B1 en hoger

1. Grammatica voor NT2-docenten
Niveau B1 en hoger

2. Programma
• Werkwoordstijden
• Enkelvoud of meervoud
• Verwijswoorden
• Er
• Actief en passief

3. Werkwoordstijden
Verkorte naam Volledige naam Internationale aanduiding
tegenwoordige tijd
Ik loop
onvoltooid tegenwoordige tijd (ott) presens
verleden tijd
Ik liep
onvoltooid verleden tijd (ovt) imperfectum
voltooide tijd
Ik heb gelopen
voltooid tegenwoordige tijd (vtt) perfectum
voltooid verleden tijd
Ik had gelopen
voltooid verleden tijd (vvt) plusquamperfectum
toekomende tijd
Ik zal lopen
onvoltooid tegenwoordige
toekomende tijd (ottt)
futurum

4. Voltooide of onvoltooide tijd?
Voltooide tijd
• Incidenteel
• Feiten
• Niet een bepaald moment
• Resultaat duurt nog voort
• Gedurende de hele relevante
periode, vaak met altijd of nooit
Onvoltooide tijd
• Gewoonte
• Situatie beschrijven
• Specifieke tijd in het verleden
• Fictieve situaties of advies
• In combinatie met voltooid
verleden tijd
• Directe en indirecte rede

5. Voltooid of onvoltooid?
Ik ben in 1995 van Rotterdam naar Amsterdam verhuisd. Ik kwam naar
Amsterdam om er te studeren. Ik heb Nederlands gestudeerd aan de
UvA. De eerste twee jaar volgde je toen een algemeen programma, met
alle hoofdrichtingen (letterkunde, taalbeheersing en taalkunde).
Daarna kon je een specialisatie kiezen. Ik heb toen voor taalkunde
gekozen. Daar waren maar twaalf studenten, dus ik kende iedereen.
Het was erg gezellig. Ik heb een heel leuke tijd gehad.

6. Hoe oefenen?
• Tekst laten lezen: wanneer voltooid, wanneer onvoltooid?
• Schrijfopdracht over eigen verleden / beschrijving geven

7. Voltooid verleden tijd
• Een nog verder verleden.
 Ik vertelde haar dat we naar Parijs waren geweest.
• Niet-werkelijkheid
 Als ik had geweten dat er een file stond, was ik met de trein gegaan.

8. Toen en nadat
• Toen
 zowel verleden tijd als voltooid verleden tijd
• Hij verhuisde naar Almere toen hij vijf was.
• Toen ze de krant gelezen had, gaf ze die aan de buurman.
• Nadat
 voltooide (verleden) tijd
 hoofdzin volgt in tijd op de bijzin
• Nadat ze de krant had gelezen, gaf ze die aan de buurman.
• Ik kom naar je toe nadat ik deze mail verstuurd heb.

9. Quiz!
• Ga naar socrative.com  student login  room number 804360

10. Goed of fout?
• Koffie en thee staat klaar.

11. Goed of fout?
• Koffie en thee staat klaar.
 Bij vaste combinaties kun je goed een enkelvoud gebruiken
• De hele familie waren op het feest aanwezig.

12. Goed of fout?
• Koffie en thee staat klaar.
 Bij vaste combinaties kun je goed een enkelvoud gebruiken
• De hele familie was op het feest aanwezig.
 Woorden als familie, vee, politie zijn verzamelnamen
 De vorm van deze woorden is enkelvoudig, dus de persoonsvorm is ook
enkelvoud.
• De NS bestellen 88 extra sprinters.

13. Goed of fout?
• Koffie en thee staat klaar
 Bij vaste combinaties kun je goed een enkelvoud gebruiken
• De hele familie was op het feest aanwezig.
 Woorden als familie, vee, politie zijn verzamelnamen
 De vorm van deze woorden is enkelvoudig, dus de persoonsvorm is ook
enkelvoud.
• De NS bestellen / bestelt 88 extra sprinters.
 Meervoud en enkelvoud kan allebei
 Vaak: voorkeur voor meervoud bij volledige naam, enkelvoud bij afkorting

14. Goed of fout?
• Een groep mensen demonstreren in Den Haag.

15. Goed of fout?
• Een groep mensen demonstreert in Den Haag.
 Bij woorden als groep, menigte, rij krijg je altijd enkelvoud
• Ieder jaar breken een heleboel mensen hun been bij het skiën.

16. Goed of fout?
• Een groep mensen demonstreert in Den Haag.
 Bij woorden als groep, menigte, rij krijg je altijd enkelvoud
• Ieder jaar breken een heleboel mensen hun been bij het skiën.
 Woorden als heleboel, tal van, hoop zijn telwoorden, dus meervoud
• Op ons kantoor werken een aantal mensen uit India.

17. Goed of fout?
• Een groep mensen demonstreert in Den Haag.
 Bij woorden als groep, menigte, rij krijg je altijd enkelvoud
• Ieder jaar breken een heleboel mensen hun been bij het skiën.
 Woorden als heleboel, tal van, hoop zijn telwoorden, dus meervoud
• Op ons kantoor werken / werkt een aantal mensen uit India.
 Bij woorden als aantal en soort kan het beide
• Het is goede ideeën.

18. Goed of fout?
• Een groep mensen demonstreert in Den Haag.
 Bij woorden als groep, menigte, rij krijg je altijd enkelvoud
• Ieder jaar breken een heleboel mensen hun been bij het skiën.
 Woorden als heleboel, tal van, hoop zijn telwoorden, dus meervoud
• Op ons kantoor werken / werkt een aantal mensen uit India.
 Bij woorden als aantal en soort kan het beide
• Het zijn goede ideeën.
 Het gaat hier om een naamwoordelijk gezegde

19. Verwijswoorden
• Verschillende voornaamwoorden en bijwoorden
 Persoonlijk, bezittelijk
 Aanwijzend
 Betrekkelijk
 (Betrekkelijk) voornaamwoordelijk bijwoord
• Keuze hangt af van functie en (grammaticaal) geslacht

20. Persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord
• Verwijzen naar het-woorden
 Het bestuur heeft zijn plannen toegelicht. Het wil volgend jaar flink bezuinigen.
 Suzanne heeft morgen examen. Ik hoop dat zij het goed maakt.
• Verwijzen naar de-woorden
 Onze afdeling is de grootste van het bedrijf. Ze behandelt alle externe contacten.
 De commissie presenteert volgende week haar bevindingen.
• Verwijzen naar meervoud
 Veel bedrijven moeten nu omschakelen naar online werken. Ze moeten daarom veel
processen aanpassen. Dat is voor hun medewerkers vaak erg wennen.
• Verwijzen naar verzamelnaam
 Het bestuur maakt zijn / hun beslissing bekend.

21. Aanwijzend voornaamwoord
• Deze en die bij de-woorden
• Dit en dat bij het-woorden
• Die en dat
 Neutrale vormen
 Verder weg
 In combinatie met een voorzetsel
• Deze en dit
 Meer nadruk
 Dichter bij

22. Betrekkelijk voornaamwoord
• Verwijzen naar de-woorden: die
 Mijn collega die daarover gaat, is vandaag niet bereikbaar.
• Verwijzen naar het-woorden: dat
 Het plan dat hij had, werd enthousiast ontvangen.
• Verwijzen naar een hele zin, onbepaald woord of overtreffende trap:
wat
 Alle scholen zijn gesloten, wat nog wel even kan duren.
 Dit is alles wat ik daarover kan zeggen.
 Dit is het mooiste wat ik ooit heb meegemaakt.

23. Betrekkelijk voornaamwoordelijk bijwoord
• Bij personen: voorzetsel + wie
• Bij dingen: waaraan, waarop, enz.
• Splitsen (De stoel waar ik op zit)
 Vooral bij nauwe verbinding
• De bus waarop ik wacht / waar ik op wacht, is te laat. (beide mogelijk)
• Het perron waarop ik wacht, is niet overdekt. (splitsen is niet goed
mogelijk)

24. Werkvormen
• Zinnen laten samenvoegen
 Ik zit op een stoel. De stoel is zwart  De stoel waarop ik zit is zwart.
 Op de tafel ligt een boek. Het boek heet ‘De Sprong’  Het boek dat op tafel
ligt, heet ‘De Sprong’.
 Ik zit naast een vrouw. De vrouw heet Anna.  De vrouw naast wie ik zit, heet
Anna.
• Iets laten vertellen over voorwerp / persoon – mondeling of
schriftelijk
 Zelf iets pakken / aanwijzen
 Plaatje laten zien op scherm

25. Er
• Vier gebruikswijzen
 als plaatsbepaling (locatief)
• Ken je Utrecht? Ja, ik heb er gewoond.
 met een telwoord (kwantitatief)
• Hoeveel rozen wil je? Ik wil er tien.
 met voorzetsel (prepositioneel)
• Wil je koffie? Nee, ik hou er niet van.
 als voorlopig onderwerp (presentatief)
• Er ligt een kat op de bank.
• Er gebeurt daar altijd wel wat.
• Er wordt gebeld.

26. Plaats in de zin
• Als verwijswoord:
 hoofdzin: na de persoonsvorm
• Ik heb er zin in. Ik wil er tien. Ik heb er gewoond.
 met inversie: na het onderwerp
• Heb je er zin in? Tien wil ik er. Vroeger heb ik er gewoond.
 in bijzin: na het onderwerp
• Omdat ik ervan houd, koop ik twintig rozen.
• Presentatief er:
 hoofdzin: op de eerste plaats
• Er loopt een kat in de tuin. Er gebeurt daar altijd wel wat.
 met inversie: na de persoonsvorm
• Loopt er een kat in de tuin? Daar gebeurt er altijd wel wat.

27. Combineren van er
• Als er eerste woord is: presentatief + locatief / prepositioneel
 Hoe kom ik in Noordwijk? Er gaat een bus naartoe.
 Ik keek in de kast en er lag niets.
• Er op eerste plaats + kwantitatief = 2 x er
 Hoeveel bekers zijn er? Er zijn er drie.
• Verderop in de zin: veel mogelijkheden
 Rome heeft veel kerken. Zeker 900 zijn er. (presentatief + locatief)
 Gisteren waren er nog een heleboel koekjes in de trommel. Nu zijn er nog
maar drie. (presentatief + kwantitatief + locatief)

29. Werkvormen
• Eerst herkennen.
 Twee zinnen: welke zeg ik?
 Dictee
 In een tekst / zin: waar verwijst er naar of welke functie heeft het?
 Filmpje (journaal o.i.d.): hoe vaak hoor je er?
• Gebruik in oefeningen
 Een soort per keer, bijvoorbeeld met Flippity
 Boekje Wat is er? van Martine Pirreault
 Als alle soorten behandeld zijn: cursisten krijgen tekst zonder er, jij leest er
een voor met; ze moeten aantekenen waar ze jou er horen zeggen. Of: geef
tekst zonder er, laat ze aangeven waar er zou moeten.

30. Actief en passief
• Nadruk ligt meestal op resultaat of overgang naar bepaalde toestand.
• Lijdend voorwerp van de actieve zin is onderwerp van de passieve zin.
• Gosia repareert de printer.
• De printer wordt door Gosia gerepareerd.

31. Vormen en tijden
actief passief
presens
Dat bedrijf schildert het hele
huis.
Het hele huis wordt door dat
bedrijf geschilderd.
imperfectum
Dat bedrijf schilderde het
hele huis.
Het hele huis werd door dat
bedrijf geschilderd.
perfectum
Dat bedrijf heeft het hele
huis geschilderd.
Het hele huis is geschilderd
door dat bedrijf.
plusquamperfectum
Dat bedrijf had het hele huis
geschilderd.
Het hele huis was door dat
bedrijf geschilderd.

32. Hoe oefenen?
• Betekenis achterhalen
 Welke tijd?
 Wie / wat is de handelende persoon of instantie?
 Wat is het onderwerp van de zin?
• Waarom passieve zinnen?
 Handelende persoon is niet bekend of niet belangrijk
 Tactische overwegingen
 Nadruk op resultaat

33. Tips voor websites en werkvormen
• Wheeldecide: https://wheeldecide.com/
• Flippity: https://flippity.net/
• Padlet: https://padlet.com/
• NT2 Taalspel (van Boom)
• Facebookgroep Docenten NT2

34. Bronnen
• Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS, 1997)
 https://e-ans.ivdnt.org/
• Welles, nietes. Didactische grammatica voor NT2-docenten. Lidy Zijlmans (Intertaal – niet
meer te koop)
 https://www.nt2.nl/documenten/lesvaardig/extra_/extramateriaal.pdf
• Nederlandse grammatica voor anderstaligen. A.M. Fontein en A. Pescher-ter Meer (NCB
Uitgeverij)
• Website van Onze Taal: https://onzetaal.nl/taaladvies
• Website van de Taalunie: https://taaladvies.net/
• Website van Van Dale: https://www.vandale.nl/
• Dutchgrammar.com: http://www.dutchgrammar.com/nl/
• Zichtbaar Nederlands: https://zichtbaarnederlands.nl/zn/
• Grammatica voor NT2-docenten: https://www.grammaticavoornt2docenten.nl/