SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
rtyuiopasdfghjgjuhashqipeklzxcvbnm
qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio
pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk
lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm
qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio
pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk
lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm
qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio
pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk
lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm
qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio
pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk
lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm
qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopas
dfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzx
cvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqë
GJUHA SHQIPE
Përmbledhje e njësive mësimore
------------------------------------------------
Autori: ENIS VLADI
Korrigjues dhe dizajnues: ENDRIT SALIHU
Kontrolluese e punimit:
Prof. Elmaze Granica
-----------------------------------------
Kjo dosje është punuar duke u bazuar në librin e
gjuhës shqipe për klas të 10 të shkruar nga Dr. Idriz
Mejtani dhe As.Prof. Mimoza Gjokutaj.
GJUHA SHQIPE EnisVladi
2
› H Y R J E ‹
Ky punim përmban të dhëna të marra nga libri “Gjuha Shqipe” për klasë të
10, nga Wikipedia dhe shkrime të vet autorit. Rreth 20% të këtij punimi i
takon librit “Gjuha Shqipe” të shkruar nga Dr. Idriz Mejtani dhe As.Prof.
Mimoza Gjokutaj , libri ka qenë i ribotuar në Prishtinë tek shtëpia albas në
vitin 2007, ndërsa është lansuar që nga 10.06.2004 d.m.th botimi i parë.
Botuesit e këtij libri janë Latif Ajrullai dhe Rita Petro, me recensent Hava
Shala-Qyllalla, Xhabir Hajredinaj dhe Lumturie Lila, me redaktore Natasha
Pepivani, grafika është punuar nga Eva Kukaleshi dhe kopertina nga Driton
Ajrullai. Ndërsa materiali tjetër rreth 10% i takon Wikipedia dhe 70% nga vet
autori. Materiali është punuar në aso mënyre që leximi dhe kuptimi i pjesëve
është shumë i lehtë. Gjithashtu ky material përmban njohurit bazë sa i përket
shkrimit të drejtë me rregulla gramatikore. Ky material është paraparë të
lexohet nga nxënës të klasës së 10 por mund të lexohet edhe nga persona që
dëshirojnë njohuri shtesë mbi gjuhën shqipe. Ndryshimi i përmbajtjes së
veprës është në kundërshtim me të drejtat autoriale.
Autori
Autori i veprës: nx. Enis VLADI
Korrigji dhe dizajnoi: nx. Endrit SALIHU
Kontrolluese dhe korrigjuese: prof. Elmaze GRANICA
Viti kur u shkrua vepra: 2016
Faqet e librit: 16
GJUHA SHQIPE EnisVladi
3
GJUHA LETRARE DHE GJUHA E
LETËRSISË ARTISTIKE
 Gjuha shqipe është gjuhë indoevropiane e cila ka avancuar me kalimine kohës.
Gjuha letrare dallonme gjuhën standarde sepse përfshin një temë më të gjerë që
ka kuptimingjuhë artistike.
 Gjuha standarde zbatontërsin e normave e rregullave fonetike,leksikore,
gramatikore të gjuhës shqipe. Gjuha standarde është formuar mbi baza
dialektore (mbidialektore që d.m.th me anë të dialekteve vendëse). Gjuha
standarde shqipe kaloi nëpër këto faza të formimit :
I. Kongresi i Manastirit (nëntor, 1908) ku u formua alfabeti i gjuhës shqipe,
Komisia e Shkodrës (1916) ku u bë kodifikimi dhe përpunimi i gjuhës shqipe,
dhe Kongresi i Lushnjes (1920) ku u arrit përmisimi i drejtshkrimit shqip.
II. Rregullat e drejtshkrimit (1967), dhe Konsulta (22-23 prill 1968).
III. Kongresi i drejtshkrimit të shqipes (24 nëntor 1972), gjuha letrare kombëtare
dhe bota shqiptare sot (20-21 nëntor 1992) dhe shqipja standarde dhe shoqëria
shqiptare sot (11-12 nëntor 2002).
 Gjuha e letërsis artistike:Gjuha përveç që është mjet me të cilinkrijohet vepra
letrare por është edhe trajta reale në të cilënjetonletërsia.Cilësia kryesore e
gjuhës së letërsisë është bukuria e shprehjes, e cila si tipar kryesor ka funksionin
estetik.Ligjërimi letrar është i figurshëm dhe spikat me disa veçori:
I. Përveç domethënies horizontale (tekstin) ka edhe domethënien pingule
(nëntekstin).
II. Shfrytëzon figurat letrare dhe gjuhësore.
III. Përdor mjetet frymëzuese; paraqet shëmbëllime të vendeve, veprimeve,
njerëzve etj.
IV. Përdor parime artistike (jo të zakonshme).
V. Përfshin të folurën e njerëzve.
VI. I ndryshon ose i krijon mjetet dhe mënyrat gjuhësore sipas efektit që arrin.
GJUHA SHQIPE EnisVladi
4
GRAMATIKA E GJUHËS SHQIPE
 Gramatika e gjuhës shqipe paraqet bazën e gjuhës shqipe, ajo na mëson që ne
të arrijmë të kuptojmë tekstine caktuar,të dijm të flasim pastër dhe qartë, po
ashtu edhe të përcjellim mesazhe sa me te kuptueshme për debatuesin.
Gramatika e gjuhës shqipe përbëhet nga këto nëndegë: morfologjia,sintaksa,
fonetika dhe leksikologjia.
 Morfologjia (nga greqishtja morfos – formë dhe logos – shkencë, fjalë,etj.) është
pjesë e gjuhësisë e cila merret me studimine fjalës dhe pjesëve të saj. Morfologjia
përbëhet nga pjesët e ligjëratës (pjesët kryesore të ligjëratës janë pjesët e
ndryshueshme dhe të pandryshueshme). Pjesët e ndryshueshme të ligjëratës
janë: emir, mbiemri,përemri, folja,dhe numërori (sepse ndryshojnë formën e
tyre gjatë përdorimit të tyre në fjali).Kurse pjesët e pandryshueshme të
ligjëratës janë: ndajfolja,lidhëzat,parafjalët, dhe pasthirrmat (sepse nuk e
ndryshojnë formëne tyre gjatë përdorimit në fjali).
 Sintaksa janë pjesë e gjuhësisë e cila merret me studimin e fjalisë.Ajo studion
llojin,mënyrënapo cilësinë e fjalisë, ligjërimindhe përdorimine saj në ndonjë
tekst.
 Fonetika (nga greqishtja fone – zë) është pjesë e gjuhësisë e cila merret me
studimine tingujve.Ajo merret me studimine tingullit si tersi po ashtu edhe
nyjet dhe ndërnyjet e tij. Kjo degë jepligjërime edhe për intonacionine zërit
(d.m.th jepshpjegime se si duhet të flasim me një person duke marr parasysh
situatën).
GJUHA SHQIPE EnisVladi
5
MORFOLOGJIA
 Morfologjia përbëhet nga pjesët e ligjëratës (pjesët kryesore të ligjëratës janë
pjesët e ndryshueshme dhe të pandryshueshme). Pjesët e ndryshueshme të
ligjëratës janë: emir,mbiemri, përemri, folja,dhe numërori (sepse ndryshojnë
formën e tyre gjatë përdorimit të tyre në fjali).Kurse pjesët e pandryshueshme
të ligjëratës janë: ndajfolja,lidhëzat, parafjalët,dhe pasthirrmat (sepse nuk e
ndryshojnë formëne tyre gjatë përdorimit në fjali).
 Pjesët e ndryshueshme të ligjëratës (me shembuj):
I. Emri: Lulja ishte e vendosur mbi tavolinë.
II. Mbiemri: Stilolapsi i zi shkruante shumë mirë.
III. Përemri: Ai ishte afër asaj duke i buzëqeshur.
IV. Folja: Loja ishte e mrekullueshme.
V. Numërori: Aty pranë vazosishin tre lapsa.
 Pjesët e pandryshueshme të ligjëratës:
I. Ndajfolja: Ajo vajzë ishte shumë e bukur.
II. Lidhëzat: Tomi dhe Xherri janëpersonazhe të animuara.
III. Parafjalët: Më bukur se unë ishte veshur ai.
IV. Pasthirrmat: Hej a ti qenke shumë kompleks.
V. Pjesëza: Moslëviz që aty.
 Analiza e përgjithshme e fjalisë (nga ana morfologjike).
Ishteaiqëmëofendoidje.
- Fjala ishte është folje në kohën e shkuar të thjesht e cila mund të shoqërohet
me përemrin vetorë të vetes së tret njëjës dhe është rrjedhojë e fjalës *është*
ne kohën e tashme.
- Fjala ai është përemër vetor i vetës së tret njëjës.
- Fjala qëështë lidhëz e cila mund të ndodhet në fillim,mes dhe fund të fjalisë.
GJUHA SHQIPE EnisVladi
6
- Fjala më është parafjalë e cila në të shumtën e rasteve gjendet ne fillim dhe ne
mes të fjalisë,por ka raste kur gjendet edhe në fund të fjalisë.
- Fjala ofendoi është folje joveprore (sepse veprimi bie mbi mua) në kohën e
shkuar dhe lidhet me vetene tret njëjës të përemrit vetor.
- Fjala dje është ndajfolje kohe, ku kohëzgjatja e saj nuk është e caktuar vetën
se dihet se dukuria e caktuar ka ndodhur dje.
SINTAKSAT
 Sintaksa janë pjesë e gjuhësisë e cila merret me studimin e fjalisë.Ajo studion
llojin,mënyrënapo cilësinë e fjalisë, ligjërimindhe përdorimine saj në ndonjë
tekst. Fjalia është bashkim fjalësh që kanë një kuptim të caktuar ose më shumë
(varësisht nga vendi i përdorimit). Fjalia gjithashtu mund të përkufizohet edhe si
njësia e plotë ndërtimore, internacionale dhe kuptimore e formuar nga bashkimi
i fjalëve dhe i grupeve të fjalëve,sipas rregullave të gjuhës. Fjali na ndihmon të
shprehim mendime, ndjenja, dhe vullnetintonë.
 Sipas kumtimit fjalitë ndahen në fjali:
I. Dëftore Ylli shndriste gjatë gjithënatës.
II. Pyetëse Si është koha jashtë?
III. Nxitëse Nisu drejt atij maliqë shkëlqen.
IV. Dëshirore U bëfsh një njeri me vlera.
V. Nganjëherë edhe bashkohen me thirrmore.
 Sipas kundërvënies fjalitë ndahen në fjali:
I. Pohore Sigurisht edhe unë isha aty.
II. Mohore Liqeni nukishte i kaltër.
 Sipas ndërtimit fjalitë ndahen në fjali:
I. Të thjeshta Koha është thesar.
II. Të përbëra. Dita është e bukur me diell, ashtu si është nata me yje.
 Analiz e fjalis (nga ana sintaksore).
Nukkeniardhurtëgjithë?
- Nga pikëpyetja që gjendet në fund rrjedhim se është fjali pyetëse.
- Nga fjala nuk rrjedhim se ishte fjali e kundërvënies në llojine fjalisëmohore.
- Nga pikëpamja e parë duket se është fjali e përbërë por në fakt është fjali e
thjeshtësepse kemi foljen*keni* dhe fjala *ardhur* nuk është folje por
ndajfolje në këtë rast.
GJUHA SHQIPE EnisVladi
7
- Menjëherë shohim se është fjali pyetësee pjesshme sepse informacioni që
dëshirojmë të marrim është paksa më i gjatë se fjalët po, jo,disi etj.
PJESËT PLOTËSUESE TË SINTAKSAVE
 Pjesët plotësuese të sintaksave përfshin analizën e përdorimit të drejt të
fjalëve në fjali (konkretisht merret me analizimine fjalëve në fjali por jo nga ana
morfologjike por nga shprehjet sintaksore).
 Ndër shprehjet sintaksore ndërtuese dhe plotësuese janë:
I. Antonimet - fjalë që kanë kuptim të kundërt, P.SH zi-bardh mirë-keq etj.
II. Sinonimet - fjalë të ndryshme me kuptim të njëjtë,P.SH atdhe-mëmëdhe
etj.
III. Homonimet - fjalë të njëjta me kuptime të ndryshme, P.SH bankë (objekt
shkollor)dhe bankë (vend për ruajtjene parave).
IV. Onomatopetë - fjalë për prodhimine zërave dhe të britmave,P.SH
Ooooo,khaaa, avvvvv etj.
V. Hiperbola - figurë e cila përdoret për zmadhimine gjërave.
VI. Metafora - figurë e cila përdoret për të zbukuruar fjalinë.
VII. Elipsa - jepkuptim më të ngjeshur fjalisë dhe ritëm.
VIII. Anafora - jepdy apo më shumë fjalive të njëjtënfjalë në fillim.
IX. Inversioni - njihet si anasjelltas ose si lloj cikli.
X. Enumeracionin - paraqet renditjen e njëra pas tjetrës të një fushe
leksikore,P.SH yjet,diejt,hënën, hapësirën, tokën etj.
XI. Ndajshtimi - është lloj përcaktori i cili vihetpara emrit dhe tregon cilësi
te njëjta me të: kapedan Sylejmani,perandori Vlad, mjek Fatlumi etj.
 Analizë e fjalisë (sipas pjesëve plotësuese sintaksore).
Flamurishqiptar“simboliikrenarisë”meshqiponjënezezëemefushënekuqe
rrezatontefuqishëmmbimaleekodra.
- Nga fjalët flamuri shqiptar “simboli i krenarisë” gjejmë ndajshtim të
pavequar sepse fjalët janë të vendosura në thonjëza.
GJUHA SHQIPE EnisVladi
8
- Nga fjalët me shqiponjën ezezëe me fushën ekuqe gjejmë antonim të
pjesshëm.
- Nga fjalët rrezatontefuqishëm mbi maleekodra gjejmë metaforë,dhe
enumeracion sepse rrezatonte fuqishëm është fjalë zbukuruese ndërsa male e
kodra është lloj enumeracioni.
SHKRIMI DHE PROCESET E SHKRIMIT
 Historia e shkrimit është e lashtë.Ajo daton që 5000 vite më parë në Egjiptin e
lashtë (hieroglifet – lloj shkrimi me simbole të kafshëve) dhe në Mesopotami
(kuneiform – lloj shkrimi me anë të kunjave në pllaka). Dokumentet e para të
shkruara në shqip janë:
I. Formula e pagëzimit (1462),
II. Fjalorthi i Arnold Van Harfit(1497),
III. Ungjilli i pashkëve( shek. XI ),
IV. “Meshari” i Gjon Buzukut (1555)..
 Përbërësit e shkrimit janë:
I. Përmbajtja – paraqet temën dhe mesazhin që përcjell.
II. Pamja ose renditja – paraqet renditjene fjalëve në fjali,fjalive në tekst
etj.
III. Idetë – paraqesin gjërat e para që të vinë në mend lidhur me atë temë të
shkrimit.
IV. Përqendrimi – paraqet momentin e parë kur fillojmë të hedhim ide.
V. Mbështetja – është momenti kur ne fillojmë të gjejmë shembuj lidhur me
temën që ne preferojmë.
VI. Drafti – paraqet variantine parë të shkrimit .
VII. Rishikimi – paraqet rregulliminose ndryshimin e mundshëm të tekstit.
VIII. Drafti final – paraqet formën përfundimtare të shkrimit.
 Rregullat e të shkruarit janë:
I. Hyrja ose hapja,
II. Procesi ose pjesa kryesore,
III. Pyetjet,
IV. Paragrafi,
GJUHA SHQIPE EnisVladi
9
V. Referencat ose citatet,
VI. Konkluzionet ,
VII. Pikësimi ,
VIII. Bibliografia,
IX. Fjalori.
MËSIMI I STRATEGJIVE TË SHKRIMIT
 Për të shkruar diçka të njëjtë në disa forma na nevojitet t’i ndjekim disa
hapa:
I. Hapi i parë:zgjedhja e temës,
II. Hapi i dytë: shkrimi i ideve,
III. Hapi i tretë:bashko idetë,
IV. Hapi i katërt:bëni pyetje retorike,
V. Hapi i pestë:mblidh detajet në formëne dëshiruar.
 P.SH Ja si bëhet zbatimi i hapave:
a) Hapi i parë:tema është “Koha”
b) Hapi i dytë: idetë janë:
 Koha e shkuar,
 Kultura,
 Zakonet,
 Arsimi,
 Teknologjia,
 Koha e tashme,
 Koha e ardhshme,
 Ndryshimet, etj.
c) Hapi i tretë:kohëve ju shoqërohen cilësitë e tjera. P.SH koha e shkuar ka
kulturën, zakonet,e ndara mes shteteve. Ndërsa arsimi dhe teknologjia në
të kaluarën kanë qen të pazhvilluara ose në fazat e para të zhvillimit.Koha
e tashme është ne mes kohës se shkuar dhe të ardhme, dhe koha e ardhme
është e kundërta e të shkuarës.
GJUHA SHQIPE EnisVladi
10
d) Hapi i katërt:
1) Pse ndodhën këto ndryshime dhe për çfarë arsye?
2) Si ishte njeriu atëherë dhe si është tani?
e) Hapi i pestë:Zgjedhim formënme anë të së cilës ne duhet të bëjmë ose të
paraqesim temën. P.SH Kllaster,lloj eseje,referat etj. Në rastintonë me e
marrim kllaster dhe e përpunojmë në këtë mënyrë:
Kllaster i temës“koha” :
GJUHA SHQIPE EnisVladi
11
Dhe kështu vazhdon të zgjerohen kolonat e kllasteri.
SHKRIMET E MODELIT ESTETIK – ESEJA
 Eseja është lloj shkrimi i shkurtër që ka për bazë faktine jo trillimin.Termi ese
vjennga gjuha frënge që do të thotë mundim, përpjekje për të shkruar. Eseja
shfaq opinionet rreth një teme madje përdor edhe pjesë shtesë.
 Esetë sipas përbërjes ndahen në:
I. Ese te mirëfillta ose formale
II. Ese jo të mirëfillta ose joformale.
 Esetë sipas faktit ndahen në ese:
I. Narrative
II. Përshkruese
III. Shpjeguese
IV. Argumentuese
V. Vlerësuese.
 Ndërtimi i eses përbëhet nga:
I. Hyrja
II. Zhvillimi
III. Përmbajtja
IV. Mbyllja ose përfundimi.
 Esetë sipas temës ndahen në ese:
I. Letrare
II. Filozofike
III. Historike
IV. Sociale
GJUHA SHQIPE EnisVladi
12
V. Shkencore etj.
 Pjesët që i hasim nëpër ese janë:
I. Përmbledhja
II. Abstrakti
III. Rishikimi
IV. Recensioni
V. Argumenti
VI. Projekti
VII. Struktura.
PËRMBLEDHJA DHE REFERATI
 Përmbledhja është sistem i shkurtër me anën e të cilit ne japim një informacion
rreth një shkrimi më të gjatë, si:titulli,problematika argumentet,zgjidhjen. Ajo
duhet të përmbaj titulline librit,autorin,vitine botimit,përmbajtjen,fabulën etj.
 Referati është një kumtim i gjerë me shkrim, që mbahet para një auditori të
caktuar për një temë të trajtuar në vijat më themelore ose hollësisht.Ai mund të
jetë edhe raporti që mban një drejtues rreth çështjeve dhe veprimtarisë së
sektorit të vet.
 Referati për nga përmbajtja mund të jetë:
I. Shkencor
II. Letrar
III. Politik
IV. Ekonomik
V. Ushtarak etj.
 Për të përgatitur një referat duhet zbatuar këto hapa:
I. Sigurimi i një informacioni të plotë e të saktë
II. Marrja e pjesëve kryesore,
III. Shfletimi i një literature më të gjerë,
IV. Skedimi i çështjeve kryesore
V. Dhënia e dorës përfundimtare të referatit.
 Referati përbëhet nga:
I. Pjesa hyrëse
GJUHA SHQIPE EnisVladi
13
II. Pjesa e temës kryesore ose përmbajtja
III. Pjesa mbyllëse ose përfundimi.
SHKRIMI I PROJEKTIT
 Projekti është një model i të shkruarit,përmes së cilës ne parashtrojmë idetë
dhe synimet tona për një punë e cila pritet të bëhet. Ai gjithashtu është një
mënyrë e të përshkruarit të aktivitetit apo punëve që kryhen përmes një
planifikimi.
 Për realizimin e një projekti është e rëndësishme të ndiqen disa hapa:
I. Titulli
II. Qëllimi
III. Synimet
IV. Objektivat
V. Përshkrimi
VI. Përfituesit
VII. Kalendari i aktiviteteve
VIII. Bashkëpunimi
IX. Bashkëdonatort
X. Buxheti
XI. Vlerësimi i projektit
 P.SH ja si bëhet një projekt i thjeshtë:
I. Titulli: Bazat e demokracisë
II. Qëllimi: Njohja me bazat e demokracisë dhe me historinë e saj.
GJUHA SHQIPE EnisVladi
14
III. Synimet:
a) Së pari të njohim bazat e demokracisë
b) Së dyti të mësojmë se çfarë funksioni kanë
c) Së treti të takojmë persona të cilët kanë njohuri mbi këto,etj.
IV. Objektivat:
a) Të njihemi me fillet e demokracisë,
b) Të hulumtojmë mbi krijuesit dhe rindërtuesit e demokracisë
c) Të kuptojmë termindemokraci,liri,barazi dhe drejtësi,etj.
V. Përshkrimi: Prezantimi i projektit fillonme disa pyetje retorike pastaj
me dëftim dhe me një mbyllje që le mbresa dëgjuesve.
VI. Përfituesit:
a) Nxënësit
b) Komuniteti
c) Qytetaret dhe të interesuarit
VII. Ngritja e grupeve të punës:
a) Grupi i parë: fillet e demokracis
b) Grupi i dytë: revulicionarët e demokracis
c) Grupi i tretë: demokracia sot etj.
VIII. Aktiviteti:
a) Prezantimi i projektit
b) Kërkime shtesë
c) Kërkime mbi kritikën
d) Takime me bashkëpunuesit
e) Rregullimi grafik i projektit
f) Printimi i pjesëve kryesore të projektit etj.
IX. Kalendari i aktiviteteve:
a) Shtrirja e projektit (nga 21 shkurt deri më 29 maj 2016)
b) Nga 21-28 shkurt (prezantimi i projektit dhe ndarja e punës në grupe)
c) Nga 1-20 maj (kërkime shtes, kërkime mbi kritikëndhe takime me
bashkëpunuesit)
d) Nga 20-29 maj ( rregullimi grafik i projektit dhe printimi i tij )
GJUHA SHQIPE EnisVladi
15
BIOGRAFIA DHE AUTOBIOGRAFIA
 Biografia është lloj shkrimi i cili i referohet jetës së një personi tjetër.Biografia
duhet të përmbaj të dhëna të cilat janë të sakta dhe që pasqyrojnë realitetine
jetës së personit që ne i referohemi. Biografia e një njeriu renditet në atë mënyrë
që jeta e tijë të jetë nga mosha e vogël deri tek pleqëria e tij,përveç nëse neve
nuk na intereson të ju hyjmë detaleve të shumta.
 Autobiografia është lloj shkrimi i cili i referohet vetvetes.Autobiografia duhet të
përmbaj të dhëna të cilat janë të sakta mbi ty dhe jetëntënde. Autobiografia e
renditet në atë mënyrë që jeta e jonë të jetë që nga lindja e gjer në momentinkur
je duke shkruajtur, përveç nëse neve nuk na intereson të ju hyjmë detaleve të
shumta ose të tejzgjerojmë informacionet.
 “Kujdesgjatë shkrimit të biografisdhe autobiografisnukduhet të fusim kurrsesi
informacionetë pa nevojshme ose jotë sakta sepse prishim ekuilibrin e sasissë
informacioneve”
 P.SH ja si duhet punuar një autobiografi e thjeshtë:
I. Mbiemri:Vladi
II. Emri:Enis
III. Emri i prindit: Daver
IV. Data e lindjes: 30.11.2000
V. Mosha e tanishme: 15 vjeq
GJUHA SHQIPE EnisVladi
16
VI. Seksi (gjinia): Mashkull
VII. Arsimi: Gjimnazi i shkencave natyrore viti i parë
VIII. Subjektet ose objektivat:Të studioj mjekësi
IX. Hobi:Pikturimi dhe futbolli
X. Antarsime në klube dhe shoqata: klubi i debatuesve.
LLOJET E SHKRIMIT (TREGIMI)
 Tregimi është një lloj shkrimi i shkurtër i gjinisë epike, i cili ka në qendër një
personazh kryesor e disa personazhe të dorës së dytë, të cilët hedhin dritë mbi
ngjarjen, që pasqyron një moment kulmor të jetës së personazhit kryesor.Dhe
kjo është e vetmja arsye pse tregim dallohet nga eseja, përralla, balada, referati
etj.
 Në një tregim të kohës së kaluar dhe të tashëm ekzistonnjë diferencë e madhe
sepse edhe tregimi ashtu si shumë vepra letrare ka evoluar me kohë. Gjithashtu
edhe tregimi i parë që eshtë shkruar në gjuhen shqipe është “Gjahu i malësorëve”
i KonstantinKristoforidhit.
 Hapat që duhet ndjekur gjatë shkrimit të një tregimi janë:
I. Duhet të caktojmë titullin
II. Kohën
III. Vendin
IV. Personazhet
V. Personazhet pozitive dhe personazhet negative
VI. Rolindhe karakterine personazheve
VII. Strukturën ose skeletine ngjarjes
GJUHA SHQIPE EnisVladi
17
VIII. Modifikimindhe metamrofizimine pjesëve të papërshtatshme
IX. Hyrjene tregimit
X. Përmbajtjen
XI. Dhe përfundimin.
» PËRMBLEDHJE «
NJËSIA FAQJA
GJUHALETRARE DHE GJUHAE LETËRSISË
ARTISTIKE
3
GRAMATIKA E GJUHËS SHQIPE 4
MORFOLOGJIA 5
SINTAKSAT 6
PJESËT PLOTËSUESE TË SINTAKSAVE 7
GJUHA SHQIPE EnisVladi
18
SHKRIMI DHE PROCESET E SHKRIMIT 8
MËSIMI I STRATEGJIVE TË SHKRIMIT 9
SHKRIMET DHE MODELI ESTETIK-ESEJA 10
PËRMBLEDHJA DHE REFERATI 12
SHKRIMI I PROJEKTIT 13
BIOGRAFIA DHE AUTOBIOGRAFIA 15
LLOJET E SHKRIMIT (TREGIMI) 16
GJUHA SHQIPE EnisVladi
19
“Të ndriçojmë botënme
dije”
GJUHA SHQIPE EnisVladi
20
Enis Vladi dhe Endrit
Salihu

More Related Content

What's hot

Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët Alush Kryeziu
 
Gramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipeGramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipeEsat_Imeraj
 
Sintaksa dhe Morfologjia e Gj. Shqipe
Sintaksa dhe Morfologjia e Gj. ShqipeSintaksa dhe Morfologjia e Gj. Shqipe
Sintaksa dhe Morfologjia e Gj. ShqipeShkelzen B.
 
Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalëKundrinori i zhdrejtë pa parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalëAlush Kryeziu
 
Fonetike dhe Fonologji e Shqipes
Fonetike dhe Fonologji e Shqipes Fonetike dhe Fonologji e Shqipes
Fonetike dhe Fonologji e Shqipes Faruk Istogu
 
Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë me parafjalëKundrinori i zhdrejtë me parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë me parafjalëAlush Kryeziu
 
Gjuha Shqipe 10
Gjuha Shqipe 10 Gjuha Shqipe 10
Gjuha Shqipe 10 enis vladi
 
Kallëzuesori i kryefjalës
Kallëzuesori i kryefjalësKallëzuesori i kryefjalës
Kallëzuesori i kryefjalësAlush Kryeziu
 
Tema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshme
Tema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshmeTema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshme
Tema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshmeJetmira Sula
 
Shqipëria në Luftën e Parë Botërore
Shqipëria në Luftën e Parë BotëroreShqipëria në Luftën e Parë Botërore
Shqipëria në Luftën e Parë BotëroreShkollë
 
Shkolla dhe funksioni i saj
Shkolla dhe funksioni i sajShkolla dhe funksioni i saj
Shkolla dhe funksioni i sajFleurati
 
Muskujt e trupit te njeriut
Muskujt e trupit te njeriutMuskujt e trupit te njeriut
Muskujt e trupit te njeriutXhesika Merko
 

What's hot (20)

Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët
 
Gramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipeGramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipe
 
Sintaksa dhe Morfologjia e Gj. Shqipe
Sintaksa dhe Morfologjia e Gj. ShqipeSintaksa dhe Morfologjia e Gj. Shqipe
Sintaksa dhe Morfologjia e Gj. Shqipe
 
Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalëKundrinori i zhdrejtë pa parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë
 
Fonetike dhe Fonologji e Shqipes
Fonetike dhe Fonologji e Shqipes Fonetike dhe Fonologji e Shqipes
Fonetike dhe Fonologji e Shqipes
 
Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë me parafjalëKundrinori i zhdrejtë me parafjalë
Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë
 
Djemtë e rrugës Pal
Djemtë e rrugës PalDjemtë e rrugës Pal
Djemtë e rrugës Pal
 
Trigonometri
TrigonometriTrigonometri
Trigonometri
 
Gjuha Shqipe 10
Gjuha Shqipe 10 Gjuha Shqipe 10
Gjuha Shqipe 10
 
Kallëzuesori i kryefjalës
Kallëzuesori i kryefjalësKallëzuesori i kryefjalës
Kallëzuesori i kryefjalës
 
Tema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshme
Tema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshmeTema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshme
Tema:Forca dhe levizja ne jeten e perditshme
 
Forcat e fërkimit-Francika Qerimi
Forcat e fërkimit-Francika QerimiForcat e fërkimit-Francika Qerimi
Forcat e fërkimit-Francika Qerimi
 
Shqipëria në Luftën e Parë Botërore
Shqipëria në Luftën e Parë BotëroreShqipëria në Luftën e Parë Botërore
Shqipëria në Luftën e Parë Botërore
 
Lidhëza
LidhëzaLidhëza
Lidhëza
 
Shkolla dhe funksioni i saj
Shkolla dhe funksioni i sajShkolla dhe funksioni i saj
Shkolla dhe funksioni i saj
 
Kryefjala
KryefjalaKryefjala
Kryefjala
 
Muskujt e trupit te njeriut
Muskujt e trupit te njeriutMuskujt e trupit te njeriut
Muskujt e trupit te njeriut
 
Shqiperia ne OKB
Shqiperia ne OKBShqiperia ne OKB
Shqiperia ne OKB
 
Kimi- Hekuri
Kimi- HekuriKimi- Hekuri
Kimi- Hekuri
 
Parafjala
ParafjalaParafjala
Parafjala
 

Similar to Gjuha Shqipe 10

Albanian Language - verbs
Albanian Language - verbs Albanian Language - verbs
Albanian Language - verbs Faruk Istogu
 
Pastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipePastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipeolinuhi
 
Fjala shqipe ne vend te fjales se huaj
Fjala shqipe ne vend te fjales se huajFjala shqipe ne vend te fjales se huaj
Fjala shqipe ne vend te fjales se huajMarjan DODAJ
 
Kohezioni dhe koherenca
Kohezioni dhe koherencaKohezioni dhe koherenca
Kohezioni dhe koherencaMenaxherat
 
Sinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuar
Sinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuarSinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuar
Sinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuarEdlira Ekmekciu
 
Celsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docx
Celsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docxCelsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docx
Celsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docxsenadmire
 
Dialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyre
Dialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyreDialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyre
Dialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyreKlevi Hoxha
 
Permbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencor
Permbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencorPermbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencor
Permbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencorZuhdiHajzeri
 
Ceklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docx
Ceklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docxCeklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docx
Ceklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docxTrekndshididaktik
 
Italijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011albItalijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011albNia Naska
 
DIALEKTET DHE PËDORIMI I TYRE NË RAPORTIM PËR MEDIA.docx
DIALEKTET DHE PËDORIMI I  TYRE     NË RAPORTIM PËR MEDIA.docxDIALEKTET DHE PËDORIMI I  TYRE     NË RAPORTIM PËR MEDIA.docx
DIALEKTET DHE PËDORIMI I TYRE NË RAPORTIM PËR MEDIA.docxHerolind0Halimi
 
Me se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftores
Me se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftoresMe se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftores
Me se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftoresEdlira Ekmekciu
 
Projekt letersi
Projekt letersiProjekt letersi
Projekt letersianndos
 

Similar to Gjuha Shqipe 10 (18)

Albanian Language - verbs
Albanian Language - verbs Albanian Language - verbs
Albanian Language - verbs
 
Pastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipePastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipe
 
Fjala shqipe ne vend te fjales se huaj
Fjala shqipe ne vend te fjales se huajFjala shqipe ne vend te fjales se huaj
Fjala shqipe ne vend te fjales se huaj
 
Kohezioni dhe koherenca
Kohezioni dhe koherencaKohezioni dhe koherenca
Kohezioni dhe koherenca
 
Sinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuar
Sinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuarSinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuar
Sinonimia e me se te kryeres me te kryeren e tejshkuar
 
Celsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docx
Celsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docxCelsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docx
Celsi-i-Gjuhes-Shqipe-12.docx
 
Dialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyre
Dialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyreDialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyre
Dialektet e gjuhes shqipe dhe rendesia e tyre
 
Permbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencor
Permbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencorPermbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencor
Permbledhje koll.1 metodat e hulumtimit shkencor
 
Ceklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docx
Ceklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docxCeklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docx
Ceklista Gjuhë shqipe-kl.IV-k.i ri.docx
 
Dialektet e shqipes
Dialektet e shqipesDialektet e shqipes
Dialektet e shqipes
 
Italijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011albItalijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011alb
 
Lakimi emrit
Lakimi emrit Lakimi emrit
Lakimi emrit
 
DIALEKTET DHE PËDORIMI I TYRE NË RAPORTIM PËR MEDIA.docx
DIALEKTET DHE PËDORIMI I  TYRE     NË RAPORTIM PËR MEDIA.docxDIALEKTET DHE PËDORIMI I  TYRE     NË RAPORTIM PËR MEDIA.docx
DIALEKTET DHE PËDORIMI I TYRE NË RAPORTIM PËR MEDIA.docx
 
Me se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftores
Me se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftoresMe se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftores
Me se e kryera dhe e kryera e tejshkuar e deftores
 
Punim seminarik : Emri
Punim seminarik : EmriPunim seminarik : Emri
Punim seminarik : Emri
 
Projekt letersi
Projekt letersiProjekt letersi
Projekt letersi
 
Gjuhe 10-16.04.2020
Gjuhe 10-16.04.2020Gjuhe 10-16.04.2020
Gjuhe 10-16.04.2020
 
Afazitë
AfazitëAfazitë
Afazitë
 

Gjuha Shqipe 10

  • 1. rtyuiopasdfghjgjuhashqipeklzxcvbnm qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqëertyuio pasdfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjk lzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnm qëertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopas dfghjklzxcvbnmqëertyuiopasdfghjklzx cvbnmqëertyuiopasdfghjklzxcvbnmqë GJUHA SHQIPE Përmbledhje e njësive mësimore ------------------------------------------------ Autori: ENIS VLADI Korrigjues dhe dizajnues: ENDRIT SALIHU Kontrolluese e punimit: Prof. Elmaze Granica ----------------------------------------- Kjo dosje është punuar duke u bazuar në librin e gjuhës shqipe për klas të 10 të shkruar nga Dr. Idriz Mejtani dhe As.Prof. Mimoza Gjokutaj.
  • 2. GJUHA SHQIPE EnisVladi 2 › H Y R J E ‹ Ky punim përmban të dhëna të marra nga libri “Gjuha Shqipe” për klasë të 10, nga Wikipedia dhe shkrime të vet autorit. Rreth 20% të këtij punimi i takon librit “Gjuha Shqipe” të shkruar nga Dr. Idriz Mejtani dhe As.Prof. Mimoza Gjokutaj , libri ka qenë i ribotuar në Prishtinë tek shtëpia albas në vitin 2007, ndërsa është lansuar që nga 10.06.2004 d.m.th botimi i parë. Botuesit e këtij libri janë Latif Ajrullai dhe Rita Petro, me recensent Hava Shala-Qyllalla, Xhabir Hajredinaj dhe Lumturie Lila, me redaktore Natasha Pepivani, grafika është punuar nga Eva Kukaleshi dhe kopertina nga Driton Ajrullai. Ndërsa materiali tjetër rreth 10% i takon Wikipedia dhe 70% nga vet autori. Materiali është punuar në aso mënyre që leximi dhe kuptimi i pjesëve është shumë i lehtë. Gjithashtu ky material përmban njohurit bazë sa i përket shkrimit të drejtë me rregulla gramatikore. Ky material është paraparë të lexohet nga nxënës të klasës së 10 por mund të lexohet edhe nga persona që dëshirojnë njohuri shtesë mbi gjuhën shqipe. Ndryshimi i përmbajtjes së veprës është në kundërshtim me të drejtat autoriale. Autori Autori i veprës: nx. Enis VLADI Korrigji dhe dizajnoi: nx. Endrit SALIHU Kontrolluese dhe korrigjuese: prof. Elmaze GRANICA Viti kur u shkrua vepra: 2016 Faqet e librit: 16
  • 3. GJUHA SHQIPE EnisVladi 3 GJUHA LETRARE DHE GJUHA E LETËRSISË ARTISTIKE  Gjuha shqipe është gjuhë indoevropiane e cila ka avancuar me kalimine kohës. Gjuha letrare dallonme gjuhën standarde sepse përfshin një temë më të gjerë që ka kuptimingjuhë artistike.  Gjuha standarde zbatontërsin e normave e rregullave fonetike,leksikore, gramatikore të gjuhës shqipe. Gjuha standarde është formuar mbi baza dialektore (mbidialektore që d.m.th me anë të dialekteve vendëse). Gjuha standarde shqipe kaloi nëpër këto faza të formimit : I. Kongresi i Manastirit (nëntor, 1908) ku u formua alfabeti i gjuhës shqipe, Komisia e Shkodrës (1916) ku u bë kodifikimi dhe përpunimi i gjuhës shqipe, dhe Kongresi i Lushnjes (1920) ku u arrit përmisimi i drejtshkrimit shqip. II. Rregullat e drejtshkrimit (1967), dhe Konsulta (22-23 prill 1968). III. Kongresi i drejtshkrimit të shqipes (24 nëntor 1972), gjuha letrare kombëtare dhe bota shqiptare sot (20-21 nëntor 1992) dhe shqipja standarde dhe shoqëria shqiptare sot (11-12 nëntor 2002).  Gjuha e letërsis artistike:Gjuha përveç që është mjet me të cilinkrijohet vepra letrare por është edhe trajta reale në të cilënjetonletërsia.Cilësia kryesore e gjuhës së letërsisë është bukuria e shprehjes, e cila si tipar kryesor ka funksionin estetik.Ligjërimi letrar është i figurshëm dhe spikat me disa veçori: I. Përveç domethënies horizontale (tekstin) ka edhe domethënien pingule (nëntekstin). II. Shfrytëzon figurat letrare dhe gjuhësore. III. Përdor mjetet frymëzuese; paraqet shëmbëllime të vendeve, veprimeve, njerëzve etj. IV. Përdor parime artistike (jo të zakonshme). V. Përfshin të folurën e njerëzve. VI. I ndryshon ose i krijon mjetet dhe mënyrat gjuhësore sipas efektit që arrin.
  • 4. GJUHA SHQIPE EnisVladi 4 GRAMATIKA E GJUHËS SHQIPE  Gramatika e gjuhës shqipe paraqet bazën e gjuhës shqipe, ajo na mëson që ne të arrijmë të kuptojmë tekstine caktuar,të dijm të flasim pastër dhe qartë, po ashtu edhe të përcjellim mesazhe sa me te kuptueshme për debatuesin. Gramatika e gjuhës shqipe përbëhet nga këto nëndegë: morfologjia,sintaksa, fonetika dhe leksikologjia.  Morfologjia (nga greqishtja morfos – formë dhe logos – shkencë, fjalë,etj.) është pjesë e gjuhësisë e cila merret me studimine fjalës dhe pjesëve të saj. Morfologjia përbëhet nga pjesët e ligjëratës (pjesët kryesore të ligjëratës janë pjesët e ndryshueshme dhe të pandryshueshme). Pjesët e ndryshueshme të ligjëratës janë: emir, mbiemri,përemri, folja,dhe numërori (sepse ndryshojnë formën e tyre gjatë përdorimit të tyre në fjali).Kurse pjesët e pandryshueshme të ligjëratës janë: ndajfolja,lidhëzat,parafjalët, dhe pasthirrmat (sepse nuk e ndryshojnë formëne tyre gjatë përdorimit në fjali).  Sintaksa janë pjesë e gjuhësisë e cila merret me studimin e fjalisë.Ajo studion llojin,mënyrënapo cilësinë e fjalisë, ligjërimindhe përdorimine saj në ndonjë tekst.  Fonetika (nga greqishtja fone – zë) është pjesë e gjuhësisë e cila merret me studimine tingujve.Ajo merret me studimine tingullit si tersi po ashtu edhe nyjet dhe ndërnyjet e tij. Kjo degë jepligjërime edhe për intonacionine zërit (d.m.th jepshpjegime se si duhet të flasim me një person duke marr parasysh situatën).
  • 5. GJUHA SHQIPE EnisVladi 5 MORFOLOGJIA  Morfologjia përbëhet nga pjesët e ligjëratës (pjesët kryesore të ligjëratës janë pjesët e ndryshueshme dhe të pandryshueshme). Pjesët e ndryshueshme të ligjëratës janë: emir,mbiemri, përemri, folja,dhe numërori (sepse ndryshojnë formën e tyre gjatë përdorimit të tyre në fjali).Kurse pjesët e pandryshueshme të ligjëratës janë: ndajfolja,lidhëzat, parafjalët,dhe pasthirrmat (sepse nuk e ndryshojnë formëne tyre gjatë përdorimit në fjali).  Pjesët e ndryshueshme të ligjëratës (me shembuj): I. Emri: Lulja ishte e vendosur mbi tavolinë. II. Mbiemri: Stilolapsi i zi shkruante shumë mirë. III. Përemri: Ai ishte afër asaj duke i buzëqeshur. IV. Folja: Loja ishte e mrekullueshme. V. Numërori: Aty pranë vazosishin tre lapsa.  Pjesët e pandryshueshme të ligjëratës: I. Ndajfolja: Ajo vajzë ishte shumë e bukur. II. Lidhëzat: Tomi dhe Xherri janëpersonazhe të animuara. III. Parafjalët: Më bukur se unë ishte veshur ai. IV. Pasthirrmat: Hej a ti qenke shumë kompleks. V. Pjesëza: Moslëviz që aty.  Analiza e përgjithshme e fjalisë (nga ana morfologjike). Ishteaiqëmëofendoidje. - Fjala ishte është folje në kohën e shkuar të thjesht e cila mund të shoqërohet me përemrin vetorë të vetes së tret njëjës dhe është rrjedhojë e fjalës *është* ne kohën e tashme. - Fjala ai është përemër vetor i vetës së tret njëjës. - Fjala qëështë lidhëz e cila mund të ndodhet në fillim,mes dhe fund të fjalisë.
  • 6. GJUHA SHQIPE EnisVladi 6 - Fjala më është parafjalë e cila në të shumtën e rasteve gjendet ne fillim dhe ne mes të fjalisë,por ka raste kur gjendet edhe në fund të fjalisë. - Fjala ofendoi është folje joveprore (sepse veprimi bie mbi mua) në kohën e shkuar dhe lidhet me vetene tret njëjës të përemrit vetor. - Fjala dje është ndajfolje kohe, ku kohëzgjatja e saj nuk është e caktuar vetën se dihet se dukuria e caktuar ka ndodhur dje. SINTAKSAT  Sintaksa janë pjesë e gjuhësisë e cila merret me studimin e fjalisë.Ajo studion llojin,mënyrënapo cilësinë e fjalisë, ligjërimindhe përdorimine saj në ndonjë tekst. Fjalia është bashkim fjalësh që kanë një kuptim të caktuar ose më shumë (varësisht nga vendi i përdorimit). Fjalia gjithashtu mund të përkufizohet edhe si njësia e plotë ndërtimore, internacionale dhe kuptimore e formuar nga bashkimi i fjalëve dhe i grupeve të fjalëve,sipas rregullave të gjuhës. Fjali na ndihmon të shprehim mendime, ndjenja, dhe vullnetintonë.  Sipas kumtimit fjalitë ndahen në fjali: I. Dëftore Ylli shndriste gjatë gjithënatës. II. Pyetëse Si është koha jashtë? III. Nxitëse Nisu drejt atij maliqë shkëlqen. IV. Dëshirore U bëfsh një njeri me vlera. V. Nganjëherë edhe bashkohen me thirrmore.  Sipas kundërvënies fjalitë ndahen në fjali: I. Pohore Sigurisht edhe unë isha aty. II. Mohore Liqeni nukishte i kaltër.  Sipas ndërtimit fjalitë ndahen në fjali: I. Të thjeshta Koha është thesar. II. Të përbëra. Dita është e bukur me diell, ashtu si është nata me yje.  Analiz e fjalis (nga ana sintaksore). Nukkeniardhurtëgjithë? - Nga pikëpyetja që gjendet në fund rrjedhim se është fjali pyetëse. - Nga fjala nuk rrjedhim se ishte fjali e kundërvënies në llojine fjalisëmohore. - Nga pikëpamja e parë duket se është fjali e përbërë por në fakt është fjali e thjeshtësepse kemi foljen*keni* dhe fjala *ardhur* nuk është folje por ndajfolje në këtë rast.
  • 7. GJUHA SHQIPE EnisVladi 7 - Menjëherë shohim se është fjali pyetësee pjesshme sepse informacioni që dëshirojmë të marrim është paksa më i gjatë se fjalët po, jo,disi etj. PJESËT PLOTËSUESE TË SINTAKSAVE  Pjesët plotësuese të sintaksave përfshin analizën e përdorimit të drejt të fjalëve në fjali (konkretisht merret me analizimine fjalëve në fjali por jo nga ana morfologjike por nga shprehjet sintaksore).  Ndër shprehjet sintaksore ndërtuese dhe plotësuese janë: I. Antonimet - fjalë që kanë kuptim të kundërt, P.SH zi-bardh mirë-keq etj. II. Sinonimet - fjalë të ndryshme me kuptim të njëjtë,P.SH atdhe-mëmëdhe etj. III. Homonimet - fjalë të njëjta me kuptime të ndryshme, P.SH bankë (objekt shkollor)dhe bankë (vend për ruajtjene parave). IV. Onomatopetë - fjalë për prodhimine zërave dhe të britmave,P.SH Ooooo,khaaa, avvvvv etj. V. Hiperbola - figurë e cila përdoret për zmadhimine gjërave. VI. Metafora - figurë e cila përdoret për të zbukuruar fjalinë. VII. Elipsa - jepkuptim më të ngjeshur fjalisë dhe ritëm. VIII. Anafora - jepdy apo më shumë fjalive të njëjtënfjalë në fillim. IX. Inversioni - njihet si anasjelltas ose si lloj cikli. X. Enumeracionin - paraqet renditjen e njëra pas tjetrës të një fushe leksikore,P.SH yjet,diejt,hënën, hapësirën, tokën etj. XI. Ndajshtimi - është lloj përcaktori i cili vihetpara emrit dhe tregon cilësi te njëjta me të: kapedan Sylejmani,perandori Vlad, mjek Fatlumi etj.  Analizë e fjalisë (sipas pjesëve plotësuese sintaksore). Flamurishqiptar“simboliikrenarisë”meshqiponjënezezëemefushënekuqe rrezatontefuqishëmmbimaleekodra. - Nga fjalët flamuri shqiptar “simboli i krenarisë” gjejmë ndajshtim të pavequar sepse fjalët janë të vendosura në thonjëza.
  • 8. GJUHA SHQIPE EnisVladi 8 - Nga fjalët me shqiponjën ezezëe me fushën ekuqe gjejmë antonim të pjesshëm. - Nga fjalët rrezatontefuqishëm mbi maleekodra gjejmë metaforë,dhe enumeracion sepse rrezatonte fuqishëm është fjalë zbukuruese ndërsa male e kodra është lloj enumeracioni. SHKRIMI DHE PROCESET E SHKRIMIT  Historia e shkrimit është e lashtë.Ajo daton që 5000 vite më parë në Egjiptin e lashtë (hieroglifet – lloj shkrimi me simbole të kafshëve) dhe në Mesopotami (kuneiform – lloj shkrimi me anë të kunjave në pllaka). Dokumentet e para të shkruara në shqip janë: I. Formula e pagëzimit (1462), II. Fjalorthi i Arnold Van Harfit(1497), III. Ungjilli i pashkëve( shek. XI ), IV. “Meshari” i Gjon Buzukut (1555)..  Përbërësit e shkrimit janë: I. Përmbajtja – paraqet temën dhe mesazhin që përcjell. II. Pamja ose renditja – paraqet renditjene fjalëve në fjali,fjalive në tekst etj. III. Idetë – paraqesin gjërat e para që të vinë në mend lidhur me atë temë të shkrimit. IV. Përqendrimi – paraqet momentin e parë kur fillojmë të hedhim ide. V. Mbështetja – është momenti kur ne fillojmë të gjejmë shembuj lidhur me temën që ne preferojmë. VI. Drafti – paraqet variantine parë të shkrimit . VII. Rishikimi – paraqet rregulliminose ndryshimin e mundshëm të tekstit. VIII. Drafti final – paraqet formën përfundimtare të shkrimit.  Rregullat e të shkruarit janë: I. Hyrja ose hapja, II. Procesi ose pjesa kryesore, III. Pyetjet, IV. Paragrafi,
  • 9. GJUHA SHQIPE EnisVladi 9 V. Referencat ose citatet, VI. Konkluzionet , VII. Pikësimi , VIII. Bibliografia, IX. Fjalori. MËSIMI I STRATEGJIVE TË SHKRIMIT  Për të shkruar diçka të njëjtë në disa forma na nevojitet t’i ndjekim disa hapa: I. Hapi i parë:zgjedhja e temës, II. Hapi i dytë: shkrimi i ideve, III. Hapi i tretë:bashko idetë, IV. Hapi i katërt:bëni pyetje retorike, V. Hapi i pestë:mblidh detajet në formëne dëshiruar.  P.SH Ja si bëhet zbatimi i hapave: a) Hapi i parë:tema është “Koha” b) Hapi i dytë: idetë janë:  Koha e shkuar,  Kultura,  Zakonet,  Arsimi,  Teknologjia,  Koha e tashme,  Koha e ardhshme,  Ndryshimet, etj. c) Hapi i tretë:kohëve ju shoqërohen cilësitë e tjera. P.SH koha e shkuar ka kulturën, zakonet,e ndara mes shteteve. Ndërsa arsimi dhe teknologjia në të kaluarën kanë qen të pazhvilluara ose në fazat e para të zhvillimit.Koha e tashme është ne mes kohës se shkuar dhe të ardhme, dhe koha e ardhme është e kundërta e të shkuarës.
  • 10. GJUHA SHQIPE EnisVladi 10 d) Hapi i katërt: 1) Pse ndodhën këto ndryshime dhe për çfarë arsye? 2) Si ishte njeriu atëherë dhe si është tani? e) Hapi i pestë:Zgjedhim formënme anë të së cilës ne duhet të bëjmë ose të paraqesim temën. P.SH Kllaster,lloj eseje,referat etj. Në rastintonë me e marrim kllaster dhe e përpunojmë në këtë mënyrë: Kllaster i temës“koha” :
  • 11. GJUHA SHQIPE EnisVladi 11 Dhe kështu vazhdon të zgjerohen kolonat e kllasteri. SHKRIMET E MODELIT ESTETIK – ESEJA  Eseja është lloj shkrimi i shkurtër që ka për bazë faktine jo trillimin.Termi ese vjennga gjuha frënge që do të thotë mundim, përpjekje për të shkruar. Eseja shfaq opinionet rreth një teme madje përdor edhe pjesë shtesë.  Esetë sipas përbërjes ndahen në: I. Ese te mirëfillta ose formale II. Ese jo të mirëfillta ose joformale.  Esetë sipas faktit ndahen në ese: I. Narrative II. Përshkruese III. Shpjeguese IV. Argumentuese V. Vlerësuese.  Ndërtimi i eses përbëhet nga: I. Hyrja II. Zhvillimi III. Përmbajtja IV. Mbyllja ose përfundimi.  Esetë sipas temës ndahen në ese: I. Letrare II. Filozofike III. Historike IV. Sociale
  • 12. GJUHA SHQIPE EnisVladi 12 V. Shkencore etj.  Pjesët që i hasim nëpër ese janë: I. Përmbledhja II. Abstrakti III. Rishikimi IV. Recensioni V. Argumenti VI. Projekti VII. Struktura. PËRMBLEDHJA DHE REFERATI  Përmbledhja është sistem i shkurtër me anën e të cilit ne japim një informacion rreth një shkrimi më të gjatë, si:titulli,problematika argumentet,zgjidhjen. Ajo duhet të përmbaj titulline librit,autorin,vitine botimit,përmbajtjen,fabulën etj.  Referati është një kumtim i gjerë me shkrim, që mbahet para një auditori të caktuar për një temë të trajtuar në vijat më themelore ose hollësisht.Ai mund të jetë edhe raporti që mban një drejtues rreth çështjeve dhe veprimtarisë së sektorit të vet.  Referati për nga përmbajtja mund të jetë: I. Shkencor II. Letrar III. Politik IV. Ekonomik V. Ushtarak etj.  Për të përgatitur një referat duhet zbatuar këto hapa: I. Sigurimi i një informacioni të plotë e të saktë II. Marrja e pjesëve kryesore, III. Shfletimi i një literature më të gjerë, IV. Skedimi i çështjeve kryesore V. Dhënia e dorës përfundimtare të referatit.  Referati përbëhet nga: I. Pjesa hyrëse
  • 13. GJUHA SHQIPE EnisVladi 13 II. Pjesa e temës kryesore ose përmbajtja III. Pjesa mbyllëse ose përfundimi. SHKRIMI I PROJEKTIT  Projekti është një model i të shkruarit,përmes së cilës ne parashtrojmë idetë dhe synimet tona për një punë e cila pritet të bëhet. Ai gjithashtu është një mënyrë e të përshkruarit të aktivitetit apo punëve që kryhen përmes një planifikimi.  Për realizimin e një projekti është e rëndësishme të ndiqen disa hapa: I. Titulli II. Qëllimi III. Synimet IV. Objektivat V. Përshkrimi VI. Përfituesit VII. Kalendari i aktiviteteve VIII. Bashkëpunimi IX. Bashkëdonatort X. Buxheti XI. Vlerësimi i projektit  P.SH ja si bëhet një projekt i thjeshtë: I. Titulli: Bazat e demokracisë II. Qëllimi: Njohja me bazat e demokracisë dhe me historinë e saj.
  • 14. GJUHA SHQIPE EnisVladi 14 III. Synimet: a) Së pari të njohim bazat e demokracisë b) Së dyti të mësojmë se çfarë funksioni kanë c) Së treti të takojmë persona të cilët kanë njohuri mbi këto,etj. IV. Objektivat: a) Të njihemi me fillet e demokracisë, b) Të hulumtojmë mbi krijuesit dhe rindërtuesit e demokracisë c) Të kuptojmë termindemokraci,liri,barazi dhe drejtësi,etj. V. Përshkrimi: Prezantimi i projektit fillonme disa pyetje retorike pastaj me dëftim dhe me një mbyllje që le mbresa dëgjuesve. VI. Përfituesit: a) Nxënësit b) Komuniteti c) Qytetaret dhe të interesuarit VII. Ngritja e grupeve të punës: a) Grupi i parë: fillet e demokracis b) Grupi i dytë: revulicionarët e demokracis c) Grupi i tretë: demokracia sot etj. VIII. Aktiviteti: a) Prezantimi i projektit b) Kërkime shtesë c) Kërkime mbi kritikën d) Takime me bashkëpunuesit e) Rregullimi grafik i projektit f) Printimi i pjesëve kryesore të projektit etj. IX. Kalendari i aktiviteteve: a) Shtrirja e projektit (nga 21 shkurt deri më 29 maj 2016) b) Nga 21-28 shkurt (prezantimi i projektit dhe ndarja e punës në grupe) c) Nga 1-20 maj (kërkime shtes, kërkime mbi kritikëndhe takime me bashkëpunuesit) d) Nga 20-29 maj ( rregullimi grafik i projektit dhe printimi i tij )
  • 15. GJUHA SHQIPE EnisVladi 15 BIOGRAFIA DHE AUTOBIOGRAFIA  Biografia është lloj shkrimi i cili i referohet jetës së një personi tjetër.Biografia duhet të përmbaj të dhëna të cilat janë të sakta dhe që pasqyrojnë realitetine jetës së personit që ne i referohemi. Biografia e një njeriu renditet në atë mënyrë që jeta e tijë të jetë nga mosha e vogël deri tek pleqëria e tij,përveç nëse neve nuk na intereson të ju hyjmë detaleve të shumta.  Autobiografia është lloj shkrimi i cili i referohet vetvetes.Autobiografia duhet të përmbaj të dhëna të cilat janë të sakta mbi ty dhe jetëntënde. Autobiografia e renditet në atë mënyrë që jeta e jonë të jetë që nga lindja e gjer në momentinkur je duke shkruajtur, përveç nëse neve nuk na intereson të ju hyjmë detaleve të shumta ose të tejzgjerojmë informacionet.  “Kujdesgjatë shkrimit të biografisdhe autobiografisnukduhet të fusim kurrsesi informacionetë pa nevojshme ose jotë sakta sepse prishim ekuilibrin e sasissë informacioneve”  P.SH ja si duhet punuar një autobiografi e thjeshtë: I. Mbiemri:Vladi II. Emri:Enis III. Emri i prindit: Daver IV. Data e lindjes: 30.11.2000 V. Mosha e tanishme: 15 vjeq
  • 16. GJUHA SHQIPE EnisVladi 16 VI. Seksi (gjinia): Mashkull VII. Arsimi: Gjimnazi i shkencave natyrore viti i parë VIII. Subjektet ose objektivat:Të studioj mjekësi IX. Hobi:Pikturimi dhe futbolli X. Antarsime në klube dhe shoqata: klubi i debatuesve. LLOJET E SHKRIMIT (TREGIMI)  Tregimi është një lloj shkrimi i shkurtër i gjinisë epike, i cili ka në qendër një personazh kryesor e disa personazhe të dorës së dytë, të cilët hedhin dritë mbi ngjarjen, që pasqyron një moment kulmor të jetës së personazhit kryesor.Dhe kjo është e vetmja arsye pse tregim dallohet nga eseja, përralla, balada, referati etj.  Në një tregim të kohës së kaluar dhe të tashëm ekzistonnjë diferencë e madhe sepse edhe tregimi ashtu si shumë vepra letrare ka evoluar me kohë. Gjithashtu edhe tregimi i parë që eshtë shkruar në gjuhen shqipe është “Gjahu i malësorëve” i KonstantinKristoforidhit.  Hapat që duhet ndjekur gjatë shkrimit të një tregimi janë: I. Duhet të caktojmë titullin II. Kohën III. Vendin IV. Personazhet V. Personazhet pozitive dhe personazhet negative VI. Rolindhe karakterine personazheve VII. Strukturën ose skeletine ngjarjes
  • 17. GJUHA SHQIPE EnisVladi 17 VIII. Modifikimindhe metamrofizimine pjesëve të papërshtatshme IX. Hyrjene tregimit X. Përmbajtjen XI. Dhe përfundimin. » PËRMBLEDHJE « NJËSIA FAQJA GJUHALETRARE DHE GJUHAE LETËRSISË ARTISTIKE 3 GRAMATIKA E GJUHËS SHQIPE 4 MORFOLOGJIA 5 SINTAKSAT 6 PJESËT PLOTËSUESE TË SINTAKSAVE 7
  • 18. GJUHA SHQIPE EnisVladi 18 SHKRIMI DHE PROCESET E SHKRIMIT 8 MËSIMI I STRATEGJIVE TË SHKRIMIT 9 SHKRIMET DHE MODELI ESTETIK-ESEJA 10 PËRMBLEDHJA DHE REFERATI 12 SHKRIMI I PROJEKTIT 13 BIOGRAFIA DHE AUTOBIOGRAFIA 15 LLOJET E SHKRIMIT (TREGIMI) 16
  • 19. GJUHA SHQIPE EnisVladi 19 “Të ndriçojmë botënme dije”
  • 20. GJUHA SHQIPE EnisVladi 20 Enis Vladi dhe Endrit Salihu