1. ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η κατάσταση στην Ανατολή
• Μετά το θάνατο του Μ. Αλέξανδρου (323 π.Χ)
οι στρατηγοί του προχώρησαν σε αγώνα
αλληλοεξόντωσης με αποτέλεσμα την
πολυδιάσπαση του απέραντου κράτους του σε
βασίλεια:
α) του Πτολεμαίου (Αίγυπτος)
β) του Σέλευκου (Από Συρία και Αρμενία
μέχρι τον Ινδό ποταμό)
γ) της Περγάμου (Θράκη και Μ. Ασία)
δ) της Μακεδονίας
• Στην Παλιά Ελλάδα οι πόλεις κράτη ενώθηκαν
σε δύο συμπολιτείες: α) την Αιτωλική ( κυρίως στη Στερεά Ελλάδα)
β) την Αχαϊκή (κυρίως στη Πελοπόννησο).
Σ’ αυτές οι αποφάσεις για σημαντικά θέματα, όπως η εκλογή αρχόντων, η
ψήφιση νόμων, η συμμετοχή ή όχι σε πόλεμο, λαμβάνονταν από μία
ομοσπονδιακή συνέλευση.
(στη διπλανή φωτογραφία με κίτρινο και μπλε οι δύο συμπολιτείες)
Η κατάσταση στη Δύση
• Στο μεταξύ στη Δύση ισχυροποιείται σταδιακά η Ρώμη. Έχοντας
δημοκρατικό πολίτευμα
(δύο ύπατοι, οι οποίοι
εκλέγονταν κάθε χρόνο από ένα σώμα Ρωμαίων
πολιτών, τη Σύγκλητο) αρχίζει να εφαρμόζει
επεκτατική πολιτική με σκοπό τον έλεγχο των
εμπορικών δρόμων της Mεσογείου (στο διπλανό
χάρτη οι εμπορικοί δρόμοι της Καρχηδόνας). Έτσι,
στις αρχές του 3ου αι. π.Χ κατακτά την κεντρική και
τη νότια Ιταλία και στα μέσα του 3ου αι. π.Χ
συγκρούεται με την Καρχηδόνα. Ύστερα από τρεις
σκληρούς πολέμους, η Ρώμη κυριεύει την
Καρχηδόνα και προσαρτώντας τα Καρχηδονιακά εδάφη της Β. Αφρικής και της Ισπανίας θέτει υπό τον
έλεγχό της όλη τη Δυτική Μεσόγειο.
Η κυριαρχία των Ρωμαίων σε Ανατολή και Δύση
• Τα παραπάνω γεγονότα δεν προκάλεσαν αίσθηση στην
Ελλάδα, γιατί είχαν ξεσπάσει εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα
στην Αιτωλική συμπολιτεία και το βασίλειο της Μακεδονίας.
Την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύτηκαν οι Ρωμαίοι, οι οποίοι
εφαρμόζοντας την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε»
παρουσιάστηκαν ως υπερασπιστές της ελευθερίας των
δημοκρατικών Ελλήνων της νότιας Ελλάδας στις πιέσεις του
ισχυρού Μακεδονικού κράτους.
• Έτσι, στην περιοχή «Κυνός Κεφαλές» οι Ρωμαίοι μαζί με
Έλληνες νικούν το Μακεδόνα βασιλιά, Φίλιππο Ε΄ και
ελευθερώνουν τη νότια Ελλάδα (έμμεσα όμως την έχουν υπό
την κυριαρχία τους, αφού φροντίζουν να εγκαταστήσουν σ’
όλες τις πόλεις φιλορωμαίους άρχοντες).
• Μετά τη μάχη στην Πύδνα, όπου το βασίλειο της Μακεδονίας
υποτάσσεται οριστικά στους Ρωμαίους, οι τελευταίοι δείχνουν
το πραγματικό τους πρόσωπο, ξεκινώντας διώξεις εναντίον

2. των Ελλήνων που αντιδρούσαν στη Ρωμαϊκή πολιτική. Οι Έλληνες επαναστατούν και στη μάχη της
Λευκόπετρας (146 π.Χ) νικιούνται και υποτάσσονται στους Ρωμαίους. (πάνω ο χάρτης με τις μάχες,
κάτω ο χάρτης με το Ρωμαϊκό κράτος ύστερα από
την κατάκτηση της Ελλάδας)
• Μέχρι το 30 π.Χ οι Ρωμαίοι έχοντας άξιους
στρατιωτικούς ηγέτες (Ιούλιος Kαίσαρας,
Οκταβιανός κ.α) κατακτούν τη Μ. Ασία, τη
Γαλατία και την Αίγυπτο, δημιουργώντας ένα
τεράστιο κράτος.
• Μετά και την υποταγή της Αιγύπτου ο
Οκταβιανός εγκαθιδρύει ένα μοναρχικό
πολίτευμα: παίρνει τα αξιώματα του Αυγούστου
(= σεβαστός) και του Ποντίφικα (= ανώτερος
αρχιερέας) και περιορίζει το όργανο του
δημοκρατικού πολιτεύματος, δηλαδή τη Σύγκλητο. Έτσι, η Ρώμη στο πέρασμα του χρόνου θα εξελιχθεί
τελικά σε αυτοκρατορία.
Η Ρωμαϊκή ειρήνη (Pax Romana)
• Στο διάστημα που ακολουθεί από το 28 π.Χ
(αυτοκράτορας ο Οκταβιανός) μέχρι το 180 μ.Χ
(αυτοκράτορας ο Μάρκος Αυρήλιος) οι Ρωμαίοι
σταματούν να επιδιώκουν την επέκταση της
αυτοκρατορίας τους. Χάρη στον ισχυρό στρατό
(Λεγεώνες) που ήταν εγκατεστημένος στα
σύνορα, οι εχθρικές επιδρομές σταματούν, οι
εμπορικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες
καθώς και η αγροτική παραγωγή αυξάνονται και
οι επαρχίες του Ρωμαϊκού κράτους ευημερούν.
Όλοι οι υπήκοοι της αυτοκρατορίας θεωρούνται
Ρωμαίοι πολίτες και σ’ αυτούς γεννιέται η
εντύπωση ότι η προσωπικότητά τους γίνεται
σεβαστή. Στην αίσθηση αυτή συμβάλλει και η
ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και ιδεών εντός
της αυτοκρατορίας. (στον παραπάνω χάρτη η
Ρωμαϊκή αυτοκρατορία στη μέγιστη εδαφική της
κυριαρχία)
• Σ’ αυτήν την περίοδο της Ρωμαϊκής ειρήνης
εμφανίζεται ο Χριστός και διαδίδεται η
διδασκαλία του από τους μαθητές του. Τα
κηρύγματά τους όμως για ισότητα κυρίων και
δούλων, αντρών και γυναικών ενώπιον του θεού
θεωρήθηκαν επικίνδυνα για την ενότητα του
Ρωμαϊκού κράτους. Παράλληλα, οι μυστικές
λατρευτικές εκδηλώσεις των πρώτων
Χριστιανών τους καθιστούσαν ύποπτους συνομωσιών στα μάτια των Ρωμαίων και των ειδωλολατρών.
Έτσι, οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες θα ξεκινήσουν διωγμούς εναντίον των Χριστιανών.
Η παρακμή της Ρώμης
• Ο θάνατος του Μάρκου Αυρήλιου (180μ.Χ) θα σημάνει το τέλος της Pax Romana και την αρχή της
παρακμής της Ρώμης. Η απουσία διαδόχου θα οδηγήσει στην επικράτηση πλήρους αναρχίας, αφού
ανάξιοι αυτοκράτορες θα διαδέχονται ο ένας τον άλλο συντομότατα. Η κρατική εξουσία καταρρέει και
μαζί της καταρρέουν όλοι οι κρατικοί θεσμοί. Οι εξωτερικοί εχθροί εκμεταλλεύονται το εσωτερικό χάος
και εισβάλλουν στην αυτοκρατορία. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή αναγορεύεται αυτοκράτορας ο
Διοκλητιανός (284 μ.Χ), ο οποίος με τις μεταρρυθμίσεις του θα πετύχει την ανόρθωση του κράτους.