησα και εγώ την έρευνα, όχι μόνο των Αμπελοκήπων αλλά και για άλλα θέματα, και έτσι πιστεύω ότι εσείς έχετε και μια βοήθεια των καθηγητών σας που με τόση προθυμία και καλοσύνη βρίσκονται δίπλα σας. Την εποχή που ξεκίνησα εγώ ήταν τα πράγματα πάρα πολύ δύσκολα, ήταν μετά την απελευθέρωση, και δεν είχαμε και κανέναν ούτε για να μας συμβουλεύσει ούτε και για να μας συμπαρασταθεί. Γι΄ αυτό τα χρόνια εκείνα ήταν πάρα πολύ δύσκολα στο ξεκίνημα που ήθελα να κάνω εγώ, δεν είχα κανέναν για συμπαραστάτη, ενώ εσείς έχετε πάρα πολλά μέσα, θα τα πούμε και στη συνέχεια, και έτσι εάν συνεχίσετε να έχετε την αγάπη για την

έρευνα και την εκπλήρωση κάποιων στόχων που έχετε βάλει, να ξέρετε ότι θα επιτύχετε, γιατί σήμερα τα έχετε όλα κοντά σας και όλα τα μέσα είναι στη διάθεσή σας.
Χαίρομαι που μπορεί να σας φανώ χρήσιμος και γι’ αυτό, για να μην χάνουμε χρόνο, ευχαρίστως θα υποβληθώ στις ερωτήσεις σας και θα προσπαθήσω να απαντήσω όσο το δυνατόν πληρέστερα.
Ξεκινώντας, κύριε Παραδείση, καταρχήν νομίζω ότι μας κάλυψε ο κύριος Καραμπίνης και εσείς. Έχουμε δει τα βιβλία σας, συγχαρητήρια, είναι πάρα πολύ ενδιαφέροντα και όπως μπορείτε να φανταστείτε, το είπατε και ο ίδιος, δείξαμε μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτά και σας έχουμε σήμερα εδώ ώστε να μας απαντήσετε σε μερικές περαιτέρω ερωτήσεις.
Καταρχήν, είστε πολλά χρόνια στην περιοχή, την αγαπάτε και έχετε ασχοληθεί έχοντας γράψει και βιβλία, όπως έχουμε αναφέρει πολλές φορές. Καταγράψατε τη ζωή σας στους Αμπελόκηπους, συνεχίζετε να ζείτε εδώ, θα θέλαμε λοιπόν, ως παλιός κάτοικος και ερευνητής των Αμπελοκήπων, να απαντήσετε σε κάποιες από τις ερωτήσεις μας.
Αρχικά, πώς βρεθήκατε στους Αμπελόκηπους;
Λοιπόν, στους Αμπελόκηπους δεν ήρθα, με φέρανε, γιατί ήμουνα σε βρεφική ηλικία. Οι γονείς μου με έφεραν και δεν με πήραν από το χεράκι. Έτσι λοιπόν, είμαι από την ηλικία μηνών, ολίγων μηνών, Αμπελοκηπιώτης, και σιγά-σιγά με την περιοχή εξοικειώθηκα, εκεί ήταν, εδώ δηλαδή, όλα μου τα παιδικά χρόνια, οι σπουδές μου, οι ασχολίες μου, και ό,τι έκανα, που πιθανόν στην εξέλιξη των ερωτήσεων να τα πούμε, γίνανε όλα εδώ στους Αμπελοκήπους. Έτσι λοιπόν, με αυτόν τον τρόπο, βρέθηκα στους Αμπελόκηπους.
Κάποιο παιδικό όνειρο; Ποιο ήταν;
Όνειρο… Τα χρόνια που ήτανε παιδικά δεν είχαμε όνειρα δυστυχώς, γιατί δεν ξέραμε τι είναι το αύριο. Ήμαστε πολύ μικρά παιδιά και δεν ξέραμε. Ήταν τα χρόνια του πολέμου, της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου. Και εκείνη την εποχή, ήτανε το μόνο όνειρο που είχαμε όλοι, και εμείς σαν παιδιά αλλά και οι γονείς μας, και όλος ο κόσμος, ήτανε να επιζήσουμε. Να μπορέσουμε να μείνουμε στη ζωή, είτε αποφεύγοντας την ανέχεια, τη μεγάλη φτώχεια και τη δυστυχία, είτε αποφεύγοντας κάποιες πράξεις οι οποίες ήταν θλιβερές και συνοψίζονται σε μια λέξη, τον εμφύλιο πόλεμο. Έτσι λοιπόν, στα παιδικά χρόνια δεν είχαμε όνειρα γιατί δεν ξέραμε και τι θα…., ενώ εσείς μπορείτε να ονειρευθείτε γιατί έχετε στη διάθεσή σας πάρα πολλά μέσα, και τεχνικά μέσα αλλά και τον Τύπο και την τηλεόραση και πολλά άλλα πράγματα που σας δείχνουνε κάποια πράγματα που πιθανόν δεν τα έχετε ή που πιθανόν θα θέλατε να τα βελτιώσετε. Έτσι λοιπόν, εκείνη την εποχή, εμείς, δυστυχώς, δεν μπορούσαμε να ονειρευθούμε. Το μόνο που ονειρευόμασταν ήταν μήπως μπορέσουμε να ζήσουμε, (και να μην πεθάνουμε) είτε από φτώχεια είτε από τα γεγονότα.
Αναφέρατε πριν τον πόλεμο. Ισχύει ότι οι άνθρωποι αλλάζουν με τις συνθήκες γενικά. Αλλά πώς θα χαρακτηρίζατε τους ανθρώπους μετά την εποχή του πολέμου;
Μετά την εποχή του πολέμου… Μάλιστα. Οι άνθρωποι που επέζησαν από τον πόλεμο και τις κακουχίες έπρεπε να συνέλθουν από αυτά τα δεινά τα οποία είχαν ζήσει. Και ήταν, με μια κουβέντα, με μια λέξη, και γι’ αυτούς και για εμάς και για τους μεγαλύτερους, είτε γονείς, αδέλφια μεγαλύτερα κλπ, ήτανε ο αγώνας της επιβίωσης. Πώς θα ξεφύγουνε από τη

δυστυχία, πώς θα βρουν δουλειά, ήταν... εκείνες οι εποχές, ήτανε άγριες, και πώς θα μπορέσουνε... με τα λίγα που έχουνε μάθει, που ακούγαμε, δεν είχαμε τηλεόραση, δεν είχαμε ραδιόφωνο, δεν είχαμε τίποτα ούτε και εφημερίδες για να μπορούμε να μαθαίνουμε κάτι, τι γίνεται πιο έξω πιθανόν. Βγαίνανε εφημερίδες, κάποιες ελάχιστες, αλλά και αυτές περιοριζόντουσαν μόνο σε θέματα ειδησεογραφικά και ιδίως του πολέμου ή … οικονομικά. Ως εκ τούτου, δεν είχαμε ερεθίσματα, να μας πούνε κάποιοι μεγαλύτεροι, θα γίνεις έτσι, θα γίνεις αλλιώς, θα σπουδάσεις έτσι, μάθε μουσική, μάθε ξένη γλώσσα, αυτά δεν υπήρχανε, και ως εκ τούτου, τα όνειρά μας ήταν πολύ περιορισμένα και χωρίς ορίζοντες.
Στην περιοχή μας, στους Αμπελόκηπους, τι διαφορές βλέπετε τώρα;
Οι διαφορές είναι πολύ μεγάλες. Δεν υπάρχει καμία ομοιότητα με τη σημερινή εποχή συγκριτικά με την εποχή για την οποία μιλάμε, διότι, εκείνη την εποχή, και ας πάρουμε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, τα περισσότερα σπίτια ήταν μονώροφα, δηλαδή σπιτάκια, η περιοχή ήταν γεμάτη συνοικισμούς, η περιοχή των Αμπελοκήπων είχε δέκα συνοικισμούς, που εσήμαινε φτώχεια ακόμη και δυστυχία γιατί οι άνθρωποι αυτοί εστερούντο και το νερό και την καθαριότητα και το φως, τα πάντα. Ως εκ τούτου, έργα δεν υπήρχανε, και ό,τι βλέπετε τώρα, έχει γίνει μετά από αυτήν την εποχή. Σχεδόν, αν μπορούσα να κάνω μια στατιστική, θα έλεγα ότι ένα 2% το πολύ που υπάρχει σήμερα, μπορεί να θυμίζει το παρελθόν. Επομένως, δεν υπάρχει καμία σύγκριση του σήμερα με το τότε. Δεν ήταν μόνο τα σπίτια, ήτανε οι δρόμοι, όλοι οι δρόμοι ήταν χωματόδρομοι. Ακόμα και οι δρόμοι που πηγαίνανε προς την Κηφισιά ήτανε χώμα με πέτρες, και όταν περνούσαν τα αυτοκίνητα, τα λεωφορεία, σήκωναν τη σκόνη σύννεφο.
Δηλαδή τοπόσημα δεν υπήρχαν; Και αν ναι, ποια ήταν τα κυριότερα;
Τοπόσημα… όταν λέμε τοπόσημα εννοούμε κάπου που να ορίζουμε... έτσι… Είναι ωραία ερώτηση αυτή, αλλά, ναι, εγώ θα σας απαντήσω, αλλά δεν θα μπορέσω να σας το δείξω αυτήν τη στιγμή. Λέγαμε παραδείγματος χάρη, θέλουμε να συναντηθούμε, πού θα είναι το ραντεβού μας;, θα είναι στου ΘΩΝ. Δεν σας λέει τίποτα. Το μόνο που έχει μείνει είναι το άλσος της μιας νυκτός. Ξέρετε που είναι; Το άλσος της μιας νυκτός είναι στη διασταύρωση Λεωφόρου Αλεξάνδρας με Φειδιππίδου, που πηγαίνει προς τα κάτω, και Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας που ανεβαίνει και συνεχίζει προς την Κηφισιά. Εκεί λοιπόν, σε αυτό το σημείο, υπάρχει ένα αλσάκι, ένα αλσύλλιο, που λέγεται άλσος μιας νυκτός. Αυτό έγινε το Νοέμβριο του 1939 μέσα σε μια νύκτα, και έχει μια άλλη ιστορία την οποία μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο μου. Είναι το μόνο που έχει παραμείνει. Και υπάρχουν επίσης και κάποια λίγα κτίσματα τα οποία δεν μπορώ να πω ότι είναι κομψοτεχνήματα, παραδείγματος χάρη, αυτά που είναι στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας… Υγειονομική σχολή, κάποια που έχουν σχέση με την υγεία και την τοπική αυτοδιοίκηση, τα νοσοκομεία, το Ιπποκράτειο, το Παίδων, το Λαϊκό νοσοκομείο… Υπήρχανε και υπάρχουν, αλλά αυτά δεν παρουσιάζουν καμία όμορφη όψη, είναι ντουβάρια, είναι καταθλιπτικά στην όψη, ενώ, από τότε μέχρι τώρα, έχουνε γίνει πάρα πάρα πολλά χτίσματα τα οποία άλλαξαν την όψη της περιοχής και τα οποία χρησιμοποιούμε σαν τοπόσημα. Δηλαδή, σήμερα λέμε, παραδείγματος χάρη, πού θα συναντηθούμε; στο μετρό της Πανόρμου, στα εκδοτήρια του μετρό των Αμπελοκήπων, ή λέμε στην καφετέρια τάδε, όπου συχνάζει πολύς κόσμος, και ιδίως η νεολαία τα βράδια. Αυτά είναι τα βασικότερα τοπόσημα. Τότε λέγαμε, στον φούρνο

του Κατσέλη, γιατί ήτανε ονομαστός, στο μαγαζί του τάδε… τα είχαμε ως τόπους που συναντιόμασταν, που δίναμε ραντεβού, και ήτανε και λίγα αυτά τα σημεία. Σήμερα είναι πολλά, είναι πάρα πολύ ωραία, πολλά από αυτά είναι αριστουργήματα, αλλά έχουνε φύγει και κάποια χτίσματα τα οποία θα τα δείτε, μερικά θα τα δείτε στο βιβλίο μου όπου υπάρχουνε, και τα οποία δυστυχώς δεν θα ξαναεμφανιστούν.
Θα θέλατε να μας πείτε ποια θεωρείτε τοπόσημα σήμερα, εκτός από το Μετρό το οποίο έχετε ήδη αναφέρει βέβαια;
Εκτός από το μετρό… Τα σούπερμάρκετ πλέον, είναι για τον κόσμο σημεία όπου συναντιούνται, για να ψωνίσουνε, για να βρεθούν , για να κάνουν τη βόλτα τους κλπ, και τα οποία είναι γνωστά πλέον και στους νέους και στους μεγάλους. Είναι και οι καφετέριες, σε εσάς ιδίως τους νέους είναι οι καφετέριες. Ιδίως εδώ στην Πανόρμου, στην Πανόρμου είναι ένα σωρό πολύ καλές καφετέριες, και μάλιστα σήμερα ανοίγει και ένα καινούριο που λέγεται «πιάτσα καλαμάκι» και το οποίο διεκδικεί να πάρει τα πρωτεία από απόψεως οργανώσεως και εμφανίσεως. Αυτά είναι… ε; κάτι θέλετε;
Ε, όχι, επειδή έχουμε συζητήσει πολλές φορές γι’ αυτό. Έχουν κλείσει τα McDonald's και πήγε εκεί το συγκεκριμένο ψητοπωλείο ή οτιδήποτε είναι.
Το απόγευμα έχει εγκαίνια.
Συγνώμη;
Το απόγευμα έχει εγκαίνια.
Δεν το ξέραμε..
Ε βέβαια, εγώ είμαι πιο ενημερωμένος από εσάς. Πιο γρήγορα τρέχω από εσάς.
Να κάτι που μάθαμε καινούργιο σήμερα.
Λοιπόν, στο σχολείο μας συχνά κάποιοι μαθητές πειράζουν ή κοροϊδεύουν κάποιους άλλους, το έχουν παρατηρήσει αυτό και καθηγητές και μαθητές στο σχολείο μας. Εσείς είχατε κάποια παρόμοια εμπειρία; Αν ναι, πώς είχατε αντιδράσει;
Ε, η αλήθεια είναι αυτή, ότι σε όλες τις ηλικίες και σε όλες τις καταστάσεις υπάρχουν και τέτοια μεμονωμένα περιστατικά. Αλλού είναι ελάχιστα και αλλού είναι αυξημένα. Αν π.χ. ένας μαθητής έχει –αν μιλάτε για την ηλικία του σχολείου, έτσι, για μαθητές– αν ένας μαθητής έχει μια ιδιαιτερότητα σε κάτι, είτε που –κακώς– μπορεί να προκαλέσει το κουτσομπολιό, ας πούμε, είτε λόγω του ότι έχει μια νοημοσύνη πολύ πιο πάνω από τη δική μας, και αυτό ακόμη πολλές φορές το σχολιάζουμε και το κουτσομπολεύουμε. Αν ένας μαθητής δηλαδή είναι, ήτανε του άριστα, βρίσκαμε κάτι να του προσάψουμε. Αυτό συμβαίνει νομίζω και τώρα. Αυτόν που αριστεύει μπορούμε να τον πούμε, κακώς, με ωμέγα το «κακώς», να τον πούμε σπασίκλα. Δεν ξέρω αν το λέτε, πάντως κοιτάμε να τον σχολιάσουμε. Είπα κακώς. Αυτό γινότανε και για κάποιον ο οποίος στην ώρα της γυμναστικής δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στα κελεύσματα του καθηγητή της Γυμναστικής. Γιατί τότε κάναμε άλλου είδους γυμναστική εμείς και δεν είχαμε μόνο μπάσκετ και βόλεϊ. Τότε αυτά ήταν άγνωστα. Κάναμε άλλου είδους. Και εκεί, όποιος

υστερούσε ήταν δακτυλοδεικτούμενος. Ή, αν είχε κάποιο άλλο πρόβλημα και εκεί είχαμε αυτό το πρόβλημα.
Εσείς είχατε κάποια παρόμοια εμπειρία; Εννοώ, σας είχαν σχολιάσει κάποιοι ή εσείς είχατε σχολιάσει κάποιους άλλους; Έχετε κάποιο παράδειγμα…;
Προσωπικά δηλαδή;
Ναι, προσωπικά, και πώς έχετε αντιδράσει;
Κοιτάξτε. Σε μένα είχε συμβεί το εξής. Συνέβαινε, μάλλον∙ γιατί ήτανε διαρκείας σε όλες τις τάξεις, και μετά και στην ΑΣΟΕΕ και παντού, υπήρχε κάποιο πρόβλημα με μένα. Το πρόβλημα ήταν ότι με υπεδείκνυαν όλοι, όχι ως άριστο μαθητή, αλλά ως αρχηγό. Θέλανε όλοι να με βάζουνε αρχηγό. Αυτό δεν σήμαινε ότι ήμουνα ο άριστος, έτσι, φαίνεται ότι είχα κάποια προσόντα που δεν τα είχαν οι άλλοι και παντού, από μικρός, είχα τις πρωτοβουλίες, ε... πολλές δραστηριότητες.
Υπήρξε ρατσισμός παλιά ανάμεσα στους ανθρώπους της περιοχής;
Ναι, υπήρξε. Παραδείγματος χάρη, εκείνην την εποχή –μιλάω τώρα για πολύ παλιά, καταλάβατε για ποια εποχή περίπου μιλάω– υπήρχανε ελαχιστότατοι οι οποίοι ήτανε μελαψοί. Ελαχιστότατοι. Αυτοί τι ήτανε. Ήτανε δύο κατηγορίες. Η μια κατηγορία ήτανε Ρομά, που τους λέμε σήμερα, και οι οποίοι υπάρχουν και σήμερα, και όπως τους συμπεριφέρονταν τότε, νομίζω ότι με τον ίδιο τρόπο, ίσως, τους συμπεριφέρονται και σήμερα. Υπήρχαν, όμως, και κάποιοι άλλοι, τους οποίους είχανε φέρει οι πλούσιες οικογένειες, ιδίως τους είχανε φέρει από τη Μέση Ανατολή ή από την Αίγυπτο και τους είχαν υπηρέτες. Μιλούσαν σπασμένα τα ελληνικά, αλλά ήταν έτσι φτιαγμένα τα πράγματα, εκείνες τις εποχές, που αυτοί οι άνθρωποι ήταν ευγενέστατοι, ξέρανε, είχανε τρόπους, γι’ αυτό και τους είχανε στα πλούσια σπίτια. Και… υπήρχαν και κάποιοι άλλοι, οι οποίοι, εκ φύσεως, ήτανε προβληματικοί. Σε αυτούς τους ανθρώπους πάντοτε υπήρχε, όπως και σήμερα, υπάρχει κάποια διαφοροποίηση στη συμπεριφορά μας. Όμως, σήμερα, οι άνθρωποι που δεν είναι είτε συνηθισμένοι στα πρότυπα που θέλουμε εμείς, είτε ξεπερνάνε κάποια όρια, ευτυχώς, για την εποχή, υπάρχουνε κάποιες ομάδες, κάποια συστήματα, κάποια ιδρύματα κλπ. που τους υποστηρίζουν, που τους στηρίζουν αυτούς τους προβληματικούς. Τότε δεν υπήρχε τέτοιο πράγμα και ήτανε πολύ μειονεκτικά, νοιώθανε πολύ μειονεκτικά συγκριτικά με το σήμερα. Δηλαδή, οι σημερινοί άνθρωποι που μειονεκτούν, που είναι μειονεκτικοί και τους βάζουμε απέναντί μας και λέμε... ο ρατσισμός, μας χωρίζει ο ρατσισμός, τότε δεν υπεστηρίζεντο από πουθενά. Τώρα, όμως, όπως ξέρετε, υπάρχουν σύλλογοι, υπάρχουν σωματεία, υπάρχουν κόμματα κλπ. που υποστηρίζουν τους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από το πρότυπο του εαυτού μας. Δεν ξέρω αν έγινα αντιληπτός.
Ναι, ναι. Δηλαδή, τότε δεν υπήρχε θέση γι’ αυτούς στην αγορά εργασίας εκτός από υπηρέτες.
Ένα λεπτό. Αυτός που λέω, ο υπηρέτης, ο μελαψός, ο μελαχρινός μάλλον, δεν ήταν ευκαταφρόνητη η εργασία που έκανε. Αυτός ήταν καλλιεργημένος, ήξερε τρόπους, ήξερε,

γιατί είχε μεγαλώσει, σας είπα, στην Αίγυπτο παραδείγματος χάρη, όπου εκεί ο ελληνισμός ανθούσε και τους ντόπιους οι οποίοι ήτανε μελαχρινοί, να πω τη λέξη μελαχρινοί, έτσι, τους είχανε στα σπίτια τους και ξέρανε και ξένες γλώσσες και ήτανε και ευγενείς και καθαροί. Άλλο, άλλο ο μελαψός της εποχής για την οποία σας μιλάω και άλλο ο σημερινός μετανάστης ή λαθρομετανάστης ή ξέρω εγώ κάτι άλλο. Έτσι, δεν ήτανε... δεν υπήρξε ομοιότητα σε αυτούς τους δύο τύπους. Ήτανε μελαψός αλλά είχε προσωπικότητα.
Η έρευνα που κάνετε για την περιοχή μας, πώς ξεκίνησε;
Όπως, έτσι εξ απαλών ονύχων στην αρχή σας είπα, στην ηλικία σας, επειδή ήμουνα ανήσυχο στοιχείο, και δυστυχώς εξακολουθώ να είμαι, κάθε τι που έβρισκα και νόμιζα ότι ήταν ωραίο, το μάζευα. Παραδείγματος χάρη, μικροαντικείμενα. Και ιδιαίτερα φωτογραφίες. Είτε από καρτ ποστάλ είτε από κανά περιοδικό της εποχής εκείνης. Εκείνη την εποχή που ήμουνα εγώ στην ηλικία σας, και πιο μικρός, έβγαινε ένα περιοδικό παιδικό, καταπληκτικό, νομίζω, πιστεύω ότι είναι, υπήρξε το εκπληκτικότερο παιδικό περιοδικό. Λεγόταν «Ελληνόπουλο». Και κάποιες αλλαγές έγιναν στον τίτλο του. Ονομάστηκε «Μεγαλοελληνόπουλο», ονομάστηκε «Σινεάκ» μετά… Αλλά, είχε ύλη καταπληκτική. Και μέσα στην ύλη αυτή, δημοσίευε και φωτογραφίες από διάφορα σημεία, και είχε και συνεργασίες αναγνωστών. Δηλαδή, εμείς που ήμασταν τότε παιδιά δώδεκα, δεκαπέντε χρονών κλπ, είχαμε ή παίρναμε κάποιο ψευδώνυμο και με το ψευδώνυμο είτε αλληλογραφούσαμε μεταξύ μας, και δημοσιεύονταν οι αγγελίες αυτές, είτε γράφαμε μικρές εκθέσεις και η επιτροπή του περιοδικού, όταν τις έκρινε ότι ήτανε... είχανε και φιλολογικό περιεχόμενο, τις δημοσίευε. Από εκεί, λοιπόν, βοηθήθηκα πάρα πολύ. Και όχι μόνον εγώ, και άλλοι. Αυτό το περιοδικό, το οποίο, ευτυχώς, έχω φυλαγμένο, είναι, σας λέω, ανεπανάληπτο. Και, δεν ξέρω, στην τηλεόραση, καμιά φορά, έχει…., κάνει κάποια εκπομπή, κάποιος Πετρίτσης, ο οποίος δείχνει κάποια γεγονότα του παρελθόντος. Επειδή, λοιπόν, εμείς τα παιδιά της εποχής εκείνης, πιο μικροί από εσάς, το είχαμε ερωτευθεί το περιοδικό αυτό, όταν μεγαλώσαμε και δεν μπορούσαμε, δεν πήγαινε να συνεχίσουμε να το παίρνουμε και το περιοδικό σταμάτησε… Είχε φτάσει να πουλάει ογδόντα χιλιάδες τεύχη την εβδομάδα. Τα παιδιά, όμως, της εποχής εκείνης, που μεγαλώσαμε, μετά από πολλά χρόνια, από πολλές δεκαετίες αφότου σταμάτησε το περιοδικό, τυχαία, βρεθήκαμε μερικοί, και θυμήθηκε ο ένας τον άλλον, θυμήθηκε τι γράφαμε, πώς κοροϊδεύαμε με τις μικρές αγγελίες –γιατί πειράζαμε ο ένας τον άλλον γραπτώς, μέσω του περιοδικού– θυμηθήκαμε έτσι διάφορα τέτοια πράγματα και αποφασίσαμε και ιδρύσαμε σύλλογο, τον ονομάσαμε σύλλογο αναγνωστών του περιοδικού «Ελληνόπουλο». Αυτός ο σύλλογος κράτησε γύρω στα... διατηρήθηκε γύρω στα είκοσι χρόνια και έκλεισε, σταμάτησε πριν έξι, επτά. Πρόεδρος ήμουνα εγώ. Λοιπόν, το περιοδικό αυτό μας βοήθησε πάρα πολύ στο να δημιουργήσουμε φιλίες, να κάνουμε διάφορα πράγματα, συλλογές, μας υπεδείκνυε πράγματα τα οποία εμείς δεν ξέραμε, γιατί έπαιρνε και ρεπορτάζ από άλλες χώρες κλπ. και ήταν το μόνο πράγμα που εμείς τα παιδιά μπορούσαμε να πληροφορηθούμε κάτι και να ονειρευθούμε, γιατί δεν είχαμε άλλο μέσο να μάθουμε και να ονειρευθούμε. Η τηλεόραση δεν υπήρχε. Στην τηλεόραση εσείς βλέπετε διάφορα πρότυπα, που νομίζετε ότι είναι, ενδεχομένως, πρότυπα και λέτε, ώ, θα γίνω έτσι. Θέλω να γίνω και εγώ. Τέτοιο πράγμα δεν υπήρχε για εμάς.

Μας είχατε πει στην προηγούμενη ερώτηση, πως το άγνωστο σας έδινε κίνητρο. Ήσασταν ενεργός πολίτης. Μπορείτε να μας πείτε κάτι άλλο που σας άρεσε στην έρευνά σας; Κάτι που σας έδινε κίνητρο;
Α, λοιπόν, ακούστε. Ε, μερικά από τα πράγματα που μου ’κάναν... και εξακολουθούν, γιατί εγώ δεν έχω σταματήσει να κάνω έρευνα, δεν έχω σταματήσει και γι’ αυτό σας λέω πως είμαι ενεργός πολίτης. Λοιπόν, όπου πήγαινα, όταν πήγαινα κάπου να βρω κάποιες φωτογραφίες και ήμουνα πεπεισμένος ότι υπάρχουν οι φωτογραφίες αλλά μου λέγανε ότι δεν έχουνε, εκεί με ενθουσίαζε αυτό το πράγμα. Όπου έβρισκα άρνηση ή, πώς να πούμε, όχι καλή διάθεση, με έκανε να ψάχνω ακόμα περισσότερο. Θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Εκτός από τα βιβλία αυτά των Αμπελοκήπων, έχω γράψει και μερικά άλλα για τα οποία έχω βραβευθεί και από την Ακαδημία Αθηνών. Σε ένα λοιπόν από αυτά που έχει την επωνυμία «Ο προσκοπισμός στις αλησμόνητες πατρίδες» έψαχνα ο καημένος, μετά από, ξέρω εγώ, εβδομήντα χρόνια, να βρω στοιχεία για τους προσκόπους που είχανε σφαγεί, που είχανε γλυτώσει στη Μικρά Ασία. Όμως, ένα βιβλίο για να είναι ζωντανό, έτσι πιστεύω εγώ, πρέπει να έχει και φωτογραφίες μέσα και να έχει και αρχειακό υλικό. Πήγαινα λοιπόν σε Μουσεία, πήγαινα σε συλλόγους, σε βιβλιοθήκες… Ήθελα, λοιπόν, να βρω κάποιες φωτογραφίες προσκόπων κάποιας περιοχής της Μικράς Ασίας. Όπου πήγαινα, μου λέγανε: δεν έχουμε. Τελικά έμαθα ότι υπήρχανε στο Μουσείο εκεί που είναι το άγαλμα του Κολοκοτρώνη, αν το ξέρετε. Λοιπόν, πήγα στις κυρίες που ήτανε στη γραμματεία, λέω αυτό και αυτό θέλω, ονομάζομαι έτσι κλπ. και θέλω να με βοηθήσετε επειδή γράφω ένα βιβλίο και θέλω τέτοιες φωτογραφίες. Λένε, δεν ξέρουμε. Πάμε την άλλη μέρα, σε άλλη, μμμ δεν ξέρουμε. Ελάτε να βρείτε την Προϊσταμένη. Πάω μια άλλη μέρα στην Προϊσταμένη. Το ίδιο πράγμα, θέλω να… Λέει, τι να σας πω, δεν ξέρω. Εγώ επέμενα, στον εαυτό μου δηλαδή και δεν το έβαλα κάτω. Οπότε ρωτάω. Ο Διευθυντής πότε έρχεται; Ποιες μέρες έρχεται; Μου είπανε. Πήγα, λοιπόν, την ημέρα που είχε έρθει ο Διευθυντής, του λέω ποιος είμαι και τι κάνω και τι θέλω. Ευχαρίστως, λέει. Ελάτε. Μπαίνουμε, λοιπόν, μέσα στο Μουσείο, και άνοιγε συρτάρια και έβγαζε από μέσα φωτογραφίες. Πήγαινε παραπέρα σε κάποια ντουλάπα, άνοιγε την ντουλάπα, έβγαζε αυτό που ζητούσα. Με την επιμονή μου, και την υπομονή μου, γέμισα το βιβλίο με υλικό, και για άλλες περιπτώσεις, με τον ίδιο τρόπο δηλαδή, που άλλος θα έλεγε, αντίο. Εγώ, δεν το έβαζα κάτω. Θέλει, λοιπόν, επιμονή, και θέλει και όταν σου απαντήσουν κάποιοι αρνητικά, να μη το βάλεις κάτω. Εχθές, εδώ, έλεγα ένα παράδειγμα στις κυρίες και στον κύριο Καραμπίνη. Ότι είχα πάει σε ένα, σε κάποιον, να μου πει τα μέλη της οικογένειάς του. Μου είπε, λοιπόν, πού γεννηθήκαν κλπ. και μου είπε και τέσσερα αδέλφια, που ήταν τέσσερα αδέλφια. Μετά από καιρό, επειδή ήθελα να κάνω διασταύρωση πάντοτε των πληροφοριών που έπαιρνα, πηγαίνω σε κάποιον άλλο και τον ρωτάω. Ξέρεις την οικογένεια αυτήν; Μου λέει, ναι. Για πες μου σε παρακαλώ, πώς λέγονται οι γονείς, πώς λεγόντουσαν, μάλλον, οι γονείς, και πόσα παιδιά είχανε. Πόσα παιδιά; Πέντε. Για πες τα μου. Μπλα, μπλα, μπλα… πέντε. Ο άλλος, που ήταν της οικογένειας, μου είπε τέσσερα. Ο γείτονας μου είπε πέντε. Οπότε, μετά από καιρό, όταν συνήντησα τον άνθρωπο της οικογένειας, του λέω. Έλα εδώ ρε. Πόσα αδέλφια έχετε; Μου λέει τέσσερα. Για πες τα μου.

Πααραραπ, τέσσερα. Και ο Παντελής, ας πούμε. Τι είναι ο Παντελής; Μου λέει, αδελφός μου. Και γιατί δεν μου τον λες; Ααα, μ’ αυτόν έχω τσακωθεί, και δεν θέλω να γραφεί το όνομά του στο βιβλίο. Καταλάβατε, πόσες δυσκολίες πολλές φορές μπορείς να συναντήσεις; Ε, χε, χε. Ένα άλλο περιστατικό. Πάω σε μια άλλη οικογένεια, βρίσκω την κόρη, μεγάλης ηλικίας. Πες μου τα ονόματα της οικογένειας. Ναι, μπλα, μπλα. Καμία φωτογραφία της οικογένειας για να βάλω μέσα στο βιβλίο; Εεε, ναι κάτι υπάρχει. Ε δώσ’ την μου να τη βάλω. Με μια συμφωνία μου λέει. Εάν βάλετε τη φωτογραφία, δεν θέλω να μπει η αδελφή μου. Και αναγκάστηκα, στο βιβλίο εδώ που βλέπετε, στη φωτογραφία αυτή, και είναι καλυμμένο ένα πρόσωπο. Τώρα είναι … πρόσωπο, και είναι η αδελφή της γιατί δεν ήθελε να φαίνεται στο βιβλίο. (Η φωτογραφία βρίσκεται στο 1ο τόμο, με τίτλο «Αμπελόκηποι», σελίδα 379 ).
Αυτό σημαίνει, λοιπόν, ότι όποιος αποφασίζει να κάνει κάτι, πρέπει να είναι πείσμων, να είναι... να έχει υπομονή, επιμονή, θέλεις και πολλές φορές και θράσος, μέχρις ενός σημείου, για να μπορέσει να κάνει τη δουλειά του. Αλλά πάντοτε, μέσα σε πλαίσια ευπρέπειας κλπ.
Ακόμα και σήμερα, πολλοί μαθητές από το σχολείο μας ή και από άλλα σχολεία, κάνουν έρευνες για διάφορα θέματα, βέβαια, με την βοήθεια των καθηγητών. Θα μπορούσατε να μας προτείνετε ένα θέμα για έρευνα;
Βεβαίως. Θα σας ξενίσουν, ίσως, αυτά που θα σας πω, αλλά θέλει κότσια. Λοιπόν, να σας πω ένα θέμα. Ισχύει και για τους μεγάλους. Φαρμακεία. Θα μου πείτε τι πάει να πει; Τι είναι αυτό, τι θα κάνουμε; Πώς λέμε αυτόν που έχει το φαρμακείο. Πώς τον λέμε;
Φαρμακοποιό.
Τι σημαίνει;
Αυτός που φτιάχνει τα φάρμακα.
Α, έλα εδώ. Υπάρχει σήμερα φαρμακοποιός ή φαρμακοπώλης;
Φαρμακοπώλης.
Δεν σας πέρασε ποτέ από το μυαλό αυτό. Όλοι λέμε φαρμακοποιός. Αλλά δεν είναι φαρμακοποιοί. Αυτό το είπα σε δύο-τρεις φίλους μου οι οποίοι εξανέστησαν, φαρμακοποιούς δηλαδή. Μάλιστα, για να τους πειράξω, είμαστε φίλοι, μια φορά μπήκα μέσα, ήταν και κόσμος, και τους λέω. Γεια σου ρε φαρμακοπώλα. Γυρίσαν όλοι να …, σου

λέει, τι λέει αυτός. Ε Γιώργη, του λέω, τα παλιά χρόνια, όταν πηγαίναμε εμείς στα φαρμακεία, ο φαρμακοποιός μας έλεγε, ελάτε μετά από τρεις ώρες, ή το απόγευμα ή την άλλη μέρα, για να πάρετε το φάρμακο. Τα περισσότερα φάρμακα τα φτιάχνανε με συνταγή του γιατρού. Και είχανε τα υλικά, μέσα σε μπουκαλάκια, τα κάνανε έτσι και αλλιώς, και τα αγοράζαμε είτε σε σκόνη είτε σε υγρή μορφή. Λοιπόν, να μια έρευνα. Άλλη, να σας πω. Φούρνοι. Οι φούρνοι, δεν έχουν καμία σχέση με τον παλιό φούρνο. Πιστεύετε ότι όλοι οι φούρνοι φουρνίζουν; Φούρνος, έχουμε μάθει, ότι είναι αυτός ο οποίος βάζει, ζυμώνει. Τα παλιά χρόνια, και σήμερα υπάρχουνε φουρναραίοι, οι οποίοι ξυπνάνε στις τρεις η ώρα τη νύχτα για να πάνε να ζυμώσουνε. Σήμερα, φυσικά, με το χέρι δεν ζυμώνουνε, έχουν μίξερ και κάποια άλλα εργαλεία για να φτιάξουν τη ζύμη, να φουσκώσει και, τα ξημερώματα, να το φουρνίσουν το ψωμί. Εκείνα τα χρόνια, λοιπόν, οι φουρναραίοι ξυπνάγανε στις τρεις-τέσσερις η ώρα, αναλόγως, για να ζυμώσουνε το ψωμί και να το ψήσουνε. Άλλο θέμα στο φούρνο. Εκείνη την εποχή, ψήνανε, και κάτω από τον φούρνο, εκεί που βάζανε δηλαδή τα ψωμιά για να ζεσταθούν, να ψηθούν, υπήρχανε ξύλα. Σήμερα, μόνο στον Μαραθώνα έχω δει ένα φούρνο που έχει ξύλα από κάτω. Όλοι είναι με πετρέλαιο ή με άλλο τρόπο. Και αυτό παίζει ρόλο. Ο φούρνος, επίσης, έπαιρνε, ιδίως τα Σάββατα ή στις γιορτές, έπαιρνε μεγάλη πελατεία από τους κατοίκους που πηγαίνανε ταψιά ή λαμαρίνες για να τους ψήσουνε τα φαγητά, να τους κάνουν τα κουλουράκια, να κάνουν τη γαλοπούλα, το αρνί κλπ. στο φούρνο. Ενώ σήμερα, αν υπάρχουν νοικοκυρές που μαγειρεύουνε, έτσι, αν υπάρχουν, λοιπόν, το βάζουν στο φούρνο τον ηλεκτρικό που έχουνε στο σπίτι. Υπάρχουν διαφορές. Να λοιπόν ένα θέμα που μπορείτε να το ψάξετε, να βρείτε φωτογραφίες, να πάρετε πληροφορίες από κάποιον παλιό φούρναρη, να σας πει αναμνήσεις… είναι ένα θέμα θαυμάσιο και αυτό.
Ναι, να πω κάτι πάνω σε αυτό. Παλιά, μπορεί να ήταν πιο εύκολα να κάνει κάποιος έρευνα για αυτά τα πράγματα, όμως, τώρα δεν είναι τόσο εύκολο γιατί πολλοί έχουν φύγει από την περιοχή, και θα χρειαζόταν πάρα πολύ καιρό, και πολύ κόπο, για να βρει κανείς φουρναραίους που να έψηναν παλιά ψωμί και να μας δώσουν εκείνοι δικές τους φωτογραφίες, δηλαδή...
Πάντως, πολύ σωστά τα λες. Αυτό έχει τη νοστιμιά του, όμως. Το να μην έχουμε, με την πρώτη ματιά, στοιχεία. Όμως, όμως, επειδή εσείς έχετε το προνόμιο, που δεν το ξέραμε, εμείς δεν ξέραμε τέτοια πράγματα, να έχετε το ίντερνετ, από εκεί μπορεί να αντλήσετε πολλά στοιχεία. Υπάρχουνε δε, κάποιοι ωραίοι τρελοί, όπως είμαι εγώ, οι οποίοι έχουν γράψει βιβλία για πολλά από αυτά τα θέματα και μπορείτε να ανατρέξετε εκεί, να βρείτε πάρα πάρα πολύ ωραία παραδοσιακά πράγματα, να βρείτε εποχιακά, δηλαδή, π.χ. τον Σεπτέμβριο, ήταν ο μήνας των μετακομίσεων. Τα σπίτια είτε νοικιαζόντουσαν από Σεπτέμβριο σε Σεπτέμβριο, πηγαίνανε με τη σχολική περίοδο, και έβλεπες, λοιπόν, ένα από τα «έθιμα» που υπήρχανε, τέλη Αυγούστου να γυρίζουν στα σπίτια οι λεγόμενοι ασπριτζίδες με τις ταβανόβουρτσες. Ήταν κάτι μακριά… όπως είναι η σκούπα που

σκουπίζουμε, η σκούπα όχι η τρίχινη ή πως την λένε, η χορτάρινη, αλλά η άλλη με τον κοντάρι. Έτσι, εκεί στην άκρη, λοιπόν, είχε ένα χοντρό, ας πούμε, πινέλο, βούρτσα, και με αυτό βάφαν τα σπίτια, είτε άσπρα, τα ασβεστώνανε, είτε ρίχναν μέσα και διάφορα, σαν λουλάκι κάτι, και τα κάνανε ελαφρώς γαλάζια κλπ. Υπήρχαν πολλά επαγγέλματα τα οποία σήμερα δεν υπάρχουν, και είναι και αυτό ένα θαυμάσιο θέμα το οποίο μπορεί να σας ανοίξει ορίζοντες. Υπάρχουνε Μουσεία, όπως είναι το Μουσείο του Μπενάκη, που εκεί μπορείτε να βρείτε πάρα πολύ υλικό από επαγγέλματα τα οποία δεν υπάρχουνε σήμερα. Μπορείτε, επίσης, να πάτε στο elia, είναι ένα άλλο ίδρυμα, το οποίο έχει και εκεί πάρα πάρα πολύ ωραίο και πλούσιο υλικό. Από εκεί μπορείτε να βρείτε πολλά πράγματα. Ένα λεφτό, νομίζω... Να, εδώ, παραδείγματος χάρη, σε αυτό το άλμπουμ που λέγεται «ενθυμήματα», πώς λέγεται;, ναι, έχει μια σελίδα με επαγγέλματα που υπήρχανε τότε και σήμερα δεν υπάρχουν. Εδώ μπορούν να σας ανοιχθούν πολλού ορίζοντες. Όπως σας είπα πριν για τα φαρμακεία, σας λέω και για τα επαγγέλματα. Να βρείτε επαγγέλματα τα οποία κάποτε…, υπάρχει, νομίζω, και στο βιβλίο μου, στο δεύτερο τόμο, ίσως, γράφω μερικά τέτοια, στον τρίτο σίγουρα θα γράφω, τα οποία εκείνη την παλιά εποχή, ας την λέμε παλιά εποχή, μη φανώ και πολύ αρχαίος, υπήρχαν κάποια επαγγέλματα που σήμερα δεν υπάρχουν, είναι μόνο σε ζωγραφικούς πίνακες ή σε φωτογραφίες κάποιων καλών καλλιτεχνών που τα φωτογραφίζανε και τα έχουνε βγάλει σε άλμπουμ. Απαντώ στο ερώτημα, εμείς τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, με τι μπορούμε να ασχοληθούμε.
Πώς νοιώθετε, λοιπόν, όταν οι άλλοι, με αφορμή τα βιβλία σας συζητούν ή κάνουν έρευνες ή τα χρησιμοποιούν ως βάση για δικές τους έρευνες;
Πολύ το χαίρομαι. Πολύ το χαίρομαι, και χαίρομαι όπως και εσείς που ζητάτε συμπληρωματικά στοιχεία, που θέλετε κάποια βοήθεια κλπ. Εγώ, ευχαρίστως, το είπα και στον κ. καθηγητή, είμαι στη διάθεσή σας, όχι μόνο σήμερα αλλά και όποτε άλλοτε θέλετε, μου είπε π.χ. ότι ένα θέμα που μπορεί να ψάξετε, αλλά από το μηδέν είναι δύσκολο να βρείτε άκρη, είναι το Αδριάνειο υδραγωγείο. Λοιπόν, εγώ έχω πάρα πολύ υλικό, ίσως το περισσότερο, από εκείνους που έχουν πολύ υλικό, εν πάση περιπτώσει, εδώ, … έχετε ακούσει για το Αδριάνειο ή δεν έχετε ακούσει;
Ναι, όχι, εγώ όχι…
Το Αδριάνειο υδραγωγείο, σας το λέω όσο μπορώ πιο γρήγορα, έγινε από τον Αυτοκράτορα Αδριανό, ο οποίος το έφτιαξε από το 135 ως το 140. Αυτός ήταν φιλαθήναιος, αν μπορώ να πω αυτήν την λέξη σωστά, αγαπούσε την Αθήνα και ήταν και φιλέλληνας. Ρωμαίος ήταν, ρωμαίος. Υπάρχει η πύλη του Αδριανού, έτσι, έχετε ακούσει, στην Αθήνα, στο κέντρο της Αθήνας, υπήρχε βιβλιοθήκη, το Καλλιμάρμαρο στάδιο, είχε ξεκινήσει εκείνος να το διαμορφώσει και το μεγαλύτερο επίτευγμα που έκανε, ήταν το Αδριάνειο υδραγωγείο. Δηλαδή, από την αρχαιότητα, νερό στην Αθήνα, δηλαδή, νερό για να πίνουνε, νερό να τρέχει, πολύ νερό, καθαρό, δεν υπήρχε. Αυτός, λοιπόν, είχε έρθει εδώ σαν αρχηγός των Αθηνών, έτσι ονομαζότανε, ήταν τα καθήκοντα που του είχανε αναθέσει, πριν γίνει

Αυτοκράτορας. Και ερωτεύτηκε την Αθήνα. Είδε τα προβλήματα κλπ, και ήθελε να αφήσει έργο. Ήθελε, λοιπόν, να δημιουργήσει πηγές που να παίρνουν οι Αθηναίοι νερό. Το έδαφος ήτανε καλό, γιατί υπήρχανε λουλούδια, υπήρχανε πεύκα, δέντρα ό,τι μπορείτε να φανταστείτε, είχε η Αθήνα, είχε, πώς να πούμε, υδροφόρο ορίζοντα, δεν είχε, όμως, νερά, εκτός από τον Ιλισό ποταμό που έτρεχε, δεν είχε άλλα νερά που να μπορούν να πίνουν. Είχε κάτι κρήνες, όπως τα λέγανε. Λοιπόν, έφτιαξε ένα έργο από τη Βαρυμπόμπη, αν ξέρει κανείς, η Βαρυμπόμπη είναι στους πρόποδες της Πάρνηθας. Επειδή από την Βαρυμπόμπη και από την άλλη μεριά από την Πεντέλη, υπήρχανε νερά που τρέχανε όλο το χρόνο, έφτιαξε, λοιπόν, ένα υδραγωγείο σκάβοντας... σκάβοντας από την περιοχή εκείνη μέχρι το Κολωνάκι, την πλατεία Κολωνακίου που λέγεται Δεξαμενή, σε βάθος από εννέα μέτρα, μέχρι σαράντα, σκεφθείτε, εκείνη την εποχή, το 135 μ.Χ., να σκάβουμε πηγάδι στα 35 μέτρα βάθος, και να είναι σε τέτοιο σημείο που να είναι το ένα δίπλα στο άλλο, έσκαβε τη γη και έβαζε, έντυνε αυτό που είχε σκάψει με πέτρα, ή το έχτιζε.
Κοιτάξτε, εδώ δείχνει, είναι μια τομή, μια εγκάρσια τομή, θα σας το δώσω να το ζωγραφίσετε, και εδώ είναι αυτά από τα οποία περνούσε μέσα το νερό και έφτανε σε απόσταση 25 χιλιομέτρων παρακαλώ, 25 χιλιόμετρα απόσταση έκανε αυτό το υδραγωγείο, το οποίο υπάρχει, είναι εδώ σε εμάς.
Το υδραγωγείο, λοιπόν, περνάει, είναι ένα ωραίο θέμα, αλλά δεν μπορείτε να το πιάσετε, περνάει, έρχεται από το Χαλάνδρι, περνάει

μέσα από το Γηροκομείο, κατεβαίνει τη Χατζηκωνσταντή, την ξέρετε, μμμ;
Όχι
Όχι, να μάθετε τους δρόμους της γειτονιάς σας, να τους μάθετε. Η Χατζηκωνσταντή είναι αυτή που περνάει μπροστά από τον Πύργο Απόλλων, εκεί που είναι τώρα το Μετρό, που είναι η «Διάγνωση», έτσι, αυτός ο δρόμος, από εκεί και κατεβαίνει η Λουίζης Ριανκούρ, το Αδριάνειο, περνάει από τον Άγιο Δημήτριο, διασχίζει τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, και πηγαίνει μπροστά από το Μαιευτήριο της Έλενας, και συνεχίζει την οδό Γέλωνος – βλέπετε, παρά τα χρόνια μου θυμάμαι– και Ξενοκράτους κλπ. και καταλήγει στην Δεξαμενή του Κολωνακίου που κάθε χρόνο των Φώτων εκεί γίνεται από τον Μητροπολίτη Αθηνών ο αγιασμός των υδάτων. Αυτό έχει μια πολύ μεγάλη ιστορία, το Αδριάνειο υδραγωγείο, και αν ποτέ θελήσετε να ασχοληθείτε, ευχαρίστως να σας ενημερώσω. Άλλη ερώτηση;
Γεια σας και από εμένα. Θα φεύγατε ποτέ από την περιοχή; Και αν ναι γιατί;
Όχι. Όπως σας είπα στην αρχή, έχω δεθεί, έχω ερωτευθεί την περιοχή. Όλες τις φιλίες μου και ό,τι έχω κάνει, το έχω κάνει εδώ, και ό,τι κάνω το προσφέρω πάντοτε στους Αμπελοκήπους. Εάν σας πω, με τους προσκόπους καταρχήν, είμαι δεκαετίες εδώ και κάνω πολλή δουλειά, πάρα πολύ δουλειά. Έχω κάνει κάποια σπίτια, τα οποία όλα είναι εδώ στους Αμπελοκήπους, και σωστά, πολύ σωστά η γυναίκα μου, μου έλεγε καλά εντάξει, εντάξει, αγαπάς τους Αμπελοκήπους αλλά όχι σε τέτοιο σημείο. Δηλαδή, να μην πάμε και εμείς παραέξω; Και δεν πήγαμε παραέξω. Εδώ στους Αμπελοκήπους. Δεν φεύγω.
Ποια είναι η πιο δυνατή σας ανάμνηση από την περιοχή;
Ό,τι έβλεπα το αγαπούσα και ό,τι βλέπω. Ό,τι γίνεται για το καλό της περιοχής το αγαπώ. Μια πολύ δυνατή στιγμή, ας το πούμε, για μένα, υπήρξε όταν κυκλοφόρησε ο 1ος τόμος των Αμπελοκήπων, το πρώτο βιβλίο. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι συνέβη. Εάν σας πω ότι μέσα σε λίγες μέρες στο σπίτι μου δεν σταματούσε καθόλου να έρχονται άνθρωποι και να ζητάνε το βιβλίο... Δεν πρόλαβα να το πάω σε βιβλιοπωλεία. Ερχόντουσαν να το πάρουν από εμένα. Τουλάχιστον χίλια βιβλία μέσα σε λίγες ημέρες. Ήτανε κάτι το φοβερό. Ο εκδότης είχε μείνει με το στόμα ανοικτό. Τέτοιο πράγμα, ούτε το άκουσα, ούτε το είδα ποτέ, μου έλεγε. Ήτανε μια δυνατή στιγμή και αυτό έδειχνε πολλά. Έδειχνε και την αγάπη του κόσμου να μάθει, αλλά το πήρα και αλλιώς, και την αγάπη τους στο πρόσωπό μου. Και αυτό με ενίσχυσε.
Αν είχατε τη δυνατότητα να κάνετε μια ευχή, για να πραγματοποιηθεί, ποια θα ήτανε;
Εσείς που θα μεγαλώσετε, να μη συναντήσετε φτώχεια, να έχετε αφθονία, όχι, όμως, για να τη σπαταλήσετε, να τη χειριστείτε σωστά. Πρέπει να μάθετε να διαχειρίζεστε το καθετί. Ό,τι μπορείτε να φανταστείτε, είναι θέμα διαχειρίσεως, είναι το λεγόμενο «κουμάντο» που λέγανε οι παλιοί. Δεν θα ζημιωθείτε, θα είστε κερδισμένοι εάν έχετε, μαζί με την υγεία που λέμε ότι είναι το πρώτιστο στον άνθρωπο, έχετε και μια καλή διαχείριση και δεν αντιμετωπίσετε τα προβλήματα τα οποία είχαμε εμείς. Δυστυχώς, δυστυχώς, οι δικές μας οι γενιές, αφενός μεν έζησαν κακές στιγμές, αφετέρου, όμως, έκαναν και ένα κακό ακόμα, ότι δεν σας παραδίδουν μια ευνομούμενη χώρα, αυτό ισχύει για τους πάντες, δεν αναφέρομαι σε μια πλευρά αλλά σε όλους όσοι, ας πούμε, διοίκησαν, για όλους ανεξαιρέτως, τους

πάντες. Δεν παραδίδουν κάτι καλό. Επομένως, εκείνη η ευχή είναι, εσείς, να μην ζήσετε αυτά που περάσαμε εμείς, αλλά να έχετε, μαζί με την υγεία σας, να έχετε και μια σωστή διακυβέρνηση και σωστή ζωή, νορμάλ, φυσιολογική. Είναι στο χέρι σας. Τώρα, τα βλέπετε όλα, ίσως, ρόδινα, γιατί κάποιοι είναι εκείνοι που σας δίνουν το χαρτζιλίκι, πηγαίνετε σπίτι και βρίσκετε το φαγητό έτοιμο, το σάντουιτς έτοιμο, ενδεχομένως, κλπ. Δεν τρέχει τίποτα. Όταν, όμως, μεγαλώσετε και θα πρέπει εσείς είτε να εργαστείτε είτε κάπου να σας αναθέσουν κάτι, πρέπει να νιώσετε, να αισθανθείτε, μάλλον, την ευθύνη της δουλειάς που θα αναλάβετε ή που θα σας δώσουν. Αυτή είναι η ευχή μου.
Πώς νοιώθετε όταν ακούτε ότι γίνονται και σήμερα συσσίτια και μάλιστα και στα σχολεία μας εδώ (18ο Δημοτικό και 56ο Γυμνάσιο Αθήνας) εσείς που γνωρίσατε τα συσσίτια στην κατοχή;
Ναι, σωστά το λες. Τα συσσίτια τα ζήσαμε και σε μεγαλύτερη ηλικία από τη δική σας, πηγαίναμε σα μαθητές και παίρναμε με το κατσαρολάκι μας φαγητό, και τι φαγητό, όχι φαγητά σαν τα σημερινά, φαγητά που ήτανε όλο σούπα. Και για να δυναμώσουμε, μάλιστα, μας δίνανε και μουρουνέλαιο. Έχετε υπόψη σας το μουρουνέλαιο;
Όχι
Λοιπόν, εσείς κυρίες μου το ξέρετε; Το ξέρετε. Εσείς; Το έχετε μυρίσει ποτέ; Όχι. Λοιπόν, το μουρουνέλαιο είναι ένα δυναμωτικό, ένα, ας πούμε, υγρό, το οποίο βγαίνει από το ψάρι που λέγεται μουρούνα και το οποίο έχει πάρα πολλές βιταμίνες και θρεπτικές ουσίες. Επειδή, λοιπόν, εμείς είμαστε όλοι καχεκτικοί την εποχή εκείνη, για να μας συνεφέρουν, εκτός από το συσσίτιο, μας δίνανε πριν πάμε να πάρουμε το φαγητό, πριν κάτσουμε στον πάγκο να φάμε, μας δίνανε με το κουτάλι, πηγαίναμε το κουτάλι και μας βάζανε μια κουταλιά μουρουνέλαιο. Υπάρχει και σήμερα μουρουνέλαιο στα φαρμακεία. Λοιπόν, το οποίο, όμως, είχε μια μυρωδιά τέτοια που… αηδιαστική και ακόμα χειρότερα όταν το έβαζες στο στόμα. Ήτανε, ε, δεν μπορώ να σας περιγράψω τι αηδία ένιωθες όταν, είτε το μύριζες, πλησίαζε το κουτάλι για να το βάλεις στο στόμα σου είτε όταν το έβαζες και στο στόμα∙ σου ερχόταν εμετός. Για να αντιμετωπίζουμε, λοιπόν, αυτό το πράγμα, πηγαίναμε λοιπόν στα συσσίτια, στο σχολείο, τώρα έχω φύγει και από το πρόγραμμά σας, ε, σας λέω πράγματα που, ίσως, …
Όχι, όχι είναι ενδιαφέρον…
Αν τα βρίσκετε ενδιαφέροντα… ναι, λοιπόν, ε, πηγαίναμε λοιπόν στις νεραντζιές που υπήρχανε στους δρόμους, κόβαμε ένα νεράντζι, το ξεφλουδίζαμε και κρατούσαμε τη φλούδα. Και όταν πηγαίναμε, μόλις βάζαμε το μουρουνέλαιο στο στόμα, δαγκώναμε αμέσως το νεράντζι για να ισοφαρίσει την αηδία. Λοιπόν, ακούστε τώρα. Μια φορά, λοιπόν, εγώ δεν βρήκα νεράντζι. Τι να κάνω, τι να κάνω, τι μπορούσα να κάνω. Ή δεν θα έπαιρνα φαγητό ή θα είχα τα επακόλουθα. Λοιπόν, μου βάζει η κυρία το μουρουνέλαιο στο κουτάλι και δήθεν εγώ γυρίζω πίσω για να κλείσω τη μύτη μου για να μη μυρίζω, αλλά το έχυσα το μουρουνέλαιο. Η κυρία, όμως, με είδε, το κατάλαβε και μου λέει, έλα εδώ. Φαγητό δεν έχει σήμερα. Με τιμώρησε και δεν είχα φαγητό. Αυτή η κυρία ήτανε η κόρη του Αντώνη του Μπενάκη που έκανε το Μουσείο του Μπενάκη. Την ευγνωμονώ. Δεν…, ήταν μια στιγμή η οποία μου έμεινε και τη θυμάμαι σαν να είναι τώρα. Ε, αυτό το λέω, έμμεσα στην ερώτηση που μου έκανες, για τα συσσίτια δηλαδή.

Νοιώθετε ποτέ ότι η σημερινή Ελλάδα γυρνάει σιγά-σιγά στα παλιά τα χρόνια; (ότι οι άνθρωποι φοβούνται να βγουν από τα σπίτια τους, γίνονται περισσότερα συσσίτια, η φτώχεια έχει ανέβει σε ποσοστά …)
Η αλήθεια είναι ότι έχουν αλλάξει τα πράγματα γιατί τότε, τα σπίτια όλα δεν ξέραν τι σημαίνει κλείδωμα, ήταν όλα ξεκλείδωτα τα σπίτια, νύχτα, μέρα, ενώ τώρα φοβάσαι και τον άνθρωπο που θα μπει στην εξώπορτα της πολυκατοικίας σου, αν μένεις σε πολυκατοικία, πολύ δε χειρότερα εάν μπει και στο ασανσέρ μέσα. Είναι δύσκολες εποχές, δύσκολα χρόνια, φοβούμαι ότι αυτή η φοβία, η δικαιολογημένη φοβία, δεν θα ξεριζωθεί γρήγορα, και το μόνο που ευχόμαστε είναι, κάποια λογική, αν μπορεί, να πρυτανεύσει, η οποία πρέπει να είναι ταυτόχρονη και με την οικονομική αποκατάσταση. Την οικονομική, γιατί είναι και συνέπεια της οικονομικής καχεξίας. Άλλο.
Μια τελευταία ερώτηση. Για τους περισσότερους από εδώ, από τους Αμπελόκηπους, η ομάδα τους είναι ο Παναθηναϊκός. Εσείς, θέλουμε να μας πείτε, τι ομάδα είστε;
Θα μπορούσα να αποφύγω την ερώτηση και να πω, είμαι εθνική Ελλάδος. Έτσι. Όμως, σας λέω ευθέως, επειδή εδώ μεγάλωσα και επειδή μεγάλωσα με τους ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού, και μάλιστα το σπίτι μας ήτανε πολύ κοντά στο γήπεδο, είμαι Παναθηναϊκός.
Δεν περίμενα κάτι άλλο, να σας πω την αλήθεια, δεν το περίμενα.
Θα ήταν παραπλανητικό. Πάντως εγώ σας είπα την αλήθεια και δικαιολόγησα γιατί. Σας ευχαριστώ, πάντως, για το ενδιαφέρον σας.
Εμείς σας ευχαριστούμε.
Εγώ ευχαρίστως, αν θέλετε και τίποτε άλλο κάποια άλλη μέρα, είμαι στη διάθεσή σας. Χαίρομαι, και αν ξεκινήσετε κάποιο θέμα, μπορεί και συλλογές, σας λέω κάτι που μπορεί να… Εγώ, π.χ., είμαι συλλέκτης. Έχω πολλά είδη συλλογών, έχω μερικές τρελίτσες ωραίες, ε… Χαρτονομίσματα, νομίσματα, γραμματόσημα, πολλά τέτοια πράγματα, αν και ορισμένα από αυτά πλέον δεν έχουν πέραση, τα γραμματόσημα, οι φάκελοι, το ταχυδρομείο, δηλαδή, κλπ. σπάνια χρησιμοποιεί γραμματόσημα, χρησιμοποιούν σφραγίδα. Επομένως, έχουν ξεφύγει. Όμως, τα κράτη, υπάρχουν άλλα κράτη που έχουνε γραμματόσημα και υπάρχουν και μαγαζιά φιλοτελικά που έχουνε θαυμάσια γραμματόσημα. Ε, μπορείτε, επειδή είστε φαν των αναψυκτικών, –έτσι δεν είναι; κουνάς το κεφάλι σου– να μαζεύετε κουτάκια αναψυκτικών. Σας φαίνεται περίεργο. Κάποτε είχα μαζέψει γύρω στα διακόσια διαφορετικά και τα χάρισα. Ε, γιατί, δεν χωράγανε στο σπίτι.
Έπρεπε να βγείτε εσείς έξω.
Αχαχα. Έτσι, λέμε και κάτι ωραίο, γελάμε, διανθίζουμε τη συζήτηση. Αλλά και βιβλία μπορείτε να κάνετε συλλογή, και κάποιο είδους βιβλίου, κάποιο περιοδικό, κάποια εισιτήρια του Μετρό κλπ. μπορείτε να...
Εγώ κάνω, και εγώ…
Κύριε Παραδείση, θα μας πείτε δύο λόγια για τα νέα σας βιβλία πάνω στα οποία εργάζεστε;

Ο κύριος Καραμπίνης με ρώτησε τι έχω στο πρόγραμμα από απόψεως βιβλίων. Ελπίζω να προλάβω, γιατί γράφω κιόλας συνέχεια. Εκείνο που τρέχω τώρα, όπως λέγεται στη γλώσσα των συγγραφέων και αλλού, είναι να συμπληρώσω τον τρίτο τόμο των Αμπελοκήπων. Θα έχει μέσα πολύ ωραία θέματα, μεταξύ των οποίων είναι, όπως είπα προηγουμένως, το Αδριάνειο υδραγωγείο, έχω φοβερό υλικό, είναι η Αγία Τριάδα και τα καμιά εισοσαριά εκκλησάκια και παρεκκλήσια που υπάγονται στο χώρο τον ενοριακό της εκκλησίας της Αγίας Τριάδος, είναι διάφοροι τύποι που εσείς δεν τους γνωρίσατε, αλλά έχει το γούστο του να μάθετε κάποιους από τους συνανθρώπους μας που είχανε κάποιο κουσούρι είτε καλό είτε κακό κλπ., και είχανε γίνει αντικείμενο, ξέρω εγώ, να τους συζητούν, θα έχει το ιστορικό τριών νοσοκομείων, που μπορεί να σας φαίνεται πολύ κρύο σαν θέμα αλλά θα έχει τη νοστιμιά του. Είναι η Σωτηρία, είναι το Λαϊκό νοσοκομείο είναι και ο Ερυθρός Σταυρός. Και τα τρία, έχουν κάποια ιστορία που δεν μπορείτε να φανταστείτε τι ενδιαφέρον είχε για τον ερευνητή, με φωτογραφίες, με αρχειακό υλικό κλπ. Επίσης, για κάποια επαγγέλματα, κάποια βιογραφικά ανθρώπων οι οποίοι έζησαν στους Αμπελοκήπους ή ακόμα είναι εν ζωή και αξίζει τον κόπο να τους προβάλλουμε. Για το Γηροκομείο, το οποίο έχει μια ιστορία πάρα πολύ ενδιαφέρουσα και συγκινητική, για ιστορίες που εξελίχθηκαν στα χρόνια της Κατοχής και πρέπει να προβάλλουμε, είτε ηρωισμούς είτε κάποιες πράξεις που έγιναν αλλά εμείς δεν τις γνωρίσαμε, καλόν είναι για την ιστορία, εδώ, της γειτονιάς μας, του τόπου μας να τις μάθουμε, και πολλά άλλα θέματα που πιστεύω ότι θα ενδιαφέρουν, και φυσικά δεν θα λείπουνε και οι δρόμοι με τις οικογένειες, που αυτό είναι το πιο δύσκολο σημείο, γιατί σήμερα δεν σου ανοίγει κανείς το σπίτι να σε δεχθεί και να σου δώσει στοιχεία για την οικογένειά του, και ακόμα περισσότερο να σου δώσει και φωτογραφίες ή ο,τιδήποτε άλλο πράγμα. Πιστεύω ότι αυτός είναι ένας άθλος, από δύσκολο μέχρι αδύνατο, αλλά, εν πάση περιπτώσει, σας είπα προηγουμένως, ότι για να κάνει κανείς τέτοια δουλειά πρέπει να έχει πείσμα, αγάπη, κέφι, χρόνο και πολλά άλλα θέματα, για να μπορέσει να γράψει τέτοια βιβλία. Αυτό είναι, λοιπόν, το ένα βιβλίο. Ένα άλλο είναι, το ένα άλλο είναι τρία βιβλία, επειδή... είναι για τους προσκόπους δηλαδή, είναι «Προσκοπισμός και Ελευθέριος Βενιζέλος». Ο προσκοπισμός στα χρόνια του πολέμου. Πρόσκοποι στα χρόνια του πολέμου, και πρόσκοποι στα χρόνια του πολέμου αλλά έλληνες της Αιγύπτου, στο Αιγυπτιακό χώρο, και αυτό έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Και είναι και κάποια άλλα, ειδικότερα, βιβλία, τα οποία και αυτά θα πάρουν τη σειρά τους, αν προλάβω χεχεχε.
Λαϊκή αγορά υπήρχε τότε;

Η Λαϊκή αγορά, όχι. Υπήρχε μόνιμη λαϊκή αγορά εκεί που είναι η ΓΑΔΑ. Εκεί ήταν μόνιμη λαϊκή αγορά που είχε γίνει από τον πόλεμο. Είχανε μαζευτεί εκεί διάφοροι βομβόπληκτοι, όπως λέγανε, είχανε έρθει εδώ, και έχτισαν, έβαλαν μια καλυβούλα... μια καλύβα και έμειναν και μετά τον πόλεμο και το ’κάναν μαγαζάκι και διήρκησε δύο δεκαετίες τουλάχιστον. Μετά τους δώσανε κάπου στον Άγιο Σώστη σπίτια και πήγανε εκεί αυτοί που ήταν στη λαϊκή αγορά.
Όπως γράφετε στο βιβλίο σας, πάρα πολλοί Αμπελοκηπιώτες έχουν χάσει παιδιά στον εμφύλιο, πάρα πολλοί, πρέπει να σκοτώθηκε ένας μεγάλος αριθμός.
Ναι, κοιτάξτε, ναι, τον αριθμό... ναι, γιατί εκείνη την εποχή ούτε μπορούσαν να καταγραφούν αλλά κάποιους που μπόρεσα και κατέγραψα τους έγραψα. Και πάλι προσπαθούσα, και προσπαθώ πάντοτε, να μην παίρνω το μέρος κάποιας πλευράς.
Εσείς τώρα φέτος, θα πάτε λύκειο; Όλοι;
Όχι, εμείς, κάποιοι από εμάς ναι, κάποιοι άλλοι Β’ και Γ’ τάξη.
Έχω φέρει και τα τηλέφωνα. Εδώ είναι Πιτσίλα Δέσποινα, είναι η κόρη του στρατηγού που είχε... επί των ημερών του αυτός είχε πάρει τα σχέδια κλπ. και ενήργησε και χτιστήκανε εδώ. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και το όνομα το δικό μου, δηλαδή ότι το τηλέφωνο το έδωσε… εγώ κλπ. Πιστεύω ότι θα έχει στοιχεία να δώσει. Και εδώ είναι η Καββαθά Ελένη, είναι η αρχηγός των προσκόπων για το παιχνίδι πόλεως που... θα έρθουνε δύο, θα το αναλάβουνε δύο οι οποίοι είναι καταπληκτικοί γι’ αυτά τα πράγματα. Για να σας βοηθήσω για το παιχνίδι πόλεως, αυτό του θησαυρού που θέλετε να κάνετε. Δεν το ξέχασα, και ό,τι άλλο χρειαστεί είμαι στη διάθεσή σας.
Εδώ, επίσης, έχω φέρει κάποια στοιχεία για τους παλιούς Αμπελοκήπους που αναφέρονται περισσότερο στους Άγιους Πάντες, γράφει λίγα αυτό για τους αμπελώνες, δεν είχα το χρόνο να βρω αυτό που σας είχα πει (όπου αποδεικνύει την ύπαρξη πολλών αμπελώνων στην περιοχή), θα το βρω, όμως, και θα το φέρω.
Αν θέλετε, βγάζετε καμιά φωτοτυπία.
….

Ενότητα 2. Εκτός συνέντευξης ερωτοαποκρίσεις
(κ. Παραδείσης): Δεν μου λέτε παιδιά, αυτές οι ερωτήσεις είναι δικές σας ή των καθηγητών σας;
(Μαθητές): Είναι μια ανάμειξη.
(Εκπαιδευτικοί): Είναι οι ερωτήσεις των παιδιών, κάποιες από τις οποίες έχουν διαμορφωθεί. Αυτή η συνέντευξη, ήταν να γίνει από πέρυσι. Δηλαδή, έχουν συνεισφέρει πολλά παιδιά, κάποια από τα οποία είναι τώρα λύκειο.
(κ. Παραδείσης): Πάντως κοιτάξτε. Όταν βγει μια εργασία, είναι ωραίο να πιστεύει κανείς ή και ενδεχομένως να βλέπει και το όνομά του, ότι συνεισέφερε και εκείνος, έβαλε και εκείνος ένα πετραδάκι να χτιστεί κάτι.
(Εκπαιδευτικοί): Τα παιδιά που είναι στην Γ’ τάξη, εργάζονται στο πρόγραμμα (σε συμπληρωματικά προγράμματα που προσπαθούμε να τα εντάξουμε και στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών) ήδη τρία χρόνια.
(κ. Παραδείσης): Μπράβο παιδιά, μπράβο. Ξέρετε, εγώ είμαι και πρόσκοπος... Έχω βάλει πολλές από τις ιδέες του προσκοπισμού στη ζωή μου. Όπως έλεγε και ο ιδρυτής του προσκοπισμού, όταν φύγεις από τη ζωή αυτή, είναι σημαντικό να έχεις αφήσει κάτι. Αυτό θα φανεί και στην κηδεία σου. Αν σε κλάψει και ο νεκροθάφτης, που έχει συνηθίσει στη δουλειά αυτή, σημαίνει ότι έχεις κάνει πράγματα για τον τόπο σου και για τους άλλους, αφήνοντας κληρονομιά στους απογόνους.
(Εκπαιδευτικοί): Κύριε Παραδείση, εσείς αντέχετε περισσότερο από τους μαθητές μας. Τους βλέπετε; Πιάστηκαν και σηκώθηκαν από τη θέση τους κρατώντας τη μέση τους.
(κ. Παραδείσης): Και πού να περπατάνε σαν εμένα που περπατάω την ημέρα τουλάχιστον, το λιγότερο δύο ώρες, δύο ώρες την ημέρα κάνω περπάτημα.
(Εκπαιδευτικοί): Αυτό κάνει πάρα πολύ καλό στην υγεία…. Κύριε Παραδείση, μήπως έχετε κάποια φωτογραφία από το 56ο Γυμνάσιο Αθήνας, όταν ήταν ακόμα στη Φωκίδας μαζί με 2; Δημοτικά σχολεία και Νηπιαγωγεία; Πριν, δηλαδή, κατεδαφίσουν το κτίριο και μεταστεγαστούν οι σχολικές μονάδες σε άλλα Δημόσια κτίρια; Από το 1979 μέχρι το 1983 ήταν εκεί το 56 – ως μικτό ημερήσιο Γυμνάσιο Αμπελοκήπων.
(κ. Παραδείσης): Δεν το θυμάμαι. Θα το κοιτάξω… Είμαι απροετοίμαστος. Δεν μου έρχεται τίποτα.

(Μαθητές): Γεια σας!
(Εκπαιδευτικοί): Γεια σας παιδιά. Γεια σας κύριε Παραδείση και ευχαριστούμε πολύ που ήρθατε στο σχολείο μας.
(κ. Παραδείσης): Γεια σας. Θα μιλήσουμε ξανά. Θα ψάξω να σας βρω και το σύμφωνο με τα αμπέλια… Επικοινωνήστε με την κυρία Καββαθά για το κυνήγι θησαυρού. Αν θέλετε κάτι άλλο…
(Εκπαιδευτικοί): Ευχαριστούμε κύριε Παραδείση. Θα επικοινωνήσουμε. Καλό μεσημέρι.

Ενότητα 3. Αποσπάσματα από τη 2η επίσκεψη του κ. Νίκου Παραδείση στο σχολείο μας
(κ. Μαναγλιώτου): Πείτε μας κάποια, χαρακτηριστικά, περιστατικά που θυμάστε όταν συλλέγατε φωτογραφίες;
(κ. Παραδείσης): … Υπήρχε, θυμάμαι, ένα πολύ παλιό σπίτι με έναν τοίχο ζωγραφισμένο. Ένας πολιτικός μηχανικός ήθελε να το αναστηλώσει. Λοιπόν... αλλά φυσικά, εκεί είναι η περιοχή δύσκολη. Κατόρθωσε και πήρε την άδεια, αλλά να κρατήσει μπροστά τον τοίχο όπως ήτανε και από πίσω να χτίσει, να σηκώσει ό,τι θέλει. Υπάρχει η φάτσα, την οποία αναστήλωσε κιόλας και από πίσω έχτισε κάτι άλλο. Λοιπόν, αυτοί οι άνθρωποι μου επέτρεψαν να πάω στο σπίτι και να φωτογραφήσω αυτό που δεν υπάρχει πουθενά. Τώρα, στου ΘΩΝ. Άλλο παράδειγμα. Στου ΘΩΝ... οι φωτογραφίες του ΘΩΝ... αυτές τις έχω πάρει από Μουσείο. Αλλά τυχαία. Είχα πάρε δώσε με κάποια κυρία, η οποία πέθανε πριν δύο χρόνια, η οποία ήτανε δισεγγονή του ΘΩΝ και πήγαινα σπίτι της. Ε, δεξιώσεις έκανε, κάτι το ένα κάτι το άλλο. Ένα βράδυ λοιπόν, μου λέει. Αχ, κύριε Παραδείση, τι έχω πάθει. Τι πάθατε κυρία Αγγελικούλα μου; Έπεσε, λέει, ένα κάδρο, και έχει σπάσει και είπα στην υπηρεσία δεν θέλω ούτε να το βλέπω, ούτε τα τζάμια να μην τα πιάσει γιατί είναι γρουσουζιά. Λέω, μπορώ να το δω. Πάω, βλέπω τον πίνακα, όντως ήταν ένας πίνακας που είχε πέσει και είχε σπάσει το τζάμι. Λέω, τώρα τι θα τον κάνετε; Ε, θα τον πετάξω. Ε, της λέω, τον θέλω. Πειράζει να τον πάρω εγώ; Τον έχω πάρει. Αυτό λοιπόν, δεν το έχει άλλος, παραδείγματος χάριν. Αυτόν τον πίνακα, και πολλά άλλα τέτοια πράγματα. Σας έφερα δύο παραδείγματα ότι αυτά… ε, και λόγω της εμπιστοσύνης που κάποιοι άνθρωποι μου έδειξαν αλλά και από τη θέληση τη δική μου να συνεχίσω, να μην το βάλω κάτω και να μην κάνω επιπόλαιες κινήσεις, δηλαδή, αυτά που πρόκειται να κάνω, αυτά που πρόκειται να γράψω να είναι σωστά, να είναι πρωτότυπα, αυθεντικά κλπ. Επομένως, λοιπόν, να είστε σίγουροι ότι, ό,τι σας λέει ο ομιλών είναι σωστά και δεν θα τα βρείτε κάπου αλλού. Και ο φίλος μου ο Γιάννης ο Καιροφύλας, ο οποίος έχει βγάλει πάνω από τριάντα βιβλία για την παλιά Αθήνα, και ο Λευτέρης ο Σκιαδάς ο οποίος έχει καταπληκτικό υλικό, καταπληκτικό υλικό, αλλά είναι μόνο για το κέντρο της Αθήνας. Λοιπόν, και οι δύο, ο ένας είναι εδώ εκδότης στον μικρό Ρωμιό και εκδίδει τα βιβλία αλλά και ο άλλος ο Καιροφύλας, με τον οποίον είμαστε φίλοι, δηλώνουν ότι αυτήν τη δουλειά, όχι, εμείς δεν μπορούμε να την κάνουμε, αλλά πουθενά σε κανένα σημείο της Ελλάδας, της Αθήνας κλπ, δεν μπορεί να κάνει ο άλλος, με τέτοιες λεπτομέρειες, αυτήν τη δουλειά. Είναι ιστορικά στοιχεία μέσα, που είναι … πραγματικά τα χαίρεται κανείς . Εγώ ο ίδιος πολλές φορές λέω, μα εγώ έτρεξα για τόσα, μου ανοίξανε…, το θεωρούσαν σαν να είναι παραμύθι δηλαδή, το συναίσθημα είναι σημαντικό, δεν το έχετε νοιώσει … Μπορεί κάποιος να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία, και μεγάλος, το συναίσθημα είναι φοβερό.
(κ. Καραμπίνης): Σας καταλαβαίνουμε. Έχουμε ψάξει αρκετά για να βρούμε πληροφορίες. Πολλές φορές βρήκαμε τοίχο. Ακόμα και για φωτογραφίες της περιοχής, όταν βγαίναμε με τη φωτογραφική ομάδα του εργαστηρίου Πληροφορικής, μας κοιτούσαν περίεργα, διερευνητικά, ενώ κάποιοι μας πλησίασαν για να μας ρωτήσουν γιατί παίρνουμε φωτογραφίες. Στις δε συνεντεύξεις που προσπαθήσαμε να πάρουμε μόνοι μας, είχαμε αρκετά προβλήματα. Δεν μας μιλούσαν διότι, όπως έλεγαν, ήταν υπάλληλοι και δεν ήξεραν

αν θα έπρεπε να δώσουν συνέντευξη. Ευτυχώς, μας βοήθησαν από τον Πολιτιστικό Περιβαλλοντικό Σύλλογο Αμπελοκήπων δίνοντάς μας συγκεκριμένα ονόματα και διευθύνσεις περιπτέρων.
(κ. Παραδείσης): Ναι, ναι ο κόσμος είναι καχύποπτος.
(κ. Καραμπίνης): Τώρα, μια επόμενη «αποστολή», μετά τη δική σας συνέντευξη την Τετάρτη, είναι μια συνέντευξη με τον κ. Πλάτωνα Ανδριτσάκη που έμενε στου ΘΩΝ.
(κ. Παραδείσης): Ναι τον ξέρω τον Πλάτωνα, τον είχα πρόσκοπο.
(κ. Καραμπίνης): Θα συναντηθούμε για να μας δώσει πληροφορίες, συνέντευξη και κάποιες φωτογραφίες από το κτήμα του ΘΩΝ. Έχουμε ήδη επικοινωνήσει…
(κ. Παραδείσης): Ναι, βλέπετε, το ψάξιμο είναι μεγάλη δουλειά, και υπάρχουν δυσκολίες. Μια φορά είχα πάει στο ινστιτούτο Παστέρ. Εκεί στο Παστέρ, σε απόσταση 20 μέτρων, μέσα σε κάτι κλαδιά, σε κάτι σαν σε ψεύτικο λοφίσκο, είναι ένα εκκλησάκι, το γράφω στο βιβλίο, η Αγία Άννα. Λοιπόν, πήγα μια φορά εκεί, για να μου δώσουν στοιχεία. Μπαίνω στα γραφεία μέσα στο Παστέρ, λέγομαι έτσι, και αν έχετε την καλοσύνη, τους είπα διάφορα μπλα μπλα, για το εκκλησάκι μπορεί να μου πει κανείς κάτι; Ποιο εκκλησάκι; Λέω, εδώ την Αγία Άννα. Κοιταζόντουσαν μεταξύ τους, ήταν 20 μέτρα απόσταση μακριά τους από την πόρτα που μπαίνανε στο γραφείο μέχρι το εκκλησάκι. Παραπάνω δεν ήτανε, και δεν το είχανε προσέξει ποτέ. Καταλαβαίνετε δηλαδή πόσο δύσκολο είναι να βρεις πληροφορίες. Αδιαφορία, ό,τι θέλεις πες. Γι’ αυτό λέω, είστε και εσείς ωραίοι τρελοί. Μπράβο σας. Κάνετε και εσείς αυτήν τη δουλειά. Σας συγχαίρω πολλαπλώς.
Ευχαριστούμε πολύ.
(κ. Παραδείσης): Εγώ, όπου πηγαίνω, το πρώτο πράγμα που κάνω, είναι να μάθω κάποιες πληροφορίες για την περιοχή. Ξέρετε, με έπαιρναν τηλέφωνο, και ακόμα και τώρα με παίρνουν τηλέφωνο, και μου λένε, θέλουμε να μάθουμε κάτι για την περιοχή. Διοριστήκαμε εδώ, να ξέρουμε τι ήταν και παίρνουν τα βιβλία μου .
….
Εδώ, στο τέλος του κτιρίου αυτού, που είναι... οι τουαλέτες δεν είναι;
(κ. Καραμπίνης): Όχι, είναι τα εργαστήρια Τεχνολογίας και Φυσικών Επιστημών. Δίπλα είναι οι τουαλέτες.
(κ. Παραδείσης): Εκεί, στη διάρκεια της κατοχής έφτιαχναν συσσίτια, και μετά εκεί ήταν πρόσκοποι.
(κ. Μαναγλιώτου): Είχε κτίριο για τα συσσίτια εκεί;
(κ. Παραδείσης): Ναι, είχαν κτίσει για να μπαίνουν κατάλληλα μέσα. Εκεί ήταν κουζίνα…. μαγείρευαν σε καζάνι μέσα με την κουτάλα, χυλό, έπλεναν τα πιάτα.

Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής. Ν. Παραδείσης -συν2&3

Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής. Ν. Παραδείσης -συν2&3

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής. Ν. Παραδείσης -συν2&3

Similar to Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής. Ν. Παραδείσης -συν2&3 (20)

More from 56ο Γυμνάσιο Αθήνας

More from 56ο Γυμνάσιο Αθήνας (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής. Ν. Παραδείσης -συν2&3