Περικλέους Επιτάφιος 42 (κείμενο, μετάφραση)

1. &42
Δι' ὃ δὴ καὶ ἐμήκυνα τὰ περὶ τῆς πόλεως, διδασκαλίαν τε ποιούμενος μὴ περὶ ἴσου ἡμῖν
εἶναι τὸν ἀγῶνα καὶ οἷς τῶνδε μηδὲν ὑπάρχει ὁμοίως, καὶ τὴν εὐλογίαν ἅμα ἐφ' οἷς νῦν
λέγω φανερὰν σημείοις καθιστάς. καὶ εἴρηται αὐτῆς τὰ μέγιστα· ἃ γὰρ τὴν πόλιν
ὕμνησα, αἱ τῶνδε καὶ τῶν τοιῶνδε ἀρεταὶ ἐκόσμησαν, καὶ οὐκ ἂν πολλοῖς τῶν ῾Ελλήνων
ἰσόρροπος ὥσπερ τῶνδε ὁ λόγος τῶν ἔργων φανείη. δοκεῖ δέ μοι δηλοῦν ἀνδρὸς
ἀρετὴν πρώτη τε μηνύουσα καὶ τελευταία βεβαιοῦσα ἡ νῦν τῶνδε καταστροφή. καὶ γὰρ
τοῖς τἆλλα χείροσι δίκαιον τὴν ἐς τοὺς πολέμους ὑπὲρ τῆς πατρίδος ἀνδραγαθίαν
προτίθεσθαι· ἀγαθῷ γὰρ κακὸν ἀφανίσαντες κοινῶς μᾶλλον ὠφέλησαν ἢ ἐκ τῶν ἰδίων
ἔβλαψαν. τῶνδε δὲ οὔτε πλούτου τις τὴν ἔτι ἀπόλαυσιν προτιμήσας ἐμαλακίσθη οὔτε
πενίας ἐλπίδι, ὡς κἂν ἔτι διαφυγὼν αὐτὴν πλουτήσειεν, ἀναβολὴν τοῦ δεινοῦ
ἐποιήσατο· τὴν δὲ τῶν ἐναντίων τιμωρίαν ποθεινοτέραν αὐτῶν λαβόντες καὶ κινδύνων
ἅμα τόνδε κάλλιστον νομίσαντες ἐβουλήθησαν μετ' αὐτοῦ τοὺς μὲν τιμωρεῖσθαι, τῶν
δὲ ἐφίεσθαι, ἐλπίδι μὲν τὸ ἀφανὲς τοῦ κατορθώσειν ἐπιτρέψαντες, ἔργῳ δὲ περὶ τοῦ
ἤδη ὁρωμένου σφίσιν αὐτοῖς ἀξιοῦντες πεποιθέναι, καὶ ἐν αὐτῷ τῷ ἀμύνεσθαι καὶ
παθεῖν μᾶλλον ἡγησάμενοι ἢ [τὸ] ἐνδόντες σῴζεσθαι, τὸ μὲν αἰσχρὸν τοῦ λόγου
ἔφυγον, τὸ δ' ἔργον τῷ σώματι ὑπέμειναν καὶ δι' ἐλαχίστου καιροῦ τύχης ἅμα ἀκμῇ τῆς
δόξης μᾶλλον ἢ τοῦ δέους ἀπηλλάγησαν.

2. Δι' ὃ δὴ καὶ ἐμήκυνα→ τὰ περὶ τῆς
πόλεως, διδασκαλίαν τε ποιούμενος →
μὴ περὶ ἴσου ἡμῖν εἶναι τὸν ἀγῶνα καὶ
οἷς τῶνδε μηδὲν ὑπάρχει ὁμοίως, καὶ
τὴν εὐλογίαν ἅμα ἐφ' οἷς νῦν λέγω
φανερὰν σημείοις καθιστάς.

3. καὶ εἴρηται αὐτῆς → τὰ μέγιστα·
ἃ γὰρ τὴν πόλιν ὕμνησα, αἱ τῶνδε
καὶ τῶν τοιῶνδε ἀρεταὶ ἐκόσμησαν,
καὶ οὐκ ἂν πολλοῖς τῶν ῾Ελλήνων
ἰσόρροπος ὥσπερ τῶνδε ὁ λόγος
τῶν ἔργων φανείη

4. δοκεῖ δέ μοι δηλοῦν ἀνδρὸς
ἀρετὴν (πρώτη τε μηνύουσα
καὶ τελευταία βεβαιοῦσα) ἡ
νῦν τῶνδε καταστροφή.

5. καὶ γὰρ τοῖς τἆλλα χείροσι
δίκαιον τὴν ἐς τοὺς πολέμους
ὑπὲρ τῆς πατρίδος
ἀνδραγαθίαν προτίθεσθαι

6. ἀγαθῷ γὰρ κακὸν
ἀφανίσαντες κοινῶς
μᾶλλον ὠφέλησαν ἢ ἐκ
τῶν ἰδίων ἔβλαψαν.

7. τῶνδε δὲ οὔτε πλούτου τις τὴν ἔτι
ἀπόλαυσιν προτιμήσας
ἐμαλακίσθη
οὔτε πενίας ἐλπίδι, → ὡς κἂν ἔτι
διαφυγὼν αὐτὴν πλουτήσειεν,
ἀναβολὴν τοῦ δεινοῦ ἐποιήσατο

8. τὴν δὲ τῶν ἐναντίων τιμωρίαν
ποθεινοτέραν αὐτῶν λαβόντες καὶ
κινδύνων ἅμα τόνδε κάλλιστον
νομίσαντες ἐβουλήθησαν μετ'
αὐτοῦ → τοὺς μὲν τιμωρεῖσθαι,

9. ἐλπίδι μὲν τὸ ἀφανὲς τοῦ
κατορθώσειν ↖ ἐπιτρέψαντες,
ἔργῳ δὲ περὶ σφίσιν τοῦ ἤδη
ὁρωμένου αὐτοῖς ἀξιοῦντες
πεποιθέναι,

10. καὶ ἐν αὐτῷ τῷ ἀμύνεσθαι καὶ παθεῖν
μᾶλλον ἡγησάμενοι ἢ [τὸ] ἐνδόντες
σῴζεσθαι, τὸ μὲν αἰσχρὸν τοῦ λόγου
ἔφυγον, τὸ δ' ἔργον τῷ σώματι ὑπέμειναν
καὶ δι' ἐλαχίστου καιροῦ τύχης ἅμα ἀκμῇ
τῆς δόξης μᾶλλον ἢ τοῦ δέους
ἀπηλλάγησαν.

11. &42 (μετάφραση)
• Γι’ αυτό μακρηγόρησα για όσα
αφορούν την πόλη, εκθέτοντας
παραστατικά, ότι εμείς δεν
αγωνιζόμαστε για τον ίδιο
σκοπό αυτούς που δεν έχουν
κανένα από αυτά τα
πλεονεκτήματα σε ίσο βαθμό
με μας, και γιατί με αυτόν τον
τρόπο ήθελα να κάνω φανερό
με αποδείξεις το αξιόλογο, για
αυτούς για τους οποίους σας
μιλάω τώρα.
• Δι' ὃ δὴ καὶ ἐμήκυνα→ τὰ
περὶ τῆς πόλεως,
διδασκαλίαν τε ποιούμενος
→ μὴ περὶ ἴσου ἡμῖν εἶναι
τὸν ἀγῶνα καὶ οἷς τῶνδε
μηδὲν ὑπάρχει ὁμοίως, καὶ
τὴν εὐλογίαν ἅμα ἐφ' οἷς
νῦν λέγω φανερὰν σημείοις
καθιστάς.

12. • Και έχουν ειπωθεί τα
κυριότερα σημεία αυτής της
εγκωμιαστικής έκθεσης.
• Οι αρετές αυτών και των
ομοίων τους, στόλισαν όσα της
πόλης ύμνησα
• και για λίγους από τους
Έλληνες αυτός ο λόγος θα
μπορούσε να φανεί ισάξιος με
τα έργα τους
καὶ εἴρηται αὐτῆς → τὰ
μέγιστα·
ἃ γὰρ τὴν πόλιν ὕμνησα, αἱ
τῶνδε καὶ τῶν τοιῶνδε
ἀρεταὶ ἐκόσμησαν,
καὶ οὐκ ἂν πολλοῖς τῶν
῾Ελλήνων ἰσόρροπος ὥσπερ
τῶνδε ὁ λόγος τῶν ἔργων
φανείη

13. Έχω η γνώμη, ότι ο
θάνατος αυτών εδώ
των νεκρών είναι
δηλωτικός της αρετής
του ανδρός, αυτής που
αφού φανερωθεί
αρχικά, έρχεται στο
τέλος να επιβεβαιωθεί
•δοκεῖ δέ μοι δηλοῦν
ἀνδρὸς ἀρετὴν
(πρώτη τε
μηνύουσα καὶ
τελευταία
βεβαιοῦσα) ἡ νῦν
τῶνδε καταστροφή.

14. Και σε αντίθεση με
αυτούς που υστερούν
και στα άλλα, αυτών
δικαίως προβάλλεται η
ανδραγαθία, που
επέδειξαν κατά τους
πολέμους υπέρ της
πατρίδας.
•καὶ γὰρ τοῖς τἆλλα
χείροσι δίκαιον τὴν
ἐς τοὺς πολέμους
ὑπὲρ τῆς πατρίδος
ἀνδραγαθίαν
προτίθεσθαι

15. Γιατί εξαφανίζοντας
το κακό με το καλό,
ωφέλησαν
περισσότερο το
κοινό σύνολο απ’όσο
έβλαψαν τους
εαυτούς τους
•ἀγαθῷ γὰρ κακὸν
ἀφανίσαντες
κοινῶς μᾶλλον
ὠφέλησαν ἢ ἐκ
τῶν ἰδίων
ἔβλαψαν

16. Από αυτούς εδώ κανείς δεν
φάνηκε νωθρός προτιμώντας να
συνεχίσει την απόλαυσή του
πλούτου
ούτε ανἐβαλε να υποβάλει τον
εαυτό του κίνδυνο με την
ελπίδα ότι τάχα θα μπορούσε επί
τέλους να γίνει πλούσιος,
αποφεύγοντας τη φτώχεια
τῶνδε δὲ οὔτε πλούτου τις τὴν
ἔτι ἀπόλαυσιν προτιμήσας
ἐμαλακίσθη
οὔτε πενίας ἐλπίδι, → ὡς κἂν ἔτι
διαφυγὼν αὐτὴν πλουτήσειεν,
ἀναβολὴν τοῦ δεινοῦ ἐποιήσατο

17. Αντίθετα, θεωρώντας ότι η
τιμωρία των εχθρών τους πιο
ποθητή, και πιστεύοντας ότι
αυτός ο κίνδυνος είναι ο πιο
ωραίος από τους κινδύνους,
αποφάσισαν να εκδικηθούν
τους εχθρούς τους
• τὴν δὲ τῶν ἐναντίων τιμωρίαν
ποθεινοτέραν αὐτῶν λαβόντες
καὶ κινδύνων ἅμα τόνδε
κάλλιστον νομίσαντες
ἐβουλήθησαν μετ' αὐτοῦ →
τοὺς μὲν τιμωρεῖσθαι

18. επιτρέποντας στον εαυτό τους να
βασιστούν στην ελπίδα του να
κατορθώσουν το αφανέρωτο,
θεωρώντας ότι έπρεπε να
πιστέψουν σ΄αυτό που ήταν
φανερωμένο ήδη γύρω τους
• ἐλπίδι μὲν τὸ ἀφανὲς τοῦ
κατορθώσειν ↖ ἐπιτρέψαντες,
ἔργῳ δὲ περὶ σφίσιν τοῦ ἤδη
ὁρωμένου αὐτοῖς ἀξιοῦντες
πεποιθέναι,

19. • Και απέφυγαν την αισχρή φήμη
της δειλίας, θεωρώντας πάντα
προτιμότερο να αντισταθούν και
να υποφέρουν παρά να σωθούν
υποχωρώντας,
• Και στην πράξη, ταλαιπωρήθηκαν
σωματικά και βρήκαν τον θάνατο
σε μια κρίσιμη αλλά ελάχιστα
τυχερή γι’αυτούς στιγμή, και
συνάμα σε μια στιγμή που η δόξα
βρισκόταν στο αποκορύφωμα της
και όχι ο τρόμος.
• καὶ ἐν αὐτῷ τῷ ἀμύνεσθαι
καὶ παθεῖν μᾶλλον
ἡγησάμενοι ἢ [τὸ] ἐνδόντες
σῴζεσθαι, τὸ μὲν αἰσχρὸν
τοῦ λόγου ἔφυγον,
• τὸ δ' ἔργον τῷ σώματι
ὑπέμειναν καὶ δι'
ἐλαχίστου καιροῦ τύχης
ἅμα ἀκμῇ τῆς δόξης μᾶλλον
ἢ τοῦ δέους ἀπηλλάγησαν.