Libro elaborado polo alumnado da escola das Bizocas sobra a lagoa Bodeira (O Grove)

1. AB
E
D
E
H
An,
¡ ¿l a
¡oal
l:tI
I
It
I
I
I
at
§---

2. INTRODUCCION
Estetraballosobrealagoaflxémolonocurso9l_92os
nenos de 59 do colexló Pübllco As Blzocas de Balea
O Grove.
Observamo-la Bodelra durante as tres estaclóns que
dura o' curso escolar: Outono, Inverno-e Prlmavera'
Flxemos dfras saidas por caáa estaclón; en cada saida
tomabamos notas do que ocorria no camlño e tamén dos
camblos mlls lmportantes que vlamos na lagoa' Outras
.á""." que factamos ali eran: toma-la t,enperatura da
auga, a dlreccl6n do vento, debuxa-los camblos na
vexetaclón d;. ;;;; e da belra, observar e controlar o
anlmal ou a planta que cada oñ tlñamos que estudlar'
tomar f otos, Po'ñer cartels " '
oresultadoflnalforonunálbumdefotosdaBodelra
nasdlstlntas.estaclónseestellbrlño,nelquedan
p"sa¿os a llmpo os datos que recollemos e outros que
consultamos en llbros oú a expertos do colectlvo
Ecoloxlsta do Salnés.
Pasámolomot_uen'penoafndaquedamoltoPorestudlar.
Anlmamos a tódolos raPaces a adoptar un lugar do sltlo
onde vlven para coláalo e aprender molttslmas cousas
boas .
Agradecemos a colaboraclón de:
CoIect lvo Ecoloxlsta do Salnés '
José Ramón Gondar '
Alberto Prleto.
Direeción e coordenación: Isabel Soutullo llaEdalena
-1-

3. t (-,,¡.ir f-.r;fd
lg¡;l¿ ,l'ArlJe;i
lo'"**'
I
';f""'""o.r"r
o...;_..-"
,,. _!
G
R
o
V
E
)lella:
iU;
..i.
).:
!:¿L'
í1-/
J fi..--
rll--
tL
-,,i'"|
.úfl''. rr l
INil,
l.qifi¿.
'.: iqi
üñ
,,e(ro
:..I(.)
_t
Bao ,/ _/
a¡a do Hosp¡tal
GROVE (O
n¿da da Silw ', I
-________l_.1
(?0?
0
R()
¡lrt,ñ¡.j..:t .§,¡1.,¡¡¡
?¡a 9ü¡ecA da A¡a.dG
-' .í- lsiote libei.q do feia
'ia Fanuac
P''dr, (rc¿.llrr'''
. ,4.-s ¿pci/ids
f..irrCatia¡.og, .--:l
Pé-6re¡ros-
Punta de
Pin¿a dos Pá¡a¡.'s
ü
-
¡ü
t104
?€ sa¿
L-..í
/ñ
) i
*Y! l'too
-lra¡e*
. ..
)
.<¿r!z d¿ t
_ á/ap
' Prci§t
Y'
idc
; l+i'./,
Ad't'dd
$ ¿*:
I
'-ae do Abdde
. -: i--l
,,arrt)tr rl
eylo ao *!"ir»
Cofcn,io da leta,J'Pinta ¡¡,iá.i4
i - l¿ot. Awll¿ito:
Ud da Barcsa
- lvl o,'o
,rrr*;*;l:"r;;i'
', lllurismt do Rao
i
I
<li
c,"nuauryJ¡i.,
I As.*iea:
-3-

4. lfl, ,.ri
i
?
2""4
ooo
os campos ,e
o€,8a¡¡pos
ooo
o oo
ooo
ooo
oo0
AS Lampans
icellt
o
AA
A AA¿
AA o
o oo
O On
A oo-
A
o ^,
oo1
§a
A
barrascal
x
ooo A
o
c
A
tvt
I
I
N
o
a piñeiros
o salgueiros
x vertedeiros

5. N05o
mBA.[0
$9

6. a-___----.----_
.-_ _ _-'.=""=-_______
ouÉ. Bo ¡vr6 09 LlRÍ051
EXEf'ros o rrINERÁRI0 DA c1LÉ, A B0 P€TRA
I
e@ /§H
HEH
Er§l
t3d
E r)
(,irl;
lt/illl,l
ttlh ú
1,'! ,,
(i
t ',
'liil
flrtt,
? OSTAA (ENDO A

7. (,)
6s
tl
,,, /,"
LEVHII|S INSEr.TzS E uí e aDós FA frA
A (L AIE ALIt NoNIAMoS atv Aca/t[l'ro
ClLocAt405 lAl4EN (AT,A9 NtÑos,

8. NÚ?
{Ft,
A Pos
WEDÉT,ROS TN1-
trxE l'.105 0
¡¡e 0A
ESERvANie-

9. PúYl;
CrsEJ-n
g9.* [/
sq-^eD
[ot¡ pA te c^Au Fu )¿E,c l,/ BABTA(EI. ó Uco Rurgo
Dt /,
fr!w
74tt/w
!o_t_oñ¡q /o¡Taaue D¡t
?áa oS lAto
NoN FAoER ¡(Esf ag BRug(rS fl.eS P ET¿r e, o s ¡iios Dos pA xC Bo s
NORI.,TAS PARR OBSER(ACIóN DE AYEs
"

10. DATOS
OUE
q
RECOLLEMOS
(n"t"ao. a limn)

11. -
A LAGOA
A Bodelra é unha pequena lagoa natural
de O. S heetáreas aproximadamente de
extenslón. Está aillada do mar por unha
duna que a aepara da praia Mextlloelra e
bordeada polo leste polo Monte Larotas.
Rodeando e lagoa polo sur hai unha zona
pantanosa eunha moi rica flora.
A auga da lagoa procede da cholva, de
regatos e de pequenos manant lals que
filtran a auga. A profundidade máxima no
Inverno é de 1.3 metros; no verán ás
veces queda seea, volvendo a encherse
coas primelras cholvas do Outono.
Preguntado-Ios veclños polo seu nome,
contestaron dlcindo que o mesmo nome de
bodelra slgniflca lagoa, charca, lugar
con auga doce, etc.
A lagoa fol usada dende sempre para
rega-los cult ivos, dar de beber ás
vacas, Iavar tripas dos porcos e t,amén
recoller sanguesugas.
lrl
-14-

12. FORMACION DA LAGOA
2-
ventos ---+
o
pa
ist
mellor
sou
o.

13. A BG,DEIRA E]u OUTONO
-__-.--___
,r
espadainasfll! ,"rrr¡zos E ,salgueiros ffi,"-ieiros m ,lirios
rÁllL_A at
ó'
c
.Q
/;
I
+
+
{
++
:l
fr,a|
-1 6-

14. BODETRA EN Iil,ERNO (XANEIRO)
-"---_t-==:
.--___-
A A A;
tl
17p
herba tagoeira ffi pspadainasE ,carrizos El ,sargueiros ffi,amieiros Ef,,r¡r¡os ffi

15. |.I-. .F-l' .
,espadainas l'*' tl,carrizos
-18-
INríERNO (n,lARZo-,-BODEIIIA
7rtrtt.r.',t,t"
¡1. lf
/at-',
tolrr'..
atr'¡o a-a
.t.,
.'.rr¡'
t,
a
.a'
76
tr
u
'¿/ --¿
/------ ,_-
AAA
A AA
herba lagoeira [n El,salgueiros m,am¡e¡ros

16. BODEIRA EN PRI]vIAI,ERA
AAA
A
AA
A
A
A o o.^
A Aá
A
);
AA
4 a
tt[ _^ )
1t a 4 -;
A }-------
i +.+ +1
¡t,'a'_.at'c't)
-.
I t ' '-
ü
t)
,l)
herba lagoeira m ,espadainas E ,carr¡zos f ,salgueit'o6 m,amieirosm,lirios
Á)

17. PLANTAS: DA BEIRA A AUGA LTBRE
1 - salgueiro ,2 - carrizas, 3 - espadainas ,4 . lirio,
5 - xantaxe de auga , 6 . herba lagoeira.

18. Ar,ES ACUATICAS DA
TA MAÑO OVOS
Somormutlo Pequeno 27
Lavanco Beal 58 6 -12
Galiña de B¡o 33 7 -10
Ilemo llegro 38 7 _10
Pato G u llerete 51 7 -12
NO ME
B(,DEIRA
DIAS INCUBACION
28
21-24
28
4
-?1-

19. OBSERVACI ONS
OUTONO
A lagoa es t á mol
chea.
A temperatura da auga
é morna.
Non hai vexetaclón na
auga.
Non hai flores.
Os salgueiros e
amenelros están sen
f oIlas.
Os llrlos, carrlzas e
xuncos están murchos.
INVERNO
Tempo seco, fr Io e
soleado.
Vent os do Nort e .
A temperatura da auga
é máls fria.
Hai menos auga na
lagoa pola seca.
No medlo da lagoa xa
aparecen as pr imelras
manchas da herba
lagoelra.
Nos salguelros tamén
hal xemas que se
convert en en fol I as .
Empezan a f lorecer
botóns de ouro, toxos,
plñelros, acac I as ,
estrlpos, mexacáns
-As cores da
ve xet ac I ón son
amarelo e marrón.
Non se ven lnsectos.
Non se ven rás.
Vese algún somormullo
Pequeno.
-22-

20. OBSERVACI ONS
PRIIUAVERA
O tempo é máis
A temperat ura
mor na .
A lagoa tamén
Hai moltisima
na auga que
chuvloso.
da auga volve a ser máls
está máis chea.
herba lagoelra e xantaxes
cobren a de flores
lagoa pola beira crecen os
. /") igo
brancas.
Rodeando á
xuncos .
Tamén hai espadainas en gruPos.
As carr I zas botan novas fol las,
Os salguelros e ameneiros
cubertos de follas.
est án
- Vemos moltos lnsectos: libel(rlas'
caballños do demo, saltóns, chlnches de
augar Brañas de auBa, mosquit os,
bolboretas...
- Hai moltfslmas rás, o seu eroar é mol
crias do somormullo pequeno xa nadan
na lagoa.
,1 - O demo negro tamén ten crlas que nadan
z¿-'l - soas.
./^r-- - Vemos tamén á galiña de rf o.
-- -t"'-'*
observamos pór primelra vez unha
parella de alavaneos reals.
As andoriñas cruzan o ceo coma frechas.
-23-

22. SOMORMULLO PEQUENO
Nome castelán: Zampullin Chico.
Nome Clentif lco: Tachybaptus Ruf
HABI TAT:
Na Penlnsula Ibérica é unha aye
rla que vlve en lagoas, rios e
con vexet ac I ón abundant e nas
DESCRI PCI ON:
E a máls pequena das aves
27 cm. de tamaño.
acuát I cas con
A s fra pl umaxe é de cor mar r ón gr i s áceo
máls escuro na parte superior do corpo.
Na época de reproducción son dun marrón
claro a gorxa e o pescozo.
REPRODUCCI ON:
A época de reproducción empez'a en larzo
ou Abr i I . Durante o celo os somormul los
macho e femia cantan a dúo e ?ealizan
toda unha cerlmonia nupcial nadando un
ó Iado do outro, pasando por dlante ou
polo Iado, present ándose fol Ias para o
nlño.
Chegada a época da posta, ocupan un
terrltorlo no que constrfien un nlño
flotante.
A femla pon uns catro ovos que incuban
t urnándose durant e 20 d i as .
Os polos nadan dende o primeiro dla e
lncluso inerg{rl lanse .
ALITENTACI ON:
Comen insectos, plantas, peixiños que
atrapan mergullándose ou na superficie
da auga.
,.
.
*f
.?
-26-
icollis.
.sedent a-
can I es
belras.

23. GALIÑA DE RIO
Nome en castelán: Polla de agua.
Nome clentifico : GalllnuIa ChloroPus
HABI TAT:
Viven en augas de t odo t i Po con
abundante vexetación na beira e ricas en
flora acuát ica. As gal iñas de r i o da
Bodeira son aves sedentar ias que se
acostuman axlña a Presencia do home.
DESCRIPCI ON:
Mide uns 33 cm. Os adultos teñen a
plumaxe de cor escura con liñas brancas
nos flancos. Teñen o petelro e a frente
de cor vermellas. As fortes patas e os
catro dedos son de cor verde.
REPRODUCCION:
A época de reProducción comeza no mes de
Maio e remata en Xullo. Fan dúas postas.
Un adulto ocfipase de incubar a 2g posta,
mentras o outro atende ós pr imeiros
polos. Cando nacen os últimos, pais e
pol iños atenden ós recén nacldos.
Constrúen os nlños con follas na auga ou
na vexetaclón da beira. Poñen de ? a 10
ovos que se incuban entre 19 e ?,2 d f as .
ALI TENTACI ON:
Al tméntanse de Pequenos animais.
-27 -

24. DEUO NEGRO
Nome eas t e I án : Foeha comf¡n .
Nome clentlflco: Fullca Atra.
HABI TAT:
Vi ve en augas t ranqul las de lagoas e
r I os onde medran as carr I zas, na.s que
constrúe o niño.
Os Demos Negros da Bodelra son a.ves
sedentarlasr parmanecen connosco todo o
ano.
DESCRIPCI ON:
Mide uns 38 cm. Os adultos teñen a
plumaxe negra e o petelro branco cunha
mancha branca enrlba del, polo que son
mol fáclles de recoñecer.
As patas son fortes, rematadas en catro
dedos longos de cor verde escuro, cunha
membrana entre eles.
O aspecto é o dunha &ve rechoncha; oa
macbos poden pesar ata 600 gramos e as
femlas ata 800.
REPRODUCCION:
A época de reproduccl ón empeza a
mediados de Abrll e remata ben metldo o
verán. Poñen de 7 a 10 ovos que lncuban
de 2t a 24 dlas. Os polos nacerán todos
o mesmo dla.
Os niños fannos no medlo das carrlzas
con follas destas plantas; son flotantes
Mentres a femla lncuba, o macho durme
nun nlño construldo para lsto.
Os pol lños teñen un pulmón escuro e
cabeza col orada.
ALIIENTACI ON I
Altméntanse de plantas acuátlcas ou da
belra. Tamén comen lnsectos, caracols e
peguenos moluscos.
-28-

25. RA DE SAN ANTON
Nome eastelán : Rana de San Antonlo.
Nome Clent I f lco: Hyla Arbórea.
HABITAT:
Sltlos húmidos, belras de lagoas e rios.
Vese en toda Eurasla e Noroeste de
Afrlca.
DESCRIPCI ON:
Mide ata 5 cm. De cor verde herba con
gorxa escura, grlsácea ou marrón. Ten as
patas acabadas en clnco dedos, cada un
deles leva unha especle de almofadlña
pegañenta para poder manterse nas ponlas
e fol las .
Os machos posúen unha vexlga na
que inflan ó croar.
Estas rás cambian de cor segundo a
temperatura do entorno, asl poden ser,
amarelas, marróns r tr lses ou con manchas .
REPRODUCCION:
Aparéanse en Abrtl ou Malo. A femla pon
ata 1000 ovos en aclos con forma de noz,
que delxan no fondo da lagoa.
Os cágados tardan uns dous meses en
transformarse en rás adultas.
Na época da crla é doado escoltar ós
machos croar moi alto e forte. A Bodelra
convértese na prlmavera nunha sa de
concertos onde resoa a voz de nlllelros
de rás.
lu_l!CIMA§.!_9Ni
Allméntanse de lnsectos que atrapan en
árbores e plantas.
gor xa
-29 -

26. O BARQUEIRO
Nome castelán : Barquero.
Nome cientlfico: Corlxa Puntacta
HABITAT:
Mol comÍrn en auBas estancadas,
pant anos , et c .
I agoas ,
DESCRIPCI ON I
Mlde aproximadamente 1'5 cm. O se corpo
alongado está moi adaptado á auga. Non
nada de espaldas como a maioria das
chinches de auga, porque garda aire na
espalda, detrás da cabeza; para vivir
debalxo da auga debe agarrarse a algunha
plant a.
Ten sels patas, sendo as posteriores
unhas potentes remadoras. Ten tamén ás
que utillza en caso de necesldade.
Os barquelros invernan e na Primavera
poñen os ovos en fol las e talos das
pl ant as acuát i cas .
E doado velas nas noites do Verán
voand o .
AL I IIIENTAC I ON :
Comen algas en crecemento que agarran
coas patas dianteiras, Iogo chúpanas ou
t ráganas ent e I ras .
I
1
l
I
I
I
I
I
1
i
I
I
_l
-l0-

27. O AMENEIRO
Nome en castelán: Allso.
Nome clentlftco :
HABITAT:
Alnus Glutlnosa.
Medra en chans hfrmidos,
r I os, regat os e Iagoas .
é indlcadora de auga. Na
mi s t ur ado cos sal gue I r
llrios e carrizas.
DESCRIPCION:
Arbore de folla caduca que pode alcanzar
grande altura. Na Bodeira chegan a medir
uns 3 metros aproximadamente.
O tronco ten unha cortlza flna de cor
grlsácea.
As follas, de cor verde escura e cuns T
cm. de longo, teñen forma redondeada e
llxelramente dentada.
As f lores aparecen ant es cás fol las .
Preséntanse separadas as masculinas e as
feminlnas. As mascullnas forman AMENTOS
( grupos de flores en forma de esplga
col gant e ) de cor amar i I lent o. As
feminlnas son amentos en forma de plñas
pequenas que permanecen na árbore todo o
lnverno. As sementes caen moitas veces
na auga que as leva flotando ata novas
terras. O amenelro florece nos meses de
Marzo - Abrtl.
A cortlza desta árbore é medlcinal e a
sfra madelra, mol reslstente {isase Para
barris, xoguetes...
nas beiras dos
A súa presencla
Bodelra medra
os det r ás de
-31 -

28. Nome CastelAn
Nome Clentifico
HABI TAT:
Vive nas beiras
g SALGUEIRO CINSENTO
Sauce Cenlclento,
berdaguera.
Sal ix Clnerea.
da lagoarregatos e rios
DESCRIPCI ON:
Arbore ou arbusto de folla caduca,
moi ramlficado dende o chan. As follas
son alongadas, de forma oval e máls ben
peguenas; o borde é enteiro con ner.vlos
de cor avermellada.
Coma tódolos salguelros esta árbore ten
amentos feminlnos é masculinos seParados
que aparecen antes cas follas, aIó polos
meses de Marzo-Malo.
Os ament os mas cul i nos a on gr os os ,
pel udos é am8relos; os femininos son
máls longos e verdes. O vento leva o
pol e dende os amarelos
masculinos ata os femlninos.
Esta árbore é moi abundante Por
zona.
Na Bodeira medra tamén outra especle de
salguelro, é a vimblelra.
ament os
toda a
I
I
l
i
I
-3?-

29. :- E
-€"
Nome castelán :
Nome elentiflco:
XANTAXE DE AUGA
Llantén de agua,
alisma.
Al lsma plantago
acuat i ca .
HABI TAT:
Planta que nace e medra dentro da auga,
é polo tanto acuátlca. Enraiza con
facilidade n& lama do fondo da beira dos
regat os e I agoas .
DESCRI PCI ON:
Alcanza ata 1 metro de altura, ten
follas con Iongos peciolos e son ovales
e longas. As flores da planta nacen en
lnflorescenclas (grupos de flores ) con
forma de ptrámide. Son moi pequeniñas de
cor branca, rosada ou I i la gue se abren
só ó mediodfa.
A planta medra tódolos anos dende a sfia
base. Saen noyas follas na Prlmavera e
novas flores entre Xullo e Setembro.
Esta planta tamén se chama "pan das
rfas".
-33 -

30. A ESPADAINA
Nome castelán : Espadaña,
Nome clent i f lco: Typha Lat
Anea.
lfolia
HABI TAT :
Abundante en sitlos húmidos con pouca
profundldade de auga.
DESCRIPCI ON:
Ten talos que medran a rentes
deles saen as fol Ias longas,
parecldas ás follas dos llrios
A planta ten outros talos
do chan,
dere I t as,
chamados
adorno ou
"bofardos", que medran dereltos e
rematan nunha esplga duns 10 cm. de
longo con flores mascullnas amarlllentas
debalxo atopamos outra esplga acastañada
de flores femlnlnas mol mestas
A planta florece en Maio-Agost
Os bofardos empréganse Para
para canas de foguetelros.
-34-

31. O LIRIO AXARELO
Nome en castelán: Lirio amarillo, ácoro
bastardo, falso ácoro.
No¡ne cientif ico : Irls Pseudacorus.
HABI TAT:
Nace e medra nas bei ras das lagoas,
pantanos e eorrentes de auga.
DESCRIPCI ON:
O talo pode alcanzar ata os 2 metros de
altura, é rlxido con follas tesas e
longas semellantes a espadas. As follas
medran na primavera a partires da grosa
ralz. Na prlmavera saen tamén as flores
dunhas cápsulas protectoras. As follas
das flores dun amarelo forte non son
pétalos senón sépalos.
A medlados do verán murchan as flores e
fórmanse vaiñas semellantes ás dos
chlcharos con sementes dentro que se
abr lrán no outono. Toda a planta é
mediclnal.
-35 -

32. A HERBA LAGOEIRA
Nome castelán : Ramúnculo acuático.
Nome cienttflco: Ramunculus
Trtchophlllus.
HABI TAT:
A herba lagoelra é unha planta acuátiea
que vlve e medra na auga das lagoas.
Medra en grandes gruPos que forman,
chegada a prlmavera, grandes alfombras
florecidas.
DESCRI PCI ON:
E unha planta con follas anchas e planas
que flotan na suPerflcle da auga e
proporclonan sombra e refuxlo a pelxes e
lnsectos. As follas gue medran debalxo
son mol delgadlñas, semellando flnos
pel os verdes .
Esta planta florece no mes de Abrll, da
peguenas flores brancas de clnco
pétalos.
-36-

33. Lrs lagunas no son precim-
nrcnlc los ¡ccidcnts gcográficos
u¡ús dstac¿blcs cn Orlicia. Ln
gcncral, sc tratx dc pcqueñas ,o-
nas húmcdas, n¡uchas dc clla¡
ccrca dcl litoral, cuya importan-
cia estriba cn la riqueza hunisti-
ca y botánim quc poscan. Dcn-
tro dc cste panor¿ma, Pontcvc-
dra cs la provincia dondc cxistcn
mcnos zonas húmcdas inlcriors.
Sin cmbargo, las poes que posce
son dc u¡ notable intcrés faunis-
tico. Estc cs el caso dcl complcjo
intcrn¡rrcal Unria-Grovc y la Ia-
guna dc Bodcira.
§c tr¿ta dc una ertcm llanu-
fa quc i¡barc¿ toda la cnscnarla
dc 0 Grovc, desdc cl núclco dc
¡nblación hasta la d¡scmboc¿du-
r¿ dcl rio Umia. Is el cspacio
más importanlc de invernada dc
limicolas de toda la costa atlánti-
c¡, con urur pohlación que pucde
supcrar los 10.000 individuo¡.
La laguna llodcira ticne las
mismu caractcrislic¿s dc la dc
T¡ab¡r o Lou¡o; cs dccir, lipico
cnclave de agua intcr¡or costcra
dondc crí¡n cs¡rties acuáticas
(unos 2.000 ejcmplarcs). Sc cn-
cucnt¡a siluada en cl espacio
comprcndido cntre la line¿ de
costa y la cota rlc 15 mctros so-
bre el nivcl dcl mar, situada en-
lrc punta Burala y punta de l¡
playa dc las Pipas, cn la pcninsu-
la dc O Grovc. B la única lagu-
oa ex¡slcflte cn la provincia de
Pontcvcdra.
l'an¡io c islolcs
S0 tan¡ar'¡o cs muy pcqucrio,
aprorimarlamcnte 0,2 hcctárc¡s,
pcro cstá inc¡uida en cl gran cn-
clavc de Umia-Crovc, con uoa
supcrficic dc 2.561 hctáreas,
En csta inmcns¿ llanura intcr-
marcal dc fango con i¡lotrc en su
interior
-romo
lo¡ dc Touris,
M¡¡ma o A Toxa-, ¿buodan las
fancrógamas marinas lrorrüú
nwino y mslcro nofuri,l. Los islo,
lcú pfcsclttao una vcgelación hcr-
hicca y de tipo mator¡al, dondc
pnxlominan las gramíncas, el la.
ro (Ukz curopocus/ y cl brczo
(Erko uuhellota).
En la parte comprcndida cn-
l¡c A Lanz¡da y la ensenada dc
Bodeira
O llao hay una bucna rcprescr¡ta-
c¡ón d€ Ycgclación dunar y dc
8¡enalcs cosletos cof cspc'c¡cs ta-
lcs como l¡ ormeria pubigua o cl
Itutctotiwn noritiuun, En la la-
guna, la Ycgct¡ción cs tipio dc
arrizo y dc Cañavcral, aparc-
cicndo númcrosa¡ junqucras en
la dsembocarlur¡ dcl Umi¡.
l¡ f¡un¡
En cuanto a la fauna, ¡bun-
dao las opecics dc limicolar y
anáiirlas, tanto en paso (scpticm-
brc+ctubre y fcbrero.marzo) co-
mo invernanto (noviembre-
febrero), junlo con un elevado
númc¡o dc ardcidm invclnantes,
enmo la a¡dca cim¡ca ! la güccla
cmún,
En la dscmboc¡rlura dcl
Umia y en la laguna dc Bodcira
crían de mar¿o e julio cl ánadc
rc¿|, Ia focha común, la polla dc
rgua y cl rampullin chico.
Un cstudio rcalirado por la
F¿cultad dc Biológicas compos-
telana dcstac¿, cn cüanto a la
fauna, la prcscncia dcl eslizin
ibético (Chalcilles hedriagai),
una dc las doo única¡ cita¡ cn
Galici¡. En cuanto a la llora ci-
tan el /ó¿zi prxumfus, Echium
roulatun, Linaúa cocsio y Pha-
lipaca arcaoriq muy rácás¡ cn
Galici¡.
L¡ climatolo8i¡ corrspondc
al tipo mcditcrránco ¡ubhúmcdo
dc tcndcncia i.
-intica,
con unas
prccipitacionc mdias anu¡lcs de
1.244 milimcu.c y una lcmpcra-
tura mcdi¡ r¡u¡l de 14,6 grados
(márima dc 20,5 en julio y mini-
ma de 9,4 cn cncro).
L¡ ¿onl tlondc c¡tú rnrlavarJo
cslc conjunlo ccokigico ofrctc
numer(Nos lugarc dc intcrc§. Al
margen de los turisticos O Grovc
y A Tora, existcn olras cosas que
mcrcce la ¡rcoa conoccr, como
por cjcmplo la tor¡c dc A [¿nz¿-
da, un vmtigio histórico quc pu-
do ¡cr cn ¡u origcn un faro, aun-
que cl p¡im* documen(o quc
§e conscrvo data dcl siglo X, con
motivo dc una rcparación ¡»r or-
den dc Saiñago. Postcriomcntc
scría dstruido ¡nr lm árabs y
'rccomtruido cn cl siglo XIV, pa-
ira scr, pof último, abondon¿do.
Tambión hay un c¡stro, c¡
de Adro Vcllo, del que no qucda
más que la nccrópolis alto-
¡omana ¡ituada cntre la srrelcra
y la lorrc. Sin embargo, la mag-
nitud del ccmentcrio da idu dc
la importancia quc tuvo cn su
ópoc¿ esta ciudarl.
l¿s nueve olas
Cirola una vicja lcycnda, que
iodavia ¡rrdura hasta nucstros
dias, *gún la cual las aguas de A
knzada produccn Ia fcrtilid¿d a
las casadas y haen accder al
malrimonio ¡ las solic¡as. El rito
consi¡te en lomar el baño de los
nucw olas cn una tipica romería
le vis¡rra dc San Juao.
Pese a la bcllez¿ dc cstc parajc
no cuert¡ con una protÉción
adccuada, ya quc la contamina-
ción proccdcnte de las industrias
quc rodcan la cnscnad¡ dc O
Grovi, asi como los dcscchos ur-
banos proccdcntcc de las cdific¡-
cioncs circundantcs y a lravcs dc
los ¡íos Umia y A Chanca, han
dcjado ya su trágio huclla.
Rcscñamos una cltalogación
como rcfugio de oza quc com-
prcndc cl complcjo intcrmarc¿l
dc Umia4rovc, pero no hay
ningún tipo dc protccción para
l¡ mna dc A Lanada ni dc la Ia-
guna Bodciru, quc sc cocusntr¡n
como coto privado dc caa.
Por último, scria fundamcstal
quc m impirlicra cl furiivismo
laoto cfl la ca¿a como cn la c¡-
lracción de arcna.
a P.IlI1@
PRENSA
l¡ Voz dc Galicia, dbado, ¡3 dc mayo dc ¡9E9
lr Vo¿ tlc C¡rlicir. s¡ihatlo, I I dc iunio (¡c l98s
Ecosisteil&s--
OS
Bocleirct
uaJ
A
retxctc
t"tct de
Treinta millones de
pueblan cada año
lq pequeñísimu lugu
L¡ l.3ñ & Eo¿.1¡ d¡ h.$d. r .l n aLn ¿. tH+O O.n
-37 -

34. 3
E,
3
o
;,
r
+
o
ü
E
E
r
l¡
c)
ó
F
o
o
Asociación de ensinantes do Salnés