Dalam bidang kejuruteraan yang berkaitan dengan bidang pembuatan dan penghasilan sesuatu projek, peranan alat tangan adalah sangat penting untuk kerja kerja asas seperti :- Menanda Memotong Memegang Menguji Mengukur

1. Modul 3 :-
hand TOOLS
Prepared by :- Md hafizi bin mohamad
Tek. Baikpulih badan kenderaan
KUCHING

2. ISI KANDUNGAN
1
2
3
4
5

3. 1. Nyatakan alatan-alatan tangan.
2. Terangkan mengenai tukul.
3. Terangkan mengenai pemutar skru.
4. Terangkan mengenai spannar.
5. Terangkan mengenai allen key.
Objektif Pembelajaran

4. Dalam bidang kejuruteraan yang berkaitan
dengan bidang pembuatan dan penghasilan
sesuatu projek, peranan alat tangan adalah
sangat penting untuk kerja kerja asas seperti :-
◦Menanda
◦Memotong
◦Memegang
◦Menguji
◦Mengukur
Pengenalan

5. Alatan tangan mestilah sesuai dengan
bahan dan tujuan alat digunakan.
Kriteria pemilihan alatan tangan ialah :
1. Kesesuaian alatan tangan dengan
bahan.
2. Kemahiran mengendalikan alatan.
3. Kemudahan mendapatkan alatan.
4. Faktor keselamatan semasa
menggunakan alatan.
PEMILIHAN ALATAN

6. Alat memacu
Alat memacu merupakan alat yang digunakan untuk
mengerakkan benda kerja atau alat lain semasa
melakukan kerja seperti mengetatkan benda kerja
atau melonggarkan benda kerja.
TUKUL
PEMUTAR SKRU
SEPANA
ALLAN KEY

7. Tukul digunakan untuk memandu alat
(biasanya untuk tujuan memotong),untuk
membengkokkan benda, untuk
menyambung atau memisahkan gegasan
rapat bahagian-bahagian dan untuk kerja-
kerja yang bersesuaian.
Saiz tukul bergantung pada berat kepala
Tukul boleh dibahagikan kepada dua
kategori iaitu :-
a) Tukul besi
b) Tukul lembut
tukul

8. Kepala tukul besi diperbuat daripada keluli
yang dikeraskan khususnya pada bahagian
muka dan bongkol.
Muka dan bongkol kepala tukul dikeraskan
dan dibaja dengan baik supaya tidak mudah
sumbing dan mengembang apabila ditukul.
Bahagian keliling lubang dan leher dibiarkan
lembut.
Biasanya tukul besi digunakan untuk kerja-
kerja menggegas dan menanda.
Terdapat tiga jenis tukul besi iaitu :-
a. Tukul bongkol bulat
b. Tukul bongkol lurus
c. Tukul bongkol tirus
Tukul besi

9. Bongkol kepala tukul ini berbentuk
separuh bulat.
Bahagian permukaan(muka) yang rata
digunakan untuk menatal dan membuat
kerja-kerja am seperti untuk menukul
kepala pahat dan alat-alat penanda.
Bongkol bulat pula digunakan untuk
merivet.
Tukul besi
TUKUL BONGKOL BULAT

10. Kepala tukul ini searah dengan paksi
hulunya.
Tukul jenis ini digunakan untuk menukul
bahagian-bahagian yang tidak boleh
dilakukan oleh tukul kepala bulat.
TUKUL BONGKOL LURUS
Tukul besi

11. Kepala tukul ini bersudut tepat kepada
paksi hulunya.
Kegunaannya sama seperti tukul bongkol
lurus kecuali sudut penggunaannya
sahaja yang berbeza.
Tukul ini digunakan jika tukul kepala lurus
tidak boleh digunakan.
Tukul besi
TUKUL BONGKOL TIRUS

12. Tukul LEMBUT
Tukul lembut digunakan untuk
membentuk dan memasang benda
kerja serta mengelakkan permukaan
benda kerja menjadi rosak.
Tukul lembut juga terbahagi kepada
empat jenis iaitu :-
a. Tukul bongkol kulit
b. Tukul bongkol plastik
c. Tukul bongkol gangsa
d. Tukul bongkol getah

13. Tukul ini digunakan pada logam lembut
seperti tembaga atau loyang.
Ia tidak akan meninggalkan kesan pada
benda kerja.
Tukul LEMBUT
TUKUL BONGKOL KULIT

14. Tukul jenis ini boleh digunakan pada
logam-logam yang biasa digunakan dalam
bengkel.
Tetapi apabila ia digunakan pada logam
yang lebih lembut,hendaklah lebih
berhati-hati,supaya tidak meninggalkan
kesan.
Tukul LEMBUT
TUKUL BONGKOL PLASTIK

15. Apabila tukul ini dihentak ,ia tidak akan
melantun seperti kedua-dua jenis tukul
yang disebut diatas.
Hentakan yang kuat boleh dibuat tetapi
harus berhati hati jika logam yang
dihentak itu adalah logam lembut.
Ia digunakan juga semasa kerja-kerja
pemasangan.
Tukul LEMBUT
TUKUL BONGKOL TEMBAGA

16. Tukul LEMBUT
TUKUL BONGKOL GETAH

17. Kayu jenis hickory, ash atau spotted
gum digunakan untuk membuat batang
tukul.
Kayu dari Malaysia yang paling sesuai
digunakan ialah kayu kapur dan kayu
cengal.
Kayu-kayu tersebut mempunyai
lenturan yang boleh mengelakkan
gegaran tangan apabila hentakan
dilakukan.
Panjang tukul bergantung pada berat
kepala dan juga kegunaannya.
BATANG Tukul

18. Hentakan tukul mestilah dilakukan pada
muka tukul dan bukan pada tepinya.
Kepala tukul mestilah sentiasa ketat pada
batangnya.
Gunakan tukul yang sesuai untuk sesuatu
jenis kerja.
Pegang tukul pada hampir dengan hujung
batang tukul supaya hentakkan yang
tepat dan padat dapat dilakukan.
Fokuskan mata anda pada tempat yang
akan dibuat hentakan,bukanya pada
kepala tukul.
PENJAGAAN Tukul

19. Cara pengunaan tukul

20. Pemutar skru
Terdapat dua jenis pemutar skru yang biasa
digunakan:-
a) Pemutar skru mata rata
Hujungnya rata disuaikan untuk kepala skru
jenis belah.
b) Pemutar skru mata philip
Hujungnya berbentuk pangkah menirus dan
digunakan pada skru-skru berlurah
pangkah(Philip).
Kegunaan :-
Dalam proses memasang atau membuka
komponen yang melibatkan skru.

21. Pemutar skru

22. sepana
Diperbuat daripada keluli campuran krom vanadium
atau krom molibdenum.
Pada umumnya,sepana terbahagi kepada tiga jenis
iaitu:-
a) Sepana hujung terbuka
b) Sepana bergabung
c) Sepana gelang
Kegunaan :-
a) Untuk mengetatkan atau melonggarkan bolt atau
nat.
Terdapat beberapa jenis sepana khas yang digunakan
untuk kegunaan tertentu.
Mempunyai beraneka saiz dalam MILIMETER atau
INCHES

23. sepana

24. Ia merupakan sepana buka hujung
dengan rahang yang boleh dilaraskan.
Rahang dilaras oleh nat gear belitan.
Ia boleh disuaikan dengan nat atau bolt
dalam berbagai bagai saiz.
Ia cuma dibenarkan apabila sepana lain
tidak sesuai dengan kepala bolt atau nat.
Sepana BOLEHLARAS

25. Ia mempunyai gigi pada kedua-dua
rahang.Rahang dibuka oleh satu nat.
Ia digunakan untuk mencengkam atau
memutarkan benda-benda yang beraneka
bentuk.
Ia tidak boleh disuaikan dengan kepala
bolt atau nat .
Sepana PAIP

26. Sepana khas

27. Sepana khas
Jenis
sepana kegunaan
Sepana
boleh laras
Untuk membuka dan memasang bolt atau nat
pelbagai saiz tanpa menukar sepana yang berlainan
Sepana
paip
Untuk memasang peralatan yang berbentuk silinder
atau paip
Sepana
allen
Untuk memasang bolt yang berkepala allen
Sepana
soket
Untuk mencengkam kepala bolt dengan lebih kemas
supaya tidak mudah tergelincir
Spana L
dan sepana
T
Untuk melindungi bolt yang kerap dipasang dan
dibuka supaya tidak rosak

28. Ialah keluli perkakas heksagon berbentuk
‘ L’ .
Sepana Allen dibuat untuk dipadankan
dengan soket heksagon pada skru penuh
tanpa kepala “Allen”.
Skru penuh ini digunakan untuk
mengenakan kapi dan relang apabila skru
atau bolt dengan kepala yang menonjol
tidak boleh digunakan.
ALLEN KEY

29. ALLEN KEY