https://app.box.com/s/jydfgvrtp0uojofynsnj1kvykpa2p9l3

1. D Ạ Y T H Ê M V Ậ T L Ý
C H Ư Ơ N G T R Ì N H M Ớ I
Ths Nguyễn Thanh Tú
eBook Collection
CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM CHUYÊN SÂU VẬT
LÝ 10 - KẾT NỐI TRI THỨC - NĂM HỌC
2023-2024 - LÍ THUYẾT & PHÂN LOẠI BÀI
TẬP (BẢN HS-GV) (HK1)
WORD VERSION | 2024 EDITION
ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL
TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM
Hỗ trợ trực tuyến
Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon
Mobi/Zalo 0905779594
Tài liệu chuẩn tham khảo
Phát triển kênh bởi
Ths Nguyễn Thanh Tú
Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật :
Nguyen Thanh Tu Group
vectorstock.com/28062424

2. Trang 1
CHƯƠNG 1 . MỞ ĐẦU
BÀI 1. LÀM QUEN VỚI VẬT LÍ
I. TÓM TẮT KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA VẬT LÍ VÀ MỤC TIÊU CỦA MÔN VẬT LÝ
a. Đối tượng nghiên cứu của Vật lí. các dạng vận động của VẬT CHẤT (chất, trường) và NĂNG
LƯỢNG.
b. Các lĩnh vực nghiên cứu môn vật lí. Cơ học, Điện học, Điện từ học, Quang học, Âm học, Nhiệt
học, Nhiệt động lực học, Vật lí nguyên tử và hạt nhân, Vật lí lượng tử, Thuyết tương đối.
c. Mục tiêu của môn Vật lí. là khám phá ra quy luật tổng quát nhất chi phối sự vận động của vật chất
và năng lượng, cũng như tương tác giữa chúng ở mọi cấp độ. vi mô, vĩ mô.
- Cấp độ vi mô là cấp độ dùng để mô phỏng vật chất nhỏ bé
- Cấp độ vĩ mô là cấp độ dùng để mô phỏng tầm rộng lớn hay rất lớn của vật chất
Mục tiêu học tập môn Vật lí. Giúp học sinh hình thành, phát triển năng lực vật lí với các biểu hiện
chính.
- Có được những kiến thức, kỹ năng cơ bản về vật lí.
- Hiểu được các quy luật tự nhiên, vận dụng kiến thức kĩ năng để giải quyết các vấn đề trong cuộc
sống, từ đó hình thành năng lực khoa học và công nghệ.
- Nhận biết được năng lực, sở trường của bản thân, định hướng nghề nghiệp.
2. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VẬT LÍ
- Giai đoạn 1. Các nhà triết học tìm hiểu thế giới tự nhiên dựa trên quan sát và suy luận chủ quan. từ
năm 350 trước Công nguyên đến thế kỉ XVI (tiền Vật lí). Năm 350TCN Aristotle dựa vào quan sát cho
rằng vật nặng rơi nhanh hơn vật nhẹ.
- Giai đoạn 2. Các nhà vật lídùng phương pháp thực nghiệm để tìm hiểu thế giới tự nhiên. từ thế kỉ
XVII đến cuối thế kỉ XIX (Vật lí cổ điển)
+ Năm 1600. Galilei tiến hành thí nghiệm tại tháp nghiêng Pisa
+ Năm 1687. Newton công bố các nguyên lí Toán học của triết học tự nhiên.
+ Năm 1785. Joule tìm ra các định luật nhiệt động lực học
+ Năm 1831. Faraday tìm ra hiện tượng cảm ứng điện từ
- Giai đoạn 3. Các nhà vật lí tập trung vào các mô hình lí thuyết tìm hiểu thế giới vi mô và sử dụng
thí nghiệm để kiểm chứng. Từ cuối thế kỉ XIX đến nay (Vật lí hiện đại)
+ Năm 1900. Plank xây dựng thuyết lượng tử.
+ Năm 1905. Einstein xây dựng thuyết tương đối.
+ Năm 1958. Ra đời lí thuyết và thực hành mạch IC
Lịch sử loài người đã trải qua 4 cuộc cách mạng công nghiệp dựa trên những kết quả nghiên
cứu của Vật lí.
- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất (thế kỉ XVIII). thay thế sức lực cơ bắp bằng sức lực máy
móc.
- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai (thế kỉ XIX). là sự xuất hiện các thiết bị dùng điện trong
mọi lĩnh vực sản xuất và đời sống con người.
- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba (những năm 70 của thế kỉ XX). là tự động hóa các quá trình
sản xuất
- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (đầu thế kỉ XXI). là sử dụng trí tuệ nhân tạo, robot, internet
toàn cầu, công nghệ vật liệu siêu nhỏ (nano); là sự xuất hiện các thiết bị thông minh.
Tuy nhiên, việc ứng dụng các thành tựu của vật lí vào công nghệ không chỉ mang lại lợi ích cho nhân
loại mà còn có thể làm ô nhiễm môi trường sống, hủy hoại hệ sinh thái,… nếu không được sử dụng đúng
phương pháp, đúng mục đích.
3. VAI TRÒ CỦA VẬT LÍ ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG KHOA HỌC KĨ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ
- Vật lí là cơ sở của khoa học tự nhiên và công nghệ.
- Vật lí ảnh hưởng mạnh mẽ và có tác động làm thay đổi mọi lĩnh vực hoạt động của con người
- Kiến thức và thành tựu của vật lí được áp dụng trong mọi lĩnh vực để tạo ra được kết quả tối ưu
nhất.
a. Vật lí đối với đời sống. tri thức vật lí giúp con người giải thích các hiện tượng tự nhiên, là cơ sở
khoa học để chế tạo và giải thích nguyên tắc hoạt động của các vật dụng trong đời sống hàng ngày.
b. Vật lí đối với thông tin liên lạc. internet kết hợp với điện thoại thông minh và các thiết bị công
nghệ giúp tin tức được truyền đi nhanh chóng đến mọi nơi trên thế giới.

3. Trang 2
c. Vật lí với y tế. nhờ các thành tựu của vật lí như chụp X – Quang, chụp CT, chụp cộng hưởng từ
MRI, xạ trị…giúp cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh đạt kết quả cao, nâng cao sức khỏe con người.
d. Vật lí đối với nông nghiệp. Việc ứng dụng những thành tựu của vật lí đã chuyển đổi phương thức
canh tác thủ công sang tự động hóa nhằm giải phóng sức lao động và tăng năng suất cây trồng.
e. Vật lí với công nghiệp. Vật lí là động lực của các cuộc cách mạng công nghiệp. Hiện nay nền
công nghiệp đang bước vào thời kì 4.0 với cốt lõi là IoT và điện toán đám mây.
f. Vật lí với nghiên cứu khoa học. Vật lí đã giúp cải tiến các thiết bị và phương pháp nghiên cứu
giúp loài người có thể hiểu sâu hơn về vậ chất, năng lượng và vũ trụ.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VẬT LÍ
a. Phương pháp thực nghiệm. dùng thí nghiệm để phát hiện kết quả mới giúp kiểm chứng, hoàn
thiện, bổ sung hay bác bỏ giả thuyết nào đó. Kết quả mới này cần được giải thích bằng lí thuyết đã biết
hoặc li thuyết mới.
b. Phương pháp mô hình. sử dụng ngôn ngữ toán học và suy luận lí thuyết để phát hiện một kết quả
mới. Kết quả mới này cần được kiểm chứng bằng thực nghiệm.
Có 3 loại mô hình thường dùng ở trường phổ thông. Mô hình vật chất, mô hình lí thuyết, mô hình
toán học
Chú ý. Hai phương pháp thực nghiệm và mô hình hỗ trợ cho nhau, trong đó phương pháp thực nghiệm
có tính quyết định.
Sơ đồ hóa quá trình tìm hiểu thế giới tự nhiên bằng phương pháp lí thuyết
Quan sát, suy luận
Đề xuất vấn đề
Hình thành giả thuyết
Kiểm tra giả thuyết
Rút ra kết luận
Điều chỉnh hoặc bác
bỏ giả thuyết
SƠ ĐỒ TÓM TẮT KIẾN THỨC

4. Trang 3
II. BÀI TẬP TỰ LUẬN
1. Chủ đề. Đối tượng nghiên cứu của Vật lí và mục tiêu của môn Vật lí
Hãy điền các từ khóa sau đây vào chỗ trống cho thích hợp. đa dạng, khám phá, giải quyết, thực
nghiệm, năng lực, vận động.
(Các từ khóa trên được sử dụng cho các câu từ 1 đến 5)
Câu 1. Vật lí là môn “khoa học ..........................”.
Câu 2. Vật lí có đối tượng nghiên cứu tập trung vào các dạng ................... của vật chất (chất, trường),
năng lượng.
Câu 3. Một trong các biểu hiện của sự hình thành và phát triển năng lực vật lí là. ...........(a).............
được kiến thức, kĩ năng đã học để khám phá, ..............(b)............... các vấn đề có liên quan trong học tập
cũng như trong đời sống.
Câu 4. Các lĩnh vực nghiên cứu của Vật lí rất .........................., từ Cơ học, Điện học, Điện từ học,
Quang học, Âm học, Nhiệt học, Nhiệt động lực học đến Vật lí nguyên tử và hạt nhân, Vật lí lượng tử,
Thuyết tương đối.
Câu 5. Mục tiêu học tập môn Vật lí là. Giúp học sinh hình thành, phát triển .......................... vật lí.
Hướng dẫn giải.
1. thực nghiệm 2. vận động
3a. vận dụng 3b. giải quyết
4. đa dạng 5. năng lực
Câu 6. Sau khi học tập môn vật lí sẽ giúp ích gì cho bản thân mỗi học sinh?
Hướng dẫn giải
Mục tiêu học tập môn Vật lí. Giúp học sinh hình thành, phát triển năng lực vật lí với các biểu hiện
chính.
 Có được những kiến thức, kỹ năng cơ bản về vật lí.
 Hiểu được các quy luật tự nhiên, vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
 Nhận biết được năng lực, sở trường của bản thân, định hướng nghề nghiệp.
Câu 7. Trình bày một số nội dung sau.
a. Đối tượng nghiên cứu của vật lí?
b. Các lĩnh vực nghiên cứu của vật lí?
c. Mục tiêu của môn vật lí
Hướng dẫn giải
a. Đối tượng nghiên cứu của vật lí là các dạng vận động của VẬT CHẤT (chất, trường) và NĂNG
LƯỢNG.
b. Các lĩnh vực nghiên cứu môn vật lí. Cơ học, Điện học, Điện từ học, Quang học, Âm học, Nhiệt
học, Nhiệt động lực học, Vật lí nguyên tử và hạt nhân, Vật lí lượng tử, Thuyết tương đối, Thiên văn học

5. Trang 4
c. Mục tiêu của môn Vật lí. là khám phá ra quy luật tổng quát nhất chi phối sự vận động của vật chất
và năng lượng, cũng như tương tác giữa chúng ở mọi cấp độ. vi mô, vĩ mô.
Câu 8. Trong chương trình vật lí THCS em đã được học về chủ đề Âm thanh. Em hãy cho biết đối
tượng nghiên cứu của Vật lí trong chủ đề này?
Hướng dẫn giải
Đối tượng nghiên cứu của môn vật lí trong chủ đề âm thanh là âm thanh để tìm hiểu về các tính chất
của âm thanh và các đại lượng vật lí của âm thanh
Câu 9. a. Hãy kể tên các lĩnh vực Vật lí mà em đã được học ở cấp THCS?
b. Trình bày đối tượng nghiên cứu đối với từng phân ngành sau của Vật lí học. Cơ học, Quang học,
điện học, từ học
Hướng dẫn giải
a. Các lĩnh vực vật lí đã học ở THCS. Cơ học, Quang học, Âm học, Điện học, Điện từ học
b. Đối tượng nghiên cứu tương ứng của từng phân ngành.
+ Cơ học. chuyển động của vật chất trong không gian và thời gian dưới tác dụng của lực và những
hệ quả của chúng lên môi trường xung quanh
+ Quang học (ánh sáng). các hiện tượng tán sắc ánh sáng
+ Điện học. các hiện tượng về điện.
+ Từ học. nghiên cứu về các hiện tượng hút và đẩy của các chất và hợp chất gây ra bởi từ tính của
chúng.
Câu 10. Hãy nối những ý ở cột A tương ứng với những ý phù hợp ở cột B
CỘT A CỘT B
Hướng dẫn giải
1 – c; 2 – a; 3 – e; 4 – f; 5 – b; 6 – d.
2. Chủ đề. Quá trình phát triển của Vật lí
Hãy điền các từ khóa sau đây vào chỗ trống cho thích hợp. quan sát, thực nghiệm, lợi ích, suy luận
chủ quan, thí nghiệm, ô nhiễm môi trường sống, mô hình lí thuyết.
(Các từ khóa trên được sử dụng cho các câu từ 1 đến 4)
Câu 1. Trong giai đoạn đầu tiên của quá trình phát triển vật lí học (từ năm 350 trước Công nguyên
đến thế kỉ XVI), các nhà triết học tìm hiểu thế giới tự nhiên dựa trên ………(a)………… và
………(b)………
1
1
Đối tượng nghiên cứu
của Vật lí
a
Giúp học sinh hình thành, phát triển năng lực vật
lí
2 Mục tiêu học tập môn
Vật lí
b
hỗ trợ cho nhau, trong đó phương pháp thực
nghiệm có tính quyết định.
3 Phương pháp lí thuyết c
các dạng vận động của VẬT CHẤT (chất, trường)
và NĂNG LƯỢNG.
4 Mục tiêu của Vật lí d
dùng thí nghiệm để phát hiện kết quả mới giúp
kiểm chứng, hoàn thiện, bổ sung hay bác bỏ giả
thuyết
5
Hai phương pháp thực
nghiệm và lí thuyết e
sử dụng ngôn ngữ toán học và suy luận lý thuyết
để phát hiện một kết quả mới giúp kiểm chứng,
hoàn thiện, bổ sung hay bác bỏ giả thuyết
6
Phương pháp thực
nghiệm
f
là khám phá ra quy luật tổng quát nhất chi phối sự
vận động của vật chất và năng lượng, cũng như
tương tác giữa chúng ở mọi cấp độ: vi mô, vĩ mô
giúp kiểm chứng, hoàn thiện, bổ sung hay bác bỏ
giả thuyết

6. Trang 5
Câu 2. Ở giai đoạn thứ hai của quá trình phát triển vật lí học (từ thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XIX), các
nhà vật lí dùng phương pháp …………………để tìm hiểu thế giới tự nhiên.
Câu 3. Ở giai đoạn thứ ba của quá trình phát triển vật lí học (từ cuối thế kỉ XIX đến nay), các nhà vật
lí tập trung vào các ………(a)…………tìm hiểu thế giới vi mô và sử dụng ………(b)…………để kiểm
chứng.
Câu 4. Việc ứng dụng các thành tựu của vật lí vào công nghệ không chỉ mang lại
………(a)………cho nhân loại mà còn có thể làm …………(b)……………, hủy hoại hệ sinh thái,…
nếu không được sử dụng đúng phương pháp, đúng mục đích.
Hướng dẫn giải.
1a. quan sát 1b. suy luận chủ quan
2. thực nghiệm
3a. mô hình lí thuyết 3b. thí nghiệm
4a. lợi ích 4b. ô nhiễm môi trường sống
Câu 5. Cuộc cách mạng khoa học lần thứ nhất được đánh dấu bởi sự kiện khoa học nào? Đặc trưng
của cuộc cách mạng khoa học lần thứ nhất là gì?
Hướng dẫn giải.
- Cuộc cách mạng khoa học lần thứ nhất được đánh dấu bởi sự ra đời của động cơ hơi nước.
- Đặc trưng của cách mạng khoa học lần thứ nhất là. thay thế sức lực của con người bằng sức lực của
máy móc.
Câu 6. Hình bên là các nhà vật lí tiêu biểu cho mỗi giai đoạn phát triển khoa học và công nghệ của
nhân loại. Em đã biết gì về các nhà khoa học này?
Hướng dẫn giải.
1. Galilei (1564 – 1642). Cha đẻ của phương pháp thực nghiệm.
+ Galileo đã được gọi là "cha đẻ của thiên văn học quan sát", "cha đẻ của vật lí hiện đại", "cha đẻ
của phương pháp khoa học" và "cha đẻ của khoa học hiện đại".
+ Galileo nghiên cứu tốc độ và vận tốc, trọng lực và rơi tự do, các nguyên lý của thuyết tương đối,
quán tính và chuyển động của đường đạn và cũng hoạt động trong khoa học và công nghệ ứng dụng, mô
tả các tính chất của cân bằng và "cân bằng thủy tĩnh".
+ Ứng dụng trong quân sự. ông đã phát minh ra thấu kính nhiệt kế và các loại la bàn quân sự.
+ Ứng dụng trong thiên văn học. sử dụng kính thiên văn để quan sát các thiên thể một cách khoa
học; xác nhận các pha của Sao Kim bằng kính thiên văn, quan sát bốn vệ tinh lớn nhất của Sao Mộc, các
vành đai của Sao Thổ và phân tích các dấu vết.
2. Newton (1642 – 1727). Người tìm ra định luật vạn vật hấp dẫn.
+ Isaac Newton là một nhà toán học, vật lí học, thiên văn học,… người Anh, được nhiều người công
nhận là một trong những nhà toán học vĩ đại nhất và là nhà khoa học có ảnh hưởng nhất mọi thời đại, là
nhân vật chủ chốt trong cuộc cách mạng khoa học. Cuốn sách của ông Philosophiæ Naturalis Principia
Mathematica, xuất bản lần đầu tiên vào năm 1687, thiết lập cơ học cổ điển.
+ Newton cũng có những đóng góp cơ bản cho quang học và chia sẻ công việc của mình với Gottfried
Wilhelm Leibniz cho sự phát triển của vô cực.
+ Trong Principia, Newton đã xây dựng các định luật chuyển động và vạn vật hấp dẫn đã hình thành
nên quan điểm khoa học thống trị cho đến khi nó được thay thế bằng thuyết tương đối.
+ Newton đã sử dụng mô tả toán học của mình về lực hấp dẫn để suy ra các định luật Kepler về
chuyển động của hành tinh, tính toán thủy triều, quỹ đạo sao chổi, tuế sai điểm phân và các hiện tượng
khác.
3. Einstein (1879 – 1955). Người tìm ra thuyết tương đối và công thức E = m.c2

7. Trang 6
+ Albert Einstein là nhà vật lí lý thuyết người Đức, được nhiều người công nhận là một trong những
nhà vật lý vĩ đại nhất mọi thời đại.
+ Einstein được biết đến là người đã phát triển lý thuyết tương đối, nhưng ông cũng có những đóng
góp quan trọng trong việc phát triển lý thuyết cơ học lượng tử. Thuyết tương đối và cơ học lượng tử là
hai trụ cột của vật lý hiện đại. Công thức tương đương khối lượng - năng lượng của nó E = mc², xuất
phát từ thuyết tương đối, được mệnh danh là "phương trình nổi tiếng nhất thế giới".
+ Công việc của ông cũng được biết đến có ảnh hưởng đối với triết học khoa học.
+ Ông nhận giải Nobel Vật lý năm 1921 "vì những đóng góp của ông cho vật lí lý thuyết, và đặc biệt
là vì ông đã khám phá ra quy luật của hiệu ứng quang điện", một giai đoạn then chốt trong sự phát triển
của lý thuyết lượng tử. Những thành tựu trí tuệ và sự độc đáo của ông đã khiến "Einstein" đồng nghĩa
với "thiên tài".
Câu 7. Từ cuối thế kỉ XIX đến nay, các nhà vật lí tập trung nghiên cứu về mảng vật lí gì?
Hướng dẫn giải.
Từ cuối thế kỉ XIX đến nay, các nhà vật lí tập trung nghiên cứu về vào mô hình lý thuyết tìm hiểu
thế giới vi mô và sử dụng thí nghiệm để kiểm chứng.
Câu 8. Theo em, việc cải tiến máy móc thông qua các cuộc cách mạng khoa học có tác động tiêu cực
như thế nào vào đời sống?
Hướng dẫn giải.
- Ô nhiễm môi trường
- Phá hủy hệ sinh thái
- Ảnh hưởng đến sức khỏe con người
Câu 9. Hãy nối những nội dung cở cột A với cột B cho phù hợp
CỘT A CỘT B
Hướng dẫn giải
1 – d, 2 – c, 3 – e, 4 – b, 5 – f, 6 – a
Câu 10. Hãy nối những mốc thời gian ở cột A với các sự kiện ở cột B cho phù hợp
CỘT A CỘT B
1
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất
(thế kỉ XVIII):
a Các nhà vật lí tập trung vào các mô hình
lí thuyết tìm hiểu thế giới vi mô và sử
dụng thí nghiệm để kiểm chứng
2 Giai đọan 1 trước năm 1600
5
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ
tư (đầu thế kỉ XXI): là sử dụng
3 Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba
4
Giai đoạn 2 tư thế kỉ 17 đến cuối thế kỉ
19
6 Giai đoạn 3 từ cuối thế kỉ XIX đến nay
b Các nhà vật lí dùng phương pháp thực
nghiệm để tìm hiểu thế giới tự nhiên
c
các nhà triết học tìm hiểu thế giới tự
nhiên dựa trên quan sát và suy luận chủ
quan
d thay thế sức lực cơ bắp bằng sức lực máy
móc
e là tự động hóa các quá trình sản xuất
f
trí tuệ nhân tạo và sự xuất hiện các thiết
bị thông minh
1 Năm 1600 a Aristotle dựa vào quan sát cho rằng vật nặng rơi nhanh hơn
vật nhẹ.
2 Năm 1831
3 Năm 1958
b Ra đời lí thuyết và thực hành mạch IC
c Galilei tiến hành thí nghiệm tại tháp nghiêng Pisa

8. Trang 7
Hướng dẫn giải
1- c ,2 -f ,3 - b, 4 -h , 5 -g , 6 -d , 7 - e, 8-a
3. Chủ đề. Vai trò của Vật lí
Hãy điền các từ khóa sau đây vào chỗ trống cho thích hợp. cải tiến, hiểu sâu hơn, cơ sở khoa học, tự
động hóa, giải thích, áp dụng, thành tựu, cách mạng khoa học kĩ thuật.
(Các từ khóa trên được sử dụng cho các câu từ 1 đến 4)
Câu 1. Tri thức vật lí giúp con người ………(a)……… các hiện tượng tự nhiên, là
………(b)………… để chế tạo và giải thích nguyên tắc hoạt động của các vật dụng trong đời sống hàng
ngày.
Câu 2. Việc ứng dụng những ………(a)……… của vật lí đã chuyển đổi phương thức canh tác thủ
công sang ………(b)………… nhằm giải phóng sức lao động và tăng năng suất cây trồng.
Câu 3. Vật lí đã giúp ………(a)……… các thiết bị và phương pháp nghiên cứu giúp loài người có
thể ………(b)………… về vật chất, năng lượng và vũ trụ.
Câu 4. Việc ………(a)……… các nguyên tắc, phương pháp và kỹ thuật của vật lí trong thực hành,
nghiên cứu y học đã tạo ra một cuộc ………(b)………… trong toàn bộ lĩnh vực y tế. Nó được áp dụng
trong việc ngăn ngừa, chẩn đoán và điều trị bệnh.
Hướng dẫn giải.
1a. giải thích 1b. cơ sở khoa học
2a. thành tựu 2b. tự động hóa
3a. cải tiến 3b. hiểu sâu hơn
4a. áp dụng 4b. cách mạng khoa học kỹ thuật
Câu 5. Lấy ví dụ chứng tỏ tri thức vật lí giúp tránh được nguy cơ gây tổn hại về sức khỏe hoặc tài
sản.
Hướng dẫn giải
- Tri thức vật lí là cơ sở giúp bạn hiểu cách hoạt động của lò vi sóng, giúp bạn biết vì sao không được
cho vật kim loại vào lò và tại sao hoạt động của lò vi sóng có thể ảnh hưởng đến máy điều hòa nhịp tim.
- Tri thức vật lí giúp mô tả cách dòng điện chạy qua các mạch điện trong gia đình, tránh được các vụ
cháy nổ, …
Câu 6. Hãy nối những ứng dụng Vật lí tương ứng ở cột B với các lĩnh vực tương ứng ở cột A
CỘT A CỘT B
5 Năm 1905
4 Năm 1687
6 Năm 1900
d Plank xây dựng thuyết lượng tử.
e Joule tìm ra các định luật nhiệt động lực học
f Faraday tìm ra hiện tượng cảm ứng điện từ
7 Năm 1785
8 Năm 350TCN
g Einstein xây dựng thuyết tương đối.
h Newton công bố các nguyên lí Toán học của triết học tự
nhiên
1 Công nghiệp a Kính hiển vi điện tử
2 Nông nghiệp
3 Nghiên cứu khoa
học
4 Y tế
b Internet và điện thoại thông minh
c Nội soi, chụp CT - Scan, X – Quang, xạ trị
d Sản xuất dây chuyền tự động hóa

9. Trang 8
Hướng dẫn giải
1-d, 2 – e, 3 – a, 4- c, 5 –b, 6 - f
Câu 7. Quan sát Hình 1.5 và phân tích ảnh hưởng của Vật lí trong một số lĩnh vực. Từ đó, trình bày
ưu điểm của việc ứng dụng Vật lí vào đời sống so với các phương pháp truyền thống ở các lĩnh vực trên.
Hướng dẫn giải
Ảnh hưởng của Vật lí trong một số lĩnh vực.
+ Thông tin liên lạc. nhờ có những thành tựu trong vật lí mà con người có thể tạo ra mạng internet,
các thiết bị di động… mà tin tức được truyền đi với số lượng lớn nhanh chóng, chính xác mà không phải
thông qua chim bồ câu như hồi xưa
+ Y tế. Các phương pháp chuẩn đoán và chữa bệnh có áp dụng kiến thức vật lí như phép nội soi, chụp
X – quang, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng (MRI), xạ trị,...đã giúp cho việc chuẩn đoán và chữa
bệnh của các bác sĩ đạt hiệu quả cao hơn so với y học thời xưa
+ Công nghiệp. Vật lí là động lực của các cuộc cách mạng công nghiệp, vì vậy nền sản xuất nhỏ lẻ
được chuyển thành nền sản xuất dây chuyền, tự động hóa. Từ đó nâng cao chất lượng, cải thiện đời sống.
+ Nghiên cứu khoa học. Vật lí đã giúp cải tiến thiết bị và phương pháp nghiên cứu của rất nhiều
ngành khoa học, giúp khám phá các hiện tượng trên Trái Đất, xác định được vị trí của các thiên thể, vật
thể lạ, vùng đất mới khám phá,...
Câu 8. Hãy nêu và phân tích một số ứng dụng khác của Vật lí trong nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản
và giao thông vận tải.
Hướng dẫn giải
Một số ứng dụng khác trong đời sống hằng ngày.
+ Nông nghiệp. Việc ứng dụng những thành tựu của vật lí đã chuyển đổi quá trình canh tác truyền
thống thành các phương pháp hiện đại với năng suất vượt trội nhờ vào máy móc cơ khí tự động hóa.
Việc ứng dụng các thành tự của khoa học kĩ thuật trong việc theo dõi sức khỏe vật nuôi, điều kiện môi
trường sống giúp sản lượng và chất lượng nông sản được nâng cao vượt trội
+ Canh tác nuôi trồng thủy hải sản. Việc ứng dụng những thành tựu của vật lí đã giúp việc nuôi trồng
thủy hai sản được dễ dàng hơn, năng suất cao hơn.
5 Thông tin liên lạc
6 Giao thông vận tải
e Hệ thống giám sát môi trường, tưới cây tự động trong nhà
kính
f Tàu điện từ, máy bay

10. Trang 9
+ Giao thông vận tải. Vật lí lượng tử và vật lí bán dẫn đã góp phần tạo ra công nghệ chế tạo pin và
acquy thế hệ mới có thể lưu trữ năng lượng nhiều hơn. Điều này đã thúc đẩy ngành sản xuất ô tô điện,
tạo ra các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường như ô tô điện, tàu điện từ….
Câu 9. Dựa vào kiến thức của mình em hãy trả lời các câu hỏi sau.
a. Theo em , việc thay thế động cơ hơi nước thành động cơ xăng có những ưu điểm và hạn chế gì?
b. Vì sao hiện nay việc thay thế động cơ xăng thành động cơ điện là một quá trình tất yếu sẽ xảy ra
trong tương lai gần?
Hướng dẫn giải
a. Sử dụng động cơ xăng có những ưu điểm vượt trội so với sử dụng máy hơi nước.
- Hiệu suất và công suất cao hơn nhiều lần.
- Nhỏ gọn hơn.
- Lượng khí thải do đốt cháy nhiên liệu giảm.
Tuy nhiên việc sử dụng động cơ xăng dầu hiện nay vẫn còn một số hạn chế.
- Lượng nhiên liệu ( dầu thô) đang cạn kiệt dần.
- Việc khai thác dầu ồ ạt đang làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường
- Lượng khí thải của động cơ xăng, dầu vẫn còn cao, đồng thời số lượng ô tô xe máy tăng nhanh gây
ô nhiễm môi trường nghiêm trọng
b.Việc động cơ điện dần thay thế cho động cơ xăng dầu là quá trình tất yếu và xảy ra rong tương lai
gần vì một số nguyên nhân sau.
- Nguồn nhiên liệu cho động cơ xăng, dầu đang dần cạn kiệt trong khi nguồn nhiên liệu cho động cơ
điện ( pin mặt trời sử dụng năng lượng mặt trời) là vô tận.
- Động cơ điện thân thiện với môi trường, không tạo ra khí thải trong quá trình sử dụng khi vận hành
nên không gây ô nhiễm môi trường.
Câu 10. Hãy nêu ví dụ về việc dùng kiến thức vật lí để giải thích hiện tượng tự nhiên mà các em đã
học
Hướng dẫn giải
- Hiện tượng tự nhiên và giải thích
+ Sử dụng kiến thức về khúc xạ ánh sáng giúp chugns ta giải thích hiện tượng khi quan sát các hồ
nước trong( dòng suối) chúng ta thấy mực nước nông hơn so với thực tế
+ Sử dụng kiến thức sự dãn nở vì nhiệt của vật rắn. giúp chúng ta giải thích được vì sao giữa các
nhịp cầu phải có một khe hở, đường ray tàu hỏa phải chia nhỏ từng đoạn và cách nhau một khe hở, hay
các cốc thủy tinh dày thường bị vỡ khi chúng ta rót nước nóng hay bỏ vào ngăn đá tủ lạnh,
+ Sử dụng kiến thức tán sắc ánh sáng giúp ta giải thích được hiện tượng cầu vồng sau khi mưa.
+ Sử dụng kiến thức về từ trường giúp chúng ta giải thích được nguyên lí hoạt động của la bàn
+ Sử dụng kiến thức về quán tính trong chuyển động giúp chúng ta giải thích được khi đi xe nếu
phanh đột ngột người ngồi trên xe thường chúi người về phía trước
Câu 11. Hãy kể tên các thiết bị sử dụng trong gia đình của em và cho biết các thiết bị đó sử sụng các
kiến thức nào trong vật lí
Hướng dẫn giải
+ Quạt điện. ứng dụng của lực từ tác dụng lên dòng điện
+ Bàn là, nồi cơm điện, ấm siêu tốc. ứng dụng tác dụng nhiệt của dòng điện khi chạy qua dây dẫn.
+ Bếp từ. ứng dụng của từ trường
+ Bếp hồng ngoại. ứng dụng tác dụng nhiết của tia hồng ngoại
+ Điều hòa, tủ lạnh. ứng dụng các kiến thức về nhiệt học.
Câu 12. Dựa vào các kiến thức về vật lí, em hãy nêu một số tác hại của các thiết bị sử dụng trong gia
đình và cách phòng tránh các tác hại đó?
Hướng dẫn giải
+ Điện thoại di động có thể gây ra các bệnh về tim mạch, gây vô sinh ở nam giới, ảnh hưởng đến não
bộ con người. Do đó khi sử dụng điện thoại di động không nên để trên túi áo, nam giới không nên để
điện thoại trong túi quần và khi ngủ nên tắt điện thoại , không được để điện thoại trên đầu giường.
+ Dòng điện có thể gây chết người nên khi sửa chữa các thiết bị điện cần có đồ bảo hộ như găng tay,
giày cao su, tắt nguồn điện khi sửa chữa...
+ Ngồi gần tivi có thể gây hại cho mắt, khi xem tivi nên ngồi xa

11. Trang 10
4. Chủ đề. Phương pháp nghiên cứu Vật lí
Hãy điền các từ khóa sau đây vào chỗ trống cho thích hợp. mô hình thu nhỏ, phương pháp mô hình,
thí nghiệm kiểm tra dự đoán, phương pháp thực nghiệm.
(Các từ khóa trên được sử dụng cho các câu từ 1 đến 4)
Câu 1. Trong quá trình nghiên cứu Vật lí, các nhà khoa học đã sử dụng rất nhiều phương pháp nhưng
............................................... được xem là phương pháp quan trọng nhất.
Câu 2. Hình 1.8 dưới đây là sơ đồ của phương pháp thực nghiệm. Cụm từ cần điền vào ô số 4 là.
....................................................
Câu 3. Phương pháp nghiên cứu thường được sử dụng của Vật lí là phương pháp thực nghiệm và
phương pháp.............................................
Câu 4. Theo Rutherford, nguyên tử gồm hạt nhân mang điện dương nằm ở tâm nguyên tử và các
electron mang điện âm chuyển động trên các quỹ đạo tròn xung quanh hạt nhân (tương tự như các hành
tinh trong hệ Mặt Trời chuyển động xung quanh Mặt Trời). Mô hình hành tinh nguyên tử của Rutherford
có thể xem là ………………………………………. của hệ Mặt Trời.
Hướng dẫn giải.
1. phương pháp thực nghiệm 2. Thí nghiệm kiểm tra dự đoán
3. mô hình 4. mô hình thu nhỏ
Câu 5. Trình bày các bước nghiên cứu thế giới tự nhiên dưới góc độ vật lí.
Hướng dẫn giải.
Các bước nghiên cứu.
1. Quan sát, suy luận 2. Đề xuất vấn đề 3. Hình thành giả thuyết 4. Kiểm tra giả thuyết 5.
→ → → →
Rút ra kết luận
Câu 6. Hãy kể tên một số mô hình vật chất mà em thấy trong phòng thí nghiệm.
Hướng dẫn giải.
- Mô hình quả địa cầu.
- Mô hình cấu tạo nguyên tử.
- Mô hình hệ Mặt Trời.
Câu 7. Nêu một ví dụ về sử dụng phương pháp thực nghiệm mà em đã được học trong môn KHTN.
Hướng dẫn giải.
Trong môn KHTN 6 em đã được sử dụng phương pháp thực nghiệm để tìm hiểu về lực cản của nước.
Câu 8. Các mô hình toán học vẽ ở Hình 1.9 dùng để mô tả loại chuyển động nào?

12. Trang 11
Hướng dẫn giải.
Các mô hình toán học vẽ ở Hình 1.9 dùng để mô tả chuyển động thẳng đều vì vận tốc có giá trị
không đổi theo thời gian.
Câu 9. Ở những nơi nhiệt độ thấp (dưới 00C), người ta nhận thấy rằng khi vung cùng một lượng nước
nhất định ra không khí thì nước nóng sẽ đông đặc nhanh hơn so với nước lạnh (Hình 1.1). Em hãy xây
dựng tiến trình tìm hiểu hiện tượng trên, mô tả cụ thể các bước cần thực hiện, sau đó thực hiện tiến trình
vừa xây dựng tại nhà và lưu kết quả thực hiện.
(Lưu ý. Chỉ nên sử dụng nước có nhiệt độ dưới 400C để đảm bảo an toàn trong quá trình thực hiện.)
Hướng dẫn giải.
Học sinh xây dựng tiến trình 5 bước theo sách giáo khoa, có thể tiến hành theo gợi ý như sau.
+ B1. Quan sát hiện tượng, xác định đối tượng nghiên cứu.
Hiện tượng cần khảo sát. “Nước nóng sẽ đông đặc nhanh hơn so với nước lạnh.”
Đối tượng nghiên cứu. Sự ảnh hưởng của nhiệt độ ban đầu đến thời gian đông đặc của nước.
+ B2. Giả thuyết đặt ra. Nước nóng đông đặc nhanh hơn nước lạnh.
+ B3. Lập phương án thực nghiệm. Khảo sát thời gian đông đặc của hai cốc nước có nhiệt độ khác
nhau khi cho vào ngăn đông của tủ lạnh.
+ B4. Tiến hành thí nghiệm. Pha hai cốc nước (cùng thể tích) có nhiệt độ 50C và 350C. Đặt 2 cốc
nước và ngăn đông của tủ lạnh. Quan sát trạng thái đông đặc của hai cốc nước sau mỗi một giờ. Thu
thập, xử lí và phân tích dữ liệu thực nghiệm.
+ B5. Rút ra kết luận.
III. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
1. Chủ đề. Đối tượng nghiên cứu và mục tiêu môn Vật lí
Câu 1. Lĩnh vực nghiên cứu nào sau đây là của Vật lí?
A. Nghiên cứu về sự thay đổi của các chất khi kết hợp với nhau.
B. Nghiên cứu sự phát minh và phát triển của các vi khuẩn.
C. Nghiên cứu về các dạng chuyển động và các dạng năng lượng khác nhau.
D. Nghiên cứu về sự hình thành và phát triển của các tầng lớp, giai cấp trong xã hội.
Câu 2. Biểu hiện nào sau đây không phải là biểu hiện của phát triển năng lực vật lí?
A. Có được kiến thức, kĩ năng cơ bản về vật lí.
B. Vận dụng được kiến thức, kĩ năng để khám phá, giải quyết các vấn đề có liên quan trong học tập
cũng như trong cuộc sống.
C. Nhận biết được năng lực, sở trường của bản thân, định hướng nghề nghiệp.

13. Trang 12
D. Nhận biết được hạn chế của bản thân để tìm cách khắc phục.
Câu 3. Đối tượng nghiên cứu của Vật lí là gì?
A. Các dạng vận động và tương tác của vật chất.
B. Nghiên cứu về nhiệt động lực học.
C. Qui luật tương tác của các dạng năng lượng.
D. Các dạng vận động của vật chất và năng lượng.
Câu 4. Đối tượng nghiên cứu nào sau đây không thuộc lĩnh vực Vật lí?
A. vật chất và sự vận động, năng lượng.
B. Vũ trụ (các hành tinh, ngôi sao...)
C. Trái Đất.
D. Các chất và sự biến đổi các chất, phương trình phản ứng của các chất trong tự nhiên.
Câu 5. Đối tượng nghiên cứu nào sau đây thuộc lĩnh vực Vật lí?
A. Dòng điện không đổi.
B. Hiện tượng quang hợp.
C. Sự sinh trưởng và phát triển của các loài trong thế giới tự nhiên.
D. Sự cấu tạo và biến đổi các chất.
Câu 6. Chọn câu trả lời đúng nhất. Mục tiêu của Vật lí là
A. Khám phá ra các qui luật chuyển động.
B. Khám phá ra qui luật tổng quát nhất chi phối sự vận động của vật chất và năng lượng, cũng như
tương tác giữa chúng ở cấp độ vi mô và vĩ mô.
C. Khám phá năng lượng của vật chất ở nhiều cấp độ.
D. Khám phá ra qui luật chi phối sự vận động của vật chất.
Câu 7. Chọn phát biểu chưa chính xác. Học tốt môn Vật lí ở trường phổ thông sẽ giúp bạn
A. Hình thành kiến thức, kĩ năng cốt lõi về mô hình vật lí, năng lượng và sóng, lực và trường.
B. Vận dụng kiến thức để khám phá, giải quyết vấn đề dưới góc độ vật lí, phù hợp với yêu cầu phát
triển bền vững xã hội và bảo vệ môi trường.
C. Nhận biết được năng lực, sở trường từ đó có kế hoạch, định hướng nghề nghiệp phát triển bản
thân.
D. Trở thành nhà lãnh đạo vĩ đại.
Câu 8. Cấp độ vi mô là.
A. cấp độ dùng để mô phỏng vật chất bé nhỏ.
B. cấp độ to, nhỏ phụ thuộc vào qui mô khảo sát.
C. cấp độ mô phỏng tầm rộng lớn hay rất lớn của vật chất.
D. cấp độ tinh vi khi khảo sát một hiện tượng vật lí.
Câu 9. Cấp độ vĩ mô là.
A. cấp độ dùng để mô phỏng vật chất bé nhỏ.
B. cấp độ to, nhỏ phụ thuộc vào qui mô khảo sát.
C. cấp độ mô phỏng tầm rộng lớn hay rất lớn của vật chất.
D. cấp độ tinh vi khi khảo sát một hiện tượng vật lí.
Câu 10. Đối tượng nào sau đây thuộc lĩnh vực Vật lí ?
A. Dòng điện không đổi.
B. Hiện tượng quang hợp của cây xanh.
C. Chu kì sinh trưởng của sâu bướm.
D. Sự cấu tạo chất và sự biến đổi chất
Câu 11. Đối tượng nào sau đây không thuộc lĩnh vực Vật lí?
A. Vật chất, năng lượng và sự vận động của chúng trong tự nhiên.
B. Cấu tạo chất và sự biến đổi các chất trong các phản ứng giữa các chất.
C. Trái đất
D. Các hành tinh trong vũ trụ
ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM
1-C 2-D 3-D 4-D 5-A 6-B 7-D 8-A 9-C 10-A 11-A
2. Chủ đề. Quá trình phát triển của Vật lí
Câu 1. Quá trình phát triển của vật lí được chia thành bao nhiêu giai đoạn?
A. 3 B. 4 C. 2 D. 5

14. Trang 13
Câu 2. Sự kiện nào sau đây xảy ra vào năm 1785 ?
A. Galilei làm thí nghiệm tại tháp nghiên Pisa. B. Joule tìm ra các định luật nhiệt động lực học.
C. Faraday tìm ra hiện tượng cảm ứng điện từ. D. Einstein xây dựng thuyết tương đối.
Câu 3. Các nhà vật lí dùng phương pháp thực nghiệm để tìm hiểu thế giới tự nhiên trong khoảng thời
gian nào?
A. Từ năm 350 TCN đến năm 1831. B. Từ năm 1900 đến nay.
C. Từ thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XIX. D. Từ cuối thế kỉ XIX đến nay.
Câu 4. Các nhà vật lí tập trung vào các mô hình lí thuyết tìm hiểu thế giới vi mô và sử dụng thí
nghiệm để kiểm chứng trong khoảng thời gian nào?
A. Từ năm 350 TCN đến năm 1831. B. Từ năm 1900 đến nay.
C. Từ thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XIX. D. Từ cuối thế kỉ XIX đến nay.
Câu 5. Sự kiện nào sau đây xảy ra vào năm 1831?
A. Galilei làm thí nghiệm tại tháp nghiên Pisa. B. Joule tìm ra các định luật nhiệt động lực học.
C. Faraday tìm ra hiện tượng cảm ứng điện từ. D. Einstein xây dựng thuyết tương đối.
Câu 6. Sự kiện nào sau đây xảy ra vào năm 1600?
A. Galilei làm thí nghiệm tại tháp nghiên Pisa. B. Joule tìm ra các định luật nhiệt động lực học.
C. Faraday tìm ra hiện tượng cảm ứng điện từ. D. Einstein xây dựng thuyết tương đối.
Câu 7. Sự kiện nào sau đây xảy ra vào năm 1687?
A. Galilei làm thí nghiệm tại tháp nghiên Pisa.
B. Joule tìm ra các định luật nhiệt động lực học.
C. Newton công bố các nguyên lí toán của triết học tự nhiên.
D. Einstein xây dựng thuyết tương đối.
Câu 8. Các nhà triết học tìm hiểu thế giới tự nhiên dựa trên quan sát và suy luận chủ quan trong
khoảng thời gian nào?
A. Từ năm 350 TCN đến năm 1831. B. Từ năm 1900 đến nay.
C. Từ thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XIX. D. Từ cuối thế kỉ XIX đến nay.
Câu 9. Máy hơi nước ra đời trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ mấy
A. Lần thứ nhất B. Lần thứ hai
C. Lần thứ ba D. Lần thứ tư
Câu 10. Đặc trưng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất là
A. Thay thế sức lực cơ bắp bằng máy móc
B. Sử dụng các thiết bị điện trong mọi lĩnh vực của đời sống
C. Tự động hóa các quá trình sản xuất
D. Sử dụng trí tuện nhân tạo, robot và internet toàn cầu
Câu 11. Các nhà triết học tìm hiểu thế giới tự nhiên dựa trên quan sát và suy luận chủ quan thể hiện ở nội
dung nào sau đây?
A. Vật nặng bao giờ cũng rơi nhanh hơn vật nhẹ.
B. Hiện tượng ánh sáng làm bật các electron ra khỏi kim loại.
C. Cái lông chim và hòn bi rơi nhanh như nhau trong ống hút hết không khí.
D. Hiện tượng cầu vồng.
ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM
1-A 2-B 3-C 4-D 5-C 6-A 7-C 8-C 9-A 10-A 11-A
3. Chủ đề. Vai trò của Vật lí
Câu 1. Ý nào dưới đây không phải là vai trò của khoa học tự nhiên trong đời sống?
A. Mở rộng sản xuất, phát triển kinh tế.
B. Bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.
C. Bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của con người.
D. Định hướng tư tưởng, phát triển hệ thống chính trị.
Câu 2. Kết luận nào sau đây là sai khi nói về ảnh hưởng của vật lí đến một số lĩnh vực trong đời sống
và kĩ thuật?
A. Vật lí có ảnh hưởng mạnh mẽ và có tác dụng làm thay đổi mọi lĩnh vực hoạt động của con người.
B. Vật lí đem lại cho con người những lợi ích tuyệt vời và không gây ra một ảnh hưởng xấu nào.
C. Kiến thức vật lí trong các phân ngành được áp dụng kết hợp để tạo ra kết quả tối ưu.
D. Vật lí là cơ sở của khoa học tự nhiên và công nghệ.
Câu 3. Thiết bị nào sau đây có ứng dụng kiến thức về nhiệt là chủ yếu?

15. Trang 14
A. Điện thoại. B. Nhiệt kế. C. Cân điện tử. D. Ti vi.
Câu 4. Cơ chế của các phản ứng hóa học được giải thích dựa trên kiến thức thuộc lĩnh vực nào của Vật
lí?
A. Nhiệt học. B. Cơ học. C. Lượng tử. D. Quang học.
Câu 5. Kiến thức về từ trường Trái Đất được dùng để giải thích đặc điểm nào của loài chim di trú?
A. Xác định hướng bay. B. Làm tổ. C. Sinh sản. D. Kiếm ăn.
Câu 6. Kết luận nào sau đây về ô tô điện là chưa đúng?
A. Hoạt động bằng pin acquy. B. Thân thiện với môi trường.
C. Hoạt động bằng nhiên liệu. D. Hoạt động bằng năng lượng Mặt Trời.
Câu 7. Hoạt động y tế nào dưới đây không sử dụng các thành tựu của vật lí?
A. Chụp X - quang. B. Chữa tật khúc xạ của mắt bằng laze.
C. Lấy thuốc theo đơn. D. Xạ trị.
Câu 8. Thành tựu vật lí nào sau đây không thuộc cuộc cách mạng khoa học lần thứ tư?
A. Động cơ hơi nước. B. Điện thoại.
C. Ô tô không người lái. D. Rôbốt.
Câu 9. Thành tựu nghiên cứu nào sau đây của Vật lí được coi là có vai trò quan trọng trong việc mở
đầu cho cuộc cách mạng công nghệ lần thứ hai?
A. Nghiên cứu về lực vạn vật hấp dẫn. B. Nghiên cứu về nhiệt động lực học.
C. Nghiên cứu về cảm ứng điện từ. D. Nghiên cứu về thuyết tương đối.
ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM
1-D 2-B 3-B 4-C 5-A 6-C 7-C 8-A 9-C
4. Chủ đề. Phương pháp nghiên cứu Vật lí
Câu 1. Cho các dữ kiện sau.
1. Kiểm tra giả thuyết 2. Hình thành giả thuyết 3. Rút ra kết luận
4. Đề xuất vấn đề 5. Quan sát hiện tượng, suy luận
Sắp xếp lại đúng các bước tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ vật lí.
A. 1 – 2 – 3 – 4 – 5. B. 2 – 1 – 5 – 4 – 3.
C. 5 – 2 – 1 – 4 – 3 D. 5 – 4 – 2 – 1 – 3
Câu 2. Các hiện tượng vật lí nào sau đây liên quan đến phương pháp thực nghiệm.
A. Ô tô khi chạy đường dài có thể xem ô tô như là một chất điểm.
B. Thả rơi một vật từ trên cao xuống mặt đất.
C. Quả địa cầu là mô hình thu nhỏ của Trái đất.
D. Để biểu diễn đường truyền của ánh sáng người ta dùng tia sáng.
Câu 3. Các hiện tượng vật lí nào sau đây không liên quan đến phương pháp thực nghiệm.
A. Tính toán quỹ đạo chuyển động của Mặt trăng dựa vào toán học.
B. Thả rơi một vật từ trên cao xuống mặt đất.
C. Kiểm tra sự thay đổi nhiệt độ trong quá trình nóng chảy hoặc bay hơi của một chất.
D. Ném một quả bóng lên trên cao
Câu 4. Các hiện tượng vật lí nào sau đây liên quan đến phương pháp lí thuyết.
A. Ô tô khi chạy đường dài có thể xem ô tô như là một chất điểm.
B. Thả rơi một vật từ trên cao xuống mặt đất.
C. Kiểm tra sự thay đổi nhiệt độ trong quá trình nóng chảy hoặc bay hơi của một chất.
D. Ném một quả bóng lên trên cao
Câu 5. Các hiện tượng vật lí nào sau đây không liên quan đến phương pháp lí thuyết.
A. Tính toán quỹ đạo chuyển động của Sao Hỏa dựa vào toán học.
B. Quả địa cầu là mô hình thu nhỏ của Trái đất.
C. Biểu diễn đường truyền ánh sáng qua thấu kính.
D. Ném một quả bóng lên trên cao.
Câu 6. Có bao nhiêu bước trong phương pháp thực nghiệm?
A. 1 B. 3 C. 4 D. 5
Câu 7. Các phương pháp nghiên cứu nào sau đây thường dùng trong lĩnh vực Vật lí.
A. Phương pháp thực nghiệm và phương pháp mô hình.
B. Phương pháp thực nghiệm, phương pháp mô hình và phương pháp quan sát – suy luận
C. Phương pháp mô hình và phương pháp quan sát – suy luận
D. Phương pháp thực nghiệm và phương pháp quan sát – suy luận

16. Trang 15
Câu 8. Các loại mô hình nào sau đây thương được dùng trong trường phôt thông
A. Mô hình vật chất
B. Mô hình lí thuyết
C. Mô hình toán học
D. Cả ba mô hình trên
Câu 9. Phương pháp thực nghiệm gồm các bước nào sau đây?
A. Quan sát, suy luận, kết luận
B. Xác định đối tượng nghiên cứu, xây dựng mô hình, kiểm tra mô hình, điều chỉnh mô hình, kết
luận.
C. Xác định vấn đề nghiên cứu, quan sát thu thập thông tin, đưa ra dự đoán, thí nghiệm kiểm tra, kết
luận.
D. Xác định đối tượng nghiên cứu, quan sát thu thập thông tin, đưa ra dự đoán, kết luận.
ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM
1-D 2-B 3-A 4-A 5-D 6-D 7-A 8-D 9-C

17. Trang 1
CHỦ ĐỀ 2:
NHỮNG NGUYÊN TẮC AN TOÀN TRONG NGHIÊN CỨU VÀ HỌC TẬP
MÔN VẬT LÍ
I. TÓM TẮT KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1. An toàn khi sử dụng thiết bị thí nghiệm
1.1. Sử dụng các thiết bị điện
Những nguy cơ mất an toàn khi sử dụng các thiết bị điện: Người sử dụng bị điện giật (do dây dẫn
hở); chập điện, phóng tia lửa điện hoặc thiết bị sử dụng quá công suất, thông số định mức gây cháy,
nổ, giảm tuổi thọ của thiết bị…
1.2. Sử dụng các thiết bị nhiệt và thủy tinh
Các thiết bị đun nóng có thể gây bỏng với người sử dụng, gây nứt, vỡ các bộ phận làm bằng thủy
tinh, dễ gây nguy hiểm cho người làm thí nghiệm.
1.3. Sử dụng các thiết bị quang học
Các thiết bị quang học rất dễ mốc, xước, nứt, vỡ và dính bụi bẩn làm ảnh hưởng đến đường truyền
của tia sáng và sai lệch kết quả thí nghiệm.
2. Nguy cơ mất an toàn trong sử dụng thiết bị thí nghiệm Vật lí
2.1. Nguy cơ gây nguy hiểm cho người sử dụng.
Nguyên nhân: Do thực hiện sai thao tác sử dụng thiết bị (VD: Cắm, rút phích điện; dây điện hở; tia
laze chiếu vào mắt; tiếp xúc với các nguồn nhiệt…).
2.2. Nguy cơ hỏng thiết bị đo điện.
Nguyên nhân: Do sử dụng thiết bị không đúng thang đo, chế độ đo, chức năng của thiết bị hoặc do
nhầm lẫn khi thao tác…
2.3. Nguy cơ cháy nổ trong phòng thực hành
Trong phòng thực hành có hóa chất, các thiết bị điện dễ gây cháy nổ.
VD: + Để các kẹp điện gần nhau có thể gây chập điện.
+ Để chất dễ cháy gần mạch điện: có thể xuất hiện các tia lửa điện bén vào gây cháy nổ.
+ Khi làm thí nghiệm với nhiệt độ cao mà không đeo găng tay cao su: có nguy cơ bị
bỏng….
3. Những quy tắc an toàn trong nghiên cứu và học tập môn Vật lí:
3.1. Mục đích
Cần tuân thủ các biển báo an toàn trong phòng thực hành nhằm mục đích:
- Chống cháy, nổ.
- Hạn chế các trường hợp nguy hiểm như: đứt tay, ngộ độc,…
- Tránh được các tổn thất về tài sản nếu không làm theo hướng dẫn.
3.2. Nôi dung các quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm:
a. Những điều phải làm khi thực hiện thí nghiệm:
- Đọc kĩ hướng dẫn sử dụng thiết bị và quan sát các chỉ dẫn, các kí hiệu trên các thiết bị thí
nghiệm.
- Kiểm tra cẩn thận thiết bị, phương tiện, dụng cụ thí nghiệm trước khi sử dụng.
- Chỉ tiến hành thí nghiệm khi được sự cho phép của giáo viên hướng dẫn thí nghiệm.
- Tắt công tắc nguồn thiết bị điện trước khi cắm hoặc tháo thiết bị điện.
- Chỉ cắm phích/giắc cắm của thiết bị điện vào ổ cắm khi hiệu điện thế của nguồn điện
tương ứng với hiệu điện thế định mức của dụng cụ.
- Phải bố trí dây điện gọn gàng, không bị vướng khi qua lại
- Không tiếp xúc trực tiếp với các vật và các thiết bị thí nghiệm có nhiệt độ cao khi không
có dụng cụ bảo hộ.
- Không để nước cũng như các dung dịch dẫn điện, dung dịch dễ cháy gần thiết bị điện.
- Giữ khoảng cách an toàn khi tiến hành thí nghiệm nung nóng các vật, thí nghiệm có các
vật bắn ra, tia laser.
- Phải vệ sinh, sắp xếp gọn gàng, các thiết bị và dụng cụ thí nghiệm, bỏ chất thải thí nghiệm
vào đúng nơi quy định sau khi tiến hành thí nghiệm.
b. Những điều không được làm:
- Ăn, uống, làm mất trật tự trong phòng thực hành.
- Tóc thả dài, đi giày dép cao gót.
- Tự làm các thí nghiệm khi chưa có sự đồng ý của GV
- Nếm thử hóa chất, làm hư hỏng các dụng cụ, vật mẫu thực hành
- Cầm và lấy hóa chất bằng tay không.
c. Quy tắc an toàn khi làm việc với phóng xạ
- Giảm thời gian tiếp xúc với nguồn phóng xạ
- Tăng khoảng cách từ ta đến nguồn phóng xạ
- Đảm bảo che chắn những cơ quan trọng yếu của cơ thể

18. Trang 2
4. Một số kí hiệu ghi trên các thiết bị thí nghiệm và trong phòng thí nghiệm:
Kí hiệu Mô tả Kí hiệu Mô tả
DC
hoặc dấu -
Dòng điện 1 chiều
“+”
hoặc màu
đỏ
Cực dương
AC
hoặc dấu ~
Dòng điện xoay chiều
“–”
hoặc màu
xanh
Cực âm
Input
(I)
Đầu vào Dụng cụ đặt đứng
Output Đầu ra Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp
Bình khí nén áp suất cao Dụng cụ dễ vỡ
Cảnh báo tia laser
Không được phép bỏ vào thùng
rác.
Nhiệt độ cao Lưu ý cẩn thận
Từ trường Chất độc sức khỏe
Chất độc môi trường Nơi nguy hiểm về điện
Lối thoát hiểm Nơi cấm lửa
Chất dễ cháy Chất ăn mòn
Nơi có chất phóng xạ Cảnh báo vật sắc, nhọn
Cần đeo mặt nạ phòng độc
Đồ bảo hộ cơ thể, chống hóa
chất, chống nước
Kính bảo vệ mắt khỏi những
hóa chất độc hại và đảm bảo thị
lực của người trong phòng TN.
Bao tay chống hóa chất, chống
khuẩn
II. PHÂN LOẠI BÀI TẬP
Dạng 1: Câu hỏi điền khuyết
Câu 1: Điền khuyết các từ khóa thích hợp vào chỗ trống về quy tắc an toàn khi làm việc với phóng
xạ:
Từ khóa: khoảng cách, thời gian, cơ quan trọng yếu.
a. Giảm ………………… tiếp xúc với nguồn phóng xạ.
b. Tăng …………………. từ ta đến nguồn phóng xạ.
c. Đảm bảo che chắn những ………………………………… của cơ thể.
 Đáp án:
a. thời gian b. khoảng cách c. cơ quan trọng yếu
Câu 2: Điền khuyết các từ khóa thích hợp vào chỗ trống về quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm:
Từ khóa: dụng cụ thí nghiệm, kí hiệu, hiệu điện thế định mức,
hướng dẫn sử dụng, gọn gàng, chỉ dẫn,
được sự cho phép, nước, tắt công tắc nguồn,
nhiệt độ cao.

19. Trang 3
a. Đọc kĩ ……………………… thiết bị và quan sát các ……………, các ………………trên các
thiết bị thí nghiệm.
b. Kiểm tra cẩn thận ………………………………..trước khi sử dụng.
c. Chỉ tiến hành thí nghiệm khi ………………………….của giáo viên hướng dẫn thí nghiệm.
d. ……………………………… thiết bị điện trước khi cắm hoặc tháo thiết bị điện.
e. Chỉ cắm phích/giắc cắm của thiết bị điện vào ổ cắm khi hiệu điện thế của nguồn điện tương ứng
với …………………………………của dụng cụ.
f. Phải bố trí dây điện ……………………, không bị vướng khi qua lại
g. Không tiếp xúc trực tiếp với các vật và các thiết bị thí nghiệm có ………………………… khi
không có dụng cụ bảo hộ.
h. Không để …………cũng như các dung dịch dẫn điện, dung dịch dễ cháy gần thiết bị điện.
i. Giữ ………………………………khi tiến hành thí nghiệm nung nóng các vật, thí nghiệm có các
vật bắn ra, tia laser.
k. Phải vệ sinh, sắp xếp gọn gàng, các thiết bị và dụng cụ thí nghiệm, bỏ chất thải thí nghiệm vào
……………………………sau khi tiến hành thí nghiệm.
 Đáp án:
a. hướng dẫn sử dụng, kí hiệu, chỉ dẫn. b. dụng cụ thí nghiệm.
c. được sự cho phép. d. Tắt công tắc nguồn.
e. hiệu điện thế định mức f. gọn gàng
g. nhiệt độ cao h. nước
i. khoảng cách an toàn k. đúng nơi quy định
Câu 3. Hãy điền từ thích hợp liên quan đến một số biện pháp an toàn khi sử dụng điện:
Từ khóa: đúng quy định, tránh, bảo hộ cá nhân,
tránh xa, nhiều mồ hôi, khoảng cách
a. Trang bị đầy đủ các thiết bị ………………………
b. Giữ ………………. an toàn với nguồn điện
c. ………………sử dụng các thiết bị điện khi đang sạc
d. Không dùng tay ướt hoặc …………………khi sử dụng dây điện
e. ………………nơi điện thế nguy hiểm.
f.Lắp đặt vị trí cầu dao, cầu chì, công tắc, ổ điện ………………....
 Đáp án:
a. bảo hộ cá nhân b. khoảng cách c. tránh
d. nhiều mồ hôi e. tránh xa f. đúng quy định
Dạng 2: Nối cột.
Câu 1: Hãy nối những kí hiệu ở cột A với những ý nghĩa tương ứng ở cột B
Kí hiệu Mô tả
 DC hoặc dấu - a. Nhiệt độ cao
 AC hoặc dấu ~ b. Chất dễ cháy
 Input (I)
c. Kính bảo vệ mắt khỏi những hóa chất độc hại và
đảm bảo thị lực của người trong phòng TN.
 Output d. Lối thoát hiểm

e. Cần đeo mặt nạ phòng độc

f. Đầu vào

g. Đầu ra

h. Cảnh báo tia laser

i. Nơi có chất phóng xạ

k. Dòng điện 1 chiều

20. Trang 4
l. Từ trường
m. Bình khí nén áp suất cao
n. Chất độc môi trường
o. Dòng điện xoay chiều
 Đáp án:
1 – k; 2 – o; 3 – f; 4 – g; 5 – m; 6 – h; 7 – a;
8 – l; 9 – n; 10 – d; 11 – b; 12 – i; 13 – e; 14 – c.
Câu 2: Hãy nối những kí hiệu ở cột A với những ý nghĩa tương ứng ở cột B
Kí hiệu Mô tả
 “+” hoặc màu đỏ a. Chất ăn mòn
 “–” hoặc màu xanh b. Cực dương

c. Nơi nguy hiểm về điện

d. Bao tay chống hóa chất, chống khuẩn

e. Đồ bảo hộ cơ thể, chống hóa chất, chống nước

f. Chất độc sức khỏe

g. Cực âm

h. Nơi cấm lửa

i. Không được phép bỏ vào thùng rác.

k. Dụng cụ dễ vỡ
l. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp
m. Dụng cụ đặt đứng
n. Cảnh báo vật sắc, nhọn
o. Lưu ý cẩn thận
 Đáp án:
1 – b; 2 – g; 3 – m; 4 – l; 5 – k; 6 – i; 7 – o;
8 – f; 9 – c; 10 – h; 11 – a; 12 – n; 13 – e; 14 – d.

21. Trang 5
Dạng 3. Câu hỏi tự luận
Câu 1. Quan sát Hình 2.1, trình bày những hiểu biết của em về tác hại và lợi ích của chất phóng xạ.
Từ đó, nêu những quy tắc an toàn khi làm việc với chất phóng xạ.
 Trả lời:
* Tác hại và lợi ích của chất phóng xạ:
- Tác hại: ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, có thể dẫn đến tử vong hoặc phơi nhiễm hay bị
đầu độc.
- Lợi ích: Các chất phóng xạ được ứng dụng rộng rãi trong đời sống
+ Sử dụng trong y học để chuẩn đoán hình ảnh và điều trị ung thư
+ Sử dụng trong nông nghiệp để tạo đột biến cải thiện giống cây trồng
+ Sử dụng trong công nghiệp để phát hiện các khiếm khuyết trong vật liệu
+ Sử dụng trong khảo cổ để xác định tuổi của các mẫu vật,...
* Quy tắc an toàn khi làm việc với chất phóng xạ:
- Giảm thời gian tiếp xúc với nguồn phóng xạ
- Tăng khoảng cách từ ta đến nguồn phóng xạ
- Đảm bảo che chắn những cơ quan trọng yếu của cơ thể
Câu 2. Quan sát Hình 2.2 và chỉ ra những điểm không an toàn khi làm việc trong phòng thí nghiệm.
 Trả lời:
Những điểm không an toàn khi làm việc trong phòn thí nghiệm:
+ Người phụ nữ cầm dây điện không đúng cách, dễ dẫn đến bị giật khi dây điện hở
+ Người đàn ông tay ướt cầm vào dây điện cắm vào ổ điện  dễ bị điện giật
+ Trên bàn xuất hiện các vật dụng sắc nhọn như dao, dĩa  dễ gây nên thương tích
+ Người đàn ông không đeo kính bảo hộ
Câu 3. Quan sát Hình 2.3, nêu ý nghĩa của mỗi biển báo cảnh báo và công dụng của mỗi trang thiết
bị bảo hộ trong phòng thí nghiệm

22. Trang 6
 Trả lời:
Biển báo cảnh báo
Kí hiệu Mô tả Kí hiệu Mô tả
Chất dễ cháy Chất độc sức khỏe
Nơi có chất phóng xạ Nơi nguy hiểm về điện
Kính bảo vệ mắt khỏi những
hóa chất độc hại và đảm bảo thị
lực của người trong phòng TN.
Đồ bảo hộ cơ thể, chống hóa
chất, chống nước
Bao tay chống hóa chất, chống
khuẩn
Câu 4. Hãy thiết kế bảng hướng dẫn các quy tắc an toàn tại phòng thí nghiệm Vật lí
 Trả lời:
Những việc cần làm Những việc không được làm
1. Thực hiện các quy định của phòng thực hành
2. Làm theo hướng dẫn của thầy cô giáo
3. Giữ phòng thực hành ngăn nắp sạch sẽ
4. Đeo găng tay và kính bảo hộ khi làm thí nghiệm với hóa
chất và lửa
5. Thận trọng khi dùng lửa bằng đèn cồn để phòng tránh
cháy nổ
6. Thông báo ngay với thầy cô giáo và các bạn khi gặp sự
cố như đánh đổ hóa chất, làm vỡ ống nghiệm, …
7. Thu gom hóa chất thải, rác thải sau khi thực hành và để
vào nơi quy định.
8. Rửa sạch tay bằng nước sạch và xà phòng khi kết thúc
buổi thực hành.
1. Tự ý vào phòng thực hành,
tiến hành thí nghiệm khi chưa
được thầy cô giáo cho phép
2. Ngửi, nếm các hóa chất
3. Tự ý đổ lẫn các hóa chất
vào nhau
4. Đổ hóa chất vào cống thoát
nước hoặc ra môi trường
5. Ăn, uống trong phòng thực
hành
6. Chạy nhảy làm mất trật tự
Câu 5. Hãy quan sát hai thiết bị chuyển đổi điện áp, tham khảo kí hiệu ở bảng 2.4 để trả lời các câu
hỏi sau:
+ Máy biến áp: + Bộ chuyển đổi điện áp:

23. Trang 7
a. Chức năng của hai thiết bị là gì? Giống và khác nhau như thế nào?
b. Bộ chuyển đổi điện áp (Hình 2.4b) sử dụng điện áp vào bao nhiêu?
c. Các điện áp đầu ra như thế nào?
d. Những nguy cơ nào có thể gây mất an toàn hoặc hỏng các thiết bị khi sử dụng thiết bị chuyển đổi
điện áp này?
 Trả lời:
a. - Chức năng của hai thiết bị trên là biến đổi điện áp trong nguồn điện.
- Giống nhau: Cả hai đều dùng để biến đổi điện áp.
- Khác nhau:
+ Máy biến áp: chỉ dùng để biến đổi điện áp xoay chiều, chúng không thể hoạt động với
dòng điện một chiều.
+ Bộ chuyển đổi điện áp: có thể được sử dụng với đầu vào một chiều hoặc xoay chiều để
chuyển đổi chúng sang xoay chiều hoặc một chiều.
b. Bộ chuyển đổi điện áp (Hình 2.4b) sử dụng điện áp vào là: 220 – 240V AC.
c. Các điện áp đầu ra là 12V AC.
d. Những nguy cơ có thể gây mất an toàn hoặc hỏng các thiết bị khi sử dụng thiết bị chuyển đổi
điện áp này là:
- Để thiết bị gần nước, các hóa chất độc hại, tiếp xúc ánh nắng mặt trời, các vật thể gây
cháy, nổ.
- Sử dụng dây cắm vào thiết bị lỏng lẻo, không chắc chắn  có thể xảy ra hiện tượng
phóng tia lửa điện và gây chập điện.
- Sử dụng quá công suất của thiết bị  làm tổn hao điện năng, giảm tuổi thọ của thiết bị.
- Khi sử dụng máy biến áp phải đặt nút điều chỉnh điện áp ở mức thấp nhất rồi tăng dần
lên.
- Không được phép bỏ thiết bị vào thùng rác.
Câu 6. Trạm không gian quốc tế ISS có độ cao khoảng 400 km, trong khi bầu khí quyển có bề dày
hơn 100 km. Trong trạm không gian có tình trạng mất trọng lượng, mọi vật tự do sẽ lơ lửng. Hãy tìm
hiểu các bất thường và nguy hiểm mà các nhà du hành làm việc lâu dài ở trong trạm có thể gặp phải
 Trả lời:
Các bất thường và nguy hiểm mà các nhà du hành có thể gặp phải:
+ Tổn thương não bộ
+ Khó đi lại
+ Mất trí nhớ
Câu 7. Quan sát thiết bị thí nghiệm về nhiệt học ở hình
2.5 và cho biết: đặc điểm của các dụng cụ thí nghiệm và
trong khi tiến hành thí nghiệm để đảm bảo an toàn cần chú
ý đến điều gì?
 Trả lời:
- Nhiệt kế: dùng để đo nhiệt độ của nước, hoạt động dựa
trên cơ sở dãn nở vì nhiệt của các chất như: thủy ngân,
rượu, ... được làm bằng thủy tinh dễ vỡ  Khi tiến hành
thí nghiệm cần cẩn thận, không để làm rơi, vỡ do thủy
ngân trong nhiệt kế là một chất rất độc hại.
- Bình thủy tinh chịu nhiệt: có thể chịu được nhiệt độ rất
cao  không dùng tay cầm trực tiếp vào bình.
- Đèn cồn: dùng để đun sôi nước. Được thiết kế gồm:
+ 1 bầu đựng cồn bằng thủy tinh
+ 1 sợi bấc thường được dệt bằng sợi bông
+ 1 chiếc chụp đèn bằng thủy tinh hoặc kim loại.
 Lưu ý:
+ Không nên kéo sợi bấc quá dài
+ Không trực tiếp thổi tắt ngọn lửa đèn cồn vì
sẽ làm ngọn lửa cháy dữ dội hơn. Cách tốt nhất để tắt đèn
là đậy nắp đèn cồn lại.

24. Trang 8
Câu 8. Quan sát thiết bị thí nghiệm
quang hình (Hình 2.6) và cho biết: đặc
điểm của các dụng cụ thí nghiệm khi sử
dụng và bảo quản thiết bị cần chú ý đến
điều gì?
 Trả lời:
- Đèn chiếu sáng: có kính tụ quang để
tạo chùm tia song song, vỏ bằng nhôm
hợp kim, có khe cài bản chắn sáng, có
các vít điều chỉnh đèn.  Tránh rơi, vỡ;
để nơi khô thoáng, tránh nơi ẩm thấp,
gần chất gây cháy nổ.
- Thấu kính: bằng thủy tinh, được lắp
trong khung nhựa, gắn trên trụ nhôm 
Mỏng, dễ vỡ cần để trên cao, cất gọn
gàng khi sử dụng xong.
- Màn ảnh: có màu trắng mờ, gắn trên trụ nhôm  Để nơi khô thoáng, tránh bụi bẩn.
- Gương phẳng: bằng thủy tinh, dễ vỡ, sắc, nhọn  Khi sử dụng cần cẩn thẩn, tránh để rơi, vỡ.
Câu 9. Em hãy quan sát một số hình ảnh về thao tác sử dụng các thiết bị thí nghiệm trong hình 2.7
và dự đoán xem có những nguy cơ nào có thể gây nguy hiểm trong phòng thực hành vật lí? Kể thêm
những thao tác sử dụng thiết bị thí nghiệm khác có thể gây nguy hiểm trong phòng thực hành.
 Trả lời:
* Những nguy cơ có thể gây nguy hiểm trong phòng thực hành Vật lí ở hình 2.4 là:
a. Cắm phích điện vào ổ: tay chạm vào phần kim loại dẫn điện ở phích điện  bị giật
b. Rút phích điện: cầm vào phần dây điện, cách xa phích điện  có thể làm dây điện bị đứt
c. Dây điện bị sờn: cầm tay trần vào dây điện mà không có đồ bảo hộ  rất dễ bị giật điện
d. Chiếu tia laser: mắt nhìn trực tiếp vào tia laser gây nguy hiểm cho mắt
e. Đun nước trên đèn cồn: để lửa to, kẹp cốc thủy tinh quá gần với đèn cồn  hư hỏng
thiết bị thí nghiệm.
* Một số thao tác sử dụng thiết bị thí nghiệm khác có thể gây nguy hiểm trong phòng thực hành là:
- Để chất dễ cháy gần thí nghiệm mạch điện
- Không đeo găng tay bảo hộ khi làm thí nghiệm với nhiệt độ cao
- Thổi trực tiếp để tắt ngọn lửa đèn cồn
- Để hóa chất lộn xộn, làm dính vào quần áo
- Để nước, các dung dịch dễ cháy gần các thiết bị điện
…

25. Trang 9
Câu 10. Giới hạn đo của ampe kế ở hình 2.8 là bao
nhiêu? Nếu sử dụng ampe kế để đo dòng điện vượt quá
giới hạn đo thì có thể gây ra nguy cơ gì?
 Trả lời:
- Giới hạn đo của ampe kế ở hình 2.5 là 3A.
- Nếu sử dụng ampe kế để đo dòng điện vượt quá giới
hạn đo thì có thể làm cho ampe kế bị hư hỏng.
Câu 11. Điều chỉnh vị trí của kim
đo, chọn thang đo và cắm vị trí của
các dây đo trên đồng hồ đa năng (Hình
2.9) để đo hiệu điện thế, cường độ
dòng điện và điện trở như thế nào?
 Trả lời:
Điều chỉnh kim đo, thang đo trên
đồng hồ vạn năng bằng cách vận núm
điều chỉnh ở giữa đồng hồ về vị trí cần
tìm, vặn núm quay về bên phải để đo
cường độ dòng điện, vặn núm về bên
trái để đo hiệu điện thế.
Chú ý: DC là đo dòng một chiều,
AC là đo dòng xoay chiều.
Câu 12. Em hãy quan sát một số hình ảnh về các thí nghiệm trong hình 2.10 và dự đoán có những
nguy cơ cháy nổ nào có thể xảy ra trong phòng thực hành?
 Trả lời:
a. Để các kẹp điện gần nhau: có thể gây ra chập điện
b. Để chất dễ cháy gần thí nghiệm mạch điện: rất dễ làm các tia điện bén vào gây cháy nổ
c. Không đeo găng tay cao su khi làm thí nghiệm với nhiệt độ cao: có nguy cơ bị bỏng.

26. Trang 10
III. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1. Khi nói về những quy tắc an toàn khi làm việc với phóng xạ, phát biểu nào sau đây là sai?
A. Giảm thời gian tiếp xúc với nguồn phóng xạ.
B. Tăng khoảng cách từ ta đến nguồn phóng xạ.
C. Đảm bảo che chắn những cơ quan trọng yếu của cơ thể.
D. Mang áo phòng hộ và không cần đeo mặt nạ.
Câu 2. Chọn đáp án sai. Cần tuân thủ các biển báo an toàn trong phòng thực hành nhằm mục đích
A. tạo ra nhiều sản phẩm mang lại lợi nhuận
B. hạn chế các trường hợp nguy hiểm như: đứt tay, ngộ độc,…
C. tránh được các tổn thất về tài sản nếu không làm theo hướng dẫn.
D. chống cháy, nổ.
Câu 3. Chọn đáp án sai khi nói về những quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm:
A. Đọc kĩ hướng dẫn sử dụng thiết bị và quan sát các chỉ dẫn, các kí hiệu trên các thiết bị thí
nghiệm.
B. Tắt công tắc nguồn thiết bị điện sau khi cắm hoặc tháo thiết bị điện.
C. Kiểm tra cẩn thận thiết bị, phương tiện, dụng cụ thí nghiệm trước khi sử dụng.
D. Chỉ tiến hành thí nghiệm khi được sự cho phép của giáo viên hướng dẫn thí nghiệm.
Câu 4. Chọn đáp án sai khi nói về những quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm:
A. Tiếp xúc với các vật và các thiết bị thí nghiệm có nhiệt độ cao ngay khi có dụng cụ bảo hộ.
B. Tắt công tắc nguồn thiết bị điện trước khi cắm hoặc tháo thiết bị điện.
C. Chỉ cắm phích cắm của thiết bị điện vào ổ cắm khi hiệu điện thế của nguồn điện tương ứng với
hiệu điện thế định mức của dụng cụ.
D. Phải bố trí dây điện gọn gàng, không bị vướng khi qua lại.
Câu 5. Chọn đáp án sai khi nói về những quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm:
A. Không tiếp xúc trực tiếp với các vật và các thiết bị thí nghiệm có nhiệt độ cao khi không có dụng
cụ bảo hộ.
B. Không để nước cũng như các dung dịch dẫn điện, dung dịch dễ cháy gần thiết bị điện.
C. Được phép tiến hành thí nghiệm khi đã mang đồ bảo hộ.
D. Giữ khoảng cách an toàn khi tiến hành thí nghiệm nung nóng các vật, thí nghiệm có các vật bắn
ra, tia laser.
Câu 6. Chọn đáp án đúng khi nói về những quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm:
A. Tắt công tắc nguồn thiết bị điện sau khi cắm hoặc tháo thiết bị điện.
B. Tuyệt đối không tiếp xúc với các vật và các thiết bị thí nghiệm có nhiệt độ cao ngay khi có dụng
cụ bảo hộ.
C. Được phép tiến hành thí nghiệm khi đã mang đồ bảo hộ.
D. Phải vệ sinh, sắp xếp gọn gàng, các thiết bị và dụng cụ thí nghiệm, bỏ chất thải thí nghiệm vào
đúng nơi quy định sau khi tiến hành thí nghiệm.
Câu 7. Kí hiệu DC hoặc dấu “-” mang ý nghĩa là
A. dòng điện 1 chiều. B. dòng điện xoay chiều. C. cực dương. D. cực âm.
Câu 8. Kí hiệu AC hoặc dấu “~” mang ý nghĩa là
A. dòng điện 1 chiều B. dòng điện xoay chiều.
C. cực dương D. cực âm.
Câu 9. Kí hiệu “+” hoặc màu đỏ mang ý nghĩa là
A. đầu vào. B. đầu ra. C. cực dương. D. cực âm.
Câu 10. Kí hiệu “–” hoặc màu xanh mang ý nghĩa là
A. đầu vào. B. đầu ra. C. cực dương. D. cực âm.
Câu 11. Kí hiệu “Input (I)” mang ý nghĩa là
A. đầu vào. B. đầu ra. C. cực dương. D. cực âm.
Câu 12. Kí hiệu “Output” mang ý nghĩa là
A. đầu vào. B. đầu ra. C. cực dương. D. cực âm.
Câu 13. Kí hiệu mang ý nghĩa:
A. Không được phép bỏ vào thùng rác. B. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp.

27. Trang 11
C. Dụng cụ đặt đứng. D. Dụng cụ dễ vỡ.
Câu 14. Kí hiệu mang ý nghĩa:
A. Không được phép bỏ vào thùng rác. B. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp.
C. Dụng cụ đặt đứng. D. Dụng cụ dễ vỡ.
Câu 15. Kí hiệu mang ý nghĩa:
A. Không được phép bỏ vào thùng rác. B. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp.
C. Dụng cụ đặt đứng. D. Dụng cụ dễ vỡ.
Câu 16. Kí hiệu mang ý nghĩa:
A. Không được phép bỏ vào thùng rác. B. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp.
C. Dụng cụ đặt đứng. D. Dụng cụ dễ vỡ.
Câu 17. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Bình chữa cháy. B. Chất độc môi trường.
C. Bình khí nén áp suất cao. D. Dụng cụ dễ vỡ.
Câu 18. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp. B. Nhiệt độ cao.
C. Cảnh báo tia laser. D. Nơi có chất phóng xạ.
Câu 19. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp. B. Nhiệt độ cao.
C. Cảnh báo tia laser. D. Nơi có nhiều khí độc.
Câu 20. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Lưu ý cẩn thận. B. Lối thoát hiểm.
C. Cảnh báo tia laser. D. Cảnh báo vật sắc, nhọn.
Câu 21. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Chất độc môi trường. B. Cần mang bao tay chống hóa chất.
C. Chất ăn mòn. D. Cảnh báo vật sắc, nhọn.
Câu 22. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Nhiệt độ cao. B. Nơi cấm lửa.
C. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp. D. Chất dễ cháy.
Câu 23. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Chất độc sức khỏe. B. Chất ăn mòn. C. Chất độc môi trường. D. Nơi có chất
phóng xạ.
Câu 24. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Chất độc sức khỏe. B. Lưu ý cẩn thận. C. Chất độc môi trường. D. Nơi có chất
phóng xạ.
Câu 25. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Nơi nguy hiểm về điện. B. Lưu ý cẩn thận.
C. Cẩn thận sét đánh. D. Cảnh báo tia laser.
Câu 26. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Nơi nguy hiểm về điện. B. Từ trường.
C. Lưu ý vật dễ vỡ. D. Nơi có chất phóng xạ.

28. Trang 12
Câu 27. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Nhiệt độ cao. B. Nơi cấm lửa. C. Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp. D.
Chất dễ cháy.
Câu 28. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Nơi có chất phóng xạ. B. Nơi cấm sử dụng quạt. C. Tránh gió trực tiếp. D. Lối thoát hiểm.
Câu 29. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Chất độc sức khỏe. B. Chất ăn mòn. C. Chất độc môi trường. D. Nơi rửa tay.
Câu 30. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Lối đi vào phòng thí nghiệm. B. Phải rời khỏi đây ngay.
C. Phòng thực hành ở bên trái. D. Lối thoát hiểm.
Câu 31. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Cần đeo mặt nạ phòng độc.
B. Cần mang đồ bảo hộ cơ thể, chống hóa chất, chống nước.
C. Cần mang kính bảo vệ mắt khỏi những hóa chất độc hại và đảm bảo thị lực của người trong
phòng TN.
D. Cần sử dụng bao tay chống hóa chất, chống khuẩn.
Câu 32. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Cần đeo mặt nạ phòng độc.
B. Cần mang đồ bảo hộ cơ thể, chống hóa chất, chống nước.
C. Cần mang kính bảo vệ mắt khỏi những hóa chất độc hại và đảm bảo thị lực của người trong
phòng TN.
D. Bao tay chống hóa chất, chống khuẩn.
Câu 33. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Cần đeo mặt nạ phòng độc.
B. Cần mang đồ bảo hộ cơ thể, chống hóa chất, chống nước.
C. Cần mang kính bảo vệ mắt khỏi những hóa chất độc hại và đảm bảo thị lực của người trong
phòng TN.
D. Bao tay chống hóa chất, chống khuẩn.
Câu 34. Biển báo mang ý nghĩa:
A. Cần đeo mặt nạ phòng độc.
B. Cần mang đồ bảo hộ cơ thể, chống hóa chất, chống nước.
C. Cần mang kính bảo vệ mắt khỏi những hóa chất độc hại và đảm bảo thị lực của người trong
phòng TN.
D. Bao tay chống hóa chất, chống khuẩn.
Câu 35. Khi gặp sự cố mất an toàn trong phòng thực hành, học sinh cần
A. báo cáo ngay với giáo viên trong phòng thực hành.
B. tự xử lí và không báo với giáo viên.
C. nhờ bạn xử lí sử cố.
D. tiếp tục làm thí nghiệm.
Câu 36. Trong bài thực hành có sử dụng mạch điện nhưng khi lắp ráp xong mạch điện, báo cáo giáo
viên phụ trách rồi cắm vào nguồn điện nhưng mạch không vào điện thì học sinh cần
A. kiểm tra lại mạch điện.
B. ngắt mạch điện ra khỏi nguồn sau đó kiểm tra mạch điện và nguồn điện.
C. kiểm tra nguồn điện.
D. ngắt mạch điện ra khỏi nguồn.
Câu 37. Khi phòng thực hành xuất hiện cháy thì ta cần phải

29. Trang 13
A. ngắt điện, di chuyển các chất dễ cháy ra ngoài và chống cháy lan, cứu người, cứu tài sản, dập tắt
đám cháy.
B. chạy ra khỏi phòng, đi tìm thêm người đến dập đám cháy.
C. ngắt nguồn điện, dùng nước dập đám cháy.
D. dùng nước dập đám cháy.
Câu 38. Hoạt động nào sau đây không được làm sau khi kết thúc giờ thí nghiệm?
A. vệ sinh sạch sẽ phòng thí nghiệm.
B. sắp xếp gọn gàng các thiết bị và dụng cụ thí nghiệm.
C. bỏ chất thải thí nghiệm vào nới quy định.
D. để các thiết bị nối với nguồn điện giúp duy trì năng lượng.
Câu 39. Trong các hoạt động dưới đây, hoạt động nào tuân thủ theo nguyên tác an toàn khi làm việc
với các nguồn phóng xạ
A. sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân như quần áo phòng hộ, găng tay, mũ, áo chì.
B. ăn uống, trang điểm trong phòng nơi chó chất phóng xạ.
C. đổ rác thải phóng xạ ra khu vực rác thải sinh hoạt.
D. tiếp xúc trục tiếp với chất phóng xạ.
Câu 40. Hoạt động nào sau đây không thực hiện đúng quy tắc an toàn trong phòng thực hành?
A. Đeo găng tay khi làm thí nghiệm.
B. Không ăn uống, đùa nghịch trong phòng thí nghiệm.
C. Để hóa chất không đúng nơi quy định sau khi làm xong thí nghiệm.
D. Làm thí nghiệm theo sự hướng dẫn của giáo viên.
ĐÁP ÁN BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
1 D 2 A 3 B 4 A 5 C 6 D 7 A 8 B 9 C 10 D
11 A 12 B 13 C 14 A 15 D 16 B 17 C 18 C 19 B 20 A
21 D 22 D 23 C 24 A 25 A 26 B 27 B 28 A 29 B 30 D
31 D 32 A 33 B 34 C 35 A 36 B 37 A 38 B 39 A 40 C

30. Trang 1
CHƯƠNG I. ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM
BÀI 3: THỰC HÀNH TÍNH SAI SỐ TRONG PHÉP ĐO. GHI KẾT QUẢ ĐO
I. TÓM TẮT KIẾN THỨC TRỌNG TÂM.
1. Hệ đơn vị SI, đơn vị cơ bản và đơn vị dẫn xuất.
 Trong khoa học có rất nhiều đơn vị được sử dụng, trong đó thông dụng nhất là hệ đơn vị đo lường quốc
tế SI (Système International d’unités) được xây dựng trên cơ sở của 7 đơn vị cơ bản.
Bảng 3.1. Các đơn vị cơ bản trong hệ SI
Bảng 3.2. Tên và kí hiệu tiếp đầu ngữ của
bội số, ước số thập phân của đơn vị
STT Đơn vị
Kí
hiệu
Đại lượng
Kí
hiệu
Tên
đọc
Hệ
số
Kí
hiệu
Tên
đọc
Hệ
số
1 Mét m Chiều dài Y yotta 1024 y yokto 10-24
2 Kilôgam kg Khối lượng Z zetta 1021 z zepto 10-21
3 Giây s Thời gian E eta 1018 a atto 10-18
4 Kelvin K Nhiệt độ P peta 1015 f femto 10-15
5 Ampe A Cường độ dòng điện T tera 1012 p pico 10-12
6 Mol mol Lượng chất G giga 109 n nano 10-9
7 Candela cd Cường độ ánh sáng M mega 106
 micro 10-6
k kilo 103 m mili 10-3
h hecto 102 c centi 10-2
da deka 101 d deci 10-1
 Ngoài 7 đơn vị cơ bản, những đơn vị còn lại được gọi là đơn vị dẫn xuất. Mỗi đơn vị dẫn xuất có thể phân
tích thành các đơn vị cơ bản dựa vào mối liên hệ giữa các đại lượng tương ứng.
2. Thứ nguyên.
 Thứ nguyên của một đại lượng là quy luật nêu lên sự phụ thuộc của đơn
vị đo đại lượng đó vào các đơn vị cơ bản.
 Thứ nguyên của một đại lượng X được biểu diễn dưới dạng [X]. Thứ
nguyên của một số đại lượng cơ bản thường sử dụng được thể hiện trong
bảng 3.3.
Lưu ý: Trong các biểu thức vật lí:
- Các số hạng trong phép cộng (hoặc trừ) phải có cùng thứ nguyên.
- Hai vế của một biểu thức vật lí phải có cùng thứ nguyên.
3. Các phép đo trong vật lí.
 Phép đo các đại lượng vật lý là phép so sánh chúng với đại lượng cùng
loại được quy ước làm đơn vị.
 Phép đo trực tiếp: giá trị của đại lượng cần đo được đọc trực tiếp trên
dụng cụ đo (ví dụ như đo khối lượng bằng cân, đo thể tích bằng bình chia
độ).
 Phép đo gián tiếp: giá trị của đại lượng cần đo được xác định thông qua các đại lượng được đo trực tiếp
(ví dụ như đo khối lượng riêng).
4. Các loại sai số của phép đo.
a. Sai số hệ thống.
Bảng 3.3 Thứ nguyên của
một số đại lượng cơ bản
Đại lượng cơ
bản
Thứ
nguyên
[Chiều dài] L
[Khối lượng] M
[Thời gian] T
[Cường độ
dòng điện]
I
[Nhiệt độ] K

31. Trang 2
+ Sai số hệ thống là sai số có tính quy luật và được lặp lại ở tất cả các lần đo. Sai số hệ thống làm cho giá
trị đo tăng hoặc giảm một lượng nhất định so với giá trị thực.
+ Sai số hệ thống thường xuất phát từ dụng cụ đo (ví dụ: không hiệu chỉnh dụng cụ về đúng số 0…). Ngoài
ra sai số hệ thống còn xuất phát từ độ chia nhỏ nhất của dụng cụ đo (gọi là sai số dụng cụ, thường được xác
định bằng một nửa độ chia nhỏ nhất).
 Sai số hệ thống có thể hạn chế bằng cách: hiệu chỉnh dụng cụ trước khi đo, lựa chọn dụng cụ đo phù
hợp, thao tác đo đúng cách.
b. Sai số ngẫu nhiên.
+ Sai số ngẫu nhiên là sai số xuất phát từ sai xót, phản xạ của người làm thí nghiệm hoặc từ những yếu tố
ngẫu nhiên bên ngoài. Sai số này thường có nguyên nhân không rõ ràng và dẫn đến sự phân tán của các kết
quả đo xung quanh một giá trị trung bình.
 Sai số ngẫu nhiên có thể được hạn chế bằng cách: thực hiện phép đo nhiều lần và lấy giá trị trung bình
để hạn chế sự phân tán của số liệu đo.
5. Cách biểu diễn sai số của phép đo.
Bước 1: Tính giá trị trung bình của đại lượng cần đo khi tiến hành phép đo nhiều lần
A =
A1 + A2 + ... + An
n
Bước 2: Sai số tuyệt đối ứng với mỗi lần đo:
∆Ai = |A ― Ai|
 Sai số tuyệt đối trung bình của n lần đo được xác định theo công thức
∆A =
∆A1 + ∆A2 + ... + ∆An
n
 Sai số tuyệt đối của phép đo:
∆A = ∆A + ∆Adc
Trong đó sai số dụng cụ thường được xem có giá trị bằng một nữa độ chia nhỏ nhất với những dụng
∆Adc
cụ đơn giản như thước kẻ, cân bàn, bình chia độ,…
Bước 3: Giá trị A của một đại lượng vật lí thường được ghi dưới dạng
A = A ± ∆A
Bước 4: Sai số tương đối (tỉ đối) được xác định bằng tỉ số giữa hai số tuyệt đối và giá trị trung bình
của đại lượng cần đo theo công thức
δA =
∆A
A
.100%
Sai số tương đối (tỉ đối) cho biết mức độ chính xác của phép đo.
6. Nguyên tắc xác định sai số trong phép đo gián tiếp.
Xác định sai số trong phép đo gián tiếp như sau:
+ Sai số tuyết đối của một tổng hay hiệu bằng tổng sai số tuyệt đối của các số hạng:
Nếu thì
F = x ± y ± z… ∆F = ∆x + ∆y + ∆z…
+ Sai số tương đối (tỉ đối) của một tích hoặc thương bằng tổng sai số tương đối (tỉ đối) của các thừa số:
Nếu thì
F = xmyn
zk δF = m.δx + n.δy + k.δz
+ Các chữ số có nghĩa gồm: Các chữ số khác 0, các chữ số không nằm giữa hai chữ số khác 0 hoặc nằm
bên phải của dấu thập phân và một chữ số khác không.
+ Quy ước viết giá trị: Sai số tuyệt đối thường được viết đến một hoặc hai chữ số có nghĩa. Còn giá trị
∆A
trung bình được viết đến bậc thập phân tương ứng.
A
Ví dụ 1: s = 1,52723 m; = 0,002 m thì: s = (1,527  0,002) m.
∆s
+ Khi thực hiện các phép tính, phải đảm bảo rằng kết quả cuối cùng có cùng số chữ số có nghĩa với số có ít
chữ số có nghĩa nhất được sử dụng trong phép tính.
Ví dụ 2: Tích của các độ dài 12,5m; 16m và 15,88m phải được viết là 3,2.103 m3 vì số chữ số có nghĩa
của 16 là 2 chữ số có nghĩa.

32. Trang 3
II. PHÂN LOẠI BÀI TẬP.
1. Dạng 1: Bài tập củng cố và vận dụng lí thuyết sai số
1.1. Phương pháp giải.
+ Sai số hệ thống là sai số có tính quy luật và được lặp lại ở tất cả các lần đo. Sai số hệ thống làm cho
giá trị đo tăng hoặc giảm một lượng nhất định so với giá trị thực.
+ Sai số hệ thống thường xuất phát từ dụng cụ đo
(ví dụ: không hiệu chỉnh dụng cụ về đúng số 0…).
Ngoài ra sai số hệ thống còn xuất phát từ độ chia nhỏ nhất của dụng cụ đo (gọi là sai số dụng cụ, thường
được xác định bằng một nửa độ chia nhỏ nhất)
 Sai số hệ thống có thể hạn chế bằng cách: hiệu chỉnh dụng cụ trước khi đo, lựa chọn dụng cụ đo phù
hợp, thao tác đo đúng cách.
1.2. Bài tập minh họa.
Bài 1. Hãy nối những ý ở cột A với ý đúng tương ứng ở cột B.
1. Sai số hệ thống
2. Sai số ngẫu nhiên
Cột B
b. là sai số xuất phát từ sai sót, phản xạ của người
làm thí nghiệm hoặc từ những yếu tố ngẫu nhiên
bên ngoài.
c. là sự sai lệch do đặc điểm và cấu tạo của dụng
cụ gây ra.
d. thường có nguyên nhân không rõ ràng và dẫn
đến sự phân tán của các kết quả đo xung quanh
một giá trị trung bình.
e. làm cho giá trị đo tăng hoặc giảm một lượng
nhất định so với giá trị thực.
Hướng dẫn giải
1 - a, c, e ; 2 - b, d
Bài 2. Phép đo nào sau đây là phép đo trực tiếp, phép đo nào là phép đo gián tiếp?
1. Đo diện tích của một mảnh đất hình chữ nhật.
2. Đo thời gian em đi từ nhà tới trường.
3. Đo chiều cao của bản thân.
4. Đo nhiệt độ cơ thể.
5. Đo thể tích của nước trong bể bơi.
6. Đo gia tốc rơi tự do .
7. Đo khối lượng cơ thể mình.
a. là sai số có tính quy luật và được lặp lại ở tất cả
các lần đo.
Cột A

33. Trang 4
Hướng dẫn giải
Phép đo trực tiếp: 2, 3, 4, 7.
Phép đo gián tiếp: 1, 5, 6.
Bài 3. Quan sát các hình sau và phân tích các nguyên nhân gây ra sai số của phép đo trong các trường hợp
sau?
Hướng dẫn giải
Trường hợp a: Đặt bút không dọc theo thước, đầu bút không trùng với vạch số 0
Trường hợp b: Đặt mắt sai cách, hướng nhìn không vuông góc
Trường hợp c: Kim cân chưa được hiệu chỉnh về vạch số 0
1.3. Bài tập vận dụng.
Bài 1. Hãy nối đúng tên đơn vị và kí hiệu với các đại lượng vật lí tương ứng
ĐẠI LƯỢNG VẬT LÍ TÊN ĐƠN VỊ VÀ KÍ HIỆU
1. Độ dài a. Kenvin ( K )
2. Lượng chất b. Ki-lô-gam ( kg )
3. Cường độ ánh sáng c. Mol ( mol )
4. Nhiệt độ động lực học d. Ampe ( A)
5. Thời gian e. Mét ( m )
6. Khối lượng f. Candela (Cd)
7. Cường độ dòng điện g. Giây (s)
Hướng dẫn giải
1 - e; 2 - c; 3 - f; 4 - a; 5 - g; 6 - b; 7 - d
Bài 2. Trong một bài thực hành đo gia tốc rơi tự do trong phòng thí nghiệm, học sinh đo được quãng đường rơi
của vật nặng là , thời gian vật nặng rơi quãng đường đó là .
h = h ± δh t = t ± δt
a. Hãy cho biết phép đo nào là phép đo trực tiếp, phép đo nào gián tiếp?
b. Viết công thức tính sai số tỉ của phép đo?

34. Trang 5
Hướng dẫn giải
a. Phép đo trực tiếp: đo quãng đường rơi h, đo thời gian t.
Phép đo gián tiếp: đo gia tốc rơi tự do g.
b. .
δg = δh + 2δt
Bài 3. Một bạn chuẩn bị thực hiện đo khối lượng của một túi trái cây bằng
cân như hình 3.4. Hãy chỉ ra những sai số bạn có thể mắc phải. Từ đó, nêu
cách hạn chế các sai số đó.
Hướng dẫn giải
Những sai số bạn có thể mắc phải:
+ Sai số hệ thống: cân chưa được hiệu chỉnh về vị trí số 0.
+ Sai số ngẫu nhiên: do các yếu tố bên ngoài như gió, bụi, hoặc có thể đặt
mắt không đúng.
Cách hạn chế những sai sót:
+ Hiệu chỉnh cân về vị trí số 0, đặt đĩa cân cho thăng bằng.
+ Khi đọc kết quả, mắt hướng về phía mặt cân và vuông góc.
Bài 4. Quan sát hình dưới hãy cho biết sai số dụng cụ của 2 thước đo? Theo em để đo chiều dài của chiếc
bút chì ta nên dùng thước đo nào? Vì sao?
Hình 1
Hình 2
Hướng dẫn giải
- Sai số dụng cụ của thước đo hình 1 là 0,25cm.
- Sai số dụng cụ của thước đo hình 2 là 0,05cm.

35. Trang 6
- Để đo chiều dài của chiếc bút chì ta nên dùng thước đo ở hình 2 do thước đo ở hình 2 có sai số dụng cụ
nhỏ hơn thì kết quả đo chính xác hơn.
Bài 5. Một học sinh sử dụng thước có độ chia nhỏ nhất là 0,1cm để đo chiều dài của 1 chiếc bút chì. Học
sinh đó tiến hành đo 5 lần kết quả thu được của các lần đo lần lượt là 6,0cm; 6,1cm; 5,9cm; 6,2cm; 5,8cm.
a. Nguyên nhân nào gây ra sự sai khác giữa các lần đo?
b. Hãy cho biết sai số dụng cụ của phép đo trên bằng bao nhiêu?
c. Viết kết quả của phép đo trên?
Hướng dẫn giải
a. Nguyên nhân gây ra sự sai khác giữa các lần đo: do cấu tạo của thước đo, do thao tác đo chưa chuẩn.
b. Sai số dụng cụ của phép đo: 0,05cm.
c. Kết quả của phép đo là: .
(6,00 ± 0,17) cm
Bài 6. Hãy xác định GHĐ và ĐCNN của hai ampe kế sau. Để đo dòng điện có cường độ trong khoảng từ
0,001 A đến 0,0025 A thì ta nên dùng ampe kế nào? Vì sao?
Hình 1 Hình 2
Hướng dẫn giải
- Ampe kế ở hình 1 có GHĐ 20 mA, ĐCNN là 1 mA.
- Ampe kế ở hình 2 có GHĐ 5 mA; ĐCNN là 0,1 mA.
Để đo dòng điện có cường độ từ 0,001 A đến 0,0025 A tức là từ 1 mA đến 2,5 mA thì ta nên dùng ampe
kế ở hình 2 vì độ chia của ampe kế ở hình 2 nhỏ hơn nên độ chính xác của phép đo sẽ cao hơn.
2. Dạng 2: Các bước tiến hành thí nghiệm.
2.1. Phương pháp giải.
Các bước tiến hành đo 1 đại lượng gồm:
+ Bước 1: Ước lượng đại lượng cần đo.
+ Bước 2: Lựa chọn dụng cụ thí nghiệm cho phù hợp.
+ Bước 3: Hiệu chỉnh dụng cụ thí nghiệm đúng quy định và phù hợp với đại lượng cần đo.
+ Bước 4: Đọc và ghi kết quả đại lượng cần đo.
+ Bước 5: Sử dụng công thức đã học để tìm đại lượng cần đo nếu là phép đo gián tiếp.
2.2. Bài tập minh họa.
Bài 1. Trình bày cách đo thể tích của chất lỏng trong phòng thí nghiệm.
Hướng dẫn giải
Bước 1: Ước lượng thể tích cần đo.
Bước 2: Chọn bình chia độ có giới hạn đo và độ chia nhỏ nhất phù hợp.
Bước 3: Hiệu chỉnh đặt bình chia độ thẳng đứng.
Bước 4: Đạt mắt nhìn ngang với độ cao mực chất lỏng trong bình.
Bước 5: Đọc và ghi kết quả đo theo vạch chia gần nhất với mực chất lỏng.
Bài 2. Hãy chọn cụm từ trong khung điền vào chỗ ….cho phù hợp với phát biểu về cách đo chiều dài của một
vật bằng thước.
Từ khóa : Chiều dài, vuông góc, gần nhất, giới hạn đo, độ chia nhỏ nhất, dọc theo, ngang hàng.

36. Trang 7
Đầu tiên cần ước lượng ..(1). của vật để chọn thước đo có ..(2). và ..(3). thích hợp. Tiếp theo, đặt thước
đo ..(4). chiều dài cần đo của vật, sao cho một đầu của vật ..(5). với vạch số 0 của thước. Sau đó đặt mắt nhìn
theo hướng ..(6). với cạnh thước ở đầu còn lại của vật. Cuối cùng là đọc và ghi kết quả theo vạch ở thước ..(7).
với đầu còn lại của vật.
Hướng dẫn giải
(1) chiều dài (2) giới hạn đo (3) độ chia nhỏ nhất
(4) dọc theo (5) ngang bằng (6) vuông góc
(7) gần nhất
Bài 3. Người ta sử dụng thiết bị như trên hình 3.2 để đo khối lượng của 1 cm3 nước bằng cách chia khối
lượng của nước cho thể tích của nó đo bằng cm3. Cách phát biểu sau đây mô tả các bước thực hiện cách đo
nhưng chúng không theo đúng thứ tự.
A. Đổ 50 cm3 nước vào ống đựng.
B. Chia khối lượng của nước cho 50.
C. Lấy ống đong rỗng ra khỏi cân.
D. Đặt ông đong rỗng lên cân.
E. Lấy khối lượng của ống đựng chứa nước trừ đi khối
lượng của ống đựng rỗng.
F. Ghi lại khối lượng của ông đựng rỗng.
G. Ghi lại khối lượng của ống đong và nước
H. Đặt ống đong chứa nước lên cân.
Hãy sắp xếp các bước theo đúng thứ tự thực hiện, bắt đầu là D.
Hướng dẫn giải
D – F – C – A – H – G – E – B.
2.3 Bài tập vận dụng
Bài 1. Hãy chọn cụm từ trong khung điền vào chỗ … cho phù hợp với phát biểu sau về cách đo khối
lượng bằng cân đồng hồ.
Từ khóa: Vạch số 0, vuông góc, kim cân, ước lượng
Khi dùng cân đồng hồ để đo khối lượng của một vật, cần ..(1). khối lượng vật đem cân để chọn
cân phù hợp. Điều chỉnh để kim của cân chỉ đúng ..(2). ở bảng chia độ. Đặt vật đem cân lên đĩa cân, đặt
mắt nhìn theo hướng .(3).. với mặt số. Khi đó khối lượng của vật đem cân là số chỉ của ..(4)..
Hướng dẫn giải
(1) ước lượng (2) vạch số 0
(3) vuông góc (4) kim cân
Bài 2. Với các dụng cụ là bình chia độ (ca đong) và cân , hãy trình bày các bước đo khối lượng riêng của
một quả cân trong phòng thí nghiệm.
Hướng dẫn giải
Bước 1: Đặt quả cân lên cân để xác định khối lượng của quả cân