згүах 2008-2012

Íýýëòòýé çàñàã - www.open-government.mn email: info@open-government.mn

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ
ТОГТООЛ
2008 îíû 11 ñàðûí 21 өäөð Äóãààð 35 Òөðèéí îðäîí, Óëààíáààòàð õîò

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí
2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíû
õөòөëáөð áàòëàõ òóõàé

Ìîíãîë Óëñûí Үíäñýí õóóëèéí Õîðèí òàâäóãààð çүéëèéí 1 äýõ õýñãèéí 7 äàõü
çààëò, Çàñãèéí ãàçðûí òóõàé õóóëèéí 26 äóãààð çүéëèéí 7 äàõü õýñãèéã үíäýñëýí
Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëààñ ÒÎÃÒÎÎÕ íü:

1. Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíû
õөòөëáөðèéã õàâñðàëòààð áàòàëñóãàé.

2. Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíû õөòөëáөð
áàòëàãäñàíòàé õîëáîãäóóëàí äàðààõü àðãà õýìæýýã àâ÷ õýðýãæүүëýõèéã Çàñãèéí
ãàçàð /Ñ.Áàÿð/-ò äààëãàñóãàé:

1/ Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíû
õөòөëáөðèéã õýðýãæүүëýõ àðãà õýìæýýíèé òөëөâëөãөөã áàòàëæ, òүүíä òóñãàãäñàí
àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòèéã õàíãàí àæèëëàæ, õөòөëáөðèéí áèåëýëòèéã æèë
áүðèéí 1 äүãýýð óëèðàëä áàãòààí Óëñûí Èõ Õóðàëä òàíèëöóóëàõ;

2/ Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíû
õөòөëáөðò òóññàí çîðèëòóóäûã æèë áүðèéí òөñâèéí õүðýýíèé ìýäýãäýë, ýäèéí
çàñàã, íèéãìèéã õөãæүүëýõ үíäñýí ÷èãëýë, óëñûí òөñөâò òóñãàí õýðýãæүүëýõ;

3/ Çàñãèéí ãàçðûí 2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíû õөòөëáөðò
õýðýãæүүëýõýýð òóñãàñàí òîìîîõîí òөñëүүäèéí åðөíõèé òөëөâëөãөө, òåõíèê
ýäèéí çàñãèéí үíäýñëýëèéã 2009 îíû ýõíèé õàãàñ æèëä áàãòààí
áîëîâñðóóëàõ.

3. Àøèãò ìàëòìàëûí ñòðàòåãèéí áîëîí òîìîîõîí îðä ãàçðóóäûã àøèãëàæ
îëñîí îðëîãîîñ Ìîíãîë Óëñûí èðãýí áүðò 1,5 ñàÿ òөãðөãèéí õýìæýýãýýð õүðòýýõýä

1


øààðäàãäàõ õөðөíãèéí ýõ үүñâýð áүðäүүëýõèéã Çàñãèéí ãàçàð /Ñ.Áàÿð/-ò, ýíýõүү
õөðөíãèéã áүðäүүëýõýä äýìæëýã үçүүëæ àæèëëàõûã Ìîíãîëáàíê /À.Áàòñүõ/,
Ñàíõүүãèéí çîõèöóóëàõ õîðîî /Ä.Áàÿðñàéõàí/-ä òóñ òóñ үүðýã áîëãîñóãàé.

4. Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíû
õөòөëáөðèéã õýðýãæүүëýõ ÷èãëýëýýð Çàñãèéí ãàçàðòàé үéë àæèëëàãààãàà íÿãò
óÿëäóóëàí àæèëëàõûã Ìîíãîëáàíêíû Åðөíõèéëөã÷, Óëñûí Èõ Õóðàëä àæëàà øóóä
òàéëàãíàäàã õîëáîãäîõ áóñàä áàéãóóëëàãûí äàðãà íàðò үүðýã áîëãîñóãàé.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ
ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÄÀÐÃÀ Ä.ÄÝÌÁÝÐÝË

2


Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí 2008 îíû
35 äóãààð òîãòîîëûí õàâñðàëò

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ
2008 -2012 ÎÍÛ YÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ
ÕӨÒӨËÁӨÐ

Óëñûí Èõ Õóðëûí ýýëæèò ñîíãóóëèéí үð äүíä øèíýýð áàéãóóëàãäñàí Ìîíãîë
Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð íü Ìîíãîë Óëñûí Ìÿíãàíû õөãæëèéí çîðèëòîä ñóóðèëñàí
Yíäýñíèé õөãæëèéí öîãö áîäëîãî, 2008 îíû Óëñûí Èõ Õóðëûí ñîíãóóëüä îðîëöñîí
ÌÀÕÍ áîëîí Àðä÷èëñàí íàìûí ñîíãóóëèéí ìөðèéí õөòөëáөð, ýäãýýð íàìóóäûí
Óëñûí Èõ Õóðëûí ñîíãóóëèéí äàðàà áàéãóóëñàí õàìòûí àæèëëàãààíû ãýðýý, áóñàä
íàìóóäûí äýâøүүëñýí ìөðèéí õөòөëáөðèéí çàðèì çîðèëò, òөðèéí áóñ
áàéãóóëëàãûí ñàíàë, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàòàé õèéñýí áàðèìò áè÷ãүүäèéã
үíäýñëýí 2008-2012 îíóóäàä õýðýãæүүëýõ үéë àæèëëàãààíû õөòөëáөðөө
òîäîðõîéëæ áàéíà.

Өìíөõ Çàñãèéí ãàçàð íü íèéãìèéí òîìîîõîí çîðèëòóóäûã õýðýãæүүëýõ, òөðèéí
àëáûã ÷àäâàðæóóëàõ, èðãýäýä үçүүëýõ үéë÷èëãýýã õөíãөí øóóðõàé áîëãîõ, õóâèéí
õýâøëèéã äýìæèõ, ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã òүðãýòãýõ, õөãæëèéã áàòàòãàõ çýðýã
òóëãàìäñàí îëîí àñóóäëûã øèéäýæ, öààø үðãýëæëүүëýí õèéæ áүòýýõ ñóóðèéã íü
òàâüæ өãñөí þì. Øèíý Çàñãèéí ãàçàð өìíөõ Çàñãèéí ãàçðóóäûí үéë àæèëëàãààíû
çàëãàìæ ÷àíàðûã õàäãàëæ, 2008-2012 îíû үéë àæèëëàãààíûõàà ÷èãëýëä òóñãàñàí
áîëíî.

Äýëõèéí ñàíõүүãèéí õÿìðàëûí óëìààñ Ìîíãîë Óëñûí ýäèéí çàñàã, ñàíõүүä
íөëөөëæ áóé õүíäðýëèéã äàâàí òóóëàõ îíöãîé íөõöөëä Çàñãèéí ãàçðûí çîðèëò íü
ýðäýñ òүүõèé ýäèéí íөөöөä òóëãóóðëàí óëñ îðíûõîî ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí
õóðäàöòàé õөãæëèéí áîëîìæèéã öàã àëäàëãүé áүðýí àøèãëàõûã ÷àðìàéæ, Ìîíãîë
Óëñ, ìîíãîë õүíèé õөãæëèéã õàíãàõóéö ÷àäàâõè áүðäүүëýí èðãýäèéíõýý àæ
àìüäðàëûã ýðñ ñàéæðóóëæ, òөðèéí óäèðäëàãûí èë òîä, íýýëòòýé, øóóðõàé,
øóäàðãà, õàðèóöëàãàòàé, ¸ñ çүéòýé áàéäëûã õàíãàæ, áүõ øàòíû òөð, çàñãèéí
áàéãóóëëàãûí íýð õүíäèéã äýýøëүүëæ, íèéãìèéí èòãýëöëèéã áýõæүүëýí, óëñ
үíäýñòíèé àþóëãүé áàéäëûã áàòàëãààæóóëàõàä îðøèíî.

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí үéë àæèëëàãààíû õөòөëáөð íü äàðààõü
үíäñýí çîðèëòûã õýðýãæүүëíý:
• àøèãò ìàëòìàëûí ñàëáàðûí õөãæëèéã òүðãýòãýæ ýðõ çүéí îð÷íûã
øèíý÷ëýõ, àøèãò ìàëòìàëûí ñòðàòåãèéí áîëîí òîìîîõîí îðäóóäûã
ýäèéí çàñãèéí ýðãýëòýä îðóóëàõ àñóóäëûã áîäèòîéãîîð õýðýãæүүëæ,
òүүíýýñ îëñîí îðëîãîîñ èðãýäýä õүðòýýõ;
• Ìîíãîë Óëñûã үéëäâýðæүүëýõ õөòөëáөð, òөëөâëөãөөã áîëîâñðóóëàí
õýðýãæүүëæ, óóë óóðõàéí ñàëáàðò òүøèãëýñýí үéëäâýðëýë, îðîí íóòãèéí
òүүõèé ýäýä òóëãóóðëàñàí æèæèã, äóíä үéëäâýðëýëèéã õөãæүүëýõ;

3


• ìàë àæ àõóé, ãàçàð òàðèàëàíãèéí áүòýýãäýõүүíýýð, òóõàéëáàë, ìàõ, ñүү,
ãóðèë, òөìñ, õүíñíèé íîãîîãîîð õүí àìûí õүíñíèé õýðýãöýýã áүðýí
õàíãàõ;
• èðãýí áүð ýðүүë, áîëîâñðîëòîé, àæèëòàé, îðëîãîòîé áàéõ íөõöөëèéã
áүðäүүëýõèéí çýðýãöýý ìýðãýæèëòýé àæèëòàí áýëòãýõýä îíöãîé
àíõààðàõ;
• òөðèéí óäèðäëàãûí èë òîä, íýýëòòýé, øóóðõàé, øóäàðãà, õàðèóöëàãàòàé,
¸ñ çүéòýé, àæèë õýðýã÷ áàéäëûã õàíãàæ, òөð, èðãýíèé õàðèëöàí
èòãýëöëèéã áýõæүүëýõ.
Íýã. Õүí àì, íèéãìèéí çîõèñòîé áîäëîãûã õýðýãæүүëñíýýð
èðãýäèéí àìüäðàëûí ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ çîðèëò

Ãýð áүëèéã äýìæèí òýòãýõ, õүí àìûí äóíäàæ îðëîãîòîé õýñãèéã íýìýãäүүëýõ,
õүí àìûã ýðүүë, áîëîâñðîëòîé, àæèëòàé, îðëîãîòîé áàéõ íөõöөë áүðäүүëýõ
îíîâ÷òîé áîäëîãî õýðýãæүүëñíèé үíäñýí äýýð õүíèé õөãæèë, õүí àìûí өñөëòèéã
õàíãàõ íèéãìèéí òààòàé îð÷èí áүðäүүëæ, èðãýäèéíõýý àìüäðàëûí ÷àíàðûã
ñàéæðóóëíà.

1.1. Ýðүүë ìýíäèéí áîäëîãî

1.1.1.Ýðүүë àæ òөðөõ õýâ ìàÿã, ýðүүë ìýíäýý õàìãààëàõ çөâ çàí үéëèéã
òөëөâøүүëæ õүí àìûí өâ÷ëөë, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëæ, äóíäàæ íàñëàëòûã
óðòàñãàíà.

1.1.2.Õүí àìûã ýðүүë, àþóëãүé, òýæýýëëýã õүíñýýð æèãä, õүðòýýìæòýé
õàíãàí ýðүүë ìýíäèéã íü õàìãààëæ, өâ÷ëөëөөñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëíý.

1.1.3.Ýðүүë ìýíäèéí үéë÷èëãýýíä ýðõèéí áè÷ãèéí òîãòîëöîîã íýâòðүүëýí
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çàð÷ìûã áàðèìòàëæ, èðãýí áүðèéã æèëä íýã óäàà ýìíýëãèéí
èæ áүðýí, íàðèéí ìýðãýæëèéí öîãö үçëýã îíîøèëãîîíä õàìðóóëíà.

1.1.4.Àìüæèðãààíû áàòàëãààæèõ òүâøèíãýýñ äîîãóóð îðëîãîòîé èðãýäýä
òөðөëæñөí íàðèéí ìýðãýæëèéí ýìíýëãèéí òóñëàìæ үíý òөëáөðãүé àâàõ ýðõèéí
áè÷èã îëãîíî.

1.1.5.Ýðүүë ìýíäèéí ñàëáàðûí өðñөëäөõ ÷àäâàðûã íýìýãäүүëýõ, òөðèéí
îðîëöîîã áàãàñãàõ çîðèëãîîð õүí àìä үçүүëýõ ýðүүë ìýíäèéí үéë÷èëãýýíèé
õүðòýýìæ, ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõàä õóâèéí õýâøëèéí ìýðãýæëèéí ýìíýëãèéí
îðîëöîîã äýìæèíý. Ýíý çîðèëòûí õүðýýíä ýðүүë ìýíäèéí ñàëáàðûí ñàíõүүæèëòýä
õóâèéí äààòãàëûí òîãòîëöîîã íýâòðүүëýõ, өì÷èéí õýëáýðèéã үë õàðãàëçàí
ýìíýëãүүäèéã äààòãàëûí үéë÷èëãýýíä æèãä õàìðóóëíà.

1.1.6.Ýðүүë ìýíäèéí óäèðäëàãà, ìåíåæìåíò, ýì÷èëãýýíèé õÿíàëòûí
òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîí áýõæүүëíý.

4


1.1.7.Õүí àì, ÿëàíãóÿà өñâөð үå, çàëóó÷óóäàä ýðүүë ìýíäèéí áîëîâñðîë
îëãîõ àðãà õýëáýðèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, õөäөөãèéí õүí àìä үéë÷ëýõ ÿâóóëûí
ýìíýëãèéí òîãòîëöîîã áүðäүүëæ, өâ÷íөөñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, өâ÷íèéã ýðò
èëðүүëýõ áîëîìæèéã íýìýãäүүëíý.

1.1.8.Õүðýýëýí áóé îð÷íû áîõèðäîë, áàéãàëèéí áîëîí õүíèé үéë
àæèëëàãààíààñ үүäýí ãàðàõ ãàìøèã, íèéòèéã õàìàðñàí өâ÷ëөë, õîðäëîãî, ãýíýòèéí
àþóë îñëûí үåä үçүүëýõ ýìíýëãèéí òóñëàìæ, үéë÷èëãýýã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ,
àâàõ àðãà õýìæýýã øóóðõàé çîõèîí áàéãóóëàõ íөөö ÷àäàâõèéã áýõæүүëíý.

1.1.9.Øèíý áîëîí äàõèí ñýðãýæ áóé õàëäâàðò өâ÷íөөñ ñýðãèéëýõ, ýðò
ñýðýìæëүүëýõ, õàðèó àðãà õýìæýý àâàõ өíөөãèéí òîãòîëöîîã áýõæүүëæ, àéìàã,
äүүðãèéí òүâøèíä өðãөæүүëíý.
1.1.10.Ãîâèéí áүñ áîëîí Îðõîí àéìàãò îð÷èí үåèéí ýì÷èëãýý,
îíîøëîãîîíû òөâèéã áàéãóóëíà.

1.1.11. Õүí àìûí ýðүүë ìýíäèéí ìýäýýëëèéí öàõèì ñàí áàéãóóëíà.
Ýìíýëãèéí öàõèì ñүëæýý, àëñûí çàéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýã өðãөæүүëýí, èðãýí
áүðò ýðүүë ìýíäèéí үéë÷èëãýýã øààðäëàãàòàé òүâøèíä үçүүëýõ áîëîëöîîã õàíãàõ
çîðèëãîîð àíàãààõ óõààíû îð÷èí үåèéí îëîëòîä òóëãóóðëàñàí òөðөëæñөí
ìýðãýæëèéí òөâүүäèéã õөãæүүëæ, өâ÷íèéã ýðò îíîøëîõ, ýì÷ëýí, íөõөí ñýðãýýõ
÷àäàâõèéã äýýøëүүëíý.

1.1.12.Ýìíýëãèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí òîãòîëöîîã øèíý÷ëýí, òүðãýí
òóñëàìæèéí үíäýñíèé ñүëæýý áàéãóóëæ, õөäөө îðîí íóòàã, àëñëàãäñàí õүí àìä
үçүүëýõ òүðãýí òóñëàìæèéí үéë÷èëãýýã ñàéæðóóëíà.

1.1.13.“Ýðүүë ýõýýñ ýðүүë õүүõýä” çàð÷ìûã ýìíýëãèéí òóñëàìæ,
үéë÷èëãýýíèé áүõ øàòàíä õýðýãæүүëæ, ýõ, õүүõäèéí өâ÷ëөë, ýíäýãäëèéã òóóøòàé
áóóðóóëíà.

1.1.14.Àõìàä íàñòàí, õөãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäèéí ýðүүë ìýíäèéí
өâөðìөö õýðýãöýýíä íèéöýõүéö ýìíýëãèéí òóñëàìæ, үéë÷èëãýýíèé íýð òөðөë,
õүðòýýìæèéã íýìýãäүүëíý.

1.1.15.Ýì, ýìèéí òүүõèé ýäèéí øèíæèëãýýíèé ëàáîðàòîðèéí ÷àäàâõèéã
ñàéæðóóëæ, ýìèéí үíäýñíèé үéëäâýðëýëèéã өðãөòãөõ çàìààð ýìèéí ÷àíàðûí
áàòàëãààæèëòûã õàíãàí àþóëãүé áàéäëûã äýýøëүүëæ, çîõèñòîé õýðýãëýýã
òөëөâøүүëíý.

1.1.16.Òóñëàìæ, үéë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õүðòýýìæòýé íÿãò óÿëäóóëàí ýðүүë
ìýíäèéí ñàíõүүæèëòèéí òîãòîëöîîã øèíý÷èëæ, ýðүүë ìýíäèéí äààòãàëûí ñàíãèéí
үéë àæèëëàãààã áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

1.1.17.Ýì÷, ýìíýëãèéí àæèëòíû ìýäëýã, óð ÷àäâàðûã òàñðàëòãүé
äýýøëүүëæ, ¸ñ çүé, õàðèóöëàãûã өíäөðæүүëíý.

5


1.1.18.Õүí àìûí ýðүүë ìýíäèéí ýðýëò õýðýãöýýíä òóëãóóðëàñàí ýðäýì
øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû àæëûã өðãөæүүëæ, ïðàêòèê, үð өãөөæèéã äýýøëүүëíý.

1.1.19.Íèéòèéí áèåèéí òàìèð, ñïîðòûã õөãæүүëýõ áîäëîãûã òîäîðõîéëæ,
óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò, ñóäàëãàà, øèíæèëãýý, ýäèéí çàñàã, ñàíõүүãèéí
ìåõàíèçìûã áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

1.1.20.ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ-èéí õàëäâàð, ÄÎÕ-ûí ýðñäýëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ,
ÕÄÕÂ-èéí õàëäâàð, ÄÎÕ-ûí òàðõàëòûã өíөөãèéí òүâøèíä òîãòîîí áàðèíà.

1.1.21.Íèéñëýëèéí äүүðýã áүðò óñàí áàññåéí áүõèé îð÷èí үåèéí ñïîðòûí
öîãöîëáîð áàðèíà.

1.1.22.Óëààíáààòàðò òåëåìåäèöèíèé òөâ áàéãóóëíà.

1.2. Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû áîäëîãî

1.2.1.Áүõ íèéòèéí áîëîâñðîëûã õөãæүүëæ, үíäýñíèé áîëîâñðîëûã îëîí
óëñûí òүâøèíä îéðòóóëàí òөãөëäөðæүүëæ, “Áîëîâñðîë” үíäýñíèé õөòөëáөðèéã
áîëîâñðóóëàí õýðýãæүүëæ, îþóíæñàí, áүòýýë÷ ÷àäàìæòàé õүíèé íөөöèéã áàéíãà
íýìýãäүүëíý.

1.2.2.Áàã áүðò ãýð öýöýðëýã áàéãóóëàõ, õóâèëáàðò ñóðãàëòûí òөðөë,
õýëáýðèéã îëøðóóëàõ çàìààð ñóðãóóëèéí өìíөõ áîëîâñðîëûí õàìðàí ñóðãàëòûã
2012 îí ãýõýä 70 õóâüä õүðãýíý.

1.2.3.Åðөíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéã 12 æèëèéí ñóðãàëòûí
òîãòîëöîîíä øèëæүүëæ, áîëîâñðîëûí õүðòýýìæ, ÷àíàðûã äýýøëүүëíý.

1.2.4.Åðөíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéã ìýðãýæëèéí áàãøààð áүðýí
õàíãàæ, òýäíèé ìýðãýøëèéã äýýøëүүëíý.

1.2.5.Áè÷èã үñýãò òàéëàãäàëòûí òүâøèíã àõèóëíà.
1.2.6.Òөðөөñ åðөíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí ñóðàã÷äûã ñóðàõ áè÷ãýýð
õàíãàíà.
1.2.7.“Yäèéí öàé” õөòөëáөðèéã үðãýëæëүүëæ, “Yäèéí õîîë” õөòөëáөð
áîëãîí өðãөæүүëíý.
1.2.8.Åðөíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí êîìïüþòåðèéí òîîã íýìýãäүүëæ,
áàãø áүðèéã çөөâðèéí êîìïüþòåðòàé áîëãîíî.

1.2.9.Åðөíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí ýýëæèéí
êîýôôèöèåíòèéã áóóðóóëæ, ñóðàã÷äûí äîòóóð áàéðíû õүðýëöýýã íýìýãäүүëíý.

1.2.10.Àéìãèéí òөâүүäýä óñàí áàññåéí áàéãóóëæ, åðөíõèé áîëîâñðîëûí
ñóðãóóëèéí áèåèéí òàìèðûí õè÷ýýëèéí õөòөëáөðò óñàíä ñýëýëòèéí òөðëèéã
îðóóëíà.

6


1.2.11.Ìàòåìàòèê áîëîí áàéãàëèéí óõààíû ãүíçãèéðүүëñýí ñóðãàëòòàé
ñóðãóóëèéã àéìàã, äүүðýã áүðò íýãèéã àëñûí çàéí ñóðãàëòûã àøèãëàí çîõèîí
áàéãóóëæ àæèëëóóëíà.

1.2.12.Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûí ÷àíàð, õүðòýýìæèéã
íýìýãäүүëýí ìýðãýæëèéí ñóðãàëò, үéëäâýðëýëèéí òөâèéã îð÷èí үåèéí ñóðãàëòûí
áààç, ëàáîðàòîðèîð õàíãàæ, òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë õèéíý.

1.2.13.Äýýä áîëîâñðîëûí ÷àíàð, өðñөëäөõ ÷àäâàðûã äýýøëүүëíý. Äýýä
áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí ÷àíàðûí ñòàíäàðò, òүүãýýð ñóðãóóëèóäàä òàâèõ
øààðäëàãûã îëîí óëñûí æèøèãò íèéöүүëæ áîëîâñðîíãóé áîëãîí, ñóðãóóëèóäûã
àòòåñòàò÷èëæ өðñөëäөõ ÷àäâàðòàé öөөí ñóðãóóëüòàé áîëæ өì÷èéí õýëáýð
õàðãàëçàõãүéãýýð òөðөөñ äýìæèíý.

1.2.14.Èíæåíåð, òåõíîëîãè, áàéãàëèéí øèíæëýë, áàãø, ýì÷, õөäөө àæ
àõóéí ìýðãýæëýýð ñóðàëöàã÷äûí õóâèéí æèíã íýìýãäүүëíý. Ñóðãàëòûí òөðèéí
ñàíãààñ үçүүëæ áóé çýýë, òóñëàìæèéã Çàñãèéí ãàçðààñ òîãòîîñîí ìýðãýæëèéí
÷èãëýë, ñóðëàãûí àìæèëòûã äýìæèõ, àëñëàãäìàë íóòãèéã õýðýãöýýòýé
ìýðãýæèëòíýýð, òүүíèé äîòîð áàãø, èíæåíåð, òåõíèêèéí àæèëòàí, õүíèé áîëîí
ìàëûí ýì÷ýýð õàíãàõàä ÷èãëүүëíý.

1.2.15.Өíäөð õөãæèëòýé îðîíä ñóðàëöàã÷äûí òîîã ãóðàâ äàõèí

1.2.16.Èõ ñóðãóóëèéã õîòõîí õýëáýðýýð õөãæүүëýõ áîäëîãî áàðèìòàëíà.
Òөðèéí өì÷èéí èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèéí ñóðãàëòûí áààç, ëàáîðàòîðèéã
ñàéæðóóëæ, õөðөíãө îðóóëàëòûã íýìýãäүүëæ, îþóòíû äîòóóð áàéðûí õүðýëöýýã
ñàéæðóóëíà. Ãåîëîãè, óóë óóðõàéí ÷èãëýëèéí äýýä áîëîí ìýðãýæëèéí áîëîâñðîëûí
ñóðãóóëèéí õîòõîíûã Ýðäýíýò õîòîä õóâèéí õýâøëèéí äýìæëýãòýéãýýð áàéãóóëíà.

1.2.17.Èõ, äýýä ñóðãóóëèéí áàãøèéã ÷àäâàðæóóëàõ õөòөëáөð
õýðýãæүүëíý.

1.2.18.Îþóòíû ñóðëàãûí àìæèëòûã õàðãàëçàí ñóðãàëòûí òөëáөðөөñ
õөíãөëөõ, ÷өëөөëөõ, òýòãýëýã îëãîõ, íèéòèéí òýýâðýýð үéë÷ëүүëýõýä õөíãөëөëò
үçүүëýõ çýðãýýð äýìæëýã үçүүëíý.

1.2.19.Õè÷ýýëèéí áîëîí äîòóóð áàéð, íîìûí ñàí, áèåèéí òàìèðûí çààë
áàðèõ, өðãөòãөõ, ñóðãóóëèéã êîìïüþòåðæүүëýõ, èíòåðíýòýä õîëáîõ çýðãýýð ÷àíàðòàé
áîëîâñðîëûí îð÷èí áүðäүүëýõýä өөð÷ëөëò ãàðãàíà.

1.2.20.Èõ, äýýä ñóðãóóëü, ìýðãýæëèéí òөðөëæñөí ñóðãóóëü áîëîí
òýäãýýðèéí ñàëáàðûã áүñèéí òөâ áîëîí îðîí íóòãèéí õîòîä áàéãóóëàõûã äýìæèíý.

1.2.21.Áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãàä ãàäààäûí ñàíõүүæèëò, õөðөíãө
îðóóëàëò õèéõ ýðõ çүéí îð÷íûã áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

7


1.2.22.Ñî¸ë, óðëàãèéí ñàëáàðûã õөãæүүëýõ áîäëîãûã òîäîðõîéëæ, ýðõ
çүéí îð÷íûã íü áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, “Ñî¸ë, óðëàãèéã 2009-2012 îíä õөãæүүëýõ
ìàñòåð òөëөâëөãөө”-ã áàòëàí õýðýãæүүëíý.

1.2.23.Ñî¸ëûí өâèéí òîãòîëöîîã òөãөëäөðøүүëýõ, èðãýäýä ìóçåéí
÷àíàðòàé үéë÷èëãýýã õүðãýõ òààòàé îð÷íûã áүðäүүëíý.

1.2.24.Îð÷èí үåèéí òåõíèê, òîíîã òөõөөðөìæ áүõèé õàìãààëàëòûí
õýðýãñëýýð õàíãàõ, ìåíåæìåíòèéã íü áîëîâñðîíãóé áîëãîæ óëìààð òүүõ, ñî¸ëûí
үíýò çүéëñ, ìóçåéí үçìýðèéí õàäãàëàëò, õàìãààëàëòûã ñàéæðóóëíà.

1.2.25.Ñóìûí ñî¸ëûí òөâèéí үéë àæèëëàãààíû àãóóëãà, õýëáýðèéã
áàÿæóóëæ òîãòìîëæóóëàõ, ñî¸ëûí òөâүүäèéí áàðèëãûã øèíý÷èëæ çàñâàðëàõ,
õөãæìèéí çýìñýã, íîì, òîíîã òөõөөðөìæөөð õàíãàõ çàìààð õүүõýä, çàëóó÷óóä, õүí
àìä õүðãýõ ñî¸ëûí үéë÷èëãýýíèé үð өãөөæèéã äýýøëүүëíý.

1.2.26.Ìýðãýæëèéí óðëàãèéí áàéãóóëëàãûí øèëäýã óðàí áүòýýëèéã
õөäөөãèéí èðãýäýä õүðãýõ ñî¸ëûí үéë÷èëãýýã òөðөөñ äýìæèæ, өðãөæүүëíý.

1.2.27.Yíäýñíèé íîìûí îðäíû øèíý öîãöîëáîð áàðèíà. Ñóìûí íîìûí
ñàíãèéí ôîíäûã æèë áүð áàÿæóóëæ, óíøèã÷äûí òîîã íýìýãäүүëíý.

1.2.28.Ìîíãîë Óëñûí òүүõ ñóäëàëûã õөãæүүëæ, Ìîíãîë Óëñûã ñóðòàë÷ëàõ
үéë àæèëëàãààã өðãөæүүëíý.

1.2.29.Çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýý, øààðäëàãûã õàíãàõóéö ñóäàëãàà,
áîëîâñðóóëàëòûí àæëûí ÷àíàð, өðñөëäөõ ÷àäâàðûã äýýøëүүëýõýä õóâèéí
õýâøëèéí îðîëöîîã өðãөòãөõèéí õàìò, ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæèëòàí, çàëóó
ýðäýìòäèéã äýìæèíý.

1.2.30.Øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéã òýðãүүëýõ ÷èãëýë áîëãîí ýð÷èìòýé
õөãæүүëýõ áîäëîãûã òîäîðõîéëæ, øèíý òåõíîëîãèéã íýâòðүүëýõ, íóòàãøóóëàõàä
òөðөөñ äýìæëýã үçүүëæ, áèîòåõíîëîãè, íàíîòåõíîëîãè, ìàë ýìíýëãèéí ÷èãëýëýýð
øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí äýëõèéí äóíäàæ òүâøèíä õүð÷ òîíîãëîãäñîí îð÷èí
үåèéí õî¸ðîîñ äîîøãүé ýðäýì øèíæèëãýýíèé õүðýýëýí áàéãóóëíà.

1.2.31.Øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí òýðãүүëýõ ÷èãëýë, öөì òåõíîëîãèéã
óëñ îðíû õөãæëèéí үå øàòíû çîðèëòóóäòàé óÿëäóóëàí òîäîðõîéëæ, õөðөíãө, õү÷èéã
òөâëөðүүëíý.

1.2.32.Èííîâàöè, òåõíîëîãèéí ÷èã õàíäëàãûã ñóäàëæ, èííîâàöèéí äýä
áүòöèéã áèé áîëãîõ, ìýäëýã, áàÿëãèéã үéëäâýðëýõ, òүãýýõ, àøèãëàõ àãóóëãà áүõèé
øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãè, èííîâàöèéí òîãòîëöîîã áүðäүүëýõ ýðõ çүéí îð÷íûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîí үíäýñíèé õýìæýýíä èííîâàöèéí áîäëîãî, ñàëáàð äàìíàñàí
çîõèöóóëàëòûã õýðýãæүүëíý.

8


1.3.Õөäөëìөðèéí çàõ çýýë, õөäөëìөð ýðõëýëòèéí áîäëîãî

1.3.1.Àæëûí áàéð, àæèë ýðõëýëòèéã íýìýãäүүëæ, èðãýäèéí èäýâõ,
ñàíàà÷èëãûã äýìæèí áèçíåñ ýðõëýõ îð÷íûã áүðäүүëýõ, õүí áүðèéã ýäèéí çàñãèéí
èäýâõòýé, õөäөëìөðèéí ÷àäâàðòàé áàéëãàõàä ÷èãëýñýí áîäëîãûã õýðýãæүүëæ,
ÿäóóðëûã áóóðóóëíà.

1.3.2.Õөäөëìөðèéí çàõ çýýëèéí òîãòîëöîîã èæ áүðíýýð õөãæүүëæ,
àæèëòàí, àæèë÷äûã çàõ çýýëèéí ýðýëò, õýðýãöýýíä íèéöүүëýí ñóðãàæ áýëòãýõ, óð
÷àäâàðûã íýìýãäүүëýõ, äàäëàãàæóóëàõ òîãòîëöîîã áèé áîëãîíî.

1.3.3.Èðãýíèé õөäөëìөðëөõ ýðõèéã õàìãààëàõ, áүòýýìæ, óð ÷àäâàðûã
õөãæүүëýõ үíäñýí äýýð öàëèí õөëñèéã íýìýãäүүëýõ, áèçíåñèéí îð÷èí, àæëûí
áàéðíû òîãòâîðòîé áàéäëûã äýìæèõ, íèéãìèéí òүíøëýëèéã òөëөâøүүëýõýä
÷èãëýñýí õөäөëìөð ýðõëýëòèéí áîäëîãî áàðèìòàëíà.

1.3.4.Õүí àìûí íàñíû áүòöýä ãàð÷ áàéãàà өөð÷ëөëòòýé óÿëäóóëàí õүí
àìûí áүëãүүäèéí çîõèñòîé, òүүíèé äîòîð íèéãìèéí ýìçýã áүëãèéí õөäөëìөð
ýðõëýëòèéã äýìæèõ õөòөëáөð áîëîâñðóóëæ õýðýãæүүëíý.

1.3.5.Ñàíõүү, òàòâàð, ìөíãө çýýë, áүðòãýë, íèéãìèéí áîëîí ýðүүë ìýíäèéí
äààòãàë çýðýã àðãà, õýðýãñëèéã àøèãëàí, àëáàí áóñ ñåêòîðûí õүðýýã áàãàñãàæ,
àëáàí ñåêòîðûí õүðýýíä îðóóëíà.

1.3.6.Õөäөëìөð ýðõëýëòèéí áîäëîãûã өðõèéí õýðýãöýýòýé óÿëäóóëæ,
өðõèéí íýãýýñ äîîøãүé õүíèéã àæèëòàé áîëãîõ çàìààð æèëä 60,0 ìÿíãààñ äýýø
àæëûí áàéð áèé áîëãîíî.

1.3.7.Ìýðãýæëèéí ñóðãàëò, үéëäâýðëýëèéí òөâä ñóðàëöàã÷äûí òîîã
íýìýãäүүëýõ, àæ àõóéí íýãæ, үéëäâýðèéí ãàçðûã òүøèãëýñýí òүðãýâ÷èëñýí
ñóðãàëòààð ìýðãýæèë îëãîõ òîãòîëöîîã óðàìøóóëàí äýìæèæ, ìýðãýæëèéí çөðүүãýýñ
àæèëãүéäýë үүñýõ øàëòãààíûã áóóðóóëíà.
1.3.8.Õөäөëìөðèéí çàõ çýýëèéí øààðäëàãàä íèéöñýí óð ÷àäâàðûã
ìýðãýæëèéí ñóðãàëòààð ýçýìøүүëæ, ìýðãýæèëòýé àæèë÷èä áýëòãýõ, õөäөëìөð
ýðõëýëò, æèæèã, äóíä үéëäâýðèéã äýìæèõ íýãäñýí çîõèîí áàéãóóëàëò áèé áîëãîõ
çàìààð òýäãýýðò ñóðàëöàã÷äûí òîîã ãóðàâ äàõèí íýìýãäүүëíý.

1.3.9.Өðõèéí ñàðûí äóíäàæ îðëîãûã 1.0 ñàÿàñ äîîøãүé òөãðөãò õүðãýõèéí
çýðýãöýý äóíäàæ îðëîãîòîé èðãýäèéí õóâü õýìæýýã íýìýãäүүëíý.

1.3.10.Öàëèí, òýòãýâýð, òýòãýìæèéã 2008 îíû òүâøíýýñ 3 äàõèí өñãөíө.
1.3.11.Àæèëãүéäëèéí òүâøèíã 2012 îíû ýöýñò 2,5 õóâüä õүðãýæ
áóóðóóëíà.

1.3.12.Õөäөëìөðèéí çàõ çýýëèéí ìýäýýëýë, õөäөëìөð çóóë÷ëàëûí
үéë÷èëãýýã ÷àíàðæóóëæ, õөäөëìөðèéí áèðæ àæèëëóóëíà.

9


1.3.13.Ìàë÷äûí õөäөëìөð çîõèîí áàéãóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, àæ
àõóéãàà òîãòâîðòîé ýðõëýõ, өðãөæүүëýõýä íü äýìæëýã үçүүëýõ, àëáàí áóñ õөäөëìөð
ýðõëýã÷äèéí áүðòãýë, ìýäýýëëèéã ñàéæðóóëàõ, çàõ çýýëä өðñөëäөõ ÷àäâàðûã
äýýøëүүëýõýä ÷èãëýñýí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí үéë÷èëãýýã өðãөæүүëæ, àëáàí
ñåêòîðò øèëæèõýä íü äýìæëýã үçүүëíý.

1.3.14.Ìàë÷èí өðõ áүðèéã үíäýñíèé үéëäâýðëýã÷ ãýæ үçýæ, çàëóó ìàë÷äàä
íүүäëèéí ìàë ìàëëàãààíû óëàìæëàëò áîëîí îð÷èí үåèéí àðãà, ìàëûí үүëäýð
óãñààã ñàéæðóóëæ, àøèã øèìèéã äýýøëүүëýõ, òåõíîëîãè, ôåðìåðèéí àæ àõóé,
өðõèéí үéëäâýðëýëèéã óäèðäàõ àðãà áàðèëûã ýçýìøүүëýõ çîðèëãîîð ìýðãýæëèéí
áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèóäàä ìàë÷äàä çîðèóëñàí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ, ìàë÷äûã
ìýðãýøүүëíý.

1.3.15. Өðõ áүðýýñ ìýðãýæëèéí ñóðãàëòàä õàìðàãäàõ õүñýëòýý
èëýðõèéëñýí íýãýýñ äîîøãүé õүíèéã ìýðãýæèë ýçýìøүүëæ, àæèëòàé áîëãîíî.

1.3.16. 35-ààñ äýýø íàñíû èðãýäèéí õөäөëìөð ýðõëýëòèéã íýìýãäүүëíý.

1.3.17.Ãàäààäààñ àâ÷ áàéãàà àæèë÷èäòàé èæèë ìýðãýæëèéí àæèë÷äûã
äîòîîääîî áýëòãýõ, çàì, áàðèëãà, óóë óóðõàé, үéëäâýð áàðèõ çýðýã õөðөíãө
îðóóëàëò, áүòýýí áàéãóóëàëòûí òөñëүүä äýýð ìîíãîë àæèë÷äûã àæèëëóóëàõ
çîðèëãîîð ìýðãýæëèéí ñóðãàëò, үéëäâýðëýëèéí òөâä õóðäàâ÷èëñàí ñóðãàëòààð
ìýðãýæèë ýçýìøүүëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà.

1.3.18.Õөäөëìөðèéí õóóëü òîãòîîìæèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, íèéãìèéí
òүíøëýëèéã õөãæүүëýõ çàìààð öàëèíã õөäөëìөðèéí áүòýýìæèéí өñөëò,
àìüæèðãààíû өðòãèéí өөð÷ëөëòòýé óÿëäóóëàí íýìýãäүүëýõ íөõöөëèéã áүðäүүëíý.

1.3.19.Õөäөëìөðèéí àþóëãүé áàéäàë, ýðүүë àõóéí øààðäëàãà,
ñòàíäàðòûã õàíãàñàí àæëûí áàéðààð õàíãàõ, үéëäâýðëýëèéí îð÷íûã ñàéæðóóëàõàä
÷èãëýñýí òîãòîëöîîã áүðäүүëæ, үéëäâýðëýëèéí îñîë, ìýðãýæëýýñ øàëòãààëàõ
өâ÷íèé òîõèîëäëûã áóóðóóëíà.

1.3.20.Ìýäëýãò ñóóðèëñàí ýäèéí çàñàãò õүðýõ çîðèëòûã òîäîðõîé áîëãîõ
çîðèëãîîð àóòñîðñèíãèéí áîðëóóëàëòûã 150.0 ñàÿ àì.äîëëàðò, àæèëëàãñäûí òîîã
10000-ä òóñ òóñ õүðãýíý.

1.4.Íèéãìèéí õàìãààëëûí áîäëîãî

1.4.1.Íèéãìèéí õàìãààëëûí үéë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õүðòýýìæèéã
äýýøëүүëæ, òөðөë, õýëáýðèéã îíîâ÷òîé áîëãîíî.

1.4.2.Íèéãìèéí õàìãààëëûí áîäëîãî íü íèéò èðãýäèéí ýðõ àøèãò íèéöñýí
áàéõ áөãөөä òóñãàéëñàí õөòөëáөð, àðãà õýìæýýã çîðèëòîò áүëýãò îíîâ÷òîé õүðãýõ
àðãà çүé, çîõèîí áàéãóóëàëòûã ñàéæðóóëíà.

10


1.4.3.Ñòðàòåãèéí áîëîí òîìîîõîí îðä ãàçðààñ îëñîí îðëîãîîñ èðãýí áүðò
1.5 ñàÿ òөãðөã õүðòýýõ ýðõ çүéí îð÷èí áîëîí ñàíõүүãèéí ýõ үүñâýðèéã áүðäүүëæ

1.4.4.Øèíýýð ãýð áүë áîëîãñîä, íèéò áîëîí øèíý òөðñөí õүүõäýä ìөíãөí
òóñëàìæ, òýòãýìæèéã үðãýëæëүүëýí îëãîíî.

1.4.5.Øèíýýð 3 äàõü õүүõäýý òөðүүëñýí ãýð áүëä íýã óäàà 300.0 ìÿíãàí
òөãðөã, “Ýõèéí àëäàð” õî¸ðäóãààð çýðãèéí îäîíòîé ýõýä 500.0 ìÿíãà, íýãäүãýýð
çýðãèéí îäîíòîé ýõýä 1.0 ñàÿ òөãðөãèéí òýòãýìæ îëãîíî.

1.4.6.Õàëàìæèéí үéë÷èëãýýíèé çîõèîí áàéãóóëàëò, ìåíåæìåíòèéã
ñàéæðóóëæ, òүүíä õóâèéí õýâøèë, èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóäûã òàòàí
îðîëöóóëàõ áîäëîãî áàðèìòàëíà.

1.4.7.Õүí àìûí íàñíû áүòöýä ãàð÷ áóé өөð÷ëөëòèéã óãòñàí íàñæèëòûí
ñòðàòåãè õýðýãæүүëíý.

1.4.8.Õөäөëìөðèéí õөëñíèé äîîä õýìæýýã òîãòîîõ ýðõ çүéí
çîõèöóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

1.4.9.Òýòãýâðèéí äààòãàëûí ñàíãèéí ìåíåæìåíòèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîí
õөãæүүëíý.

1.4.10.Òýòãýâðèéí îëîí äàâõàðãàò òîãòîëöîîíä øèëæүүëýõ, ìàë÷èí,
àëáàí áóñ ñåêòîðò õөäөëìөð ýðõëýã÷, àæèëãүé èðãýí, æèæèã àæ àõóé ýðõëýã÷èéã
íèéãìèéí äààòãàëä õàìðóóëàõ àñóóäëûã ñóäëàí øèéäâýðëүүëíý.

1.4.11.Àìüæèðãààíû òүâøèíã òîäîðõîéëîõ àðãà÷ëàëûã áîëîâñðîíãóé
áîëãîæ, ÿäóóðëûí çóðàãëàë ãàðãàí íèéãìèéí õàìãààëëûí íýãäñýí áүðòãýë,
ìýäýýëëèéí ñàíòàé áîëíî.

1.4.12.Өðõèéí õýðýãöýý, ÷àäàâõè, ñàíàà÷èëãûã äýìæèõ “Өðõèéí õөãæëèéã
äýìæèõ үíäýñíèé õөòөëáөð”-èéã áîëîâñðóóëàí õýðýãæүүëýõ çàìààð 50000-ààñ
äîîøãүé ÿäóó өðõèéí àìüæèðãààã äýýøëүүëíý.

1.4.13.Áàãà îðëîãîòîé, ýìçýã áүëãèéí èðãýäèéã үíèéí өñөëòөөñ õàìãààëàõ
áîäëîãî áàðèìòàëæ, òýäýíä õүíñíèé áîëîí çàéëøãүé øààðäëàãàòàé áóñàä äýìæëýã
үçүүëíý.

1.4.14.Õөãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäèéí àÿ òóõòàé àìüäðàõ, õөãæèõ
áîëîìæèéã íýìýãäүүëýõ, ýðõèéã íü õүíäýòãýñýí íèéãìèéí îð÷íûã áүðäүүëæ, òýäíèéã
íèéãìèéí àìüäðàëä áóñàä èðãýäèéí àäèë ýðõ òýãø îðîëöîõ íөõöөë, áîëîìæèéã
õàíãàñàí îð÷íû äýä áүòöèéã áүðäүүëýõèéã çîðèíî.

11


1.4.15.Õүүõýä, çàëóó÷óóäàä ýðүүë àìüäðàëûí äàäàë îëãîõ, àëèâàà õîðò,
ìóó çóðøëààñ àíãèä áàéõ, òîäîðõîé çîðèëãî, òýìүүëýëòýé àìüäðàõ õүìүүæèë îëãîõ
÷èãëýëýýð ãýð áүë, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ñàíàà÷èëãûã áүõ òàëààð äýìæèíý.

1.4.16.Òөðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, õóâèéí õýâøèëòýé õàìòðàí õүíä íөõöөëä
áàéãàà õүүõýä, ýìýãòýé÷үүäýä үçүүëýõ үéë÷èëãýýã ñòàíäàðòûí øààðäëàãà,
ìýðãýæëèéí òүâøèíä õүðãýíý.

1.4.17.Ìàë÷èí áүðèéã íèéãìèéí áîëîí ýðүүë ìýíäèéí äààòãàëä
õàìðóóëíà.

1.5. Õүí àìûí áîäëîãî

1.5.1.Ãýð áүë áàò áýõ áàéõ, óëàìæëàëò ¸ñ çàíøëûã õүíäëýõ, áàéãàëü
äýëõèéãýý õàéðëàí õàìãààëàõ, àâúÿàñàà õөãæүүëýõ, ñóð÷ áîëîâñðîõ ýðìýëçýëòýé,
áүòýýë÷, õàðèóöëàãàòàé, õóâü çàÿàíäàà ýçýí áîëæ òөëөâøèõ, õүүõýä àþóëãүé
îð÷èíä ýðүүë өñ÷ õөãæèõ íөõöөëèéã áүðäүүëíý.

1.5.2.Ýöýã, ýõ íü õүүõäýý ýðүүë өñãөí áîéæóóëæ, áîëîâñðîë, õүìүүæëèéí
çөâ òөëөâøèëòýé áîëãîí õөãæүүëýõýä ÷èãëýñýí ãýð áүëèéí òààòàé îð÷èí
áүðäүүëýõèéã äýìæèíý.

1.5.3.Íèéãìèéí àíõäàã÷ íýãæ áîëñîí ãýð áүëèéí õàðèëöààíû үíýò çүéë,
¸ñ çүéã òөëөâøүүëýõ òàëààð ñî¸í ãýãýýðүүëæ, çөâëөí òóñëàõ үéë÷èëãýýíèé øèíý
òөðëүүäèéã õөãæүүëíý.

1.5.4.Õүүõýä çóðãààí íàñ õүðòýë ãýð áүë, òүүíòýé äүéöýõ îð÷èíä өñ÷
òîðíèõ, çөâ õүìүүæèë, ¸ñ ñóðòàõóóíòàé áîëîõîä ÷èãëýñýí áîäëîãî õýðýãæүүëíý.

1.5.5.Õөäөëìөðèéí ÷àäâàð áүõèé àõìàäóóäàä òîõèðñîí àæëûí áàéð áèé
áîëãîõîä òóñëàìæ, äýìæëýã үçүүëíý.

1.5.6.Àõìàä íàñòíû ýðүүë ìýíäèéã ñàéæðóóëàõàä çîðèóëàí ýìíýëýã,
ñóâèëëûí ãàçàð, àõìàäûí îðäîí áàéãóóëíà.

1.5.7.Ìîíãîë Óëñûí íýãäýí îðñîí ÍYÁ-ûí Õүүõäèéí ýðõèéí Êîíâåíöèéã
áүðýí õýðýãæүүëæ ìөðäүүëíý.

1.5.8.Àñðàí õàëàìæëàõ õүíãүé, áүòýí áîëîí õàãàñ өí÷èí, õàðàà õÿíàëòãүé
õүүõäèéã òөðèéí àíõààðàë õàëàìæèä àâ÷ ýðõèéã íü õàìãààëàõ, ãýð áүëèéí îð÷èíä
өñ÷ õүìүүæèõ áîëîëöîîã áүðäүүëýõýä ÷èãëýñýí үéë÷èëãýýã õөãæүүëíý.

1.5.9.Õүүõäèéã äàìëàí õóäàëäàõ, òýäíýýð àþóëòàé íөõöөëä, àëáàäàí
õөäөëìөð õèéëãýõ, òýäíèéã áýëãèéí ìөëæëөã áîëîí áóñàä õóóëü áóñ үéë
àæèëëàãààíä àøèãëàõ çýðýã õүүõäèéí õөäөëìөðèéí òýâ÷èøãүé õýëáýðèéã óñòãàíà.

12


1.5.10.Õүүõäèéí òàëààð áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ, øèéäâýð ãàðãàõ үéë
ÿâöàä òýäíèé ñàíàà áîäîë, õүүõäèéí áîäèòîé îðîëöîîã äýìæèíý.

1.5.11.Ãàäààä îðîíä îðøèí ñóóæ áàéãàà Ìîíãîë Óëñûí èðãýä, òýäíèé
õүүõäèéí ñóð÷ áîëîâñðîõ, àþóëãүé îð÷èíä àìüäðàõ ýðõèéã õàíãàõûí òөëөө òóõàéí
óëñ îðíû Çàñãèéí ãàçàð, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí àæèëëàíà.

1.5.12.Æåíäýðèéí òýãø áàéäëûã õàíãàõ àñóóäëààð õóóëèéí òөñөë
áîëîâñðóóëàí, үíäýñíèé òîãòîëöîî, õүíèé íөөö, ÷àäàâõèéã áýõæүүëýí, æåíäýðèéí
ñòàòèñòèê ìýäýýëëèéã ãàðãàäàã áîëíî.

1.5.13.Õүí àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãî ÿâóóëæ, ýíý ÷èãëýëèéí áîäëîãî, үéë
àæèëëàãààíû õөòөëáөð ãàðãàæ àæèëëàíà.

Õî¸ð.Yéëäâýðæүүëýëòèéí áîäëîãî õýðýãæүүëñíýýð
Ýäèéí çàñãèéí өñөëò, òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëò

Ýäèéí çàñãèéí õөãæëèéí өíөөãèéí òүâøèíã óëàì áàòàòãàí, үéëäâýðæèëòèéí
áîäëîãûã òóóøòàé äýìæèæ, óóë óóðõàé, áîëîâñðóóëàõ àæ үéëäâýð, õөäөө àæ àõóé,
îðîí íóòãèéí òүүõèé ýäýä òóëãóóðëàñàí æèæèã, äóíä үéëäâýðëýëèéã ýð÷èìòýé
õөãæүүëæ, òýýâýð, õîëáîî, íèéòèéí àæ àõóé, àõóéí үéë÷èëãýýã ñàéæðóóëàí, ìàë àæ
àõóé, ãàçàð òàðèàëàíãèéí áүòýýãäýõүүíèé íýð òөðөë, òîî õýìæýýã íýìýãäүүëýõ
çàìààð ýäèéí çàñãèéí õóðäàöòàé өñөëòèéã áèé áîëãîíî.

2.1.Ìàêðî ýäèéí çàñàã, ñàíõүүãèéí áîäëîãî

2.1.1.Äîòîîäûí íèéò áүòýýãäýõүүíèé æèëèéí äóíäàæ өñөëòèéã æèëä 12
õóâèàñ äîîøãүé òүâøèíä õүðãýí, ýäèéí çàñãèéí õóðäàöòàé õөãæëèéí íөõöөëèéã
áүðäүүëíý.

2.1.2.Ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã õàíãàõ, ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òýíöâýðò
áàéäëûã áàòàòãàõ, õөðөíãө ñàíõүүãèéí ýõ үүñâýðèéã õөãæëèéí òýðãүүëýõ ÷èãëýëä
îíîâ÷òîé õóâààðèëàõ çàìààð õүí àìûí áîäèò îðëîãî, íèéãìèéí үéë÷èëãýýíèé
õүðòýýìæèéã íýìýãäүүëýõ, áîäèò ñàëáàðûí õөãæëèéã òýòãýõýä ÷èãëýñýí òөñөâ,
ìөíãөíèé áîäëîãûã õýðýãæүүëíý.

2.1.3.Õөäөëìөðèéí áүòýýìæèéã íýìýãäүүëýõ, ýäèéí çàñãèéã òөðөëæүүëæ,
ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã òүðãýòãýõ çàìààð íýã õүíä íîãäîõ äîòîîäûí íèéò
áүòýýãäýõүүíèé õýìæýýã 5000 àì.äîëëàðò õүðãýíý.

2.1.4.Äîòîîäûí íèéò áүòýýãäýõүүíä íýãäñýí òөñâèéí çàðëàãûí ýçëýõ
õýìæýýã æèë áүð áóóðóóëàõ áîäëîãî õýðýãæүүëíý.

2.1.5.Òөñâèéí õүðýýíèé ìýäýãäýë, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õөãæүүëýõ
үíäñýí ÷èãëýë, óëñûí òөñөâ, òөñâèéí òîäîòãîëûã áîëîâñðóóëàõ, áàòëàõàä óëñûí
òөñâèéí íèéò çàðëàãûã äîòîîäûí íèéò áүòýýãäýõүүíèé 33 õóâèàñ õýòðүүëýõãүé áàéõ,
õөðөíãө îðóóëàëò, áүòýýí áàéãóóëàëòûí øèíæòýé çàðëàãààñ áóñàä çàéëøãүé

13


øààðäëàãàòàé áóñ óðñãàë çàðäëûã íýìýãäүүëýõãүé áàéõ, ãàäààä өðèéí çîõèñòîé
õàðüöààíû øàëãóóð үçүүëýëòèéã õàíãàõ áîäëîãûã áàðèìòàëíà.

2.1.6.Ìàêðî ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ, ñàíõүүãèéí
òîãòîëöîîã áýõæүүëýõ çîðèëãîîð òөñөâ, ñàíõүүãèéí õàðèóöëàãûí ýðõ çүéí îð÷íûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

2.1.7.Òөñâèéí çàðëàãûã çîõèñòîé òүâøèíä õÿçãààðëàí õөðөíãө
îðóóëàëòûí үð өãөөæèéã äýýøëүүëæ, òөñâèéã àëäàãäàëãүé áàéëãàõ áîäëîãî
áàðèìòàëíà.

2.1.8.Ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé өñөëòèéã õàíãàõ, çàõ çýýëèéí ýäèéí
çàñãèéí òîãòîëöîîã çөâ òөëөâøүүëýõ çîðèëãîîð ñàíõүүãèéí, òүүõèé ýäèéí áîëîí
õөäөëìөðèéí çàõ çýýëèéã çүé çîõèñòîé áүðäүүëæ, үéë àæèëëàãààã íü çүãøðүүëíý.
Àæ àõóé, áèçíåñèéí үéë àæèëëàãààíä òөð îðîëöîõ íөõöөë, õýëáýðèéã õóóëü
òîãòîîìæîîð íàðèéâ÷ëàí çîõèöóóëíà.

2.1.9.Ýäèéí çàñãèéí áүòöèéã ñàéæðóóëæ, äîòîîäûí íèéò áүòýýãäýõүүíä àæ
үéëäâýð, үéë÷èëãýýíèé ñàëáàðûí ýçëýõ õóâèéí æèíã íýìýãäүүëýõ áîäëîãî
áàðèìòàëíà.

2.1.10.Ýêñïîðòûí ÷èãëýëòýé үéëäâýðëýë, үéë÷èëãýý äàâàìãàéëñàí,
õóâèéí õýâøèëä ñóóðèëñàí ýäèéí çàñãèéí õөãæëèéí òààòàé îð÷èí áүðäүүëýõ,
ýêñïîðòûí үéëäâýðëýëèéã õөãæүүëýõýä òàòâàðûí áîëîí óðàìøóóëëûí áîäëîãîîð
äýìæëýã үçүүëíý.

2.1.11.Yéëäâýðëýë, õýðýãëýýíèé çîõèñòîé õàðüöàà áүõèé áүòöèéã áèé
áîëãîõ, òýðãүүíèé òåõíèê, òåõíîëîãèéã èìïîðòëîõ, íóòàãøóóëàõ, áîëîâñðóóëàõ
үéëäâýðèéí өñөëòèéã íýìýãäүүëýõ áîäëîãî áàðèìòàëíà.

2.1.12.Èíôëÿöèéã áóóðóóëàõ òөñөâ, ìөíãө, ãàäààä, äîòîîä õóäàëäààíû
õàðèëöàí óÿëäààòàé áîäëîãî õýðýãæүүëíý.

2.1.13.Ýäèéí çàñàã, óëñûí òөñөâò äàðàìò ó÷ðóóëàõãүé áàéõóéö ãàäààä
çýýëèéí áîäëîãûã áàðèìòàëæ, àëü áîëîõ áóöàëòãүé òóñëàìæ àâàõ áîäëîãî
õýðýãæүүëíý. Çàñãèéí ãàçðûí ãàäààä өðèéí үëäýãäýë, өðèéí үéë÷èëãýýíèé
үçүүëýëòèéã Óëñûí Èõ Õóðëààñ òîãòîîñîí çîõèñòîé òүâøíýýñ õýòðүүëýõãүé
áàéëãàíà.

2.1.14.Ýäèéí çàñãèéí үð àøèãòàé òîìîîõîí òөñөë, àðãà õýìæýýã
ñàíõүүæүүëýõýä ãàäààäûí øóóä õөðөíãө îðóóëàëòûã òүëõүү àøèãëàõ, ãàäààäûí
õөðөíãө îðóóëàëòûã òàòàõ áîäëîãî áàðèìòàëæ, õөðөíãө îðóóëàëòûí òîãòâîðòîé
îð÷íûã õàíãàíà. Èðãýä, áàéãóóëëàãà, õөðөíãө îðóóëàã÷äàä үéë÷ëýõ “Íýã öîíõíû
үéë÷èëãýý”-ã íýâòðүүëíý.

2.1.15.Çàñãèéí ãàçðûí õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû үð àøèã, òүүíèéã
çîõèîí áàéãóóëàã÷äûí õàðèóöëàãûã äýýøëүүëýí, ìàðãààí øèéäâýðëýõ òîãòîëöîîã

14


òөãөëäөðøүүëæ, àâëèãà, õýýë õàõóóëèàñ ñýðãèéëýõ ÷èãëýëýýð óã àæèëëàãààíû
çîõèîí áàéãóóëàëò, áүòöèéã ñàéæðóóëíà.

2.1.16.Áàíê, ñàíõүүãèéí òîãòîëöîî, үéë÷èëãýýã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ,
çýýëèéí õүүã áóóðóóëàí õөðөíãө îðóóëàëò, áèçíåñèéí òààòàé îð÷èí áүðäүүëíý.

2.1.17.Ñàíõүүãèéí ñàëáàðûí õөãæëèéã õàíãàõ, ñàíõүүãèéí àëèâàà
õÿìðàëûí ýðñäýëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ, ýäèéí çàñãèéí өñөëòèéã äýìæñýí
ñàíõүүãèéí ñàëáàðûí äóíä õóãàöààíû áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé
áîëãîíî.

2.1.18.Äààòãàëûí çàõ çýýëèéí õөãæëèéã äýìæèæ, òүүíèé íèéãìèéí
àìüäðàëä үçүүëýõ үð íөëөөã өðãөæүүëíý. Õóâü õүíèé àìüäðàëûí äààòãàëûí ýðõ
çүéí îð÷íûã áүðäүүëíý.

2.1.19.Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí áèå äààñàí үéë àæèëëàãààã äýìæèõ,
øèíý ìåíåæìåíò íýâòðүүëýõ çàìààð íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí õөðөíãèéí
÷өëөөò үëäýãäëèéã óðò õóãàöààíû õөðөíãө îðóóëàëòàä àøèãëàõ ýðõ çүéí îð÷íûã áèé
áîëãîæ, õýðýãæүүëíý.

2.1.20.Àëáàí ¸ñíû áîëîí çàõèðãààíû, ñàëáàðûí ñòàòèñòèêèéí òîãòîëöîî,
àðãà çүéã áîëîâñðîíãóé áîëãîí õөãæүүëíý.

2.1.21.Ñàíõүүãèéí çóó÷ëàëûí õүðýýã өðãөòãөí, íÿãòëàí áîäîõ áүðòãýë,
àóäèò, õөðөíãèéí áүðòãýë, ìýäýýëýë, õөðөíãèéí үíýëãýýíèé үéë àæèëëàãààã îëîí
óëñûí æèøèãò õүðãýõ ÷èãëýëýýð ýðõ çүéí îð÷íûã áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

2.1.22.Yíýò öààñíû çàõ çýýëèéí òóõàé õóóëèéã îëîí óëñûí ñàíõүүãèéí
çàõ çýýëèéí íèéòëýã øààðäëàãàä íèéöүүëýí áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, õөðөíãèéí çàõ
çýýëèéã õөãæүүëíý. Õөðөíãèéí áèðæèéí үéë àæèëëàãààã îëîí óëñûí òүâøèíä
õүðãýíý.

2.1.23.Èïîòåêèéí үéë àæèëëàãààíû ýðõ çүéí îð÷íûã áîëîâñðîíãóé
áîëãîíî.

2.1.24.Æèæèã, äóíä үéëäâýðèéã äýìæèõ çîðèëãîîð çýýëèéí áàòàëãàà,
çýýëèéí äààòãàë, áàðüöààíû òîãòîëöîîã áèé áîëãîõ ýðõ çүéí îð÷íûã áүðäүүëíý.

2.1.25.Æèæèã, äóíä үéëäâýðëýë ýðõëýã÷èä çөâëөãөө өãөõ, äýìæèæ òóñëàõ
òөâ, èíêóáàòîð áàéãóóëæ, àæ àõóé ýðõëýõýä òөðèéí çүãýýñ ó÷ðóóëäàã äàðàìòûã
àðèëãàíà.

2.1.26.Àæ àõóéí үéë àæèëëàãààíû òóñãàé çөâøөөðëèéã öàõèì õýëáýðèéí
үéë÷èëãýýíä øèëæүүëíý.

15


2.1.27.Øóäàðãà өðñөëäөөíèéã äýìæèõ ÷èãëýëýýð ýðõ çүéí çîõèöóóëàëòûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, өðñөëäөөíèé òóõàé îéëãîëò, ñî¸ëûã íèéãìèéí ñýòãýë çүéä
òөëөâøүүëæ, çàõ çýýëèéí өðñөëäөөíèé îð÷íûã áүðäүүëíý.

2.1.28.Yíäýñíèé áүòýýãäýõүүí, àæèë, үéë÷èëãýýíèé ÷àíàð, өðñөëäөõ
÷àäâàð, õýðýãëýýíèé àþóëãүé áàéäëûã äýýøëүүëýõ, ýêîëîãèéí àþóëãүé îð÷íûã
áүðäүүëýõ, õýðýãëýã÷èéã ÷àíàðòàé, àþóëãүé áүòýýãäýõүүíýýð õàíãàõàä
ñòàíäàðò÷èëàë, õýìæèë çүé, òîõèðëûí үíýëãýýãýýð äýìæëýã үçүүëýõ àæëûã ýðñ
ñàéæðóóëíà.

2.1.29.Õүíñíèé áàðàà, ýìèéí àþóëãүé áàéäëûã õàíãàõàä ñòàíäàðòûí
îíîâ÷òîé áîäëîãî õýðýãæүүëíý.

2.1.30.Îþóíû өì÷èéí õóâüä ìýðãýæëèéí òүâøèíä үéë÷èëãýý үçүүëýõ,
íèéãìèéí õөãæèë, îëîí óëñûí ÷èã õàíäëàãàä íèéöүүëýí ýðõ çүéí çîõèöóóëàëòûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîõûí çýðýãöýý îþóíû өì÷èéí áүõ íèéòèéí áîëîâñðîë îëãîõ,
ìýäýýëýë òүãýýõ àðãà õýìæýýã àâ÷ õýðýãæүүëíý.

2.1.31.Õөãæëèéí áàíê áàéãóóëíà.

2.2.Yéëäâýðæүүëýõ áîäëîãî

2.2.1.Монгол Улсыг үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлнэ.

2.2.2.Ãåîëîãè, óóë óóðõàéí ñàëáàðûí áîäëîãûã õàðèóöëàãàòàé óóë
óóðõàéí çàð÷èì äýýð ñóóðèëàí øèíý÷ëýí òîäîðõîéëæ, ýðõ çүéí çîõèöóóëàëòûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîí ñàéæðóóëíà.

2.2.3.Ñòðàòåãèéí áîëîí áóñàä òîìîîõîí îðä ãàçðóóäûã ýäèéí çàñãèéí
ýðãýëòýä îðóóëæ, Òàâàí òîëãîéí íүүðñíèé, Îþó òîëãîéí çýñ-àëòíû, Òөìөðòýéí
òөìðèéí õүäðèéí, Öàãààí ñóâàðãûí çýñ-ìîëèáäåíèé, Àñãàòûí ìөíãө-õîëèìîã
ìåòàëëûí çýðýã îðäóóäûã àøèãëàæ ýõýëíý.

2.2.4.Ураны судалгаа, хайгуул, олборлолт, баяжуулалтын үйл
ажиллагаа явуулах эрх зүйн орчныг бүрдүүлж, баталгаажсан нөөцийг нэмэгдүүлэн,
олборлолтод хөрөнгө оруулах сонирхол бүхий стратегийн хөрөнгө оруулагчтай
хамтран Мардайн зэрэг ураны ордуудыг ашиглаж эхэлнэ.

2.2.5.Áîëîâñðóóëàõ үéëäâýðèéí ìîíãîë áðýíäèéã áèé áîëãîæ, íîîëóóð,
õîíü, òýìýýíèé íîîñ, àðüñ, øèðýí áүòýýãäýõүүíèéã ãàäààä çàõ çýýëä өðñөëäөõ
÷àäâàðòàé ýöñèéí áүòýýãäýõүүí áîëãîõ үéëäâýðëýëèéã íýìýãäүүëíý.

2.2.6.Дотоодын түүхий эдэд түшиглэн цемент, арматур төмөр хийц, шил
зэрэг барилгын материалын хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангах боломжийг
бүрдүүлнэ.

16


2.2.7.Аймгуудын онцлог, эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн жижиг үйлдвэр,
үйлдвэрлэл технологийн паркийг байгуулж, орон нутгийн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ.

2.2.8.Газрын тос боловсруулах, нүүрс шингэрүүлэх, хийжүүлэх
төслүүдийг хэрэгжүүлж, бензин, шатахуунаар дотоодын хэрэгцээгээ хангаж эхлэх
бодлого баримтална.

2.2.9.Цөмийн эрчим хүчийг ашиглах нарийвчилсан судалгаа хийж,
техник, эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулна. Цацрагийн хяналт, аюулгүй
байдлыг сайжруулна.

2.2.10.Ãåîëîãè, ýðäýñ áàÿëãèéí ñóäàëãààíû ñòàíäàðò, íîðì, íîðìàòèâûã
îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéöүүëýí áîëîâñðóóëàõ, òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð
íóòàãò ñóäàëãààíû àæèë ÿâóóëàõ ýðõ çүéí îð÷íûã áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

2.2.11.Нутаг дэвсгэрийн геологи, ашигт малтмалын судалгаа хийж,
ерөнхий үнэлгээ өгөх, геологийн зураглал, геофизик, геохими, гидрогеологи,
геоэкологи болон бусад сэдэвчилсэн судалгааны ажлыг эрчимжүүлж, хувийн
хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлнэ.

2.2.12.Улсын болон хувийн хөрөнгөөр хийгдсэн эрдэс баялгийн бүх
төрлийн геологийн судалгааны ажлын үр дүнг нэгтгэн боловсруулж, үндэсний
геомэдээллийн санг бүрдүүлнэ.

2.2.13.Êàäàñòðûí áүðòãýëèéí ñèñòåìèéã áүðýí àâòîìàòæóóëæ,
õàðèëöàã÷äàä үçүүëýõ үéë÷èëãýýã ÷àíàðòàé, øóóðõàé áîëãîíî.

2.2.14.Áàéãàëü îð÷èíä ýýëòýé, øèëäýã òåõíèê, òåõíîëîãèéã óóë óóðõàéí
үéëäâýðëýëä íýâòðүүëýõýä äýìæëýã үçүүëæ, ýâäðýëä îðñîí òàëáàéã íөõөí ñýðãýýæ,
íөõөí ñýðãýýëòèéí çàðäëûã óëñûí òөñâèéí äàíñàíä áàéðøóóëäàã áîëãîíî.

2.2.15.Õүíä үéëäâýðèéã õөãæүүëæ, ãèäðîìåòàëëóðãè, êàòîäûí çýñèéí
үéëäâýðëýë, àëò õàéëóóëàõ, êîêñ-õèìè, õàð ìåòàëëóðãèéí àæ үéëäâýðèéí
öîãöîëáîð áàðüæ áàéãóóëàõûã äýìæèíý.

2.2.16.Äàðõàíû õàð òөìөðëөãèéí, Ýðäýíýòèéí çýñ-ìîëèáäåíèé үéëäâýðò
õèéõ òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýëèéã äýìæèíý.

2.2.17.Áàãàíóóð, Øèâýý-Îâîîãèéí óóðõàéíóóäûí òåõíèê, òåõíîëîãè, ýäèéí
çàñãèéí ÷àäàâõèéã ñàéæðóóëàí, õөðөíãө îðóóëàëòûã øèéäâýðëýæ, íүүðñ îëáîðëîëò,
ýêñïîðòûã íýìýãäүүëýõ àðãà õýìæýý àâíà. Øèâýý-Îâîîãèéí íүүðñíèé óóðõàé,
öàõèëãààí ñòàíöûí öîãöîëáîðûã õөãæүүëæ, ýð÷èì õү÷ ýêñïîðòëîõ çîðèëò òàâèíà.

17


2.2.18.Áàðóóí ÷èãëýëèéí öàõèëãààíû øóãàì ñүëæýýíèé àëäàãäëûã
áóóðóóëàõûí òóëä Áàÿíòýýãèéí íүүðñíèé óóðõàé äýýð 20 ìâò-ûí ñòàíö áàéãóóëíà.

2.2.19.Äàðõàí, Ýðäýíýòèéí äóëààíû öàõèëãààí ñòàíöûí íүүðñíèé
õàíãàìæèéã øèéäâýðëýíý.

2.2.20.Ãýð õîðîîëëûí õýðýãëýã÷äèéã óòàà áàãàòàé òүëøýýð õàíãàõ àæëûã

2.2.21.Íүүðñíèé äàâõàðãûí ìåòàí õèé, áàéãàëèéí õèéí õàéãóóëûí àæëûã
ýõëүүëæ, òîéì íөөöèéã òîãòîîíî. Õèéí òүëøíèé ñàëáàðûí ýðõ çүéí îð÷íûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, õèéí òүëøíèé õýðýãëýýã íýìýãäүүëíý.

2.2.22.Ãàçðûí òîñíû õàéãóóëûí àæëûã ýð÷èìæүүëæ ãàçðûí òîñíû
áүòýýãäýõүүí õóâààõ ãýðýýã áàéãóóëàí îëáîðëîëòûã íýìýãäүүëíý. Ãóðàâäàã÷ îðíîîñ
ãàçðûí òîñ õóäàëäàí àâàõ áîëîìæèéã áүðäүүëíý.

2.2.23.Ýð÷èì õү÷íèé ñàëáàðûí ýðõ çүé, çàõ çýýëèéí çàãâàðûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, ãýðýýò çàõ çýýëèéí çàãâàðûã íýâòðүүëíý.

2.2.24.Ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäîë áүõèé îðäóóäûí öàõèëãààí õàíãàìæ,
àâòîçàì, òөìөð çàìûí àñóóäëûã øèéäâýðëýíý. Áàãàíóóð-Өíäөðõààí-×îéáàëñàí,
Óëààíáààòàð-Ìàíäàëãîâü-Òàâàí Òîëãîé-Îþó òîëãîéí 220 êÂò-ûí öàõèëãààí
äàìæóóëàõ àãààðûí øóãàìûã áàðüæ, Áàãàíóóð-×îéð, ×îéð-Ìàíäàëãîâèéí 220 êÂò-
ûí öàõèëãààí äàìæóóëàõ àãààðûí øóãàìûã 2 õýëõýýòýé áîëãîíî.

2.2.25.Íèéñëýëä äýëõèéí çàõ çýýëä өðñөëäөõ ÷àäâàðòàé, øèíý
òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí үéë÷èëãýý, îþóíû áàãòààìæòàé, áàãà îâðûí áүòýýãäýõүүíèé
үéëäâýðëýëèéã òүëõүү õөãæүүëíý.

2.2.26.Çàìûí-Үүä, Àëòàíáóëàã, Öàãààííóóð çýðýã ñóóðèí ãàçðóóäàä
ýõýëñýí ýäèéí çàñãèéí áîëîí õóäàëäààíû ÷өëөөò áүñүүäèéí үéë àæèëëàãààã
ýð÷èìæүүëíý.

2.2.27.Ýäèéí çàñãèéí ÷өëөөò áүñ, àæ үéëäâýðèéí ïàðê õөãæүүëýõýä äýä
áүòýö, ýð÷èì õү÷íèé àñóóäëûã øèéäâýðëýõ çàìààð äýìæëýã үçүүëíý.

2.2.28.Ýêîëîãèéí öýâýð ñүү, öàãààí èäýý, ìàõ, ìàõàí áүòýýãäýõүүíèé
үéëäâýðëýëèéã äýìæèí õөãæүүëíý.

2.2.29.Үéëäâýðæèëò, æèæèã, äóíä үéëäâýðëýë áîëîí àæèë ýðõëýëòèéã
äýìæèõýä çîðèóëæ óëñûí òөñөâ, Ìîíãîë Óëñûã õөãæүүëýõ ñàí, ãàäààäûí çýýë
òóñëàìæ, õóâü õүíèé îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí îðëîãî çýðýã ýõ үүñâýðүүäýýñ 150
òýðáóìààñ äîîøãүé òөãðөãèéã õóâààðèëíà.

18


2.2.30.“×àöàðãàíà” òөñëèéã õýðýãæүүëýõ, ýíý òөñëèéí õүðýýíä óëñûí
õýìæýýíä ýõíèé ýýëæèíä 20 ìÿíãàí ãåêòàð òàëáàéä ÷àöàðãàíà òàðèàëæ, òүүíèéã
áîëîâñðóóëàõ үéëäâýð áàéãóóëíà.

2.2.31.Àøèãò ìàëòìàëûã òүүõèé ýä õýëáýðýýð ãàðãàõûã үå øàòòàéãààð
áàãàñãàõ, òүүí÷ëýí ýêñïîðòëîæ áàéãàà áүòýýãäýõүүíèé áîëîâñðóóëàëòûí òүâøèíã
øàò äàðààëàëòàé àõèóëæ, íýìүү өðòөã øèíãýñýí áүòýýãäýõүүíèé ýêñïîðòûã

2.2.32.Ñòðàòåãèéí îðä òóñ áүðýýð òөñөë áîëîâñðóóëàí õýðýãæүүëíý.
Ýõíèé ýýëæèíä Ýðäýíýòèéí çýñ-ìîëèáäåíè, Áàãàíóóð, Øèâýý-Îâîîãèéí íүүðñíèé
óóðõàéä òåõíèêèéí øèíý÷ëýë õèéõ çàìààð áүòýýãäýõүүíèé áîëîâñðóóëàëòûí
òүâøèíã äýýøëүүëæ, ýöñèéí áүòýýãäýõүүí үéëäâýðëýõ àðãà õýìæýýã үå øàòòàéãààð
çîõèîí áàéãóóëæ, õýðýãæүүëíý. Ýðäýíýòèéí çýñèéí áàÿæìàëûã áîëîâñðóóëæ, öýâýð
çýñ ãàðãàõ үéëäâýðèéã 2009-2011 îíä áàðüæ áàéãóóëíà.

2.2.33.Ãîâèéã /Өìíөãîâü, Äîðíîãîâü, Äóíäãîâü, Ãîâü-Ñүìáýð/ õөãæүүëýõ
õөòөëáөðèéã áîëîâñðóóëæ, Òàâàí òîëãîéí íүүðñ, Îþó òîëãîéí çýñ-àëò, Öàãààí
ñóâàðãûí çýñèéí îðäîä òүøèãëүүëýí óóë óóðõàé-ìåòàëëóðãè-ýð÷èì õү÷íèé
öîãöîëáîðûã áàðüæ áàéãóóëàõ àæëûã ýõëүүëíý.

2.2.34.Íөөö íü òîãòîîãäñîí Àñãàò, Áүðýíõààí çýðýã ñòðàòåãèéí à÷
õîëáîãäîëòîé òîìîîõîí îðäóóäûã àæ àõóéí ýðãýëòýä îðóóëàõ àñóóäëûã áүñ íóòãèéí
õөãæèëòýé óÿëäóóëàí øèéäâýðëýíý.

2.2.35.Äàðõàíû òөìөðëөãèéí үéëäâýðèéã өðãөòãөæ øèíýòãýõèéí çýðýãöýý
Äàðõàí-Ñýëýíãèéí áүñèéí òөìðèéí õүäðèéí îðäóóäàä òүøèãëүүëýí õàð
òөìөðëөãèéí öîãöîëáîð áàéãóóëæ, өөðèéí îðíû äîòîîäûí õýðýãöýýã áүðýí õàíãàæ,
ýêñïîðòûí øèíý ýõ үүñâýðèéã áèé áîëãîíî.

2.2.36.Àëòíû íөөöèéã өñãөõ, îð÷èí үåèéí øèëäýã òåõíèê, òåõíîëîãè
íýâòðүүëýõ çàìààð үéëäâýðëýëèéã íýìýãäүүëýõ àðãà õýìæýý àâ÷, àëò öýâýðøүүëýõ
үíäýñíèé үéëäâýð áàéãóóëàõ үéë àæèëëàãààã äýìæèíý.

2.2.37.Ãàð àðãààð íүүðñ, àëò, áóñàä áàÿëàã îëáîðëîäîã õүíä õөäөëìөðèéã
õөíãөâ÷ëөõ ýðõ çүéí îð÷íûã áүðäүүëæ, îð÷èí үåèéí áè÷èë óóðõàé áîëãîí
õөãæүүëíý.

2.2.38.Óóë óóðõàé-ìåòàëëóðãè-ýð÷èì õү÷íèé èæ áүðýí öîãöîëáîðóóäûã
äàãàñàí õàíãàìæ, үéë÷èëãýý, õүíñ, õөäөө àæ àõóéí ÷èãëýëèéí æèæèã, äóíä
үéëäâýðèéí öîãö ñèñòåì áàéãóóëàõûã äýìæèíý.

2.3. Õөäөө àæ àõóé, õүíñíèé àþóëãүé áàéäëûí áîäëîãî

2.3.1.Õүí àìûí õүíñíèé õýðýãöýýã äîòîîäûí үéëäâýðëýëèéí ìàõ, ñүү,
ãóðèë, òөìñ, ãîë íýðèéí õүíñíèé íîãîîãîîð áүðýí õàíãàõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà
õýìæýý àâíà.

19


2.3.2.Õүíñíèé áүòýýãäýõүүíèé ÷àíàðûã øàëãàõ îð÷èí үåèéí ëàáîðàòîðèéã
íèéñëýë áîëîí õèëèéí áîîìòóóäàä àæèëëóóëíà. Õүíñíèé áүòýýãäýõүүí, óíäíû óñíû
ýðүүë àõóé, àþóëãүé áàéäëûã õàíãàõ õÿíàëò, ìýäýýëëèéí òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé
áîëãîíî.

2.3.3.Õүíñ, õөäөө àæ àõóéí ñàëáàðò îð÷èí үåèéí øèíý äýâøèëòýò
òåõíîëîãè íýâòðүүëýí, үéëäâýðëýëèéí àðãààð áîëîâñðóóëñàí õүíñíèé õóâèéí æèíã
òîãòâîðòîé íýìýãäүүëýõèéí çýðýãöýý ýêîëîãèéí öýâýð áүòýýãäýõүүíèé
үéëäâýðëýëèéã íýìýãäүүëæ, ýêñïîðòîä ãàðãàõ ýðõ çүéí îð÷íûã áүðäүүëíý.

2.3.4.Îð÷èí үåèéí òåõíèê, òåõíîëîãè íýâòðүүëæ õүí àìûí ýðүүë àõóéí
øààðäëàãàä íèéöñýí óíäíû öýâýð óñíû õàíãàìæ, õүðòýýìæèéã íýìýãäүүëýõ, óñíû
õàòóóëàã, ýðäýñæèëò èõòýé ñóì, ñóóðèí ãàçðóóäàä óñ çөөëðүүëýõ äýâøèëòýò
òåõíîëîãè íýâòðүүëíý.

2.3.5.Ãàçàð òàðèàëàíãèéí үéëäâýðëýëèéã ñýðãýýõ “Àòðûí 3 äàõü àÿí”-ûã
үðãýëæëүүëýí õýðýãæүүëæ, óñàëãààòàé òàðèàëàí ýðõëýõ, òåõíèêèéí ïàðê
øèíý÷ëýëòèéí áîäëîãûã áîëîâñðóóëæ, òåõíèê, òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë õèéõ àæëûã
ýð÷èìæүүëæ, õàìãààëàãäñàí õөðñíèé òàðèàëàíã íýìýãäүүëíý. Øèíý òөðëèéí
òàðèìàë òàðèàëàõ, үð ñîðòûí øèíý÷ëýë õèéõ, òàðèìàë óðãàìëûã õàìãààëàõ
òîãòîëöîî áүðäүүëíý.

2.3.6.Ìàëûí ÷àíàð, àøèã øèìèéã íýìýãäүүëýõ, үðæëèéí àæèë,
үéë÷èëãýýíèé õүðòýýìæ, үð äүíã ñàéæðóóëàí, ñүðãèéí áүòöèéã îíîâ÷òîé áàéëãàõ
áîäëîãî õýðýãæүүëíý.

2.3.7.Áýë÷ýýðèéí áîëîí ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé ýðõëýõ áүñ íóòãèéã
çààãëàí òîãòîîæ, ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóéã õөãæүүëýõ, áүñèéí õýìæýýíä çàãâàð
ôåðìåðèéí àæ àõóé áàéãóóëàõ áîäëîãî áàðüæ, ýíý ÷èãëýëýýð íóòãèéí өөðөө
óäèðäàõ áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí àæèëëàíà.

2.3.8.Õөäөөãèéí èðãýä áýëòãýñýí òүүõèé ýä, áүòýýãäýõүүíýý õýðýãëýã÷èä
øóóä õóäàëäààëàõ áîëîìæ áүðäүүëñýí ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí áèðæèéí
ñүëæýý áàéãóóëíà.

2.3.9.Ìàë÷äûã õóâü õүíèé îðëîãûí àëáàí òàòâàðààñ ÷өëөөëөõ ýðõ çүéí
îð÷íûã áèé áîëãîíî.

2.3.10.Ìàëûí òýæýýëèéí үéëäâýðëýëèéã ñýðãýýí õөãæүүëæ, òýæýýëèéí
øèìò ÷àíàð, òýæýýëëýã áàéäëûã ñàéæðóóëàí, õàíãàìæ, õүðòýýìæèéã íýìýãäүүëíý.

2.3.11.Áýë÷ýýðèéí ãàçðûã ýçýìøèõ, àøèãëàõòàé õîëáîîòîé ýðõ çүéí
çîõèöóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.

20


2.3.12.Ìàë ñүðãèéí ýðүүë ìýíäèéã õàìãààëàõ àæëûã îëîí óëñûí
æèøãèéí äàãóó õèéæ, ìàë ýìíýëãèéí îíîøëîãîî, øèíæèëãýýíèé ëàáîðàòîðèéí
÷àäàâõèéã äýýøëүүëýõ, ñóìäûí ìàë ýìíýëýã, үðæëèéí íýãæ áîëîí Áèîêîìáèíàòûã
õөðөíãө îðóóëàëòààð äýìæèæ, äîòîîäûí үéëäâýðèéí ìàëûí ýì, âàêöèíû ÷àíàðûã
ñàéæðóóëæ, õàíãàìæèéã íýìýãäүүëíý.

2.3.13.Õөäөө àæ àõóéí ýäýëáýð ãàçàð àøèãëàõ ýðõ çүéí îð÷íûã
áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, ãàçðûí íөөöèéí áîëîí òөëөâ áàéäëûí ìýäýýëëèéí íýãäñýí
ñàíòàé áîëîõ, áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ, óñæóóëàõ, õîðòîí ìýðýã÷èäòýé
òýìöýõ àðãà õýìæýýã èæ áүðýí àâ÷ õýðýãæүүëíý.

2.3.14.Õүíñ, õөäөө àæ àõóéí ñàëáàðò õөäөëìөðөө õîðøèõ, õөðөíãө õү÷ýý
íýãòãýõ, õîðøîî, íөõөðëөë õýëáýðýýð àæèëëàõûã çýýë, òàòâàðûí áîäëîãîîð
äýìæèíý.

2.3.15.Óñëàëòûí ñèñòåì çàñâàðëàõ, øèíýýð áàðèõàä óëñûí òөñâèéí
õөðөíãө îðóóëàëòûã íýìýãäүүëíý.

2.3.16.Ìàë ýðүүëæүүëýõ õөòөëáөðèéã õýðýãæүүëæ ìàë ýìíýëýã, үðæëèéí
àæèë, үéë÷èëãýýíèé үíèéí òàðèôûã øèíý÷èëíý.

2.3.17.Õөðñíèé ýâäðýëòýé òýìöýõ øèíý òåõíîëîãè àøèãëàí àòàðøñàí
òàëáàéã òàðèàëàíãèéí çîðèóëàëòààð ñýðãýýí àøèãëàõ àæëûã ýð÷èìæүүëíý.

2.3.18.Õүëýìæèéí íîãîî áîëîí æèìñ, æèìñãýíèé àæ àõóéã äýìæèíý.

2.3.19.Ìàëûí óãààëãà, òóóëãàëò, âàêöèíæóóëàëò çýðýã óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã òөðөөñ õàðèóöàí ñàíõүүæүүëíý.

2.4. Äýä áүòýö, õîò áàéãóóëàëòûí áîäëîãî

2.4.1.Òөð áîëîí õóâèéí õýâøëèéí òүíøëýëèéã ñàéæðóóëàí, õóâèéí
õýâøëèéí õөðөíãө îðóóëàëòààð áàðèõ, òîäîðõîé õóãàöààíä òүүíä àøèãëóóëàõ,
äàðàà íü òөðä øèëæүүëýí өãөõ ýðõ çүéí îð÷íûã áүðäүүëíý.

2.4.2.Õүí àìûí äîòîîäûí øèëæèëò õөäөëãөөíèéã áîäëîãîîð çîõèöóóëæ,
áүñ áîëîí áүñèéí òóëãóóð òөâ, äàãóóë õîòóóäûí òөëөâëөëò, óäèðäëàãûã
ñàéæðóóëàí, äýä áүòöèéã ýð÷èìòýé õөãæүүëæ, õîò, õөäөөãèéí õөãæëèéí òүâøíèé
ÿëãààã áàãàñãàíà.

2.4.3.Õүí àìûí íóòàãøèëò, ñóóðüøëûí çîõèñòîé òîãòîëöîîíä òóëãóóðëàí
õîò áàéãóóëàëòûã ýð÷èìæүүëíý. “Õîòóóä” үíäýñíèé õөòөëáөð áîëîâñðóóëæ

2.4.4.Õîò, ñóóðèí ãàçðûí ãýð õîðîîëëûí äýä áүòöèéã ñàéæðóóëàõûí
çýðýãöýý îðøèí ñóóã÷äûí îðîëöîîòîéãîîð îðîí ñóóöíû õîðîîëîë áîëãîí õөãæүүëýõ
áîäëîãûã äýìæèæ õýðýãæүүëíý.

21


2.4.5.Ãàçàð àøèãëàëòûã ñàéæðóóëæ, ãàçðûí øèíýòãýëèéã ýð÷èìæүүëýí
Ìîíãîë Óëñûí èðãýí áүðò ãàçàð өì÷ëүүëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà.

2.4.6.GPS-èéí òåõíîëîãèéã íýâòðүүëýõ, Ìîíãîë Óëñûí GPS-èéí ñүëæýý
áàéãóóëàõ 2 äàõü øàòíû àæëûã õèéæ, өíäðèéí ñүëæýýã ñàéæðóóëíà.

2.4.7.Íèéñëýë áîëîí îðîí íóòàãò 100 ìÿíãàí àéëûí îðîí ñóóö áàðèõ
òөñөë áîëîâñðóóëæ õýðýãæүүëíý. Áàãà, äóíä îðëîãîòîé èðãýäèéã îðîí ñóóöæóóëàõ
áîäëîãîä àõèö äýâøèë ãàðãàíà.

2.4.8.Íèéòèéí àæ àõóéí үéë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õүðòýýìæèéã ñàéæðóóëæ
õóâü÷ëàõ, өөð÷ëөí áàéãóóëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæүүëíý.

2.4.9.Íèéñëýë õîòûã îëîí óëñûí æèøèãò õүðãýõ, ýðүүë, àþóëãүé, òîõèëîã
îð÷èí, íàéäâàðòàé äýä áүòýö áүõèé òîìîîõîí õîò áîëãîí õөãæүүëýõ õөòөëáөð
áîëîâñðóóëæ õýðýãæүүëíý.

2.4.10.Èðãýíèé àãààðûí òýýâðèéí õөãæëèéã ýð÷èìæүүëæ, Òөâ àéìãèéí
Õөøèãèéí õөíäèéä îëîí óëñûí íèñýõ áóóäàë áàéãóóëæ, Óëààíáààòàðûí äýä áүòöýä
õîëáîíî.

2.4.11.Íèéñëýë áîëîí áүñ íóòãóóäûã áèå äààí õөãæèõ ýäèéí çàñàã,
ñàíõүүãèéí ÷àäàâõèòàé áîëãîõ ñóóðü äýä áүòöèéã áүðäүүëíý.

2.4.12.Îëîí óëñûí íèñýõ îíãîöíû áóóäàë, íèñýõ áóóäëûí õîòõîí, ãîâèéí
áүñèéí òөìөð çàì, óñ-öàõèëãààíû äýä áүòöèéí ñүëæýý, çүүí áүñèéí òөìөð çàì çýðýã
òîìîîõîí /ìåãà/ òөñëèéí çóðàã òөñөâ, òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí үíäýñëýëèéã
áîëîâñðóóëæ, õýðýãæүүëæ ýõýëíý.

2.4.13.Óëààíáààòàð áîëîí òîìîîõîí ñóóðèí ãàçðûí íèéòèéí çîð÷èã÷
òýýâðèéí үéë÷èëãýýã õөäөëãөөíèé àþóëãүé áàéäàë, ñòàíäàðòûí øààðäëàãà
õàíãàñàí èõ áàãòààìæèéí 500 àâòîáóñààð øèíý÷èëæ, íèéòèéí òýýâðèéí үéë÷èëãýýã
õèéí òүëøýýð àæèëëàäàã 2000-ààñ äîîøãүé òàêñèãààð õàíãàõàä òөðөөñ äýìæëýã
үçүүëíý.

2.4.14.Ìîíãîë Óëñûí òөìөð çàìûí òýýâðèéí äàìæèí өíãөðүүëýõ
÷àäàâõèéã ñàéæðóóëæ, үéë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õàìðàõ õүðýýã өðãөòãөí, òåõíèê,
òåõíîëîãèéã øèíý÷ëýõ õүðýýíä õөäëөõ áүðýëäýõүүíèé ïàðêèéã 20 çүòãүүð, 2000
à÷ààíû âàãîíîîð íýìýãäүүëíý.

2.4.15.“Òðàíçèò Ìîíãîë” õөòөëáөðèéã õýðýãæүүëýõýä òîìîîõîí àõèö
äýâøèë ãàðãàõ, äýä áүòöèéí îð÷èí íөõöөë, ëîæèñòèê ñүëæýýã ýðñ ñàéæðóóëíà.

2.4.16.Àãààðûí òýýâðèéí ñàëáàðò õóâèéí õýâøëèéí îðîëöîîã
íýìýãäүүëæ, îëîí óëñûí íèñëýãèéã өðãөæүүëíý. Îëîí óëñûí àãààðûí êàðãî
òýýâýðëýëòèéí үéë÷èëãýýã áèé áîëãîíî.

22


2.4.17.“Ìÿíãàíû çàì” òөñëèéí àæëûã ýð÷èìòýé үðãýëæëүүëýí, àéìãèéí
òөâүүäèéã íèéñëýëòýé õàòóó õó÷èëòòàé àâòî çàìààð õîëáîõ àæëûã үðãýëæëүүëíý.
Óëààíáààòàð-Ìàíäàëãîâü-Өìíөãîâèéí ÷èãëýëä àâòî çàì òàâèíà.

2.4.18.Îëîí óëñûí àâòî çàìûí ñүëæýýíä õîëáîãäîõ Çàìûí-Yүä-
Óëààíáààòàð-Àëòàíáóëàã ÷èãëýëèéí õóðäíû çàì áîëîí ßðàíò-Õîâä-Өëãèé-
Óëààíáàéøèíò ÷èãëýëèéí õàòóó õó÷èëòòàé àâòî çàìûã áàðèíà.

2.4.19.Óëààíáààòàð õîò áîëîí àéìãèéí òөâүүäèéí àâòî çàìûí ñүëæýýã
øèíý÷ëýí өðãөòãөæ, õî¸ð òүâøèíãèéí óóëçâàð, ãүүðýí áîëîí íүõýí ãàðö, àâòî
çîãñîîë áàðèíà.

2.4.20.Áүõ òөðëèéí çàì, çàìûí ñóóðü òàâèõ, ñýðãýýí çàñâàðëàõàä äýëõèéí
æèøèãò íèéöñýí, ýêîòåõíîëîãèéã íóòàãøóóëàõ ÷èãëýëýýð àæ àõóéí íýãæèéí үéë
àæèëëàãààã äýìæèæ àæèëëàíà.

2.4.21.Áàÿíõîíãîð-Ãîâü-Àëòàéí ÷èãëýëèéí õàòóó õó÷èëòòàé àâòî çàìûã
áàðèíà.

2.4.22.Íèéñëýëä äóëààíû áîëîí öàõèëãààí ýð÷èì õү÷íèé øèíý ýõ үүñâýð
áàéãóóëíà.

2.4.23.Óëààíáààòàð õîò áîëîí áүñүүäýä çîð÷èã÷ òýýâðèéí áîëîí à÷ààíû
òөðөëæñөí òåðìèíàë àæ àõóé, ëîæèñòèê òөâèéã áàéãóóëíà.

2.4.24.Îðîí çàéí ìýäýýëëèéí ñàíä òóëãóóðëàñàí çөөëөí äýä áүòöèéã
/õàÿãæóóëàëò, êîä÷ëîë: áàð êîä, çèï êîä ãýõ ìýò/ áèé áîëãîæ, òөðèéí үéë÷èëãýýã
øèíý øàòàíä ãàðãàí үð àøãèéã äýýøëүүëíý.

2.4.25.Ìýäýýëýë õîëáîîíû äýä áүòöèéã өðãөòãөí øèíý÷èëæ, ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû үéë÷èëãýýã өðãөæүүëæ, өðõ áүðò õүðòýýìæòýé áîëãîíî.

2.4.26.Ðàäèî, òåëåâèçèéí өðãөí íýâòðүүëãèéã òîîí òåõíîëîãèä øèëæүүëæ,
òåëåâèçèéí îëîí ñóâãèéã îðîí äàÿàð õүëýýí àâàõ áîëîìæèéã áүðäүүëíý.

2.4.27.Áàðóóí 5 àéìãèéã ýð÷èì õү÷íèé íàéäâàðòàé ýõ үүñâýðýýð õàíãàõ
çîðèëãîîð äóëààíû öàõèëãààí ñòàíö áàéãóóëàõ áóþó òөâèéí ýð÷èì õү÷íèé íýãäñýí
ñèñòåìòýé õîëáîíî. Çàâõàí, Ãîâü-Àëòàé àéìãèéã òөâèéí ýð÷èì õү÷íèé íýãäñýí
ñүëæýýíä õîëáîõ àæëûã 2009-2011 îíä áàãòààí ãүéöýòãýíý.

2.4.28.Òөâèéí ýð÷èì õү÷íèé ñүëæýýã áàðóóí áүñèéí ñèñòåìòýé õîëáîõ
òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí үíäýñëýëèéã áîëîâñðóóëæ, öàõèëãààí äàìæóóëàõ øóãàìûã
àøèãëàëòàä îðóóëíà.

2.4.29.Ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õү÷íèé үíäýñíèé õөòөëáөðèéí õýðýãæèëòèéã
õàíãàæ, ñàëõèíû áîëîí íàðíû ýð÷èì õү÷èéã àøèãëàí äýâøèëòýò òåõíîëîãèä

23


òóëãóóðëàñàí òîì îâðûí ñòàíöûã áàðèõ àæëûã ñóäàëæ, ãîâèéí áîëîí çүүí
àéìãóóäàä õýðýãæүүëíý.

2.4.30.Øóóäàíãèéí үíäñýí ñүëæýýã өðãөòãөí øèíý÷èëæ, ìýäýýëëèéí
òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí үéë÷èëãýýã íýâòðүүëíý.

2.4.31.Äýä áүòöèéí õөãæëèéã ýð÷èìæүүëýõýä õóâèéí õýâøëèéí îðîëöîîã
íýìýãäүүëýõ, үíäýñíèé êîìïàíèóäûí ÷àäàâõèéã äýýøëүүëýõ çîðèëãîîð àâòî çàì,
òөìөð çàì, ýð÷èì õү÷, õàðèëöàà õîëáîîíû ñүëæýýã өðãөòãөõ àæëûã ýðãýí òөëөãäөõ
íөõöөëòýéãýýð áàðèõûã áүõ òàëààð äýìæèíý.

2.4.32.Òөìөð çàìûí øèíý ñàëàà çàì áàéãóóëàõ, õèëèéí ãàðöûí òîîã
íýìýãäүүëýõ, õîñ øóãàì áàðüæ, öàõèëãààíæóóëàõ àñóóäëûã ñóäàëæ, үå øàòòàéãààð
øèéäâýðëýíý.

2.4.33.Îðîí ñóóö áàðèõ ñàíõүүãèéí ýõ үүñâýðèéã íýìýãäүүëæ, îðîí
ñóóöíû óðò õóãàöààòàé çýýëèéí àíõäàã÷ áîëîí õî¸ðäîã÷ çàõ çýýëèéí òîãòîëöîîã áèé
áîëãîí îðîí ñóóöíû óðò õóãàöààíû çýýëèéí æèëèéí õүүã áóóðóóëæ, ýðãýí òөëөãäөõ
õóãàöààã 25 æèë áîëãîíî.

2.4.34.Ãàçðûí íýãäñýí òөëөâëөãөөã Óëñûí Èõ Õóðëààð áàòëóóëæ íèéñëýë,
àéìãèéí òөâ áîëîí òөâëөðñөí ñóóðèíãèéí ãýð õîðîîëëûã áàðèëãàæóóëàõààñ áóñàä
ãàçðóóäûã çөâõөí íýýëòòýé äóóäëàãà õóäàëäààãààð õóäàëäàõ òîãòîëöîîíä
øèëæèíý.

2.4.35.Íèéñëýëèéã øèíý÷ëýí õөãæүүëýõ “Øèíý Óëààíáààòàð-Íîãîîí
íèéñëýë” õөòөëáөð ãàðãàõ, íèéñëýëä àãààð áîëîí õөðñíèé áîõèðäëûã áóóðóóëàõ,
äýä áүòöèéí àñóóäëûã èæ áүðýí øèéäâýðëýõ, õîò áàéãóóëàëò, õîò òөëөâëөëòèéí
áîäëîãûã øèíý÷ëýí áàòàëæ, õүүõýä, çàëóó÷óóäûí ÷өëөөò öàãàà çөâ áîëîâñîí
өíãөðүүëýõ öýöýðëýãò õүðýýëýíã äүүðýã áүðò áàéãóóëíà.

2.4.36.Õîâä, ×îéáàëñàí, Äàðõàí, Ýðäýíýò, Çàìûí-Үүä, Ñүõáààòàð
õîòóóäûã óëñûí çýðýãëýëòýé õîòûí ñòàòóñòàé áîëãîæ, õîòûí õөãæëèéí öîãö àðãà
õýìæýý àâíà.

2.4.37.Õөâñãөë íóóðûã àÿëàë æóóë÷ëàëûí áүñ áîëãîí äýä áүòöèéã íü
òýðãүүí ýýëæèíä õөãæүүëíý.

2.5. Îðîí íóòãèéí õөãæëèéí áîäëîãî

2.5.1.“Õөäөөãèéí õөãæèë” õөòөëáөðèéã áîëîâñðóóëæ, õýðýãæүүëæ ýõýëíý.

2.5.2.Ñóìäàä æèæèã, äóíä үéëäâýðëýëèéã õөãæүүëýõ çîðèëãîîð 50.0 ñàÿàñ
äîîøãүé òөãðөãèéí ýõ үүñâýðòýé “Үéëäâýðëýë õөãæүүëýõ ñàí” áàéãóóëæ àæèëëóóëíà.

24


2.5.3.Ýð÷èì õү÷íèé òөðөë áүðèéí үүñãүүðèéã àøèãëàí áүõ ñóìûã áàéíãûí
öàõèëãààíòàé áîëãîæ, áàãèéí öàõèëãààí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëíà. Àéìàã, îðîí
íóòãèéí äóëààí õàíãàìæèéí ñèñòåìèéã ñàéæðóóëæ, õү÷èí ÷àäëûã íü íýìýãäүүëíý.

2.5.4.Өðõ áүðèéã öàõèëãààí ýð÷èì õү÷íèé ýõ үүñâýðòýé áîëãîíî.

2.5.5.Àéìàã õîîðîíäûí áîëîí òýýâýðëýëò, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ãîë
÷èãëýëèéí àâòî çàìûã ñàéæðóóëæ, òîäîðõîé õýñãèéã õàòóó õó÷èëòòàé áîëãîíî.

2.5.6.Îðîí íóòàãò áàðèëãûí ìàòåðèàëûí áîëîí áîëîâñðóóëàõ үéëäâýðèéã
øèíýýð áàéãóóëíà.

2.5.7.Àëñëàãäñàí áîëîí ãîâèéí áүñèéí íýìýãäýë îëãîõ îíîâ÷òîé
õýëáýðèéã áóé áîëãîíî.

2.5.8.Ìàë÷èä ãàð óòàñ àøèãëàõ, õàðèëöàà õîëáîîãîîð øóóðõàé õàíãàãäàõ
íөõöөëèéã áүðäүүëíý.

2.5.9.Ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéð, ýìíýëýã, ñî¸ëûí òөâèéã øèíýýð áàðèõ
áóþó өðãөòãөæ çàñâàðëàíà.

2.5.10.Àòðûí 3 äàõü àÿíû õүðýýíä òóõàéí àéìãèéí íóòàãò áүðýí
àøèãëàãäààãүé áàéãàà òàðèàëàíãèéí òàëáàéã àøèãëàí òàðèàëàí ýðõýëæ, ãàçàð
òàðèàëàíãèéí òåõíèêèéí ïàðêèéã øèíý÷èëíý.

2.5.11.Үíäýñíèé өâ ñî¸ëûã õàìãààëàõ, ãýðò àìüäàð÷ áàéãàà èðãýäèéí òàâ
òóõòàé, ñî¸ëòîé àìüäðàõ íөõöөëèéã áүðäүүëýõ үүäíýýñ “Ìîíãîë ãýð” õөòөëáөðèéã

2.5.12.Óëñûí ýäèéí çàñàãò áүòöèéí өөð÷ëөëò õèéõ, òýðãүүëýõ à÷
õîëáîãäîë áүõèé äýä áүòöèéí áүòýýí áàéãóóëàëòàä ãàäààä, äîòîîäûí õөðөíãө
îðóóëàã÷äûã òàòàõ çîðèëãîîð òóñ áүð íü 200.0 ñàÿ äîëëàðààñ áàãàãүé õөðөíãө
øààðäàõ 10 òөñëèéã íýð çààí 2009 îíä áàãòààí íèéòýä çàðëàíà.

Ãóðàâ. Áàéãàëü îð÷íû òýíöâýðò õàðüöààã õàíãàõ çîðèëò

Ýêîñèñòåìèéí òýíöâýðò áàéäëûã õàíãàõóéö áàéãàëèéí íөөö áàÿëãèéã
õàìãààëàõ, çîõèñòîé àøèãëàõ, íөõөí ñýðãýýõ öîãö áîäëîãûã õýðýãæүүëýí õөãæëèéí
òîãòâîðòîé îð÷íûã áèé áîëãîõ, òүүíä òүøèãëýñýí àÿëàë æóóë÷ëàëûí öîãö áîäëîãî
3.1.Áàéãàëèéí òýòãýõ äààö, ÷àäàâõèéí õүðýýíä íөөö áàÿëãèéã õàìãààëàõ,
çîõèñòîé àøèãëàõ, ýêîëîãèä õàëãүé öýâýð òåõíîëîãèéã äýìæèõ áîäëîãûã õîëáîãäîõ
õóóëü òîãòîîìæèéí õүðýýíä áàòàëãààæóóëíà.

3.2.Òүүõèé íүүðñíèé õýðýãëýýã õÿçãààðëàõ, íүүðñèéã áîëîâñðóóëàõ, ãýð
õîðîîëëûã îðîí ñóóöæóóëàõàä çîðèóëæ èíæåíåðèéí áàéãóóëàìæèéã өðãөòãөõ,
íîãîîí áàéãóóëàìæèéí òàëáàéã íýìýãäүүëýõ, íèéòèéí òýýâðèéã øèíý÷èëæ õèéí

25

згүах 2008-2012

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Similar to згүах 2008-2012

Similar to згүах 2008-2012 (20)

згүах 2008-2012