Caderno de traballo sobre a redución, a reutilización e a reciclaxe dos refugos, editado por Candea (Asociación de Ensinantes do Salnés) no 2000.

1. R
R
R
tiuliez
a
ic
e
u
c
d
i
cela
fichas
de
traballo
Educación Secundaria

3. PROCESO QUE SEGUE UN ELEMENTO MATERIAL
ATA CONVERTERSE NUN MATERIAL DE CONSUMO
A maioría dos elementos destinados ó consumo humano seguen un proceso de transformación que mo-
difica de algunha maneira as cualidades orixinais do material ata que se transforma nun producto cun-
ha cualidades determinadas en función do uso ó que vai destinado.
Á hora reciclar ou aproveitar un material é importante que as cualidades orixinais da materia prima
se manteñan o mellor posible para poder completar o ciclo da súa recuperación. Cantos menos enga-
didos artificiais teña un produto, máis doado será de reciclar e menos complexo será o seu proceso de
transformación.
CICLO DE VIDA EXEMPLO: A AUGA
LOCALIZACIÓN DO RECURSO: atopar un manancial de auga, un xa-
cemento de mineral, un bosque cunha madeira determinada, unha
bolsa de gas, un banco de peixes... Estúdase a súa situación, a can-
tidade, as facilidades para explotalo ou transportalo...
Localízase un manancial
EXTRACCIÓN: por diferentes métodos (pozos petrolíferos, canteiras,
minas, tala de árbores, pesca...)
Escávase un pozo
DEPURACIÓN: eliminación dos materiais que non interesan para dei-
xar o que interesa o máis puro posible. Os minerais, por exemplo,
adoitan vir asociados a outros e hai que sometelos a unha serie de
procesos para separalos (triturados, lavados, disolución...)
Depúrase para eliminar resí-
duos e bacterias
(planta depuradora)
TRANSFORMACIÓN: algúns elementos úsanse sos e hai que sometelos
a tratamentos para convertelos no obxecto concreto. Outros forman
parte, xunto con outros, dun material máis elaborado. Despois de
diferentes procesos mecánicos, físicos e/ou químicos obtense o pro-
duto final.
APLICACIÓN: e a fase final de transformacións que consiste en reali-
zar o obxecto ou produto de consumo. Por exemplo: papel para li-
bros, madeira para taboleiros, ferro para envases, plástico para bol-
sas... Esta fase compleméntase con diversos procesos segundo o tipo
de obxecto: recheo de envases, etiquetado, impresión de libros,
construción de mobles...
Envasado en botellas de PET
DISTRIBUCIÓN E COMERCIALIZACIÓN: pode ser previa á elaboración
final do produto, ó final ou en varias fases do proceso.
Envío a centros de venda.
Adquisición das botellas
USO OU CONSUMO: é o remate da vida do produto como tal. Unha
vez utilizado convértese en RESÍDUO ou REFUGO e en función da
decisión que toma o consumidor ou dos medios dos que dispón no
seu lugar de residencia vai a ser valorizado para aproveitar ou sim-
plemente eliminado.
Consumo como bebida na
casa
ELIMINACIÓN: o refugo sae das mans do consumidor e deposítase nun
determinado lugar (verquido directo na natureza ou recollida orga-
nizada).
A auga elimínase polos ouri-
ños e vai á rede de sumi-
doiros. A botella pasa a for-
mar parte do lixo
PROCESO QUE SEGUE O REFUGO: incorporación ó medio, descompo-
sición natural, verquido controlado, incineración, reutilización, reci-
claxe, aproveitamento enerxético, ...
A auga dos sumidoiros depú-
rase, vérquese ó mar, evapó-
rase, volve á atmosfera e de
novo á terra cando chove.
A botella de PET bótase no
contedor de envases, vai á
planta de selección, logo á
planta de reciclaxe e convér-
tese en bolsas de plástico.

4. ESTUDO DO CICLO DOS MATERIAIS
Escoller un material do lixo e explicar o seu ciclo de vida. No caso de ser reciclable indicar con
frechas o momento do ciclo no que se incorpora.
LOCALIZACIÓN DAS
MATERIAS PRIMAS
EXTRACCIÓN
DEPURACIÓN
TRANSFORMACIÓN
APLICACIÓN
USO
REFUGO
TRATAMENTO
DOS RESÍDUOS
ELIMINACIÓN

5. Apega as imaxes representativas de cada fase do ciclo do papel e explica o proceso
que ten lugar en cada unha. Fai unha análise dos procesos, materiais e enerxía que se
aforran no caso de reciclar o refugo.
CICLO DE VIDA DO PAPEL

6. Desde que os chineses inventaron o papel, hai máis de 2000 anos, ata a revolución industrial coa in-
vención das primeiras máquinas, o papel fabricábase á man, folla a folla. Partían de restos textís
(roupas vellas) de algodón ou liño que se seleccionaban, cortaban e trituraban ata formar unha pasta
fina. Para formar a follas utilizaban uns moldes, logo prensábannas e poñíanas a secar.
EXPERIENCIA: Elaboración de papel reciclado
Obxectivos:
 Preparar unha mestura (auga e papel) e observar as
propiedades das substancias antes e despois de mes-
turarse.
 Realizar papel reciclado aplicando o método de se-
paración de substancias por filtración.
Material:
 Papel de periódicos, folios, revistas...
 Recipientes grandes
 Batedora ou similar
 Dous marcos, un con rediña e outro sen ela. Fan-
se con listóns de madeira.
 Prensa
 Panos
Procedemento:
Rachar en anacos unhas
follas de papel de periódi-
co e deixalas amolecer en
auga abundante un día ou
dous.
Bater ben a pasta cunha
batedora ou aparello de
remexer a pintura.
Botar nunha tina grande
con auga unha pequena
cantidade de pasta.
O marco de dúas pezas
ármase coa parte sen rede
por enriba.
Introducir o molde na mes-
tura.
Levantar e escoar con
coidado en posición hori-
zontal.
Retirar a parte superior do
marco e cubrir a lámina de
pasta cun pano.
Voltear o conxunto e reti-
rar o marco.
As láminas, enriba dos
panos, amoréanse unhas
sobre outras para aforrar
espacio e facilitar o pren-
sado.
Prensar as láminas duran-
te un tempo poñéndolle
enriba unha táboa cun
obxecto pesado.
Poñelas a secar.
Pódese alisar cun ferro de
pasar pouco quente.
O grosor do papel depende
da concentración da pasta.
Pódese alixeirar engadíndolle
auga.
A consistencia depende do
prensado.
A cor do papel que se obtén é
gris, pero podemos engadirlle
á auga productos colorantes
(pinturas, cenoira, espinacas,
azafrán...)
Pódense facer probas con
papel de periódicos, restos de
folios e fotocopias...

7. ESTUDO DOS RESÍDUOS: PAPEL E CARTÓN
NOME ORIXE IDEA PARA REDUCILO IDEA PARA REUTILIZALO

9. Apega as imaxes representativas de cada fase do ciclo do plástico e explica o
proceso que ten lugar en cada unha. Fai unha análise dos procesos, materiais e
enerxía que se aforran no caso de reciclar o refugo.
CICLO DE VIDA DO PLÁSTICO

10. Estudo dos envases de plástico
producto características
do envase
tipo de plástico símbolo posibilidade de
reciclaxe

11. EXPERIENCIA: Fabricación de febras artificiais
Obxectivos:
Realizar no laboratorio un proceso similar ó da
fabricación das febras artificiais
Material:
 Amoníaco, carbonato de cobre, auga, ácido
sulfúrico.
 Papel de filtro
 Recipientes de vidro, xeringa…
Procedemento:
 Preparar 150 cc duna disolución de amoníaco en auga e engadirlle un pouco de carbonato de
cobre.
 Disolver uns anacos de papel de filtro (celulosa)
 Recoller cunha xeringa un pouco líquido e botala nun recipiente cunha disolución diluída de auga
con ácido sulfúrico. Observar o que sucede.
A febra que se obtén a partir da celulosa chámase viscosa.
AMPLIACIÓN:
Buscar información sobre a fabricación de febras artificiais:
 Materias primas
 procesos de elaboración
 Propiedades
 Aplicacións

13. Apega as imaxes representativas de cada fase do ciclo dos envases férricos e explica o
proceso que ten lugar en cada unha. Fai unha análise dos procesos, materiais e enerxía
que se aforran no caso de reciclar o refugo.
CICLO DE VIDA DOS ENVASES FÉRRICOS

15. 1. Investiga sobre a fabricación de aluminio: de onde se obtén, proceso de elaboración, impacto ambiental,
consumo de enerxía, importancia económica, usos ...
2. Busca obxectos que conteñan aluminio e completa a táboa:
Material Usos ¿Cómo se
podería reducir?
¿Cómo se
podería reutilizar?
Proceso de
reciclaxe

16. Ciclo de vido do vidro
moterios primos
selección e depósito
en contedor especiol
temple
enf riodo
f e selecciót
lJl[l-
ecenomento
stribución

17. Apega as imaxes representativas de cada fase do ciclo do vidro e explica o proceso
que ten lugar en cada unha. Fai unha análise dos procesos, materiais e enerxía que se
aforran no caso de reciclar o refugo.
CICLO DE VIDA DO VIDRO

18. ESTUDIO DOS RESÍDUOS: VIDRO
NOME ORIXE IDEA PARA REDUCILO IDEA PARA REUTILIZALO
Fai unha lista de obxectos de vidro que se poden botar no contedor verde (iglú) para reciclar e os que
non. Explica por que.
OBXECTOS QUE SE BOTAN NO CONTEDOR OBXECTOS QUE NON SE BOTAN NO CONTEDOR

19. ESTUDO DOS RESÍDUOS: ENVASES
NOME ORIXE IDEA PARA REDUCILO IDEA PARA REUTILIZALO

20. As pilas e baterías
son aparellos que transforman a enerxía
química a partir do intercambio
electrónico producido nunha reacción.
Están formadas por determinados
productos químicos (reactivos): ácidos,
metais, sales... protexidos por illantes no
interior dunha carcasa metálica.
Unha pila precisa 50 veces máis enerxía
para a súa fabricación da que ela mesma
producirá.
PROCESO DE RECICLADO:
As pilas pódense procesar para separar os seus
compoñentes.
 Recóllense en contedores específicos.
 Trasládanse a unha planta de tratamento
 Seleccionanse
 Tritúranse
 Estabilízanse os diferentes productos químicos con reactivos.
Como resultado obtense:
 Chatarra férrica (reutilizable),
 Vapores amoniacais (dos que se saca sulfato amónico que se pode
usar como fertilizante),
 Unha masa inertizada que se traslada a depósitos de seguridade.
As pilas son unha porcentaxe
moi pequena dos resíduos,
pero son moi perigosas, polos
materiais que conteñen.
Unha sola pila de botón pode
contaminar máis de medio
millón de litros de auga.
As pilas nunca deberían
rematar nun vertedoiro.

21. ESTUDO DOS RESÍDUOS: PILAS E BATERÍAS
TIPO DE PILA:
nome, debuxo
CARACTERÍSTICAS:
composición, potencia, aplicacións...
EFECTOS SOBRE
O MEDIO AMBIENTE
Investiga sobre os efectos das pilas e baterías sobre o medio ambiente:

22. Apega as imaxes representativas de cada fase da reciclaxe das pilas e explica o proceso
que ten lugar en cada unha. Fai unha análise dos procesos, materiais e enerxía que se
aforran no caso de reciclar o refugo.
RECICLAXE DAS PILAS

24. Apega as imaxes representativas de cada fase do ciclo da materia orgánica e explica o
proceso que ten lugar en cada unha. Fai unha análise dos procesos, materiais e enerxía
que se aforran no caso de reciclar o refugo.
CICLO DA MATERIA ORGÁNICA
compostaxe doméstica
planta de compostaxe

25. Fabricación de compost
“Compost” é o abono orgánico elaborado de maneira natural polos microorganismos ó descompoñer
aerobicamente (en presenza de aire) a materia orgánica (como resíduos das plantas -follas, tonas,
herbas...-, esterco de animais -vaca, ovella-... ).
A elaboración do compost constitúe unha forma de reciclaxe ideal pois a materia “inerte” transfórmase
de novo en materia viva como abono enriquecedor do solo.
Nunha casa con xardín os resíduos orgánicos (cartón,
cascas de ovos, restos de alimentos, papel de periódico,
pelos, restos de plantas, serrín, servilletas de papel,
terra, ...) poden transformarse en abono orgánico por
efecto dos microorganismos (compost) por diferentes
métodos. O máis simple é amorealos nun recuncho e
cubrilos con terra para que manteñan a calor e a
humidade que favorecen a fermentación. Tamén se pode
construir un recipiente no que se depositen os restos en
capas alternadas con terra.
Outro método de facelo é utilizando a acción conxunta
das miñocas e os microorganismos o que acelera o
proceso.
Preparación do compost
Capa de herba, follas ou varas de arbustos
Capa fina de terra
Separación fina entre capas (compost vello ou
materias diversas)
Mestura de resíduos (20-30 cm.)
Materiais grosos
(ponlas, varas de arbustos...)
Os millóns de microorganismos que traballan no “compost”
necesitan, ademais de auga e osíxeno, nitróxeno para formar
as súas propias proteínas e carbono para xerar enerxía.
Precisan 30 unidades de carbono para tranformar unha
unidade de nitróxeno, polo tanto a relación óptima carbono -
nitróxeno (C/N) é de 30/1. Na seguinte táboa amósase de que
orde é a relación C/N de algunhas das sustancias orgánicas
usuais.
Cunha mestura, o máis variada posible, pódense
correxir as desproporcións e obter un compost
equilibrado que sexa nutritivo para as plantas.
Masa verde
(resíduos recentes da horta) 7
Céspede cortado 12
Esterco de animais 15
Palla de leguminosas e alfalfa 15
Resíduos da cociña 23
Plantas de pataca 25
Faíscas dos piñeiros 30
Turba negra 30
Follas de árbores 50
Turba branca 50
Palla de cereais 50-150
Serraduras 5.111

26. EXPERIENCIA:
MONTAR UN PEQUENO ECOSISTEMA
Tema:
Os seres vivos
Obxectivo:
Observar o desenvolvemento dun ecosistema a pequena escala.
Material:
 Acuario ou recipiente semellante
 Plantas acuáticas
 Peixes
 Insectos…
Procedemento:
 Nun recipiente (acuario) introducir auga sen clorar, unhas plantas
acuáticas e algúns pequenos animais herbívoros (cabezolos, caracolas de
auga,…).
 Pasados uns días engadir algún peixe.
 Facer un seguimento rexistrando cada día a evolución xeral do conxunto e
observacións de cada especie en particular.
Se a auga está clorada hai que deixala en repouso un par de días antes de
engadirlle as plantas e os animais.
Ampliación:
Buscar información sobre un ecosistema natural semellante: poza ou estanque de auga dóce

27. EXPERIENCIA:
Observación da actividade das miñocas na terra
Tema: Os seres vivos
Os animais
Obxectivo:
Comprender a importancia da presencia das miñocas na terra
Material:
 Recipiente transparente
 Terra
 Area
 Serrín
 Restos vexetais
 Miñocas
Procedemento:
 Preparar un recipiente transparente con capas alternas de terrra,
area e serrín e humedecelo.
 Engadirlle restos de plantas ou follas.
 Meter unhas miñocas e deixalo nun sitio escuro ou cubrilo para que
non lle entre a luz.
 Observalo a diario e anotar os cambios (engadirlle follas e humedecer
a terra se é necesario).

28. Nomes de obxectos que entran
ESTUDO DO LIXO QUE ENTRA E SE REFUGA NUNHA VIVENDA
-Fai un estudo dos resíduos que se xeran na túa vivenda durante
unha semana e calcula as proporcións de cada tipo facendo unha
análise da súa posibilidade de redución, reutilización ou reciclaxe
Podes utilizar a táboa da páxina seguinte.
-Indica un resumo dos resultados sobre este debuxo.
-Comparar os resultados de diferentes vivendas e investigar sobre
as razóns das diferencias
Nomes de resíduos que saen
e porcentaxes aproximadas
materia
orgánica
papel
e cartón plásticos
metais vidro
OUTROS:
mobles
tecidos
electrodomésticos
pilas
medicamentos
...

29. ESTUDO DO LIXO NUNHA VIVENDA: cantidades de lixo de cada tipo
Para tomar os datos podes utilizar varios procedementos:
Ir anotando cada cousa con cantidades (1 periódico, 1 bote de refresco...) por día
Pedir a colaboración da familia e colocar o lixo en bolsas separadas que se irán pesando a
medida que estén cheas.
Pódese medir a capacidade utilizando recipientes...
papel cartón plástico metal vidro tecidos materia
orgánica
outros
1ª bolsa
2ª bolsa
3ª bolsa
4ª bolsa
5ª bolsa
6ª bolsa
TOTAL
Nº de persoas da vivenda: Situación: rural urbana
Peso total do lixo da familia nunha semana: Producción por persoa ó día:
¿QUÉ SE FAI CO LIXO?
¿Onde se
deposita?
Sistema de
recollida
Periodicidade
da recollida
¿A onde a levan?
papel
cartón
plástico
metal
vidro
tecidos
materia orgánica
electrodomésticos
pilas
mobles

30. ESTUDO DO LIXO NO CENTRO
Formar equipos e distribuir traballo de forma que cada equipo se encargue de facer unha investiga-
ción. Ó rematar o traballo facer unha posta en común para elaborar un informe sobre o centro.
Buscar os datos facendo enquisas ó alumnado, profesorado, persoal de mantenemento e limpeza, con-
serxería... Realizar observacións periódicas, facer fotografías, videos...
Ó rematar elaborar un informe e plantexar posibles medidas para mellorar o centro tendo en conta a
REDUCIÓN, REUTILIZACIÓN E RECICLAXE dos resíduos.
TEMA SUXERENCIAS
1. Estudo das aulas Número de papeleiras e situación
Utilización das papeleiras
Selección do lixo
Limpeza da aula: chan, mesas...
2. Estudo dos corredores Número de papeleiras e situación
Utilización das papeleiras
Tipo de lixo que hai no chan, zonas, horas...
3. Estudio dos baños Instalacións para recoller lixo
Limpeza do chan e das instalacións
Tipo de lixo que se atopa no chan, nos inodoros...
4. A cafetería Papeleira e outros sistemas para o lixo
Limpeza do chan
Tipo de lixo
Selección dos distintos materiais: envases, papel...
5. O patio, xardíns... (recinto exte-
rior)
Instalacións para o lixo: papeleiras, tipo, situación, núme-
ro..., contedores...
Tipo de lixo que hai no chan
Zonas con máis lixo
Días e horas nas que se produce máis lixo
6. Oficinas, sala de profesores... Número de papeleiras e situación
Utilización das papeleiras
Selección do lixo
Limpeza da aula: chan, mesas...
7. O sistema de limpeza e recollida Número de persoas da limpeza e cometido de cada unha
Tipo de limpeza e periodicidade
Forma de recoller os resíduos (mesturados, separados...)
Superficie total da zona a limpar

31. ESTUDO DO LIXO NA PARROQUIA, BARRIO, POBOACIÓN...
Facer unha investigación sobre a recollida do lixo. Pódese facer por zonas ou parroquias ou do
concello completo.
Facer observacións directamente ou buscar información no concello, nos servizos de limpeza,
preguntando ós veciños ...
1 ESTUDO DUNHA RÚA  Situación das papeleiras
 Contedores: tipos, situación, aspecto...
 Estado da rúa, tipo de lixo máis abundante, orixe
(animais, persoas, actividades concretas...)
 Sistema de limpeza
 Periodicidade con que se limpa
 Variación da limpeza:
- en función da hora do día,
- do día da semana
- da época
 Observación do comportamento das persoas e
animais
2 ESTUDO DUNHA ZONA DE RECREO
(Praza céntrica, xardíns, parque...)
3 ESTUDIO DUNHA PARROQUIA  Contedores:
- tipos
- situación
- cantidade
- aspecto
 Sistema de recollida: vehículos, periodicidade
 Limpeza das rúas e camiños
 Limpeza de zonas públicas
 Presencia de vertedeiros incontrolados
4 OS SERVIZOS MUNICIPAIS  Contedores:
- tipos
- situación
- cantidade
- aspecto
 Sistema de recollida: vehículos, maquinaria, pe-
riodicidade, zonas onde se deposita, destino de
cada material...
 Limpeza das rúas: sistema, periodicidade
 Limpeza de zonas públicas
 Presuposto que adica o concello á recollida e tra-
tamento dos resíduos
 Taxas que pagan os veciños
 Tipo de xestión...
 Tratamento que se lle da ós comercios e indus-
trias...

32. ESTUDO DA AUGA
EXPERIENCIA: depuración da auga
Obxectivos:
 Experimentar con diferentes métodos de depu-
rar a auga.
 Diferenciar entre métodos físicos e químicos.
Material:
 Varias botellas de plástico do mesmo tipo.
 Variña e soportes
 Recipientes de vidro: vasos, cristalizadores, ...
 Material para filtrar: area limpa, carbón activo,
algodón ou febra de filtro.
 Tesouras ou coitelas, variñas de vidro.
 Arxila, aceite, tinta, fariña, sal, ...
Procedemento:
 Preparar varias mesturas en diferentes reci-
pientes: auga e sal, auga e arxila, auga e tinta,
auga e fariña, ... Deixalas repousar un pouco e
observar cales se separan por decantación.
 Cortar a botellas de plástico e facer unha mon-
taxe coma a do debuxo.
 Filtrar cada mestura por separado e observar
en que tipo de filtro se separa cada unha.
 Comprobar se na auga que se extrae ó final
queda algunha substancia disolta. Averiguar cal
é e deseñar un novo método para separala.
Ampliación: investigar como funciona unha depuradora de augas residuais e para o consumo humano.

33. ESTUDO DO CICLO DA AUGA
EXPERIENCIA: Fabricando nubes nunha botella...
Obxectivo:
 Observar experimentalmente a condensación
do vapor de auga.
 Estudar o ciclo da auga
Material:
 Unha botella transparente grande
 Auga quente
 Xeo
 Cartulina escura
Procedemento:
 Encher a botellade auga quente e logo baleirala nas tres cuartas partes.
 Porlle o xeo enriba da boca e colocala diante dunha cartulina escura.
 Observar o que pasa e explicalo.
A cartulina escura permite ver con máis claridade o fenómeno.
Ampliación
Explicar como se forman as nubes na atmosfera.
EXPERIENCIA: destilación
Obxectivo:
 Separar os componentes dunha disolución.
 Observar os cambios de estado na auga
Evaporación  condensación
líquido  gas  líquido
Material:
Axitador de vidro
Aro soporte
Base soporte
Matraz de destilación
Mecheiro
Noz doble
Pinzas
Refrixerante (auga)
Rediña con amianto
Tapón furado
Termómetro
Tubos de goma
Variña soporte
Vaso de precipitados de 250 cm3
Auga do mar, dun estanque, ...
Procedemento:
 Montar o aparello de destilación seguindo o
debuxo. Conectar as gomas que conducen a
auga de refrixeración de tal xeito que esta
entre por abaixo e saia por arriba.
 Introducir no matraz o líquido ou disolución
que se quere destilar, medindo previamente
o volume, e acender o mecheiro. Rexistrar as
temperaturas do termómetro e observar o
que sucede.
 Explicar as características do líquido recolli-
do no vaso: volume, cor… e do produto que
queda no matraz.

34. EXPERIENCIA: estudo da descomposición de diferentes materiais do lixo
OBXECTIVOS:
 Observar as transformacións que sofren os dis-
tintos materiais do lixo.
 Estudar o ciclo natural de descomposición dos
materiais no solo.
MATERIAL:
 Xardineira, maceta, caixón... grandes
 Obxectos variados do lixo: recipientes de papel ou
cartón, plástico, metal, tecidos, restos de froita,
plantas, madeiras...
 Botes de vidro
PROCEDEMENTO:
1)
 Recoller diversos materiais do lixo, procurando
que sexan variados: plásticos, materia orgáni-
ca, botes de metais, papeis, tecidos.... Facer
unha ficha indicando as características de cada
un: cor, textura, cheiro, aspecto...
 Preparar unha maceta grande, caixón, xardi-
neira... con terra
 Enterrar os diferentes materiais
 Desenterralos despois dun mes e observar os
cambios. Completar a ficha indicando as carac-
terísticas de cada material e intentar explicar
os cambios que se produciron neles.
Pódese seguir coa experiencia durante varios me-
ses ou facer un estudo comparativo en distintos
recipientes con distintas condicións: humidade,
luz, tipo de terra, presencia de miñocas...
2)
Facer unha experiencia semellante encerrando os
materiais hermeticamente en botes de vidro. Fa-
cer un rexistro dos cambios cada semana.
MATERIAL CARACTERÍSTICAS
INICIAIS
DESPOIS DE 1 MES 2 MESES ...

35. Busca ou fai unha foto ou nova de prensa que indique unha conduta positiva relacionada cos
resíduos, apégaa no recadro e fai un comentario.
¿Que recolle a na imaxe ou noticia?
Efectos sobre o medio ambiente ou as persoas:
Opinión persoal:

36. Busca ou fai unha foto ou nova de prensa que indique unha conduta negativa relacionada cos
resíduos, apégaa no recadro e fai un comentario.
Problema que se recolle na imaxe ou noticia:
Causa:
Efectos sobre o medio ambiente, as persoas...
Alternativas ou solucións:
Opinión persoal

37. CICLO DA MATERIA ORGÁNICA

38. RECICLAXE DE ENVASES FÉRRICOS

39. CICLO DAS PILAS

40. CICLO DO PLÁSTICO

41. CICLO DO-VIDRO

42. CICLO DO PAPEL

43. Setembro 2000