1. Ãàð óãààõ
аргачлал
Б.Сувд

2. Ýìíýëãèéí äîòîð õàëäâàð тархахаас сэргийлэх õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé
àðãà çàì áîë ãàð óãààõ ÿâäàë þì. Ãàðыг сайн угаахын тулд
дараах удирдамжийг хэрэглэнэ:
 Ãàðàà óãààõûí ºìíº áºãæ, áóãóéâ÷àà çààâàë àâ÷ òàâèíà.
 Áîëîìæòîé áîë ñàâàí áà óðñãàë óñ õýðýãëýí гарыг
 угаана.
 Ãàðаа áà áóãóéã ýõëýí íîðãîæ óãààõäàà ãàðàà òîõîéíîîñ çààâàë
äîîø áàéðëàëä áàéëãàíà. Èíãýñíýýð óãààñàí óñ íü õóðóóíû
ñàëààãààð ãîîæиæ ãàðûã áîõèðäóóëàõã¿é íºõöºë á¿ðäýíý.
 Ñàéí ñàâàíäàæ õººñð¿¿ëэн угаана. Çîðèóëàëòûí õºâñãºð óãààã÷
резин õýðýãëýæ òîéðîã õºäºëãººíººð 30 ñåêóíäûí òóðø ãàðûí
 àëãà, ãàðûí àð, õóðóóíóóä, õóðóóíû ñàëàà, áóãóé áîëîí шóóíû
õýñãèéã íýã á¿ð÷ëýí óãààíà.
Эмнэлзүйн ñýðýìæë¿¿ëýã:
 Ñàâòàé óñàíä àíòèññïòèê óóñìàë хийсэн байсан ч гараа äàõèí
äàõèí ä¿ðж угааж õýðýãã¿é


3. 





Õýðâýý ãàð òàíü их áîõèðдсон áîë 1-4 ìèíóò ¿рж óãààõ
õýðýãòýé.
Õóìñíû çàâñðûã ñàéí öýâýðëýæ óãààíà.
Ãàðàà ñàâàíäñàí бîë óãààñíû äàðàà ñàâàíã íü
ñàéí
ãàðãààðàé.
Êðàíòíû óñàíä óãààæ áóé áîë гараа ìàø ñàéí çàéëàõ
õýðýãòýé. Êðàíòíû óñ áàéõã¿é áîë äîìáî õýðýãëýн гараа
зайл. Ãàðàà áóëõàæ çàéëàõаар савтай усанд
эрг¿¿лэн д¿рж болохг¿й. Энэ тохиолдолд гар áóöàæ
áîõèðäîõ áîëíî.
Öýâýð õóóðàé àë÷óóðààð àð÷èõ эсвэл õóóðàé
àãààðààð ¿ëýýëãýæ ãàðàà ñàéí õàòààна.
Óãààãóóðûí êðàíò íü ãàð àæèëëàãààòàé бîë öýâýð
àë÷óóðûí áóëàíã àøèãëàí õààæ íýýõ õýðýãòýé.

4. Эмнэлзүйн ñýðýìæë¿¿ëýã:
Êðàíòíû óñ áàéõã¿é ÷ ãýñýí ãàðàà îéð îéðõîí
óãààæ áàé




ªâ÷òºí á¿ðèéã ººð ººðèéí óñíû ñàâ, ñàâàí, öýâýð
àë÷óóðòàé áàéëãàõ íü ñóâèëàã÷èéí øààðäàæ, øàëãàõ
¸ñòîé нэгэн үүрэг юм. Хэрэв крантны ус байхг¿й
тохиолдолд дараах 2 аргын нэгийг хэрэглээрэй:
Нээж хаадаг кранттай угаалтуур тавих
Õóâèí áîëîí äîìáî àøèãëàõ.
Õýðâýý òà ñàâòàé öýâýð óñ õýðýãëýí ãàðàà óãààæ
áàéãàà áîë óñûã äóóñòàë íü õýðýãëýýä äàðààãèéí õ¿í
óãààõàä áýëýí áîëãîæ öýâýð óñààð ä¿¿ðãýí òàâèàðàé.

5. Áàãàæ õýðýãñëèéã àð÷ëàõ,
àðèóòãàõ


ªâ÷òºíèé ñóâèëãààíä õýðýãëýñýí á¿õ эд ç¿éëñèéã óãààæ
öýâýðëýõ øààðäëàãàòàé.
Мýñ çàñëûí áàãàæ, ç¿¿ òàðèóð, бээлий зэрэг дàõèí
õýðýãëýäýã багаж хэрэгслийг óãààхûí ºìíº халдварг¿йж¿¿лэх
¸ñòîé. 0.5%-èéí õëîðûí øîõîéí óóñìàë íü àðèóòãàëд хэрэглэхэд
õàìãèéí ñàéí тохирдог áºãººä ХДХВ, ãåïàòèò  âèðóñûã äîð íü
óñòãàäàã. Ãýвч анхаарах нэг з¿йл бол 0.5%-èéí õëîðûí øîõîéн
óóñìàë íü íÿí ¿õ¿¿ëýõ ÷àäâàðàà àìàðõàí àëääàã учраас ºäºð á¿ð
øèíý óóñìàë áýëòãýõ õýðýãòýé. Óóñìàлыг áîõèрдсон äîð б¿р íü
ñîëèõ õýðýãòýé. Мºн эíý óóñìàëаар öóñíû òîëáûã àðèëãàõàä ÷
ñàéí. Õëîðûí óóñìàë байхã¿é áîë ñïèðò эсвэл ôåíîëûí óóñìàë
õýðýãëýæ áîëíî.

6. 
Áîõèðäñîí эд ç¿éëñèйã óãààõäàà
ýõëýýä õ¿éòýí óñàíä ä¿ðæ зайлан
салс, íóñ öýð, öóñ çýðýã îðãàíèê
áîäèñûã öýâýðëýõ õýðýãòýé. Äàðàà íü
ñàâàíòàé õàëóóí óñààð óãààíà. Гар
х¿рэхг¿й нóãàëàà áóëàнг óãààõäàà сойз
õýðýãëýýðýé. Ýöýñò íü ñàâàíã ãàðòàë
öýâýð óñàíä áóëõàж угаагаад õàòààíà.

7. 

Ýä з¿йлийг õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõèéí òóëä ôåíîë, èîäûн
íýãäë¿¿ä зэрэг õèìèéí áýëäìýë¿¿äèéã
(дезинфектант) õýðýãëýíý. Íàòðи эсвэл êàëьцèéí
ãèïîõëîðèä íü íÿíãóóäûã óñòãàõ áîëовч ñïîð, âèðóñ,
캺ãºíöðèéã ¿õ¿¿ëæ ÷àääàãã¿é þì. Àíòèñåïòèк
óóñìàëóóä íü äåçèíôåêöèéí óóñìàëààñ áàãà
êîíöåíòðàöòàé бºгººд аíòèñåïòèêèéí óóñìàëä èîä, ñïèðò,
õëîðãåêñèäèí, áåòàäèí îðíî.
Àðèóòãàл áóþó ìèêðîîðãàíèçìûí óñòãàëûã óóðààð
(àâòîêëàâ, äàðàëòûí çóóõ) ýñâýë óñàíä áóöàëãàæ
õèéíý. Óñàíä áóöàëãàæ àðèóòãàõ íü õàìãèéí ºðãºí
õýðýãëýäýã энгийн õÿìä àðãà þì. Õóóðàé õàëóóí íü
àðèóтгаж ÷àääàãã¿é боловч эд з¿йл äýýð áàéãàà íÿíã
¿õ¿¿ëýõ áóþó õàëäâàðã¿éòãýíý.

8. Àðèóòãàõ аргачлал





Àðèóòãàõ аргачлалыг (surgical asepsis-ìýñ
çàñëûí àñåïòèê) ìýñ çàñëын áîëîí òºðºõ ºðººíä
õýðýãëýäýã. Мºн эíý аргачлалыг ºâ÷тºíèé îðîí
äýýð хийгддэг мэс ажилбарын ¿åä õýðýãëýíý.
¯¿íä:
Ñóäñàíä êàòåòåð òàâèõ.
ªâ÷òºíèé àìüñãàëûí çàìûã ñîðóóëæ ÷ºëººëºõ.
Êàòåòåðýýð øýýñ àâàõ
Øàðõíû áîîëòûã ñîëèõ.

9. Эмнэлзүйн ñýðýìæë¿¿ëýã:

ªâ÷òºíèé áèåä õàëäâàð îðóóëàõ
íºõöºëòýé á¿õ àæèëáàðын ¿åä ¿ргэлж
àðèóтгасан эд з¿йл, багаж хэрэгсэл
õýðýãëýíý. Õàëäâàð дамжихаас
сэргийлэх áîëîìæòîé á¿õíèéã õèéæ
ºâ÷òºíèéã õàìãààëíà.

10. 


Ìýñ çàñал, ажилбарыг ºвчин ¿¿сгэгч нянг¿й орчинд (à
sterile field- àðèóí òàëáàð) хийх ¸ñòîé. Ýíý ариун
орчинд ìýñ çàñëûí á¿õ áàãàæ õýðýãñýë àðèóí áàéна.
Àðèóí òàëáàé íü ихэвчлэн àðèóòãàñàí äààâóó эсвэл
çóçààí öààñ эсвэл àðèóòãàñàí áàãàæ, хэрэгсэл
õèéñýí àðèóí õàéðöàã байдаг. Àðèóí òàëáàé íü
тýðãýíöýð гэх мэт öýâýð, õ¿éòýí, ãºëãºð, õóóðàé àæëûí
òàëáàð юì. (Àсептик зориулалтаар õýðýãëýäýã
òýðãýíöðèéã ººð çîðèлгоор хýðýãëýæ áîëîõã¿é).
Àðèóтгалын аргачлал нь ºвчтний áèåä íÿí îðîõûã
çîãñîîн õàëäâàð òàðõàõààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîòîé.

11. Àðèóтгалын аргачлалын ¿íäñýí
çàð÷ìóóä íü:




Ãàðàà ìàø ñàéí óãààíà. Õëîðãåêñèäèí зэрэг áàêòåðè
¿õ¿¿ëýã÷ óóñìàëààð ãàðûã àðèóòãàäàã.
Ãàðàà óãààæ áàéõäàà ò¿¿íèéã òîõîéíîîñ заавал дээш
áàéëãàíà. Èíãýñíýýð ãàðûí øóóнаас урьд хэсэг
р¿¿ бохир ус урсан áîõèðäохоос сэргийлж чадна.
Мэс ажилбар хийхдээ аðèóí áýýëèé ºìñºíº. Õàãàëãààíä
îðîõдоо àðèóí õàëàä, ìàëãàé, бээлий ºìñºõ áà àìíû
õààëò ç¿¿íý.
Àðèóí эд з¿йл íü ÿìàð íýãýí àðèóí áóñ þìàíä õ¿ðýõ,
харанхуй газарт тавигдах, сувилагчийн б¿сэлхийнээс
доор з¿йлд х¿рэх зэрэг тохиолдолд аðèóí áàéäëàà
àëääàã.

12. Àðèóí áàéäëàà àëäñàí á¿õ ç¿éëèéã
õýðýãëýõèéí ºìíº äàõèí àðèóòãàíà.
Эмнэлзүйн ñýðýìæë¿¿ëýã:
 Хэрэв ямар нэгэн эд з¿йлийн ариун
эсэх талаар эргэлзээтэй бол ариун биш
гэж ¿зэх хэрэгтэй.


13. Халдвараас сэргийлэх нийтлэг
д¿рэм

Цóñ, áèåèéí á¿õ øèíãýí, ÿëãàäàñòàé
àæèëëàõ ¿åäээ нийтлэгээр анхаарах
д¿рэм байдаг. Эдгээр нь цóñààð äàìæин
тархдаг ýìãýã òºðºãчийг òàðõààõã¿é
áàéõàä ÷èãëýгддэг. Òóõàéëáàë Â, Ñ
ãåïàòèòûí âèðóñ, ХДХВ-ûí âèðóñ çýðýã
îðíî.

14. Б¿õ ºâ÷òºíд тусламж ¿йлчилгээ ¿з¿¿лэхдээ
халдвараас сэргийлэх нийтлэг ä¿ðýì:




Õàìãèéí ÷óõàë нийтлэг д¿рэм áîë ãàð óãààëò þì. Öóñ, öóñ àãóóëäàã
áèåèéí øèíãýí¿¿ä áîëîí áóñàä õàëäâàðòàé øèíãýíòýé õ¿ðýëöñýí ãàð áîëîí
áèåèéí àëü ÷ õýñãèéí àðüñûã ÿàðàëòàé ìàø ñàéí óãààõ õýðýãòýé.
Õóðö ¿ç¿¿ðòýé ç¿éëýýñ òóí áîëãîîìæëîãòóí. Òàðèóðûí öýâýð ç¿¿ã
óãñðàõäаа íýã ãàðààðàà àæèëëà. Ç¿¿íèé õàìãààëàã÷èéã õàâòãàé
ãàäàðãóó äýýð òàâèàä ç¿¿ã äîòóóð íü øóðãóóëæ õèé. Бохирдсон устгах
ç¿¿ã á¿¿ òàãëàæ áàé. Íýã óäààãèéí òàðèóðыг хэрэглэсний дараа ç¿¿ã
нь гараараа салгах хэрэгг¿й. Õýðýãëýñýí ç¿¿ã ãàðòàà àâ÷ ýðã¿¿ëæ.
òîéðóóëàõ. íóãàëàõ ãýõ ìýòээр хэрэглэж áîëîõã¿é.
Ç¿¿íä õàòãóóëàõ ãýìòëýýñ ñýðãèéëýõèéí òóëä õýðýãëýñýí ç¿¿, ìýñ çàñëûí
õóòãà, áóñàä õóðö ¿ç¿¿ðòýé áàãàæ õýðýãñëèéã õýðýãëýñíèé äàðàà
øóóä аюулг¿й хайрцагт хийж устгана. Аюулг¿й хайрцгийг хóðö
¿ç¿¿ðòýé ç¿éë õэрэглэн ажилбар хийдэг талбартай аль болох ойрхон
íü ÷óõàë.
Ç¿¿, õóòãà, áóñàä ¿ç¿¿ðòýé áàãàæòàé àæèëëàõäàà áîëîí ò¿¿íèéã
устгахäàà õàòãóóëæ ãýìòýë àâàõààñ áîëãîîмæèë.

15. Çóðàã 10. Хурц ¿ç¿¿ðòýé бàãàæыг аюулг¿й хайрцагт
хийх

Öóñ áîëîí áóñàä øèíãýí ç¿éëñòýé
õàðüöàõ ¿åäýý õàëäâàð àâàõààñ
ººðèé㺺 õàìãààëàõ áîëîìæòîé á¿õíèéã
õèéõ õýðýãòýé. Ийм тохиолдол
б¿рдээ бýýëèé ºìñºæ çàíш. ªâ÷òºíòýé
õàðüöñàíû äàðàà áýýëèéãýý ñîëèõ
õýðýãòýé. Öóñ áîëîí áèåèéí øèíãýí
¿ñýð÷ áîëîõ àæèëáàðûí ¿åä çààâàë
õàëàä ºìñºõ íü ÷óõàë. Òàíû àì õàìàð,
í¿äýíä öóñ áîëîí áóñàä øèíãýí ¿ñýð÷
áîëçîøã¿é àæèëáàðûí ¿åä àìíû õààëò
áîëîí í¿äíèé øèë ç¿¿. Ñýõýýí
àìüäðóóëàõ àæèëëàãàà ÿâóóëàõ
¿åäýý àìíû õààëò þìóó ñýõýýí
àìüäðóóëàõ óóò õýðýãëýæ çàíø.

16. 


Áîõèð öàãààí õýðýãëýëèéã àëü áîëîõ áàãà áàðü. Áîõèð
öàãààí äààâóóã óñ íýâòýðäýãã¿é óóòàíä õèé. Öóñ áîëîí
áèåèéí áóсàä øèíãýнèé ñîðüöèéã òàãëààòàé ñàâàíä
õèéæ бай. Õàëäâàðò õàÿãäëûã çàéëóóëäàã
ýìíýëãèéí ä¿ðýì çààâðûã õàòóó áàðèìòëàíà.
Öóñ áîëîí áèåèéí áóñàä øèíãýí ¿ñýðõèéëñýí
òàëáàéã àðèóòãàã÷, õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýã÷ óóñìàëààð
àð÷èæ öýâýðëý. Àðèóòãàã÷ óóñìàëûã õýìíýõ çîðèëãîîð
ò¿¿íèéã øèíãýëýõ íü áóðóó. Шингэлсэн уусмалын
èäýâõè íü ìóóäíà.
Í¿öãýí òàðààðàà ºâ÷òºíä àñàðãàà ñóвèëãàà õèéõýýñ
çàéëñõèé. Бýýëèé ºìñºæ áàéõ õýðýãòýé.

17. Áýýëèé

Öóñ áîëîí áèåèéí øèíãýíòýé õàðüöàõ ¿едээ íýã óäààãèéí
õýðýãëýýíèé áýýëèé ºìñ. Áýýëèé õ¿ðýëöýý ìóóòàé áîë õàìãèéí
÷óõàë ¿åä òóõàéëáàë ºâ÷òåíèé öóñòàé õàðüöàõ ¿åä ºìñºæ áàéõ
õýðýãòýé. Áýýëèйг äàõèí õýðýãëýõ áîë á¿òýí ýñýõèéã íü ñàéí
шалгаж байгаарай. Óðàгдаж цоорсон áýýëèé á¿¿ õýðýãëý.
Áýýëèé óðàãäñàí эсэхийг шалгахдаа хийгээр д¿¿ргэж ¿лээгээд
амыг нь хумьж бариад цэвэр óñанд хийж ¿зээд хий гарч байгаа
¿г¿йг шалгаарай. Мåн цэвэр ус д¿¿ргээд цоорсон эсэхийг
¿зээрэй. Óðàãäàæ öîîðîîã¿é äàõèí õýðýãëýж болохуйц áýýëèé
äýýðõè öóñ áîëîí áóñàä øèíãýíèéã õ¿éòýí óñààð ñàéí óãààæ
öýâýðëýíý. Саван хэрэглэхг¿йгээр уñààð óãààсны дàðàà
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëæ, àðèóòãàíà. ×àíàð ñàéòàé áýýëèé íü
áóöàëãàæ ÷àíàõàä 5 áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø óäàà õýðýãëýãäýíý.
Áýýëèéã íàðíû øóóä ãýðëýýñ äàëä ãàçàð õàòààíà.