2. Katapatan ang kasagutan sa
pagtuklas ng katotohanan, ang
pagsisinungaling at pagpapanggap ay
ang siyang kalaban.
3. Ano ang kahulugan ng "katapatan sa salita at sa gawa"?
Bakit mahalaga ang pagiging tapat hindi lamang sa salita pati na rin sa gawa? Ang
birtud ng katapatan ay parang madaling gawin, ngunit ang pagiging tapat sa salita at sa gawa ay
isang bagay na dapat tumatak sa pusongisangtaohabang musmos pa lang. Sa edad na anim na
taon maari nang pagtuunan ang katapatan sa katotohanan. Kapag nakasanayan ang
pagsisinungaling at pagpapanggap ay madadala ito sa katandaaan. Kailangan itong pagyamanin sa
mga maliliit na bagay o isyu na pinagkakatiwala sa isang bata. Kapag patuloy na napagtibay ang
pagiging tapat sa salita at sa gawa ay madadala ito ng isang tao sa kanyang paglaki at
magkakaroon siya ng prinisipyo, integridad, at paninindigan sa buhay.
4. Katapatan sa Salita
May kasabihan na sa kasaganahan ng puso nagmumula ang mga salita ng bibig. Ang
ating mga salita ay siyang naglalarawan ng ating pagkatao. Malalaman kung ano ang
personalidad, kinalakihan, pag-uugali, at kung ano ang nilalaman ng puso sa pamamagitan ng
pananalita. Ang katapatan sa salita ay birtud ng sinseridad sa pananalita.
May pagkakataon na ang ating pananalita ay hindi kumakatawan sa katotohanan; Ito
ay ang pagsisinungaling. Ang pagsisinungaling ay ang pagbaluktot, pagbago, o Pagtago ng
katotohanan. Ito ay pinagmumulan ng pagbali ng katapatan ng salita.
5. Mga uri ng pagsisinungaling ayon kay Randy Dellosa, isang sikolohista.
Non-pathological Lying - Ang ganitong klaseng pagsisinungaling Ang pagsisinungaling ay
maaring dahil dahil sa isang sa sitwasyon (a) takot, (b) pagpoprotekta ng sarili o ng ibang tao, o
(c) pagpapabango sa sarili (self-enhancement).
Maraming debate ang tungkol sa ganitong uri ng pagsisinungaling Mayroong mga tao
na nagsasabi na puwedeng pahintulutan ito. Ngunit ang itinuturing nating "white lies" ay hindi pa
rin sumasalamin sa katotohanan.
6. Mga uri ng pagsisinungaling ayon kay Randy Dellosa, isang sikolohista.
Pathological Lying - Ang kinaugaliang pagsisinungaling. Ang ganitong klase ng pagsisinungaling
ay hindi pagsasabi ng katotohanan dahil sa ito ay nakasanayan na.
Ang ganitong uri ng pagsisinungaling ay mas mahirap putulin. Sa kadahilanang sa
paulit-ulit na hindi pagsabi ng totoo ay nagiging parte na ito ng ugali ng isang tao. Upang
makalaya sa ganitong gawainay kailangan ito ng buong pag-amin sa kamalian at ang pag-intindi
at suporta ng magulang at mga nakatatanda.
7. Bago ipagpatuloy ang pagbabasa sa "Suriin" ay iyo munang sagutin ang umusunod na mga
tanong.
1. Para sa iyo, maaari bang pahintulutan ang white lies? Ipaliwanag ang iyong saloobin.
2. Paano mo maiiwasang makasanayan ang hindi pagsasabi ng katotohanan?
8. Katapatan sa Gawa
Hindi lamang ang salita ng isang tao ang maaaring maging salamin ng katapatan. Ang
kapatapatan sa gawa ay napakahalagang birtud. Ang pagsisinungaling ay hindi lamng pwedeng
magawa sa salita ngunit ito rin ay maaaring mangyari sa gawa. Ang birtud ng katapatan sa gawa
ay ang pagkilos ng may sinseridad ayon sa ipinangako.
Bahagi na ng kultura nating Filipino ang pagbibigay ng pangako. Maaaring pangako ito
sa sarili o sa kapwa. Gayunpaman, magiging ganap lamang ang iyong katapatan hindi lang sa
pagsambit o pagbitaw ng salita kundi sa pagtupad nito sa gawa.
9. Ang hindi pagtupad sa sinabi ay isang panlilinlang. Ang ating pagkilos o hindi pagkilos ayon
sa binitawang salita ay may kakayahang lumabag o magtago sa katotohanan.
May apat na paraan ng pagtatago ng katotohanan ayon sa aklat ra akda ni Vitaliano Gorospe:
• Pananahimik (Silence) - ang pananahimik ay ang pagtatangging sumagot upang mailabas ang
katotohanan kahit mayroong nalalaman.
• Pag-iwas (Evasion) - ang pag-iwas upang mailigaw ang katotohanan.
• Pagtitimping pandiwa (Mental Reservation) - ang pagtitimping pandiwa o ang paglagay ng
limitasyon sa paggawa ng pangako.
• Pagsambit na may dalawang kahulugan (Equivocation) - ang pagsambit ng isang bagay ngunit
may dalawa o ibang kahulugan.
10. Sa katapatan sa gawa nagmumula ang pagkakaroon ng paninindigan ng isang tao. Ang
katapatan hindi lamang sa salita ngunit pati na rin sa gawa ay dapat pagyamanin. Ito ang dalawang
sangkap upang ang katotohanan lamang ang siyang mamayani.
Sagutin ang mga tanong at ipaliwanag.
1. Kapag nangako sa iyong magulang na mag-aaral nang mabuti, ano ang gagawin mo kapag ikaw ay
nasa paaralan?
2. Sa iyong pananaw, mahirap ba ang magbitaw ng salita kung alam mong hindi mo kaya itong
tuparin?
11. BASAHIN NATIN!
Papalapit na ang high school dance sa paaralang pinapasukan ni Celine. Sabik ang lahat at abalang-abala sa
paghahanda.
"Mayroon na ba kayong nabiling damit?" tanong ni Rea sa mga kaklase.
"Nakabili na ako ng sapatos, ngunit kailangan ko ng ka-match na bag," wika naman ni Macy.
"Kailangan kong maging maganda sa high school dance namin," sambit ni Celine sa sarili.
Ganito ang mga usapan ngayon sa loob ng silid-aralan ni Celine kapag libreng oras, nag-uusap-usap ang
magkakaklase tungkol sa nalalapit na high school dance.
Hindi mayaman ngunit hindi rin naman mahirap ang pamilyang pinanggalingan ni Celine. Maayos ang trabaho ng
kanyang ama at nagbebenta ng gawang kakanin ang kanyang ina. Nag-iisa rin itong anak kaya nakukuha naman niya ang mga
pangangailangan at naisin.
"O ayan, anak! Mayroon ka nang susuotin sa high school dance, buti na lamang at nagbigay ng diskuwento ang
mananahi, wika ng ina ni Celine.
12. BASAHIN NATIN!
"Nakabili rin kami ng sapatos, anak. Buti na lamang at may kaunti akong natagong pera, " wika naman ng ama ni
Celine habang inaabot ang sandalyas na may takong "Salamat po! Isusukat ko po ito agad," hindi pa natatapossapagsasalitaav
umaakyat na sa kanyang silid si Celine.
Dali-dali niyang sinukat ang kanyang damit at sapatos, napangiti ito ng payak umikot-ikot sa salamin at napahinto
at napatitig sa sariling itsura.
"May kulang!" bulalas ni Celine "Kailangan ko ng palamuti sa aking leeg. upang lumitaw ang ganda ng damit at
mas magmukhang mamahalin," wika nito """Nanay! Tatay!" sigaw ni Celine habang bumababa ng hagdan na suot pa rin ang
damit at sapatos. "Tingnan ninyo po ang aking porma, hindipobaatmay kulang?" wika ni Celine.
"Kulang? Sa akin ay napakaganda mo na, anak!" wika ng ama ni Celine.
"Tay ... kailangan ko pa po ng kuwintas! Isang kuwintas na makinang, upang magmukhang mamahalin at maganda
ang aking porma. Ibili po ninyo ako ng kuwintas, Itay," pagsamo ni Celine. Ayaw nitong pahuli sa mga kaklase, gusto nitong
makisabay o makapantay man lamang sa luho ng ibang mag-aaral.
13. BASAHIN NATIN!
"Hay naku, anak, mas marami tayong mas importanteng pagkakagastusan kesa sa kuwintas," sabi ng kanyang
ama.
Nag-iba ang mukha ni Celine, nakasimangot itong tumingin sa ama at ina.
"Huwag ka nang malungkot, anak, para sa akin hindi mo na kailangan ng kuwintas ngunit kung nais mo talaga,
subukan mong puntahan ang pinsan mong si Britney at humiram ka ng kuwintas sa kanya," wika ng kanyang ina.
Lumiwanag ang mukha ni Celine at pumayag ito sa iminungkahi ng ina. Pumunta si Celine sa tahanan ni Britney,
ang kanyang pinsan na nakapagtapos ng tolehiyoatngayonay nakapagtatrabaho na sa opisina.
"Ate Britney, magandang gabi, mayroon kaming high school dance. Gusto kong magmukhang maganda tulad mo.
Meron ka ba diyang kuwintas na puwede kong wiramin?" tanong ni Celine sa pinsang si Britney na halatang may pambobola
upang makuhaang gusto.
"Hay ikaw talaga, pinsan, binola mo pa ko. Oo naman! Halika, may ipapakita akosaiyo,"sabi ni Britney at inilabas
nito ang isang maliit na kahon.
14. BASAHIN NATIN!
Nang buksan ito ni Britney ay tumambad kay Celine ang isang napakagandang kuwintas.Kulay pilak ito at may
mga brilyanteng bato. Kumikinang ang kuwintas at mukhang hindi pa nagamit. Kumikinang din ang mga mata ni Celine habang
pinagmamasdan ang kuwintas.
"Wow, ate, ang ganda nito. Maari ko ba itong hiramin?" tanong ni Celine sa pinsan.
"Oo naman, sige ingatan mo ha? Hindiko pa iyan nagamit at mahal iyan," sabi ni Britney sabay kindat sa pinsan.
Nang pauwi ay dinaanan ni Celine ang bilihan ng alahas sa mall at nakita ang kuwintas na kawangis ng pinahiram
sa kanya ng kanyang pinsan. Doon niya nalaman na mamahalin ang kuwintas ni Britney. Dalawang libong piso ang halaga nito.
Tuwang-tuwa si Celine. Alam niyang higit mapapaganda ang kanyang bihis.
Dumating na nga ang hapon ng high school dance. Naging angat nga ang bihis ni Celine. Kapansin-pansin ang
kumikinang na kuwintas nito. Nilapitan siya nila Rea, Macy, at ng iba pa niyang kaklase. Pinuri ang kanyang kasuotan at tila
kinainggitan ang kanyang kuwintas.
15. BASAHIN NATIN!
Nagpakasaya si Celine ng gabing iyon. Sumayaw siya, kumain, nakipagtawanan, at nakipagkilala sa mga kamag-
aral maging sa ibang baitang. Marami ang nakapansin at nakipagkilala kay Celine. Masayang-masaya si Celine ng gabing iyon.
Pagod nang umuwi si Celine at may kaunting lungkot dahil natapos na ang gabi ng sayawan. Pumasok siya sa kanyang silid at
nang magpapalit na siya ng pantulog ay napansin niyang wala na sa kanyang leeg ang kuwintas ng pinsan. Nawala ang antok ni
Celine at napasigaw.
"Ang kuwintas! Ang kuwintas! Nawawala ang kuwintas!“
Hinanap na mabuti ni Celine ang kuwintas sa kagamitan niya ngunit hindi niya ito nakita.Nanlumo si Celine at
napaluha na lang. Hindi halos nakatulog si Celine noong gabing iyon. Kinabukasan sa agahan ay nagtanong ang kanyang mga
magulang.
"Kumusta ang sayawan, anak? Naging masaya ka ba?" tanong ng ama.
Pinilit ni Celine na ngumiti, "Opo, Itay, napakasaya po ng sayawan," sagot ni Celine.
16. BASAHIN NATIN!
Ibayong pagtitipid ng kanyang baon sa paaralan ang ginawa ni Celine. Halos hindi siya kumakain. Tubig rin lamang
ang kanyang iniinom pamatid uhaw at gutom.
Nagtinda nga ng kakanin si Celine kahit saan siya magpunta. Inaalok niva ito sa daan, sa mga kaklase, at maging
sa mga guro. Lagi niyang binibilang ang napagbentahan kung aabot na ba ito ng dalawang libo.
Humahangos na pumunta si Celine sa bahay ng pinsang si Britney upang isauli ang kuwintas.
"Ate Britney, ito na po ang kuwintas. Pasensiya ka na, Ate, ngayon ko lang naibalik" wika ni Celine nang inabot sa
pinsan ang kuwintas nito.
"Salamat!" masayang pagsagot ni Britney.
"Ang ganda-ganda talaga ng kuwintas mo, Ate. Iningatan ko talaga iyan, dahil nakita ko ang kawangis niyan sa
tindahan ng alahas. Alam kong pinaghirapan mo iyan dahil ang mahal mahal pala niyan, dalawang libong piso!" ang tuloy-tuloy
na wika ni Celine.
17. BASAHIN NATIN!
Tumawa nang malakas si Britney. Takang-taka si Celine dahil sa reaksiyon ng pinsan. "Ano ka ba,
Celine! Yung nasa alahasan sa mall ay tunay na pilak at brilyante iyon. Itong kuwintas ko ... peke lang ito!
Binili ko lang ito sa bangketa! ha ha ha!" malakas na tawa ni Britney sa pinsan. Natulala si Celine.
18. SAGUTIN
1. Ilarawan kung anong klaseng bata si Celine? Ayon sa leksiyon, ano ang mga uri ng pagtatago ng
katotohanan ang nagawa niya?
2. Sa iyong palagay, nahirapan ba nang husto si Celine kung nagsabi siya ng katotohanan sa pinsan?
3. May kasalanan ba si Celine sa kanyang mga magulang? sa pinsang si Britney?
4. Sa katotohanang iyong palagay, galing ano sa ang pinsan?nasa isip ni Celine nang malaman niya ang
katotohanang galing sa pinsan?
5. Kung ikaw ang sumulat ng kuwento, ano ang magiging katapusan nito?
6. Ano ang natutuhan mo sa kuwento?
19. MGA BUNGA NG KATAPATAN SA SALITA AT GAWA
Ang pagiging tapat sa salita at sa gawa ay maraming naidudulot na
kabutihan sa buhay ng tao. Narito ang mga bunga ng pagiging matapat sa
salita at sa gawa.
Integridad (Integrity) -Ito ay ang kalakasan ng loob na sabihin o gawin
ang tama kahit mahirap gawin o hindi alam ang kahihinatnan. Nakatutulong
ang pagiging tapat sa salita at sa gawa sa pagpapalawak ng sariling pagkatao.
TANDAAN!
20. Patas na pakikitungo sa iba (Fairness) - Ito ay mahalagang bunga na
nagmumula sa katapatan. Ang patas na pakikitungo sa kapwa ay nagdudulot
ng kapayapaan sa sarili at kapayapaan din sa komunidad. Isang maayos at
mabungang pakikipag-ugnayan sa kapwa ang dulot ng katapatan.
Pagtitiwala (Trust) - Kapag ikaw ay tapat sa salita at sa gawa ay makukuha
mo ang tiwala at maging ang respeto ng iba.
TANDAAN!
21. Magandang reputasyon (Good reputation) -Bilang isang
taong isinasabuhay at yumayakap ng katotohanang maiuukit mo
ang isang magandang reputasyon habang ikaw ay nabubuhay.
Kapayapaan ng kalooban at isipan (Peace of mind) -Ang
pagpanig, pagsabi, at paggawa ng kung ano ang katotohanan ay ang
tanging makapagbibigay ng kapayapaan sa isang tao.
TANDAAN!
22. PAGSASANAY
Ibigay ang mga hinihingi sa bawat bilang.
1. Birtud ng sinseridad sa pananalita
2. Birtud ng sinseridad sa pagkilos ng ipinangako
3. Pagtangging sumagot upang mailabasang katotohanan
4. Paglagay ng limitasyon sa paggawa ng ipinangako
5. Pagsambit ng isang bagay ngunit may dalawang kahulugan
