Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları - Zekayı Anlamak

1. EĞİTİMDE YAPAY ZEKA
UYGULAMALARI
Zekayı Anlamak

2. Zekayı
Anlamak
İnsanlar zekayı birçok farklı şekilde
tanımlar. Bununla birlikte, zekanın
bir takım faaliyetlerden oluşan belirli
zihinsel aktiviteleri içerdiği
söylenebilir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

3. Öğrenme
Yeni bilgi edinme ve işleme
becerisine sahip olmak.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

4. Akıl Yürütme
Bilgiyi çeşitli şekillerde manipüle
edebilme.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

5. Anlama
Bilgi manipülasyonunun sonucunu
göz önünde bulundurmak.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

6. Gerçekleri
Kavramak
İşlenen bilginin geçerliliğini
belirlemek.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

7. Anlamları
Gözönünde
Bulundurma
Gerçeği belirli durumlara ilişkileriyle
tutarlı bir şekilde uygulamak.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

8. Olguyu
İnançtan
Ayırmak
Verilerin tutarlı bir şekilde geçerli
olduğu gösterilebilecek
kanıtlanabilir kaynaklar tarafından
yeterince desteklenip
desteklenmediğinin belirlenmesi.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

9. Zeka
Süreçleri
1. İhtiyaçlara veya isteklere göre bir hedef belirleyin.
2. Hedefi desteklemek için halihazırda bilinen
herhangi bir bilginin değerini değerlendirin.
3. Hedefi destekleyebilecek ek bilgiler toplayın.
4. Verileri mevcut bilgilerle tutarlı bir forma ulaşacak
şekilde değiştirin.
5. Mevcut ve yeni bilgiler arasındaki ilişkileri ve
doğruluk değerlerini tanımlayın.
6. Hedefe ulaşılıp ulaşılmadığını belirleyin.
7. Yeni veriler ve başarı olasılığı üzerindeki etkisini
ışığında hedefi değiştirin.
8. Hedefe ulaşılana (doğru olarak bulunana) veya
başarma olasılıkları tükenene (yanlış olarak
bulunana) kadar 2 den 7’ye kadar olan adımları
gerektiği kadar tekrarlayın.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

10. Zeka Türleri
Zekanın gerçekte neleri içerdiğine karar
vermenin bir parçası olarak zekayı kategorize
etmek de faydalıdır.
İnsanlar sadece bir tür zeka kullanmazlar, daha
çok görevleri yerine getirmek için birden fazla
zekaya güvenirler.
Harvard'dan Howard Gardner, farklı sayıda
zeka türlerini tanımladı(ayrıntılar için bkz.
http://www.pz.harvard.edu/projects/ multiple-
intelligences)
Bunları tanımak onları bu tür görevlerle
ilişkilendirmenize yardımcı olur.
Bir bilgisayar zeka olarak bu tür zekaları simüle
edebilir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

11. Görsel -
Uzamsal
• Simülasyon Potansiyeli:
• Ortalama
• İnsan Araçları:
• Modeller, grafikler, çizelgeler, fotoğraflar, çizimler, 3
boyutlu modelleme, video, televizyon ve multimedya
• Tanım:
• Denizciler ve mimarlar gibi insanlar tarafından kullanılan
fiziksel çevre zekası (diğerleri arasında). Hareket etmek
için insanların fiziksel çevrelerini, yani boyutlarını ve
özelliklerini anlamaları gerekir. Her robot veya taşınabilir
bilgisayar zekası bu kabiliyeti gerektirir, ancak kabiliyetin
simülasyonu çoğu zaman zor (kendi kendine giden
arabalarda olduğu gibi) veya daha az kesindir (akıllıca
hareket ettikleri kadar çarpmaya dayanan robot
süpürgelerde olduğu gibi).
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

12. Bedensel-
kinestetik
• Simülasyon Potansiyeli:
• Ortalamadan yükseğe
• İnsan Araçları:
• Özel ekipman ve gerçek nesneler
• Tanım:
• Bir cerrah veya dansçı tarafından kullanılanlar gibi vücut
hareketleri hassasiyet ve vücut farkındalığı gerektirir.
Robotlar genellikle bu tür zekayı, tekrarlayan görevleri
gerçekleştirmek için kullanırlar, genellikle insanlardan
daha yüksek hassasiyetle, ancak bazen daha az
zarafetle. Cerrahın gelişmiş fiziksel yetenek ve gerçek
bağımsız hareket sağlayan cerrahi bir cihaz gibi insan
büyütme arasındaki farkı ayırt etmek önemlidir. Birincisi,
girdi için cerraha bağlı olması nedeniyle matematiksel
yeteneğin bir göstergesidir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

13. Yaratıcı
• Simülasyon Potansiyeli:
• YOK
• İnsan Araçları:
• Sanatsal çıktı, yeni düşünce kalıpları, icatlar, yeni müzikal
kompozisyon türleri
• Tanım:
• Yaratıcılık, sanat, müzik ve yazı şeklinde benzersiz bir
çıktıyla sonuçlanan yeni bir düşünce modeli geliştirme
eylemidir. Gerçekten yeni bir ürün, yaratıcılığın
sonucudur. Bir yapay zeka, mevcut düşünce kalıplarını
simüle edebilir ve hatta onları benzersiz bir sunum gibi
görünecek şekilde birleştirebilir, ama bu gerçekte sadece
var olan bir örüntünün matematiksel tabanlı bir
versiyonudur.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

14. Sosyal
• Simülasyon Potansiyeli:
• Düşükten ortalamaya
• İnsan Araçları:
• Telefon, sesli konferans, video konferans, yazma, bilgisayar
konferansı, e-posta
• Tanım:
• Başkalarıyla etkileşim birkaç düzeyde gerçekleşir. Bu zekanın
amacı, başkalarının deneyimlerine dayanarak bilgi elde etmek,
takas etmek, vermek ve manipüle etmektir. Bilgisayarlar, soruyu
anladıkları için değil, anahtar kelime girdisi nedeniyle temel
soruları yanıtlayabilir. Zeka, bilgi edinilirken, uygun anahtar
kelimelerin bulunması ve daha sonra bu anahtar kelimelere göre
bilgi elde edilirken oluşur. Bir arama tablosundaki çapraz
referans terimleri ve daha sonra tablo tarafından sağlanan
talimatlara göre hareket etmek, kişilerarası zekayı (sosyal zeka)
değil mantıksal zekayı gösterir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

15. İçsel
• Simülasyon Potansiyeli:
• YOK
• İnsan Araçları:
• Kitaplar, yaratıcı materyaller, günlükler, gizlilik ve zaman
• Tanım:
• Kişinin kendi çıkarlarını anlamak için içeriye bakmak ve
daha sonra bu çıkarlara dayalı hedefler belirlemek şu
anda sadece insani bir tür zekadır. Makineler olarak
bilgisayarların arzuları, ilgi alanları, istekleri veya yaratıcı
yetenekleri yoktur. Bir yapay zeka, bir dizi algoritma
kullanarak sayısal girdiyi işler ve bir çıktı sağlar, yaptığı
hiçbir şeyin farkında değildir ve yaptığı hiçbir şeyi
anlamaz.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

16. Sözel /
Dilbilimsel
• Simülasyon Potansiyeli:
• Düşük
• İnsan Araçları:
• Oyunlar, multimedya, kitaplar, ses kayıt cihazları ve
konuşulan kelimeler
• Tanım:
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

17. Sözel /
Dilbilimsel
(devam)
• Sözlü ve yazılı bilgi alışverişi diğer biçimlerden çok daha
hızlı olduğu için kelimelerle çalışmak iletişim için önemli
bir araçtır. Bu zeka biçimi, sözlü ve yazılı girdiyi anlamayı,
bir yanıtı geliştirmek için girdiyi yönetmeyi ve çıktı olarak
anlaşılır bir cevap vermeyi içerir. Çoğu durumda,
bilgisayarlar girdiyi anahtar kelimelerle zar zor
ayrıştırabilir, isteği gerçekten anlayamaz ve hiç
anlaşılamayabilecek yanıtlar çıkarabilir. İnsanlarda, sözlü
ve yazılı dilsel zeka beynin farklı alanlarından gelir (http://
releases.jhu.edu/2015/05/05/ say-what-how-the-brain
separates- our-ability-to talk- and-write/), yani insanlarda
bile yüksek yazılı dilbilimsel zekaya sahip biri benzer
şekilde yüksek konuşma dilsel zekasına sahip
olmayabilir. Bilgisayarlar şu anda yazılı ve sözlü dil
becerilerini birbirinden ayırabilememektedir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

18. Mantıksal /
Matematiksel
• Simülasyon Potansiyeli:
• Yüksek
• İnsan Araçları:
• Mantık oyunları, araştırmalar, gizemler ve zeka oyunları
• Tanım:
• Bir sonucu hesaplamak, karşılaştırmalar yapmak,
örüntüleri keşfetmek ve ilişkileri göz önünde
bulundurmak, bilgisayarların şu anda üstün olduğu
alanlardır. Bir bilgisayarın bir oyun gösterisinde bir insanı
yendiğini gördüğünüzde, bu yedi zeka içinde bilgisayarın
insana üstünlük sağladığı tek zeka biçimidir. Evet, diğer
zeka türlerinin küçük parçalarını görebilirsiniz, ancak
odak noktası budur. İnsan zekası ile bilgisayar zekası
değerlendirmesini sadece bir alanda dayandırmak iyi bir
fikir değildir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak

19. Sorular
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi – Eğitim Fakültesi | Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları | Zekayı Anlamak