1. JEWEL VANILLI M. PUNAY
Grade 9-Diocese of Parañaque
Proyekto sa Filipino
Ma’am Jenny Bituin
DESAPARESIDOS
I. PAMAGAT
DESAPARESIDOS- isang Portuges na salita na nangangahulugang “nawala”. Tinawag na
desaparesidos dahil ang unaga bahagi nito ay ang paghahanap ng magulag sa nawawalang anak
at sa ikalawangbahagi, ang paghahanap ng anak sa “nawawalang magulang”; Isa pang dahilan ng
pamagat nito ay, ang “pagkawala” ng isang tao ay siyang isang paraan upang pigilan silang tumayo
at gamitin ang kanilang mga karapatan at para patahimikin sila sa kanilang mga pulitikal na opinion
na makakapagpagising sa kamalayan ng taumbayan.
II. NOBELISTA
Lualhati Bautista (manunulat sa pelikula at telebisyon) Ipinanganak noong 2 Disyembre 1946 (67
taong gulang) sa Tondo, Maynila, Pilipinas.

2. 2 |Page
Ang buong salinwika ng mga pinakamahahalagang akda ni Bautista ay maaaring na ang dahilan
kung bakit walang nasasagawang pagsasalinwika ay ang paggamit ni Bautista ng payak ngunit
makabuluhang wika para maisalarawan ang mga masasalimuot na katayuang panlipunan at
pangkaluluwa sa Pilipinas, isang katangian palagiang ipinagsasawalang-bahala ng mga samahang
pampanitikan.
III. MGA TAUHAN
a. Anna (ka Leila)- ina na pilit hinahanap ang anak na si malaya sa napakahabang panahon
b. Ronildo(ka Roy)-asawa ni anna na naging triggerman ng kilusan
c. Karla- kasamahan na pinaghabilinan ng anak ni Anna
d. Jinky- asawa ni Karla
e. Lito- batang kasamahan na namatay sa kamay ng mga malulupit na sundalo
f. Lorena - anak ni Anna at Roy
g. Emmanuel- kaibigan ni Lorena simula pa noong bata pa sila nang iwanan si Lorena sa ibat- ibang
bahay
h. Mga Sundalo - nagmalabis sa mga tao na kasapi sa kilusan
i. Malaya- nawawalanganak ni Anna sa una niyang asawana si Nonong na inakalangsi Karlaang ina
sa loob ng dalawampu’t isang (21) taon
j. Nonong- unang asawa ni Anna na namatay dahil napag-alamang NPA (National People’s Army)
k. “Kasama”- mga kasama nila sa NPA
IV. TEORYANGPAMPANITIKANNA NANGIBABAW SA AKDA (walangnangibabaw)
a. Eksistensiyalismo- may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kapakanan ng madami
na siyang pinakasentro ng kamatayan sa mundo o pagkabuhay sa mundo
Tiniis ni Anna ang pambababoy sa kanya ng mga sundalo kaysa sabihin niya kung nasaan ang
lungga ng iba pang NPA na tulad niya. Pinilit niyang balewalain ang lahat para sa kalagayan ng
kanyang mga kasama.
b. Naturalismo-epekto ng kapangitan ng kalagayan, katulad ng kahirapan at kawalan ng katarungan,
sa mga tauhan nito.
Ang unang bahagi ng dasaparesidosay tumalakaysa epekto ng kawalng katarungan sa mga tao
na nagin dahilan ito upang kalabanin nila ang gobyerno at maraming tao ang mamatay. Ang mga
NPA tulad ni Ka Roy at Ka Leila ay nawalan ng pamilya dahil rito. Walang awang sinusunog ng
mga sundalo ang bawat barrio para lang pumatay ng isang tao
c. Humanismo-angkalakasanatmabubutingkatangianngtao.
Labag man sa kalooban ni Karla na sabihin kay Malaya ang totoo na hindi siya ang tunay na ina
nito ay ginawa niya pa rin dahil ito ang tama. Noong mga panahon na nasusunog ang kanyang
tinitirhan nang ipinagbubuntis niya ang kanyang anak at dala-dala niya rin si Malaya, ay hindi niya
inisip ang kanayang sarili bagkus ipinagdasal niya pa na “kahit itong bata lang ang maligtas…”

3. 3 |Page
d. Romantisismo-pagtakassakatotohanan,nagpapakitangpagmamahalngtao sa kanyang
kapwa,bayanatiba pa
Maraming beses naipakita ang Romantisismo. Makalipas na ang dalawampung taon, naging
mag-asawa si Ronildo at Anna ata nagakaroon ng anak. Sa tuwing aakyat sila upang matulog ay
dalawang beses titignan ni Anna kung sarado ang lahjat ng bintana, kung nakakandado lahat at
kung may kakaibang ingay na maaaring manggaling sa masamang tao. Pinilit nilang lumayo sa
nakaraan, nagpanggap na walang nangyari at nagtaguyod ng sariling pamilya ngunit hindi pa rin
mawala sa kanilang sistema na lumipas man ang maraming taon ay minumulto pa rin sila ng sakit
ng kahapon.
e. Imahismo/ Pisikal-larawang-diwao imahe, salitangkapagbinanggitsa akdaay nag-iiwan ng
malinaw attiyak na larawan sa isipanng mambabasa
Ang pagkakalarawan ng pagpapahirap kay Anna ang isang halimbawa nito; malinaw na
naipakita ang kalagayan niya. Isang pahapyaw…
***
Manhid na ang mukha ni Anna sa maraming sampal. Putok na ang bibig niya. Tumutulo sa ilong niya ang
magkahalong sipon at dugo.
“Pangalan mo?”
“Hindi ko po alam!”
“Putang ina ‘to, ginagago mo ba kami? Pangalan mo, hindi mo alam?”
Hindi siya tinanggalan ng blindfold kahit pagdating sa masikip at maamoy na kwarto. Tinanggalan siya ng posas.
Pero kung inakala niya na bumait na ang mga sundalo, doon siya nagkakamali. Tinanggalan lang pala siya ng posas
para mas madali siyang mahubaran. Pinagpasa-pasahan siya na parang bola. Inihagis ng isa, sinalo ng isa, sinuntok
ng isa, bumagsak sa kamay ng isa. Sinikmuraan, tinadyakan, itiniwarik, tinuwad, pinagpistahan. Hindi siya
makapanlaban, hindi siya makakalmot man lang, ni hindi makapagmura. Nang matapos ang lahat at makaahon siya
nang buhay, galit na gait siya sa sarili na ni kalmot, ni mura, ay hindi siya nakalaban…at sasabihin sa kanya ng
mga psychologist na ang hindi paglaban ng biktima ay isang uri ng preserbasyon na rin ng sarili. Para hindi lalong
ma-provoke ang nandadahas na magsasanhi ng ibayong karahasan.
“Pangalan mo?”
“Hindi ko po alam!”
“Putang ina, ginagago mo ba kami? Pangalan mo, hindi mo alam?”
***
f. Moralismo-magpahayaghindilamangng literal na katotohanan kundi mgapanghabangbuhay at
unibersal na mgakatotohanan atmga di mapapawingmgapagpapahalagaatkaasalan
Naipakita sa nobela ang kahalagahan ng katarungan at kalayaan sa mga tao, ang epekto ng
karahasan,ang pagbangongmuli atpagtanawsa mas maayos na kinabukasan. Ang pagbabago
ni Anna at Roy, pilit na paglimot nila sa nakaraan, pagguhit ng makabagong kinabukasan at ang
pagpuno ng pagkukulang nila sa anak na si Lorena at si Anna kay Malaya.

4. 4 |Page
g. Sosyolohikal-manunulatay produktong kanyang panahon, lugar, mgakaganapan,kultura, at
institusyon sa kanyang kapaligirankungsaan itinuturing sila bilangboses ng kanyang panahon
Ang pagsulat ni Lualhati Bautista sa Desaparesidos ay itinuring na boses ng kanyang panahon
dahil nabuhay siya sa panahon ng Martial Law noong Setyembre 21, 1972 kung saan toong may
mgaNPA na sinubukang talunin ang kawalangkatarungan at kalayaan ng tao ngunit nabigo. Ang
mga nangyari sa Pilipinas ay isinulat niya upang malaman ng mga taong mabubuhay pa lamang
ang hirap na dinanas ng mga tao noon para sa kalayaang natatamasa ng mga nabubuhay
ngayon.
h. Biyograpikal-manunulatay nagsusulat ng mgabagay na personal niyang nararanasan atnakikita
sa kanyang paligid
Masasabing marahil ay may personal na karanasan si Lualhati Bautista sa Martial Law dahil
panahon ito nang siya’y nasa tamang pag-iisip at nakikita’t nabibigyang atensyon ang lahat ng
karahasan sa paligid, sa kanyang desaparesidos, hindi man totoo o nabuhay si Anna at Roy,
maaari itong sumimbolo sa taong nakaranas nito sa panahon ng Martial Law sa pamamagitan ng
pagsulat ni Lualhati.
i. Marxismo-Pinakikitaangpagtutunggalianopaglalabanng dalawangmagkasalungatnapuwersa
malakasatmahina mayamanat mahirap Kapangyarihanatnaaapi
Malinaw na ipinakita ang kapangyarihan ng Martial Law laban sa mga NPA, ang malaking
diperensya ng kapangyarihan ng gobyerno at mga mamamayan. Ipinakita kung paano sunugin
ng mga sundalo ang bawat barrio at pumatay ng libo libong inosenteng tao kung kanilang
malaman na doon nakatira ang mga NPA, isa sa nasawi mula sa nobela ay ang buong pamilya ni
Ronildo nang matunugan ng mga sundalo na doon pansamantalang naninirahan si Karla na isang
Kasama dahil ito’y buntis.
j. Sikolohikal-makikitaangtakbongisip ng may kathaantas ng buhay, paninindigan, pinaniniwalaan,
pinahahalaganahan atmgatumatakbosa isipan at kamalayanng may-akda
Ipinakita sa akda kung paano tanawin ng manunulat ang Martial Law, na ito ay hindi isang paraan
para disiplinahin ang buong mamamayan bagkus para ito sa pansariling kagustuhan. Sa
pamamagitan ng mga NPA, malakas na nanindigan si Bautista laban sa Martial Law at hindi lang
iyon, kundi pati rin ang kawalang katarungan at kawalang kalayaan ng mga tao na
magpahanggang ngayon ay narito pa rin.
V. KAISIPAN AT ARAL NA NAKAPALOOB SA NOBELA
● Ang pagkakaroon ng katarungan sa lipunan ay napakahalagang bagay para maipanatili ang
kapayapaan.
● Ang kalayaan at karapatan ng tao ay hindi maaaring kunin sa kanya ng kahit ninuman.
● Sa huli, magiging maayos rin ang lahat.

5. 5 |Page
● Kailanman, huwag mawalan ng pag-asa.
● Bali-baliktarin man ang mundo, ang mali ay mananatiling mali pa rin at kailanman hindi
maitatama ang mali ng isa pang kamalian.
● Lahat ng bagay na mabuti ay masusuklian ng kabutihan rin.
● Magpahalaga sa kapwa at sa sarili at maging isang mabuting tao na hindi lamang ang
kapakanan ng sarili ang iniisip kundi ang kapakanan din ng mga taong nasa paligid niya at mga
taong mahalaga sa kanya.
● Ang desapresidos ay mahahanap at mahahanap rin kahit anong mangyari.
● Ang tama at kabutihan pa rin ang mananig sa bandang huli.