MESOPOTAMIA- VENDI MIDIS 2 LUMENJVE KLASA VI

2. QËLLIMI: Te kuptojme si ndikoi pozita gjeografike ne
zhvillimin e qytetërimit në Mesopotami.
Bejme tani:
(1) Unë jam një grup njerëzish që punojnë së bashku për të
krijuar një shoqëri të organizuar _________________
(2) Unë jam nje tipar gjeografik ne te cilen ishin të vendosur
njerëzit e hershëm _______________
(3) Ne jemi dy tiparet e një qytetërimi që ndihmon për të
bashkuar njerezit ____________ & ______________
Qyteterim
Lugina lumore
Sistemi I shkrimit infrastruktura
DSH: Shkruani mbi rendesine e ekzistences se ujit ne popujt
e Lindjes se Mesme. Si ka ndikuar klima dhe relievi ne
jetesen e popujve te Lindjes se Mesme?

4. 1. cilat jane 3
lumenjte qe
formonin
gjysmehenen
pjellore?
2. cilat qyteterime
te lumenjve jane
shfaqur ne harte?
3. Ne cilin vend te
diteve tona
lokalozohet
Mesopotamia?
Lumenjte
Nili ,Tigri & Eufrati
Egypt & Mesopotamia
Irak

5. Emigrimi indo-evropian: 4m-2m
pr.k
Lindja e Mesme: “Kryqezimi I 3 kontinenteve ”

6. Gjysmehena pjellore
Lindja e Mesme: “Djepi I qyteterimit”

7. Sumerianet

8. *NOTES*
MESOPOTAMIA ANTIKE (4000 Pr.K.)
“VENDI MIDIS 2 LUMENJVE”
Perse ishte nje vend perfekt per civilizimet e para?
1. Gjysmëhëna Pjellore - hark I madhe I tokës
pjellore në Lindjen e Mesme
2. Lumenjte TIGRI DHE EUFRATI mundesonin
zhvillimin e bujqesise.
3. Gjedhet , derrat, dhite dhe delet ishin të kafshet qe
rriteshin ne Mesopotami.

9. Me cfarë sfidash përballeshin njerëzit në Mesopotami?
1. Përmbytjet e paparashikueshme
shkatërronin të mbjellat, shtëpitë e
njerëzit.
2. Disa zona ishin kënetore dhe të
papërshtatshme për bujqësi.
3. Kjo toke rezikohej nga sulmet
dhe pushtimet.

10. Shtresat e privilegjuara te
qytetit Ur

11. Tempujt ne
mesopotami

12. Zigurat ne qytetin Ur
 faltorja
 “shtepia e zotave”
Ato ishin shkalle-
shkalle ne forme
piramide

13. TEMPULLI I BABILONISE

14. Adad (Ishkur) Amurru (Martu) Anu (An) Anzu
Apkallu fish Apkallu griffin Apkallu human Apsu (Abzu)
Ashur Bull Man Bull of Heaven Dumuzi

15. Ea (Enki) Ellil (Enlil) Ereshkigal Gula
Human-headed bulls Humbaba (Huwawa) Ishtar (Inanna) Lama
Lamashtu Lamassu Marduk Mushhushshu

16. Nabu Nergal Ninhursag Ninurta
Pazuzu Scorpion People Shamash (Utu) Sin (Nanna)
Tiamat Ugallu Usmu (Isimud) 'Queen of the Night'

17. ORGANIZIMI SHTETEROR NE MESOPOTAMI:
1. Dinastia Sumero-akade (shteti antik I sumero-akadeve)
(3000 pr.k - 1800 pr.k.)
Qyteti me I rendesishem qyteti Ur, mbreti me I rendesishem-
sargoni
2. Dinastia Babilonase (mbreteria Babilonase)
( 1800 pr.k.C. - 1200 pr.k
Mbreti me I rendesishem-Hamurabi
3. Dinastia Asiriane (mbreteria asiriane) dhe e Babilonise
se Re (1200 pr.k. - 539 pr.k.)
4. Persians (perandoria persiane)
(539 B.C. - 330 B.C.)

18. Sargoni –mbreti I akadeve:
Perandoria e pare ne bote
[Akadeve]

19. Qellimi : Pse KodI I Hamurabi-t siguroi drejtësi për Babiloninë
e lashtë?
DISKUTIM: PO OSE JO– "Një sy për një sy, një jetë për një
jetë." Shpjegoni.
D.SH: KRIJONI NJE SET PREJ 10 LIGJESH, ME
NDERSHKIMET E TYRE.

21. Hammurabi, gjykates

22. “Kodi I Hamurabit” [1792-1750
pr.k]

23. KODI LIGJOR I HAMURABITKODI LIGJOR I HAMURABIT
I. PERANDORIA BABILONASE [2000 PR.K – 1680 PR.K]
1. LUFTETARE NOMADE HYNE NE SUMERI
I. KODI I HAMURABIT
1. ME 1790 PR.K, MBRETI SHKROI PER HERE TE
PARE NE HISTORI NJE GRUMBULL LIGJESH.
I. Parimet juridike të Hamurabit
II. “Sy për sy, dhëmb për dhëmb ".
A. 282 LIGJE SPECIALE.
1. Dënimet bazoheshin në klasën shoqërore të
shkelësit te ligjit.
2. Qytetarët e pasur paguanin gjobat e zakonshme dhe
perballeshin me ndëshkimin fizik.
3. Qeveria kishte përgjegjësi për atë që ndodhte në
shoqëri.

26. Nëse një njeri i lirë sjelle
dëshmi të rreme në një rast
që mbart dënimin me vdekje,
ai dënohet me vdekje.

27. Nëse një ndërtues ndërton një
shtëpi dhe nuk e bën shtepine si
duhet dhe shtëpia bie dhe
shkakton vdekjen e pronarit,
ndërtuesi do të dënohet me
vdekje.

28. Nëse një njeri i lirë dëshiron te
shkatërroj djalin e tij, por gjyqtarët
gjejnë se djali nuk ka bërë asnjë
gabim të rëndë, babai nuk mund
të shkatërroj djalin e tij.

29. Nëse një njeri i lirë merr me qira
një fushë por nuk e kultivon atë,
ai do të paguajë pronarin me
grurin në bazë të rendimentit të
fushave fqinje.

30. Nëse një tregtar huazon para
nga një tregtar dhe pastaj mohon
atë, dhe tregtari mund të provojë
këtë kredi qe është bërë, tregtari
duhet t'i paguajë tregtarit tri herë
shumën që ai I ka huazuar.

31. Perandoria Babilonase

32. Besimi sumerian- Politeist
Enki Innana
zotat

33. Sumerianet
Sumerianet nuk ishin tëavancuar vetëm
nëç ështjet e qeverisjes dhe tëfesë; ata
kane zhvilluar edhe shumëgjëra tëtjera,
qëjanësot pjesëe jetës sonëtëpërditshme.

34. Tregetia ne Mesopotami
“Bota kuneiforme”

35. Shkrimi
 Ndoshta zhvillimi mëi
rëndësishëm nëhistorinë
njerëzore.
Ata e zhvilluan nëformën e
pykes, sistemin e parënë
botëte shkrimit.
Ata kanëpërdorur mjete të
mprehta te quajtura
styluses për tëbërësimbolet
nëpllakat prej argjile.

36. Elementet e shkrimit
 Pictographs ishte nje mënyre se si njerëzit
shkruanin te dhenat e tyre. Ata ishin foto
me simbole.
Nëformëpyke, ata filluan te shkruanin
rrokjet, nëkëtëmënyrë, ata pasuruan
shkrimin e tyre.
Skribët, ishin njerëz tëspecializuar qëishin
tëpunësuar për tëshkruar.
Tregimet e para qe u shkruan, flisnin per
heronje.
 Poema me e gjate qe tregon histori te
heronjve ishte : Eposi I Gilgameshit

37. Kuneiform: shkrimi ne
“ forme-pyke”

38. Shkrimi kuneiform

39. Deshifrimi I shkrimit
kuneiform

40. Shkruesit sumerian-scribesat
“Shkollat
sumeriane”

41. Shkrimi cilinderI sumerianeve

42. Gilgameshi

43. Tabela e Epit te Gilgameshit:
Historia e permbytjes
Poema
me vjeter
ne bote

44. Përparimet teknike
Rrota .
o Ata ishin tëparët qëndërtuan automjetet
me rrota.
Ata gjithashtu krijuan njëpajisje qëe
vishen me argjilë, dhe e perpunuan nga
artizanet.
Parmenda
 E terhequr nga qete dhe e
pajisur me nje plug
perdorej ne bujqesi per te
punuar token
Ora e ujit

46. Përparimet teknike
vathe
Makeup
bizhu
Mjete bronxi

47. Matematika dhe shkenca
 Sitemi matematikor baohej ne nr. 60
 Kjo eshte arsyeja pse ne e ndajme rrethin ne 360º
 E ndanin vitin ne 12 muaj.
 Geometri
 Studimi I botes natyrore
 Shpikes te mijera emrash lulesh, kafshesh e mineralesh.
 Mjekesi
 Perdoren lulet, kafshet dhe mineralet per te bere ilace.
 Ata gjithashtu katagoluan trajtimet dhe simptomat e
semundjeve te ndryshme!

48. Matematika e Babilonasve

49. Numrat e Babilonasve

50. Arkitektura
 Arkitektura
 Shkenca e ndertimit.
• Njerëzit jetonin nështëpi tëvogla njëkatëshe, te bëra prej tulle balte.
• Sundimtarët jetonin nëpallate tëmëdha.
• Tempujt ishin ndërtesat mëtëmëdha dhe mëmbresëlënëse : ata quheshin, ziggurats.
 Ato ishin piramida ne forme kulle qe perdoreshin si tempuj

51. Arti
 Sumerianet skulptor prodhuan
shume skulptura zotash.
 Ata perdornin drurin, fildishin
dhe qeramiken.
 Qeramika e tyre nuk ishte e
punuar mire!
 Bizhute
 Ata perdornin arin, argjendin
dhe perlat
 Muzika
 Ata perdorni tubat e kallamit,
daullet, dajret dhe harpat

52. Harpa ne Mesopotami

53. Loje e vjeternga qyteti Ur

54. Pyesni veten
 Kujtoni :
 Cfare ndodhej ne qender te qyteteve sumeriane?
 Cfare ishte nje nga shpikjet me te rendesishme te sumerianeve?
 Permblidh :
 Cilat ishin llojet e ndryshme te artit te sumerianeve?
 Pershkruaj :
 Çfarëpërparimi te Sumerianeve nëmatematikëne përdorim ç do ditë
kur ne shikojmënëkalendar?
 Si shkruanin sumerianet?
 Nxirrni konkluzione:
 Si mund te shpreheshin idete komplekse nepermjet shkrimit
kuneiform?

55. Bibliografia
Pamjet jane mare nga Googel dhe and
“Ancient Mesopotamia for Kids”
http://mesopotamia.mrdonn.org/.